장음표시 사용
41쪽
conuenientes,certis adductis rationibus,veriores ven
turi anni iudicant qualitates, quam forsitan alij speculatiuis scientijs, aut praestigiosis prognosticationibus
inhaerentes. Praeterea polum Arcticum mire obseruat, uti gnomonem totius caelestis horologij. Item Pla stra, leu Vrsas.Colum ac Fusum Veneris,tanquam familiaria antiqui numinis signa quorum natura inse .cta, mire prouident casibus euenturis.
AB antiquissimo tempore clim essent gigantes in
Septentrionalibus terris, hoc est, longh ante inuentas literas Latinas, & antequa Carmenta ex Graecia ad hostia Tyberis, & Romanum solum cum Eu dro perueniret, expulsisque Aboriginibus gentem illam rudem, ac plana sylvestrem morei, & literas d cerent,habuerunt Aquilonaria regna suas literas. C ius rei indicium praestant eximiae magnitudinis saxa veterum bustis, ae specubus assixa. Quod si quis visigantea, & vetustissimo seculo patratum ambigat, . co accedat, raque maiora ad stuporem usque videar,
quam scriptura aliqua polliceatur, vel praestet. His itaque ut in historia charissimi fratris mei Ioannis Magni antecessoris Archiepiscopi Vpsalensis libro primo culteseptimo habetur res gestas lapidibus imprime
42쪽
primentes, sempiternae memoriae tradiderunt. Non- Gothi otirnulli etiam pro priuatis compulis instar Aegyptiorii, animalisivarijs animalium figuris pro literis utebantur, & ad- Rum pro huc domestica sagacitate utuntur, ut inferius mox di- luem Ucetur: quarum similes adhuc Romae in veteribus obe- sunt. liscis conspicata licet, in quibus singulae literae singula nomina exprimebant,utputa: lupus, auarum : Vulpes, insidiosum:apis, Regem: quia moderatorem popul rum oportet cum iustitiae aculeo,clementiae mel habere commixtum. Praeterea, ut epistolae papyro inscripte nunc inter homines mittuntur, ita olim Aquilonares cortices incolae, literas ligno insculptas pro celebri genere char arboristarum ad inuicem det inabant: imo & nunc non sup- Betulia
Petente papyro , in militaribus castris, aut obsidione fribendis urbium, cortice seu codice arboris Betuliae, in laminas literis apti. imo subtiles bracteas discisso, proscribendis epistolis
opportune utuntur, eoque securius, quo cortex huius. modi nulla imbrium aut niuium iniuria devastatur. Reperiuntur etiam homines Septentrionalis plagaeade o sagacis ingeni j, ut chm neque Gothicas, neq; Latinas lueras unquam didicerint, sibijpsis ex rerum figuris & instrumentas alphabeta componant: eisq; pr. subleuanda memoria in pelle, charta, vel cortice singulariter scribendo utuntur. Hocque secretum nullis nisi domesticis communicant , atramentum fieri i bentes ex carbone trito, I& laete, vel comu 'ni aqua.
43쪽
o LAI MAGNI GOTHIARCHIEPISCOPI VPSALENSIS
de mira natura rerum Sepιe trionalium.
De 'venissus reis, combustione aquarum. cap. M. Vnt quaedam sulphureae venae riuis aquarum vicinae, qui plerunque ac-: censae,latius, in modum flammarii, cuncta in circuitu depopulature vagantur. Quod spectaculum in Issanidia, & Scotia, terris frigidissimis ,
continuo ardoris incremento hab . . O r tatores intuentur. Praeterea in Meridionali Gothia, non procul a ciuitate Vexionensi , eampestris & limosus lacus est, qui ignea sua virtute, quodcunq; coctile in eo dimissum chordaq; extractu, quasi momentaneo vel exiguo teporis momento, coctum vel adustum remittit. Hanc j; naturam, lacu si mitem,prope metropolim Nidrosiesem regni Norue-giae, habere compertum est, eo praecipuὸ argumento, quod in medijs frigoribus nunquam congelatur. De quorundam movitum admirabili natura. cap.
