장음표시 사용
31쪽
ealidis austri spiraculis tota haec domorti machina cie ea vernale equinoctiii di Gluta .in cotinente terra, nulla pesione localis hospitij per luta, deportetur. De frigoribus aute illius Germanici, seu Getici maris, plura meminit Albertus Crat Zius diligetiss. omni u regionuscriptor. Ait enim Anno M. CCC. XXIII, gelidissimo frigore constringebatur mare, ut pedestri itinere per glaciem de littore Lubicen si in Daniam, & in prussia mare trasiretur,dispositis per loca opportuna in glacie hospitijs.Αnno Domini M. CCC. XCIX. per bruma fetu terras,ac maria constrinxit, ut sicco vestigio h Lueca per mare in urbem S undensem, & inde in Dania perueniretur. Anno Domi. M. CD. XXIII. gelu fuit per brumam incomparabile dc inauditum, qu bd equi tes h Gedano Prussiae in Lubeca, per viam nauigatium transirent in columes, & deinde . Magnopoli per m re in Daniam, hospitia habentes in glacie. Anno M. CC XCIIII. congelatum est mare Cimbricii, ut a Iuthia in Assogia equitaretur. Praeterea, etsi multis seculis postea secuta sunt asperrima frigora , & marinorufluminum congelationes, tamen quia frequentius a
iderant, vix annotata reperiuntur.
De transmaticialianter voragines. cap. I
V M superiore capitulo de alacialibus hospitiis
minus expressum sit, quibus tignis viatores nivolt pruinoso tepore dirigatur, ut hospitia pertingat desti
32쪽
destinatarex quo ta amplus & planus undique immianet transitus, ut nihil praeter caelu, & glacies,ae nives, plerunque inspiciatur, utputa dum eodem itinere sub
brumae rigore iumentoru agilitate colendiit incedere, ubi aestiuo tempore maximae classes ventorum impulsu celerrim h nauigarunt. Idcirco aduerte dum est, qudd glacie paulultim perforata,arbores Iuniperoria, Leu Abietum, singulo stadiorum spatio, ut erectae stan res conge lentur, mari secus viam imponi solent,maxime ubi fortior sit glacies a viarum scrutatoribus explorata. Et ubi haec signa non essent, non minor formido,aut vitae periculu inter glaciales voragines immineret, quam in aperto mari inermibus nautis inter crudeles piratas, aut in horrida soletudine inter beluas truculentas. Lege ergo seuerissima cautu est , ne quis eiusmodi signa, nisi tepore hostili, propter proditores,ac exploratores,alteret aut exportet. Quam praetere, periculosus sit hominum transitus inter voragines glaciales superilis annotatas, sequentibus causis ostendetur. Ante omnia tamen praemittendum est, qu bd generaliter omnes lacus'& stagnaIes aquae in meseoctobri incipiunt cogelari, glaciesq; aucto frigore in plerisque locis tantii coden fari,ut ubi venae lacus, ct stagna viventis aque no intrant,pisces sostacati tempore resolutionis glaciei inspiciantur. Versim ne haec suffocatio tam dispendiosa fiat, diligentia piscatorum continuὶ glacies ipsa perfringitur, ne cogetetur, prout in ferius libro de piscaturis hyemalibus ostendetur. Glacies itaq; prime, ac mediae hyemis adeo fortis,& tenax est, ut spissitudine seu densitate duoru digitorii, susterat homine ambulantem. trium vero digitoru, equestre amatu: unius palmae,& dimidiae, turmas, vel exercitus militares : trium vel quatuor palmarii, integram legionem,uel myriade populorum , quemadmodu in feritis de Lyemalibus bellis memorandu erit. Haec glaciei fortitudo, etsi ta valida cernitur, naturalibus tamevenis,& exhalationibus subitis in plerisq; locis aestuatibus ita diuersis rimis , seu aperturis finditur, ut longissimo tractu hiatum relinquat quasi campestris vle,vςl plateae: qua tamen fissuram prudens viator gyrado
33쪽
penetrat, ne institutum iter,& tempus amittat . Chriaute fissure huiusmodi praecipue de nocte contigerint, non aliter, quam Larua tonitrua; vel sonorosi terrae motus a longe percipiuntur. Sed ob hoc solicitus viator nihil intentatum relinquit, quin inter voragines conficiat iter. Liquescente tame glacie ad principium Aprilis, nullus eius spissitudini, minus fortitudini, nisi in aurora ambulando, confidit: quia solis diurno aspectu tam fragilis redditur,ut quae equestres armatos paulo antὲ portauerat, vix hominem nunc sufferre possit i ermem. viae autem hyemales, ob inducta frigoris doriciem, qua factae sunt spissiores, ac solidiores, diutins
tanquam pontes in lacubus manet. Descensuri tamen viatores a glacie in terram,Vel ἡ contra, necesium erit, ut habeant tabulatum pontem. Sol enim calefacto littore, decoquit omnem glaciei conexionem. Nee praetereundum hic puto, lacum esse 6 o. miliarium in lon- Iactu gitudine, & 2 o. in latitudine Italicorum, Veter appellatum, in regno Ostrogothorum: qui talis est naturae,qubd cum tepestuoso vento cogelatus fuerit, & lepus resollationis immineat, vehemetissimo strepitu incipit in fundo ebullire,& comoueri, magnaq; violetia prorumpere in paruas rimas,vel scissuras, quae fiunt in glacie:& has in modico teporis spatio facies valdὸ latas,
licet pro tunc glacies in spissitudine habuerit plusquaunum, vel duo brachia.Tuncque cooperante superiore impetu, diuiditur tota glacies in plures particulas: in quibus viatores constituti,vix aliter, quam Dei preseruatione ad littora dimittit tur,eo quod ibi vis naturae a '. secretius, & mirabilius quam alibi in lacubus operetur. Est etia lacus prope Metropolim regni Noxuegiae Nidrosiam; qui nunquam congelatur. Deglacialibita instrumentis. cap. 3s.
