장음표시 사용
21쪽
frequentissima venatio, efficit, ne ibi panis usus m Nnopere concupiscatur.Pugnaturi Biarmienses, arma artibus Nerunque permutant, carminibusque in nimbos soluere coelum,ac laetam aeris faciem tristi imbriuaspergine confundere cosueuerunt. Sunt Biarmi idololatrae dc Amaxobi j Scytharii more, atque in fascinandis hominibus instructissimi. Quippe aut oculorum aut verborum, aut alicuius alterius rei maleficio, homines ita ligant, ut liberi non sint, nec mentis compotes, saepedue ad extremam maciem deueniant, & t bescendo dispereant. Finmarchiae descriptio. cap. a. FInmarchia regio est Septentrionalis, partis Nor uegiae , olim ob sui amplitudine Regio titulo deco rata. Haec rigidiore orbis parte,culturam ac mansione sortita est,attamen homines robustis corporibus , &. animo magno habet, qui ab hostium incursu se str nuὸ defendere solent.Aer illius regionis,sicuti & yici- narum, semper frigidus est serenus,innocuus tamen sumanis corporibus, rarissim s pluuias tempore armuo admittens tantaque est illic aeris temperies,ut plices nullo sale conditi,sed solo aere siccati, toto decennio a putrefactione duret. Ab octauo Calend. Aprileis 3sque ad sextum Idus Septembreis, est illic continuus dies, nullis inuenietibus tenebris, videturq; sol a mi. Die qμ Nonas Mah usque ad Calend. Augusti, nulla interci- quae mes si dente nocte. Ab hae Finmarchia septetrionali ad At inminui 1. stratiora Gothorum ultra CCCL. milliarium Gothi corum est. distantia. ubi medijs noctibus solstith aest, ualis in distinctis locis, Lin copiae videlicet,& Scaris, minutissimae literae sine lumine legi,ac scribi, imo pe- cunia, numerari possunt. Quibus etiam in locis sub e- leuatione poli Arctici gradibus 6 o. a principio Maij '' ad initium Augusti, nullae penitus cospiciuntur stellε,' . praeter lunare corpus, quod in plenilunio veluti ardes
rubus, penes terrae superficiem paululum,eo temporis interuallo omnium admiratione, & horrore peruid ita . P i .
22쪽
dcristinia descriptio. cap. 3. SCricfinnia regio est inter Biarmia, ac Finmarchia
sita, angulum tamen logiorem versus Austrum, dc mare Bothnicum emittens . Estque cauda principaliter appellata, quia incolae eius admirabili quadam e teritate, certis planis lignis instar arcuum in anteriori Parte curuatis,ac pedibus assixis, directione manualis baculi ututur, quibus sese arbitraria volutate sursum, deorsumq; , vel obliquὶ, super nivium cacumina trafferunt: eo tamen modo seruato,ut unu lignum altero sie Iongius mensura unius pedis,iuxta viro tu, vel mulie- Misa, ceterrum proceritate: utpote si vir, vel mulier sit octo pedu rime ne
longitudine,lignum unius pedis totidem habebit p . di ratio. indes in longitudine iusta, reliquum verb nouem. Prae- Ar nauaterea prouident, qu bd ligna illa subducta sint tenerrima pelle vituli Rangiferorum: cuius forma & color . ceruino colori assimilatur, sed longὸ procerior,& m ior essi Cur autem pellibus tam teneris haec ligna subducatur, variae reddu tur causa , ut videlicet celeriori Iubricitate sese transferant p altas nives, ut expedititis ru 'piu voragines, et pcipitia trasuerso motu euite ut sursum dirigentes cursum, retrorsum no excidat: quia pili instar sudiu,aut echinoru se erigunt, miraque naturae potentia,ne relabatur, obsit unt. Talibus igitur instrumentis cum ingenio curredi instructi, monti si in accersa, valliumque ima, hiberno praesentin tempore asse-
23쪽
quuntur. Sed non aeque facile in aestate , licet habeant nives: quia impressioni lignorii citissimh cedunt. N que enim ulla rupes aded prominet, quin ad eius fastigium callida cursus ambase perueniat. Primo siquide
valliu profunda relinquentes, scopulorum radices tortuosa gyratione perlabuntur. scque meatu crebrae declinationis obliquitate perfectui, donec per sinuosos collium anfractus destinatii loci cacumen exuperent: idipsum interdum venationis ardore facientes, nonunquam de ingenio,& artis magisterio contendentes, veluti stadiorum cursores constitutu braviii suscepturi. De vehementia 'venti Circij. Cap. q.