44쪽
DE MIRA NAT. RER. SEPT. 33IN Issandia qualis nature montes sint,ia arbitror fe-rὲ toti mundo compertu :ed qubd ultra veterum relationem,in charta nostra Gothica descriptione Pt Iemari supplendo, horu motium situ, & natura ostendimus esse singularem, scilicet in eorum vertice niuem
sore quasi perpetuam,& in base ignem sulphureu continuὲ sine sui cosumptione exardescente. Qui propius accedunt,vi pulueris & fauillet scaturietis facilε sumo catur, & maximὲ chm in multis Iocis, torride voras
nes cum cinere apparent montiu combustoria & va lium: quae iteru tacitis incrementis sulphureis sucer scentibus, quasi circulari temporu spatio disponunt ut ad combustionem. Sunt etiam intra Nomegit limites vastissimi,altissimiq; montes: quatuor dietarum asce-furos, totidemq; ἡ vertice descensuros admittentes.
Istodiae σ eius gemis descriptio. cap. 3. I flandia terra est subiecta polo Arctico, vento prae sertim Circio opposita, ac mari Glaciali propi qua,atque ob id dici meretur Terra glacialis, seu viti
mum Tyle, nulli veterum non celebrata: cuius incolae a Saxone Stalandico continentissimi dicuntur, religione satis Christiam, propriam scripturam, histo riamque rerum magnifice gestarum habentes. Suique temporis adhuc acta conscribunt: quae & cantibus, ac rhythmis recolunt, atque promontorijs, seu scopulis insculpunt, ut nulla, nisi cum naturet,iniuria intercidat apud posteritatem. Situs insulae extenditur inter A strum,& Boream,longitudine centu milliarium Germanicorum. Pro imaiori parte montosa est, dc inculta,
praesertim versus plagam Septentrionalem, ob auste- Mons eu ra spiracula praedicti venti Circij, qui nec frutices μ μει eleuare permittit. Insula est insolitis miraculis praedi- creditur a canda. Rupes etenim, siue promontortu in ea est , quod vim μ' instar Aetne perpetuis ignibus aestuat. Ibiq; locus esse DCatorii . creditur poenae, expiationisi sordidarum animarum. Spectra ceu Illic nempe spiritus, seu umbrae, comperiuntur se e m M. hibentes manifestos humanis ministerisis, siue alio vio
Iento casu enectorum. Spectra sese offerunt congressibus notorum hominum tam manifesta, ut tanquam
45쪽
viventes accipiantur ab ignaris mortis illorum, data dextra. Nec deprehenditur error, priusquam disparu rint umbrae. Ineolae plurimum praesagiunt fata princiaum. quidve remotius in orbe peragitur, reuelationius apparentium spectrorum non ignorant.
De sonitu horribili littoralium cauernarum. cap. q. λ .
Vese S N prtterea in Septentrionalibus plagis insignis
mannia. '.qusdam prouincia Angermannia appellata, cuius incolae peritissimi sunt venatores: eo etenim quaestu, videlicet pellium pretiosarum venditione ingentes diauitias consequuutur. Sunt & agricultores optimi, ita yt praeter planos ac decliues agros, sublimia montium latera, beneficio ignis ac niuis, in natura fertilissim rum agrorum adaptare norint. Ignem harique in den sum fruticem, atq; herbas autumnalita quinoctio im- mittunt, cineremque, oc pulverem exinde productum, superuenienti niuium casui studiose disponunt,ut eius viscositate veluti bovino stercore pinguescant. Quost, ut laetiorem segetem, inessemque uberiorem exinde reportent. Sed de his inferius de agricultura dicetur. Habet etiam haec prouincia plures altissimos montes rquorum vertices continuo candore niuium, toto anni tempore, excelsum aspectum nauigantibus in Boil nico mari praebent,ita ut eminentissimo signo perspecto, plurima portentosa pericula euadere, atque securiores portus attingere possint. Praeterea ubi ad bases eorum in profundissimo gurgite stantes, casu aliquo , vel proposito nautae accesserant, tantum horrorem exalta fluctuum collisione percipiunt, ut nisi praecipiti remigio, aut valido vento euaserint, solo pauore se rhexanimes fiant multoque dierum curriculo, ob capitis turbationem, pristinae mentis, &sanitatis compotes vix evadant. Habent bases illorum montium in fi ctuum ingressu & regressu tortuosas rimas, siue scissi- ras, fatis stupendo naturae opificio fabricatas: in quibus loga voragine formidabilis ille sonitus quasi subterraneum tonitru generatur.Cuius causam ut improba tu.
