장음표시 사용
381쪽
domestica utuntur, aliisque ad eum usum vendunt in remotas orbis partes deferenda: Pinguedo, vel adeps Ceti, magna est in toto corpore, sed maxima in capite eiNa cerebri medullam: unde quandoque duodecim lasenae, quarum quaelibet vix ab uno homine portari potest, quandoque triginta, vel quandoque quadraginta huius pinguedinis plenae quaelibet Barile Romanum magnitudine sua superas) per totidem viros sortes vix portatu idoneae extrahuntur,eliciunturq;. utilitas vero huius sagins ea est,ut lapadibus in su sa,& aucta semper,ad altaria, sue alia loca sacra,tam noctu,quam interdiu continuo lume administret: priuato etiain usui, ae domestico, quum in hyeme nulli ibidem dies sint, plurimum deseruiens. Ossa preterea eius minora, defectu lignorum domestico foco adaptantur: imo & aliorum piscium capita. Ex corio denique balenae fiunt balthea, loculi, tractorij funes pro via campanarum, diu durantes imb partita pelle unius belue, quadraginta homines ex ea vestiri queunt. Nautae praecipue utuntur eius pinguedine ad nauium tabulas foris inungendas, ne in horrida siue asperrima hyeme,glaciales aque
nauibus submergendis adhaereant, aut congelentur. quia aquarum constrictionem prohibet. Aurigae etiam necessarium eius usum sibi vendicant in rotis curis
ruum perungendis: imb & pellium praeparatores, ut etiam superius dictum est de pinguedine vitulorum
382쪽
Destructuis exosibiu cetorum. cap.r .
Acta mentione quam maxima sint corpora cet rum,sive balenarum, in capite, delibus.oculas, Ore, . . eute,Ossa locum exigunt, ut A suam inueniant declara
Arborei in tionem: quae talis est. Cum vehemetia frigorum in ex-e i ii ς tremis partibus Septentrionis ,& validae tempestates Nemriοπη ibidem haud sinant in altum crescere arbores, e quibus --ο erigi possint necessariae aedes: ideb prouida natura incolis prospexit, ut ex ingentissimis beluarum costis fobricare valeat domos, & reliqua necessaria in eisdem. His enim beluis marinis ad littora tam inimica vi aliarum bestiarum appulsis, quam venatione hominum frequenti attractis, ut illic incolarum praeda fiant, vel putredine consumantur, certum est ex eis relinqui talia tamque vasta ossa, qu bd ex his integrae habitationes, tum quoad parietes, portas, fenestras, tecta, sedilia, tu etiam quoad mensas, cosici queant. Hε enim costae 2 o. 3o .aut plurium pedum sunt: praeterea spinae, spondyli, atque vasti capitis bifurcata ossa haud paruam in sequantitatem habent: quae omnia artificum industria ita serris & limis aptantur, ut faber tiasnarius adhibita ferrea iunctura compendiosius nihil extruere posset.
383쪽
De domibu3 ex erectione int rarum costam . cap. 26. xesis igitur ac di Glutis carnib' e lintestinis huius . vastissimae belue, sola ossa remanet in modii ma-
vastissimae belue, sola ossa '
gnae carinae: quae demit imbribus & aere purgata, viribus hominum ad hoc voeatorii, instar domus erigitur: .' tum industria constituetis patroni, senestris in culmiane tecti, vel lateribus beluae collocatis, in plures & comodas habitationes diuiditur: ianuaeq; nunt ex corio eiusdem beluar, longe prius ad exi aliumq; usum extracto, atq; ventorii asperitate indurato. Separatim etiam intra hanc carinam, quasi domum erecta, distinguutut camerae pro porcis oc aliis animalibus, more aliarum