Portus est in Isiandia terra scilicet mari glaciali vicina, sub dominio regni Noruegiae, vulg*ri sermone Vestrabord Occidentalis dictus, penes que in litoralibus spatijs & campis, obequitantes armati,potenti flatu huius venti Circij quati stuppa prosternuntur in terram. Similiter penes portu crypticos, id est, in cauernosis rupibus,& antris habitantes, eo praecipuὸ tepore brumae, quo sol regreditur ad solstitialia signa,
qua do in marinis nuctibus venti sunt temperatiores. Sunt praeterea montes in Hybernia mediocri sublimi tate in pluribus locis eminentes an quibus, si quis iter hoc Circio vento flante perficere tentaverit, nedu periculum,& ruinam expectare cogetur, sed spiritus sustocationem in praecipitiis voraginosis. Praeterea quam formidabiles & noxij sint venti, in Occidentalioribus Noru egiae ripis, ipsi incolae, imo & alienigenae ed confluentes,no ignorant. Nullum enim lignum, neq; fruticem, ob violentiain huius venti, ibidem germinare intuentur. Quo fit, ut ob eorum defectum, in ignibus instruendis cibisque coquendis, ossibus magnorii pisci uiri utantur . Quantum etiam saeuiat ventus iste in Occidentalioribus Bothniae littoribus. ipsi habitantes magno. incommodo suo pi4s experiuntur. Rapit enim integra tecta domorum, eaque per immensa te
rarum spatia disi luta dispergit.
De S tenti inualium Ventorum riolentia. cap. .
TVrbines ac tempestates Septentrionalium locorum, vim hahere terribile ac periculosam, nemo qui
24쪽
qui secteta naturae didicit aut scrutatur, ignorat: prae sertim eum multiplex ac indeficiens eius originis causa materiaque reperiatur. Ex mari itaque saepe auferutaquas sub navibus, nauesque subvehunt in sublime: tiam ex terra lapides ac alia animalia,& paululum erepta dimittunt. Nec solum ea, sed plumbea tecta templorum ac a diu diuersarum imb &'fortissima tigna, quae ac aera rapiunt,atque alio accedente spiritu vehementiore, transuehunt in spatia longiora . Saepi tam δetiam integra molendina ventorum, cum ingentibus saxis turbine inuoluta, salvis hominibus in loca reinota evehuntur: imb aded ingens turbo de stendit, ut v bes, castella,& villas inuoluens,leeta longius vidimi est ad eampos dispergat. Aestate ab Occidente, Septetrio neque, perflant tanta vi, impetuque venti, ut lapides, quantos manus possit cotinere, a terra rapiant, ae veluti arenae, lapillorum aceruos haud paruos cumi lent: &, ut aliquando ab hominibus arma, & vestes, quandoque ascensorςm vi ab equo auferat. Quin imbin Vichia Noruegiae ali vado accidit, ut aere, soleque maximi pisces torrendi,. perticis instar tabularum, vi turbinum, in magna congerie a diuitum piscatorum Iocis in aedes pauperum eie,sti, tanquam donum diuinitus datum recipiantur.
Diuersi esse 3 tomimuris. fulminum, corustatio num in locis Septentrionalibus. cap. 6.
Formidabilem vim, di essiectu habent tonitrua, sulmina,atq; coruscationes in Septentrionalibus terris, praesertim versus loca opposita Meridiei. Appa et caepissime in partibus Aquilonis, sub sereno csto, toti noctibus, in Septembri, clara atque continua fulmina, quae magis minantur, qua lacerat inspectores. Fulmen verd natura nubiu exortum, tonitru hue elapsum, gravissima dana mortalibus I alijsque rebus ibi de infert Plures etenim homines sublimiora loca inhabitates, cum iumentis interimit: excelsas etiam turres,& aedes'
dura pice linitas quod miruno est inextinguibili flama consumit, altas arbores, Vel ex summo vertice dire findit. vel obliqua corrosione contundit.