QVemadmodii calidae,aut teperatae regionis getes a gelu, frigore, nive, pruina, glacie, dc hyemalistridori videntur liberae: ita vix deprehedere possunt quam diuersis artibus,remediis,& instrumentis aduer
sus huiusmodi austeritates, sub ipso frigidissimo Se
tetrione habitates se muniant, di dirigat, utpote cum
impossibile sit lubricam percurrere si aciem,aut per ea
34쪽
onera grauissima. b maxima distantia,ad Ioca deducere destinata, nisi id arte fieret,pro viribus subleuadis aflparent superius calcei lignei, ferreis subducti cuspia QIbus, quoniam VIatorum, piscatorum, ac bellantium congruut usibus opportunis. Praeterea tricuspides, seu trianguli ferreos stylos habentes, tribus angulis , pro tirmiora gressi fabricati: demum circuli flexibiles undique aculeos habentes, delato more acuatos e quibus omnibus, ut pedibus adhaereant, fortissimae ligae sune annexae, ut ea firmitate quiuis cursus vel trasitus sit se-ςu or, 'nus qu8dlibet, unius vel duorum hominu' cucibilius:quod alioquin in arena vel niuibus . fo titudine equorum non traheretur. Sunt & doIabra siue secures,omni glaciei perfindendae prima,atque a tiora instrumenta quia talibus instrumentis aperiun
2 ' et ' Piuxium stadiorum, dum elassi
fieri qebeat expeditio in piratas: vel quod Reipublieae Ita Videntur urgere negotia,Vt nuntij vltra maria emietantur. Quo elaam casu, nauigia iumentorum opera, in vehiculis ab urbibus , ct castellis super glaciem adapertum mare repentὶ educutur, ut agilitate ventorii. ac veloria, subito cursu iter aquaru absoluat, quod plurimis diebus haud perficeret in iumetis. Videtur pterea terret Iigones psenti tabule insculptiria his spissa,atur Indurata glaciςs ceteris instrumetis ferreis no cedes facilius Infringitur,du aliae secures chalybe pmixtae invehemeta frigore ad solu suciei, ei viretis arboris ictu, instar
35쪽
instar vitri rumputur, ubi ligones praedicti, siue ferreae
hastae, fortissimi manet. Caeterum videtur harpagines afllico mucrone formatae, quibus glacialia frusta prae dictis instrumentis confracta, quo opus fuerit, facilius trahantur, vel extrudantur, etiam in aperto mari tep re hyenialis solstitij,quando no tantum contra mole glacialem arcendam, ne naues rumpat, prouidendum erit: sed contra latentia saxa, sed denique contra crudeles inimicos sit congrediendii. Cernuntur deinde sotu Iaria, vel socculi, quibus aptius ad arbitrarium motum
in glaciali pugna ad fortiter resistendum, vel caute fugiendum, lubrica glacies securius calcari possit. De bellicis Gothorum Obeliscis,m erectissatis. cap. is. V Eterum Gothorum, ac Sueonum antiquissimus mos erat, Vt ubi acriores in campis seu montibus instituissent, & perfecisset pugnas,illic erectos lapides quasi Aegyptiacas pyramides collocare soliti sint: quiabus huiusmodi praeclara gesta breuissimo aliquo titulo insculpetes, memoria nominis , & gestorii suorum
perpetuari putabat, prout eorunde teporii v sitatae cantiones rhytinaticis copen dijs copositae, continuatisq; seculis in praesentem usque diem derivatae, hanc re ad posterorum memoriam propagarunt. Extant enim in Septentrionalibus locis durissimi montes cinericij coloris, marmoream duriciem Ionge exuperantes: hi plerunque
36쪽
runque terrae motu, fulgure, vel alio naturae impulsu ita concuti solent, ut excisa, deorsumque cadentia saxa partim formam pyramidis,partim quadratarum colu-narum, partim quadragulorum, & obeliscorum, quasi insigni naturae opificio forent fabricatae suscipiunt, ut inutile vanumque aliquid his superaddere videaturi Sed hae pyramides seu columnae, apud Heningos plures quam alibi reperititur in Aquilone. Obelisci vero, seu sublimia saxa, viribus gygantu ac pugilum erecta, nulli bi frequentilis, quam apud Ostrogothos , & V strogothos, ac superiores Sueones, in biviis seu triuijs conspici uetur:atque etiam in vastis solitudinibus, quae