aediu lignearue relicto semper sub culmine huius strocturae loco, pro gallis quasi horologiis, ut homines nocte quae ibidem hyeme cotinua est ad opus excitetur Dormientes inter has costas non alia insomnia videt. quam si continuὸ in fluctibus marinis Iaboraret,aut intepestatibus ad naufragium usq; periclitarentur. De anciaris dorso ceti imposivis. cap. i7. HAbet etiam cetus super coriu suum superficie tanqua sabulu, quod est iuxta littus maris: vndepi runque eleuato dorso suo super undas, i nauigantibus nihil aliud creditur esse, quam insula. Itaq; nautae ad illum appelIunt, de super eum destendiit, inq; ipsum palos figunt, naues alligant, focos pro cibis coquedis a cendunt: donec ladem cetus sentiens igne sese in profundum mergat, atq, in eius dorso manentes,nisi funibus
384쪽
De Pono monstroso Oceani Germanici. cap. 18. Ictum est superius de mostroso pisce reperto in Mittoribus Angliae, cum clara descriptione totius corporis,& singuloru membroru eius, scilicet 3 3 a. ωο adu .rbide visus sit,& ab incolis in praeda raptus mune autead memoria reducetur mostrosus ille porcus, qui 3 37. 'uerb. cora postea anno, in eode Germanico Oceano repertus est,hibm di totus*; in omnibus sui partibus portentosus visus. Hasediisses. buit enim porcinii caput,quartam lunae parte in occipite,quatuor pedes draconis, duos oculos ab utroq; latere in lumbis tertiit in vetre ad umbilicii inclinatem, itq; in poste Aorib' cauda bifurcata instar usitati piscis. De Rosemaro,sive Morso Noruagico. cap. V. Nomagicu littus versus loca ad Septentrione magis vergentia, maximos ac grandes pisces elephantis magnitudine habet, qui morsi seu rosmari vocatur, forsitan
nibus a naui protensis se liberare queat, submergatur. Hic cetus ut superius de physetere,& priste dietu esta aliquado fluctus haustos ita eructat, quod alluvie nimbosa plerunq; cIassem nauigantiu deprimat: & quii in mari tempestas oritur, se super fluctus attolIit, ut in his
comotionibus ac turbinibus naues mergat. Arenas se
liquado dorso sustollit, in quibus ingruente tepestate. nautae terra se inuenisse gaudetes, anchoris demissis falsa firmitate qlitesciit ac ignes accessos belua senties,s bito eo mota se in aquas mergit, homine'; cum nauiabus . nisi anchorae rumpantur, in profundum attrahit.
385쪽
forsitan ab asperitate mordedi sie appellati: quia si que
hominem in maris littore viderint, apprehendereq; poterint, in eu celerrimὲ insiliunt,ae dente lacerant, ut in
mometo interimat. Rosmari itaq; hi pisces, siue morsidicuntur,caput habentes bovinae figurae, hirsutam pellem, pilosq; spinitudine veluti culmos, vel calamos frumenti late diffluentes. Dentibus sese ad rupium cacumina usq; tanqua per scalas eleuat, ut rorulento dulcis aquae gramine vescantur, seseq; volutando mari vicis.
sm exponant, nisi interea somno profundissimo oppressi, pendedo in rupibus dormierint: quoniam tune piscatores appropinquantes quantocyus poterunt,pa Iem a lardo secundu caudam soluunt: & in hoc, quod solutum est funes fortissimos mittunt,eo'; in scabrosis rupibus, vel propinquis arboribus firmat: saxis d inde funda ad caput, ut excitetur,proiectis, esi descendere cogunt maiori parte pellis funibus firmatae sp liatum: unde debilitatus, exaguis ac semiuiuus redditur in opima praedam.maxime propter dentes, qui pretiosi sunt apud Scythas, Moschos scilicet & Ruthenos. ae Tartaros uti ebur apud Indos ob duriciam, cando Darimcisi rem,& grauitataequa de causa etiam frameam manu- pretiost.briis artificum excellenti industria accedente adaptan Mieth uatur. Et hoe Mi echo uita quoq; Poloniae historicus in euabusua duplici Sarmatia attestatur,& Paulus Iouius post Ioiam eum ex relatione cuiusdam Demetrij a Magno Duce sorici.
Moschouitarum ad Clementem VI I.misti.