25쪽
. Vantam potentia gelu, seu frigus, in Septetrione, tanqua proprio locδ possideat, multis rationib', potius, qua autoritatibus, per sensum ostendi potest. Sentit enim viiii & uredinem eius, trepida mi malium multitudo,pluribus stadiorum millibus inde distans,corpusque,& xeliqua membra modico eius allapsu comprimit,& perhorret. Quid non faceret, vhi propriis viribus,& naturae legibus imperat ipsum se Arubor cm gust Sub quo quia natus,& versatus sum etiam circa penam eleuationem gradusi poli Arctici 86. arbitror me pos L se hoc,& multis sequentibus capituli , nonnihil caeteris vaga opinione scribentibus, cIarius demonstrare, gi vehemens,&horrendum sit illic frigus: quod inde sue
cessiueveluti radij, ex centro ladem per totum orbem ampliatur, quemadmodum omnes Vationes, quas penetrat,eius asperitate commotae attestantur. De pruinis casu niuium. cap. 8.TAnta est plerunci; in Aqqilonarib' terris vis pruinae,& casus nivium, tamq; dira tepestas, vehemetesque caligines aera obscurantes, Ut viatores proximuqueque obuiu etiam si amicus,vel inimicus sit, agno- aer m-- scere, vel euitareno possint. Quod omnimodam parieme ealigino dissicultate eb qudd in utroque latere, vel alta precipi
sim, peri tia imminent, vel condensatae nives ta eleuatae sint, ut eueis ple- ferentes sarcinas dextrorsum, vel sinistrorsum vix sesenus. extricare possint. Attamen quia contra pricipitia rarbcoceditur optabile remediu, pro statione iumentorum mutuo labore niues exoluiit, plaustraq; super eas euertunt, ut institutu iter absoluat: hocque ea celeritate faeiunt, quasi rapido incedio, molestissimoque periculo celerrime auertendo urgerent.ur:ne logiore interueniete mora,ex subito casu niuium, d pruinarum, repletio
fiat itinerum,& syluarum: ut quae sit via,vel capias, difficilius agnosci possit. In glacie verb nulla,vel rara difficultas occurrit,eb m omnia placabili aequalitare Iiseneratibus offeruntur, salu caueant a ruptura glaciem per apposita signa ad os rupturae. Quae signa, vel crustatis glaciei particulis ad os aperturae relictis, vel viretibus abietum, seu iuniperora ramis in glacie congelatu,
26쪽
gelatis,& eminentibus ostendunturi idque l5 go ordine, & milliaribus multis, sumptu & diligentia pista
torum, ne viatores aberrare contingat, fideliter obseruatur. In sylvis autem non leuia quandoque mutud Itincto sibi obuiantibus obstacula e ruptura, seu motione ar' di ricula. borum occurrunt. Stant enim praesertim populeae arbores, ob densitatem niuium,veluti arcus extenti, ni uibus oneratae: quaru leuissimo motu maxima niuium oles in viatores descendens, eos no parum retardat: imb & ipse arbores cacellato casu, grauitate niuis, abruptae, via omnino immeabile faciunt, ut no nisi securi AQBν ε bus ad eu usum coportatis, sibi exitum parare possint, perim I prout mihi, meos comitatui saepius accidim cotestor. μυῆ De niuium vitrorum Parietate. cap. 9.VNo eodemq; die, ac noete, X V. vel X X. aut plures quandoque distinctae niuium formae reperiu-tur. Praeterea non minor varietas in vitris contingit, quae arcendi frigoris causa, aestuariorum fen stris imponuntur. Dum enim loca huiusmodi, calciribus contra immensum gelu tepidius instaurantur. forinseco frigore, atque miro naturae artificio sub diuersis