dudum peste,fame,& bellis, habitatoribus euacuatae, necdum ob inertiam seu negligentiam' incolarum, ad pristinum cultum terra vltro exultante hactenus , nisi rarissime in formam novallium, sunt reductae. Haben ς itaque haec saxa in plerisque locis erecta, logitudinem T. Vel xv. xx.aut xxx. dc amplius, ac latitudine quatuor, vel sex pedum, mirabili situ, sed mirabiliori ordine, ac mirabilissimo charactere, ob plurimas rationes colloca 'ta literato, rectoque, & longo ordine videlicet pugilucertamina, quadrato turmas bellantium,& sphaerico familiarium designantia sepulturas: ac cuneato equestri um,ac pedestrium acies ibidem, vel propὸ fortunati iis triumphasse. Scripturae verb a dextro Iatere in pede la- Defuncto xorum inchoatar,usque in verticem, & tadem reflecten rumdo in sinistro pede finitae, vel iterum eodem ordine in- Gothos. terius eleuatae,deprestaque terminantur. Habentque Sacram
singulae litera spissitudinem, atq; logitudine digiti ma moria.
ioris humani. Licet verb imbriu, atq, luti inuria, multarearu in imo saxorii, ob immemorabile antiquitate, lintexesar, attamen similes earum effectus clarissime eo modo leguntur : Ego Vsso pro patria certans, 3 r. pugiles occidi,& tandem a Roluone pugile occisus hic requiesco. Praeterea: Domitur violentorii, ac defen ior oppressorii,cicatricibus,& senectute plenus, gladioq; cinetus, hic situs sum Ingo tuus. Cum alij bellicis rebus gloria quaererent,ego Halstenus paci operam nauans, laudem merui immortalem.
37쪽
De obelistis sepulchralibus. cap. t7.
SEd neque vexe ibus Gothis, alijsque gentibus in
Septetrione defuit memoria maiorum, quin & eis exhiberent, quos humi recondere placuit, honor biles statuas lapidum excelsorum,prout hodie cernun. tur mira compagine immenta saxa, in modum altissimae, latissimaeque ianuae sursum , transuersumque viaribus gigantum erecta, praesertim duobus milliaribus magnis a ciuitate Scarensi ad ruralem Ecclesiam Keia by proficiscendo. Ibi enim in quodam triuio tria i gentissima Lax a ut praemittitur) charaeteribus Gothicis pulcherrime sculpta videntur. Si quis etiam curiosus indagator de similibus saxisi tam Glitudines.
quana apertos campos scrutandi gratia peragrare voluerit, infinita speeiacula comperiet, quae praesentibus haud opus est taediosius infinitare. Vna tamen causa promptior esse pol sit, quod non longa distantia ab ea vetustissima urbe Scarenti erat, arx.regia Aaranes di- ista de qua specialiter alibi dicetur)circa quam succeia si uis seculis, & generationibus, committebantur acer rima bclla: de quibus charissimus frater ει antecessor Da - - meus Ioanes Archiep. Vpialentis mirifica scripsit: Suth ct apud Os rogothos itide, di superiores Sueones, nisD-hqtβ ρ gnat una ac nobiliu arces late per regiones in locis na- Που tura munitis extructae: penes quaru muros, & agros, Veterum ingentia sax a cuneato, rotundo, oblongo, ec, erecto situ terras infixa cornuntur:quorum sublimiora
38쪽
Gothicis scriptis insignita, quasi vivetis alicuius ducis Defuncti
imperio edocet, quid sequi, vel fugere debeat eoru suc- etiamnum cessores, virtute scilicet amplecti, di vitia detestari,Sc. virtute Nec dubitandu est, quin eo aruo edictu simi Ie seruatu sterispraesit in A quilonaribus regnis, contra malignorii princi- dicant,adeapum e& tyrannoru condienda corpora, ne honesta po- mmua tiretur sepultura. Bonorum Principii obelisci,& saxa, uisfuit prae multis seculis ante platatam fidem Catholica in Sep- tio . tetrionalibus regnis signo crucis insignita adhuc aperte videntur, similem habentia inscriptionem: Postqua idaemonii fallacia seductus erraueram,ad ChristianoruDeum couersus morior, di hic sepultus iudicium eius expecto Germundus. Praeterea alibi in faxo haec verba Pia Dis expertiatia. Relieta idolorii cultura mortui & in Chri phia.