46쪽
ba iuuentus aliquando curiosius, quam Deurius scrutabunda, aggressa est, ita ilico oppletis aqua nauigiis ex superioribus rimis, ac ventorum strepitu, cum admiratione vitam amisere. Vt tamen periculum hoe euitetur, immensa montium altitudo nivoso verticis sui candore signum remotius nauigantibus lucide ostendit, monetque anticipare fugam, ne natura in scrutabilis soni parens, nullum remedium contra .latens,& insidiosum malu concessisse videatur. Imb etiaad plura milliaria per aera ab eisdem montibus exi, Iatus, terribilis ille sonus aures nauigantium allabiatur, admonens tristissimae garrulitatis eius ruinam procul effugere, quam cominus positi nequeant sustinere. Quid autem vincentius in Spe. hist. libr. trige, simoprimo capite vigesimo quarto de simili materia sentiat, verbis eius, ut iacent, ostendetur. Apud Tam tuos mons quidam exiguus est, in quo foramen quoddam esse dicitur, unde in hyeme tam maximae tempostates ventorum exeunt, qudd homines inde vix, &cum magno periculo transire possint. In aestate vero semper quidam ibi ventorum sonitus auditur, sed de foramine tenuiter egreditur. In Septentrionalibus au- tem lacubus congelatis sub ipsa glacie, ob ventum inclusum, non minor auditur soniis, quam sevi tonitrui ex densitate nubium in lateribus coarctati. De quo infra
capite de Piscaturis glacialibus aliquid
dominio quonda ditissimi regni Nomegie pro
Ope insula Farensem, mos est emines in Oceano, que appellatione conformi nauigantes Monachii vocant.
Habet enim naturali suo situ, de incisione partium, praesertim verticis,cappa cotextam, imo & propriet
47쪽
tem, ut omnes in dira tempestate ad eum confugientes, tutissime susceptos consoletur. Quinimb vae omnibus his, oui vi ventorum agitati non a tringunt simbriam, vel sinum eius .' quoniam ibidem adeo saeuiunt venti Circij, & Septentrionales, ut eius asperitatem euasuri nautae, cogantur intentissima arte, & viribus, labore, & summa experientia omni momento attendere, & vigilare, qualiter effugiant ad Monachum illum, tanquam portum securiorem. Preterea in septentrionalibus aquis plurimi excelsi montes, quasi signa securi portus, in qualicunq; tempestate, vel tranquil-
Iitate petendi videntur. Sed ante eorum introitum, plura latent Geca Laxa quae, ut remissiore vento plura nauigia obruunt, ita tempestate prodita, ob eleuatas undarum spumas, mirabiliuν saluant. Sunt praeterea montes falconum,aquilarum,& coruorum, nautis recessuris securitatem vel fugientibus cautelam, ne appropinquent, ostedentes. Insuper montes litium, imbarces fortissimae, presertim in orientali Finlandia, occasi 'ne praeliorum Mosco uiticorum super fauces rupium eredita, talique muniti ne artis & naturae firmatae, ut faciulius montes, quam ipsas arces,
sultus, intercipiant pccidentes. De rupe
48쪽
NE vllum lileatur rerum naturae opus, monstratur hie in occidentali Bothnia versus extremas Semtentrionis partes in parochia Lula Vpsale sis dioecesis, rupem esse maritimam, Biurali lubben vulgariter appellatam, quae excelso suo vertice a logὲ nauigantibus tridentata, sleu coronata videntur. Cuius aspectu, viri bra, aut portu, si no fruerenturindigenae maris expertissimi piscatores, neque tutam haberent viam, neque commodum victum inuenirent. Sua etenim mira celsitudine, orta densissima nubium caligine, prospecta in mediis undis prout anno Domini M. D. XI X.ex- . pertus sui saluantur errantes.Tanta etenim eodens 'cra m ti aeris,ac caliginis solet esse obscuritas, ut vix in exi- .gua naui proram tenens ἡ puppi respiciatur. Applicando tamen ad sitius tanta in base eius piscium multitii do hinc inde inspicitur, ut magnu stuporem visui se neret, & omnimodam stomacho adferat satietatem. Pars etenim huiusmodi piscium, marini laticis salsurane in planitie montani pedis aspersa, ventoq; torro acienda, spatio duorum vel trium iugerum dilatari