imasinibus ita depicta videntur illa vitra, ut quiuis artifex talibus inspectis, naturae excellentiam potius possit admirari, quam imitari. Ingenio tamen adhibito plurima ex his pro domestico ornatu, ac d core, artificum industria excogitatur, ac perficiuntur, qualia ab alijs nationibus prece, vel pretio vix acquiruntur. Vnde euenerat, ut eo ingenio plurimi argentei crateres excellenter fabricati viderentur. Praeterea laneae, lineaeque texturae pretiosae, atque picturae mirabi-Ies,& decentes, quemadmodum inferius nonnihil diectur de pictoribus,ac texturis. De castem musotu iuuenum. cap. 1 oc
Mos est Septetrionaliu populorii, prouida quadasagacitate adolescetes, diuersis bellandi exercitiis de artibus castella impugnandi exercere, & excitare, quibus praesertim tyrocinia sine caede, &sanguine, ae ς πω ψ quouis vite periculo,hεc aggredi putat voluptuosum:
27쪽
& ob id quotannis hyemo duratibus nivibus, loco si
uo eminenti turmatim a maioribus excitati congre-iutur adolescetes,co formi labore immetas niuiu moles comportantes: i quibus propugnacula ad formam castrensium moeniorum, feriatis saltem diebus soli cithfabricant, aqua structuram huiusmodi fenestris distinctam, continub aspergentes, ut nix cu aqua taliter congesta, accedete frigore validius induretur. Qua dilige-tia ad eb fortificantur, ut non sol rim leues ictus, sed aereos globos, atq: impulsum testudinu quatenus opus csset possent sustinere. Quibus paratis, adolescentes praedicti in diuersas turmas segregati, pars moenia in reditur contueda pars foris remanet eade impugnana. Nec desunt in cadidis castris atra, seu fusca vexilla. aut virides Iuniperoru rubi: sub quibus non' pecuniae, sed solius laudis appetitu, voluptuosum ingrediuntur certamen: quod alijs armis utrobique non committiatur, nisi niueis globis in alterutru ὲ manibus proiectis. statuta enim poena est nudi corporis in gelidam aqua
immerge di, ne quis globis huiusmodi niualibus saxu,
ferrum, lignum,aut glaciem proiecturus inuoluat. Sut Praeterea inter oppugnantes , qui more cuniculorum inferiores nivium bases perforant, ac ingrediuntur, ut propugnaculi defensores coerceant a stationibus suis. Nec segnior intercidit mora, qua pugnis certatur cominus, donec vexillo rapto pars victa succumbat, alio tempore restaurato praelio cotra partem victricem in
eisdein castellis si poterit tritiphatura. Neq; segnius, aut debilius ludos huiusmodi committunt,aut perferunt, quana si pro patria, pro legibus, oro focis ut dicitur es aris, publico spectaculo in agone certaret. Profusos ver γ,& meticulosos pugna excedentes, nivibus dorsotenus inter cute, vesteque immissis, ubi deprelie fifuerint,insolentibus verbis,ac vocibus punitos ab sol .uunt, Vt alias fortiuι reuersuri persi stant, & acrius defendant castra. Quosda aquis cogetatis in caput & coIIu tepore horredi frigoris guttatim dimissis, castigat. prout inferius, de poenis glacialibus manifestilis exponetur. Et haec omnia veluti voluptuosa spectacula adisrogandum rebellibus, ct stupidis mitiores poenas.
28쪽
ius in toto Septentrione super glaciem, q P strogothos, ac Vestrogothos committuntur. Abudat enim terra eorum ubπrim 3 p seu 3py' izi:
uenientibus equis enutriendis dicet Valae IPdispersiis campis,& non m Vno prato.