sti fide riuus,sub hoc lapide requiesco Holmstanus. Oesaxis figuratis, . cap. 18.REperiuntur etiam alibi lapideae tabule admodum
latae, dc excelsae, gigantum robore terris impres.sta, imagines habentes draconum, serpentum, ac Vrλ- rum Insculptas : contra quos non minores sumpsare
triumphos , quam hostes armatos, prout inferius lib. de gigantibus,& pugilibus ostendetur. Praeterea insignes petrae sunt in littori b. aquarum immisse, quae veteri charactere monstrant, ibidem illustres perio nas vario eventu fluminum , tempestatum, fulgurum, turbinum, vel insidiatoru impulsu fuisse necatos.
39쪽
I ndeq; nomen inditum aeuo perpetuo perseuerat.Sunt& Iapides alti, quorum aspectu & signo, prouinei TermΤnο- rum, praefecturarum, arcium, communitatum, nobis ἄγλιω- Iium, ac plebeiorum antiquissimae possessiones, linemedatur. legibus, sine litibus, sine iudicijs unicuique pacificae
permittuntur: documento caeteris nationibus ostenisso, quod inter has simplices gentes plus iuris,& aequitatis ex limitaneis sex is habetur, quam alibi in multis legum voluminibus, ubi homines se reputant doctiores, & ciuiliores. Sunt & lapides littorales satis sub limes, sine scripturis maiorum industria versus infidos portus reflexi, notabili signo nautas informantes, ut naufragia evitent. Est etiam lapis ingens,& rotundus , circumcirca duodecim minores adiacentes h bens , cuneatis petris paululum e terra eleuatus, noni, procul a metropoli vpsalensi Morasten dictus : mper quem nouus Rex eligendus infinita populi multitudine praesente suscipitur, ac postmodum sacrioribus ceremoni js a Catholicis Episcopis, iuramento defen- dendae fidei praemisse,confirmatur. De hormio D Ymbrosis. cap. 39. SCiendum est, incolas extremi Septentrionis ultra gradum eleua. poli Arctici 86. habitantes, nullum habere solaris horologij usum, quale Anaximenes Milesius Lacedaemoniensis primum teste Plinio inu nisse dicitur: neque alterius cuiusuis horologij poli
derum, rotarum, aquarum, mensurarum per lineas, interstitia fabricati: sed tantummodo eos uti praealtis, ac depressis rupium cautibus, partim natura, par
tim ingenio dispositis, qui radios solares infalliolli conieEtura obumbrant, partesque dierum distinguut, ' veluti hyeme, noctibus A diebus luna non splenden- te volatilium, & campestrium animalium vocibus, ct gestis quorum copia illic est infinita clarissime
per experientiam temporum rationem mctiuntur.
Talibusque, velut obeliscis, aut sylvestribus signis,
40쪽
De baculis tempcram designauribus. cap. 2o.QVemadmoduin Latini, & Graeci authores asserunt, Gothos in armis, & militaribus disciplinis 'consummatam habere experietiam, & cautelam: ita & Gothici scriptores aiunt, eos domi forisq; mul- 'tarum, & utilium rerum tenere notitiam, & experimentum, & praesertim astrorum scientiam, qua plurimum possint diuinare futura, prout his annexa figura in parte demonstrat. Cernitur hic homo senex, atq; adolescens, baculum Gothicis characteribus insignitum habentes, tali ratione insculptum, ut videatur, quibus instrumentis vetustissimo tempore, dum ti p 'μ υς brorum Vsus non effet,lunae, lisve,&caeterorum sy Τμ si derum virtutes,& influentias infallibili euetu cogno-- ' querint, prout hoe tempore fere incolae omnes agnoscunt. Baculus itaque humana longitudine formatus est, utroq; latere numero hebdomadarii anni, pro quamlibet hebdomada Gothicas literas septem habes, qu bus aurei numeri, & literae Dominicales post acceptum Christianismum patria voce, ac figuris distinguun tur.Nec alijs libris multiplici temporum circulo in astrorum interpretationibus utebantur. Caeterum parentes filios suos Iaicos, imo mater filias, vel domiferiatis diebus,vel in accessiu Ecclesiarum,ita instruit ut non minus eruditione, quam experientia artis i cies essiciantur perfectiores. Vetusta enim gentis consuetudine, baculis his rurales Ecclesias)visitando