386쪽
Depiscibiu alatis. cap. 2o. TNuenitur piscis in mari Germanico inter Angliam ei res οα- 1&Noruegia, qui habet duos pedes & quatuor alas: ani alati quae mouentur flexae ad inferiora ventris de pectoris descriptio. sui, sicut aliarum auiu alae. Sunt autem duae anth iuxta branchias,& duae posterius ante caudam, suntq; alae membranaceat, spissae quidem Valde iuxta corpus in parte que est loco adiutorij brachij,& tenuiores in par te anteriori alar : & hanc dispositionem habent etiam alae posteriores. Branchiae autem istius piscis nori ha- ebent fissuram versus ventrem, vel pectus pertingetem: sed hi pisces habent branchias,quae terminantur super
humeros alarum anterioria, quatuor foraminibus quadratis: ita quod duo sint propinquiora capiti, dc duo propinquiora alae dextrae , similiterque disponuntur branchiae in sinistro latere. Caput autem istius piscis,
color, pellis, figura corporis, ac sapor carnis, est ferὶsicut piscis, qui res a Vocatur.Criira autem eius sunx ca tilagines sine iunctura,& subtus in pedibus habet foueas, ut fortius figatur. Cauda autem eius non est uti. raiae,sed similis caude aliorum pisci ii, nisi qubd est aliquatulo longior. Denique ante caudam in loco dorsi, ubi stringitur solida pars corporis, quae est post concauum vectis, habet & pinna more alioru piscium, valde tame magna respectu sui corporis. Capitur hic pii cis
387쪽
interraias & squalinas, ut plurimu minus Vtilis, pr pter steriles carnes,& exiguam pinguedine: veru dissicillimὶ ε profundo fune di hamo, ob resistet iam alarii, eruitur,&c. Pisces praeterea quidam lati corporis sunt, qui quatuor pinnas habet, duas in vetre,& duas in dorso:& hae pinnae, quibus ut titur,ala: vocatur: quales peroia similes habent pisces lepores marini dicti: hi enim
duas pinnas In ventre habent, & duas directὸ super eas in Iatere versus dorsum. Est etia de supradictorii gen re ludolatra animal marinii, quatuor habens alas, duas in facie,& duas in dorso. quibus magna velocitate fertur In omnem, quem elegerit volueritq; locum. De Polypis. cap. 21. TN littoribus Noru egiae polypus, siue multipes ani- I mal est, fistulam in dorso habes, qua mare transmittit, eamq; modo in dexteram parte, modo in sinistram tras fert. Caeterhm per brachia velut acetabulis dispersis ac denticulatas forcipes, omne quod sibi appropinquat,inuoluit:animal cares sanguine. Osicquid eo medit, aggregat in cauernis ubi manet: deinde putamina erosa carne egerit,adnatante si pisciculos ad ea ven turr testas etiam &crustas cancrorum residuas ehcit. Mutatur color eius ex lapidis colore cui adhaeret, maximὸ accedente timore ob aspectum eogri inimici sui. Habet . pedes medi qs magnos, & in totum z. parusi eorpus, quod pedum magnitudine copensaturialiosq;
adumbratos pedes,strictos, qui vix percipi queui. His A a - se suste
388쪽
se sustentat, mouetur,& tuetur, tum etia apprehendit quicquid a se fuerit remotum: supinusq; adheret saxis, ut vix amoueri possit, nisi re aliqua foetida admota. De ora utaιe quorundam piscium, γ' aliorum benignitase. cap 22.
Hominem natatem in aquis falsis, piscis de genere
canicularu marinarii Boloma Italich,& Haa fiscicNoruagice dictus, adeo aut de turmati inq; ex insidijs adoritur, ut non tantu morsu, sed pondere etia in profundum demergat, deuoretq; teneriora membra, nares videlicet, digitos & genitalia: donee superueniat rata, ut iniuriarum vindex, quae per aquas armata naturalibus pinnis discurrit,ac quod a impetu demersi hominis grassatores abigit, eumq; ut enatet, pro viribus urget: ea quoq; eum custodit, quatenus spiritu penitus extincto, post aliquot dies, dum mare naturaliter se purgat, sursum feratur Cernitur illud miserabile spectaculum in Nomagicis oris, quado lauadi gratia homines, exotici videlicet nautae, periculoru dc insidiarum ignari, Enauibus in undas exiliunt, Latitat enim canicular, siue bolomae huiusmodi, sub nauibus in anchoras maneti bus, velut aquatici arietes, ut homines rapiant naturae militia stimulate. Veruntame hoe periculu urinatores stylis praeacutis lineis annexis euitant, quibus arietes mori nos,&has caniculas interficiut: quia nisi his perfossi fuerint, haud recediit. Ita sub aquis cum eis atrox oritur dimicatio. Inguina enim hominum, & calces, omnemq; candorem hae beluae appetunt. Huius caniculae cutis in asperitate, ad expolienda ligna ct ossa,
eandem naturam cum cute ratarum habet.