V sub praesignatae artis copedio curretiu, suphura mostrantur.Primu sylvestre seu Lapp
29쪽
pandis trabibus,siue longis stipitibus plantis pedu arfixis,supra nives in vallibus,ac montibus flexuosis, ac arbitrario motu cursum praecipitem dirigendo se tras fert:idque perfectissima arte facit,sive aduersis casibus congrediedum sit,sive venationibus voluptuosis,quarum quaestu viuut,& fortunas assequuntur uberiores, siue bravij, aut gloriae causa hoc ipsum sit attentandii. Hocq; genus praecipuum inter Scricfinnos. Hic satis est,dixisse, eos homines talem, tamq; celere in percurrendis cacuminibus nivosorii monitu, etiam pro br uio,habere agilitatem, quale vix reliqui planioribus, ac breuioribus instrumentis innixi,in plana,& lubrica - glacie pertingere valent.Quinimb qui niuens calcant, ct constitutam meta attingunt,fera occurrente sagittis occidunt. Qui verb seruat glacialem cursum, vix ab hiatibus subtus latentibus est securus , prout infra dς glacialibus bellis dicetur. Aliud vero genus, quod se ro plano,& polito,siue planis ossibus ceruinis, vel bo-uinis scilicet tibijs, naturalem lubricitatem, ob innata
pinguedinem habetibus, pedali logitudine sub plati,
assixis,in sola glacie lubrica cursum intendit velocissimum, queq in glaciali aequalitate semper curredo continuat. In quo etiam genere ubiq; reperiti tur homines voluptuose pro brauio cursitates: quorum meta superra, congelatos lacus instar speculi glaridos, spatio VIII. vel XI I. miliariu Italicorii ab utrisq; partibus est constituta, vel minus. Brauiu verb cochlearia argentea,am horae aereae, gladij,& nouae vestes, ac iuuenes eoui: sedi frequentius,caeteris bravium lucraturi,curre do preventui, qui ceruinas tibias latὸ limatas platis assigue, porcina axungia peructas,quia gelidis aque guttis v lut per poros glaciei,in vehemeti frigore surgentibus, tibiae sic unctae impediri, aut costringi non possunt,si- cuti ferrum quantumcunq; politum,aut umstum. N ut Ia nempe unctio serro coformior est, quam ossium ri-biarum ceruinarii, aut taurinarum, connaturalem habentium Iubriditatem. Eoqi modo quotiescunq; si cies clara fuerit,ae nivibus discooperta, duobusq;, vel tribus digitis spis tite huiusmodi spectacula facilius, securiusque exercentur.Sed alias nequaqua,quia nun i quam
30쪽
quam periculosior, mortique vicinior casus est, quam cursum intendere, dum glacies tenuissima niue sit cooperta. Amnes etenim, seu rivuli tacita celeritate A li toribus lacuum intrates, corrosione, & motu coliquo
agunt,ne glacies insipissari,sblidarique possit, nisi gelu
fortissimo constringatur. Sed interim contingit temerarios cursores glacierum, naturam ignorantes vel co- temnentes,audacius quam cautius accurentes, glacie
eo fracta corpore deorsum atq; capite sursum, acumiane glaciei velut securi absciso. misere derelicto submergi. Veruntame eo periculo, vel simili, raro pereul indigenae,sed pegrini terraru exploratores: qui dii celerihs proditionib' perfici edis copendioso itinere inseruitit, subita glacieru dolositate, ac fragilitate absumuntur. Deglacialibus hostitiis itineransium. Cap. 3.
Vsus habet, ut publicae viae tempestatibus lignoruisluarumque casu obstructae, communi sumptu, & labore, dolabris ac securibus reficiantur. densitate vero niuium occlusae, iumentorum vehiculorumque niualium transitu viritim aperiantur, vel penes littora marina, aut super ipsum mare congelatum signis in glacie constitutis viae generales deducantur, e quibus ad humanas habitationes pateat apertum iter. Ne autem simili ratione, inferiores Germani Vandalicas Vrbes,ac regiones inhabitantes, magnitudine niuium sylvestres seu campestres vias replentium, in maximis
commerciis negotiatorum impediatur, hospitia super littus maris,& planis scopulis, vel ipsa aperta glacie
mira quadam industria collocant. Trabes enim oblongas duorum vel tri u pedit super glacie eleuatas ad sondamentoru,& aedis distinctionem ordinat,aς desuper domos necessarias, hasque tabulatas lateraliter imponunt, foco carbonario in aestuariis abundanter quem admodum omnibus aliis ad laeta conuiuia requisitis Utentes, nulliusq; exploratoris, aut latronis,insidiat
rime versutias formidantes, quonia plus securitatis in glacie qua palatio gaudet, se adeptos: eoque securiores alacrioresq; permanet, quo frigora surrexerint acriora& veti fortiores qui funda meta hospitioru subi' pe fates,firmiora efficiut, atq; solidat,& co seruar,donec