solet super tellurem planam : pars hastis erigi, peruulisque extendi, praecipue pisces maioris speciei, ut sole& aere desiccentur. Omnes tamen vel domestico usui, vel negociatorum lucroso questui,etiam ultra marinis necessitatibus, ac voluptatibus reseruatur, maximὸ, vehorum commutatione copiam annonae quae tenuiter
49쪽
Defluxu refluxu Oceani. cap. 8.SVnt in charta mea Gothica, seu descriptione Septentrionalium regionum, certi sinus Oceani litto-LO Oreb ribus Noruagicis hic insculpti, scilicet Ro est , dceharybdes. Lostheth: inter quos tantus cst maris hiatus vel Ch
rybdis, ut incaute appropinquantes nautas sua repentina circuliolutione, vi & industria gubernatoris ad pia, absorbeat in momento, maxime natura loci ignorantes, vel alias vi tempestatum appulsos, aut periculum imminens per contemptum parvipendentes. Quocirca volentes ex Germanicis oris eo nauIgare,
peritissimos quosque conducunt Naucleros, seu Gubernatores, qui longa experientia, quomodo obliqua-do, dirigendoque tutius pericula euadere possint, dia dicerunt. Hique longo maris spatio Gnomonis directione, ne in Charybdim incidant, iter variando inst tuere solet:& maxime circa populosissimas villas Andanes,& Trondanes,& tres alias insulas ubi pars m ris Ma
ibidem ob circunstans frigus maturescit acquirant,ac his qui solitudines inhabitant,loco deliciarum, ut rursum sylvestres opuletias in pellibus pretiosis recipiat, valeant exhibere. In pede igitur huius Coronati montis tantus Odor suspen rum piscium exoritur, ut longo maris interuallo eunde adnauigantes sentiant prae Currentem. Eoq; odore percepto, sub tempestuosa caligine laborantes ab imminente naufragio seipsos, &bona praeseruare nouerunt.
50쪽
ris Mostastroom appellatur r quo loco aestus est altior
caeteris adiacentibus aquis. Mare etenim ibidem intra cauernas accedente, fluxu inflatur, de effluxu reflatur, quanto maximo impetu deferuntur torrentes, vel rapidi fluctus. Nauigatur hoc mare ut dictum est periculosissimo eventu, quia iniquo tempore nauigantes subito rapiuntur in voragines circulares. Naufragiorureliquiae perraro redduntur: dc si redduntur, ita colli,sione scopulorum attrita robora videntur, ut quasil nugine obducta appareant,dc comminuta. De chaobdi, mira natura glacierum. cap. 8.PRoxime praecedenti capite dictum est, quain peri- Nomasiriculosa sit nisi gatio Noruagici Oceani, maximὲ Oceanin ubi inscrutabili ratione vasta Charybde, nisi valde viralis p praeuiderint, nautae periclitantur. Hic igitur longissi- riculosa. mae noctes , frigora intensissima, rupes alicubi quasi turres latentes, beluae truculentae, dc formidabiles, ve infra de monstris ostendetur. Praeterea crustate glacies, quasi parietes ingentium domorum tempestatibus d rurarum, tanquam ineuitabilia naufragia E proximo producturae. Sed haec omnia tolerabiliora sunt in qua- Ην merauis periclitatione subeunda, quam experiri commise- crallelisco' rationem Hybernicae gentis. quae s Vt plurimis pro' miteratio.
bari potest exemplis hie ouussis) per lachrymas inuitare solet afflictos, ut bonis nudatos, semiuiuos dimittant