De Spongiis. cap.23. SPogia valde multiplicata penes littora Noru egiae,
eius est naturae, quod conueniat cum caeteris an
mantibus in motu dilatationis &co tractionis. Quaedam verb earum immobiles sunt a saxis, & si abrumpantur a radicibus, recrescunt: quaedam aute sunt mobiles de loco ad locum: & hae in maxima copia in littoribus praedictis reperiuntur. Cibantur limo,pisciculis,& ostreis. Viventibus idem qui madentibus, nigricans color. Adhaerent nec parte, nec totae: intersunt enim
389쪽
enim fistulae quaedam inanes, quaternar fere aut quine, per quas pasci existimantur. Sunt & aliae, sed superni concretae. Et subesse membrana quaedam radicibus earu in intelligitur. Viuere constat longo tempore. De vermibu, longissimis. cap. 2 6.
E si praeterea in littoribus Noruagicis vermis glauci coloris, longitudine xl. cubitorum, & amplius, vix spissitudine infantis brachia habens: lineae modo, ita ut eius progressus di ficulter percipi queat, per mare se trasmittit, nemini noxius, nisi humanis manibus i pressus: unde contactu tenerrimae cutis eius tangentes digiti intumescunt. Vexatus & detentus 3 cancris, tortuosum cursum euadedi gratia attetat: sed frustra. Cacer enim brach ijs suis quasi deticulatis forcipibus,tum etiam pedibus ita eum stringit, ut non secus ac nauis anchora demissa, firmetur. Hunc vermem saepius vidi, ab eius tactu nautarum informatione abstinens.
Depisse quem Normetianis v mmch appellant, 'ab'quibusdam monstris marinis .cap.2 s. V Arietas horum piscium, siue potius insistrorum,
hic inserta est, ob earum mirabilem formam , aemultifariam naturae proprietatem, cum littoriabus Noruesicis inter alias beluas tapius appropinquant, capiunturque propter pinguedinem, quam ha bent copiosam & abundantem. Eam nanque Piscatores, ut carnes, supra ignem coquendo expurgant,ve
duntq; ad usum corij inungendi, aut causa luminis in Λ a a Iampa
390쪽
Iampadibus, cu tenebrae cotinuae fuerint, construandi. Occurrit igitur in primis rotunda sorma monstrum, Noruagico idiomate Suvam fiscli dictu, caeteris Oibus mari sis beluis animal gulosius cotinua etia praeda vix satiatur. stomachum distinctii no habere dicitur: unde quicquid comedit, vertitur in sui corporis crassitudinem ut nihil aliud videri possit, quam una massa pinguedinis adunata. Dilatatur,& ext editur supra modii, cumq; amplius exte di nequeat, pisces per os facile eq-cit, quonia, ut caeteri pisces, collo caret. Os eius continuatum est ventri. Est aute ad eb crassum hoc animal,qubd urgente periculo carne,pinguedine, & pelle sita, uti Hericius, super caput reduplicat,& cotrahedo se caput absco dat: neq; id sine sui detrimeto facit. quia inimicas bestias times, fame urgente se no apsrit, sed emearnium suaru sustentatur,magis eliges in parte co&mi,quam a beluis totqui et depredendu vorari. Scrutatur tame ut salvetur, si periculum est sublatum. Est de aliud monstrii marinu Gahab dictit, pedes paruos habens respectu magnitudinis corporis sui:xnum tamen longum, quo loco manus utitur in omnibus membris suis defendedis:& per ipsum ori suo cibia porrigit, he basq; eradicat. Habet aut pedes maximὲ cartilagine tos & formatos ad modii pedis vaccae, aut vituli. Hoeanimal natas in aqua spirat,& clini spiritu emittit, ad aerem redit aquamq; euci: in altu, ut delphini & ba