장음표시 사용
361쪽
maeerantur, etiam sale, ut longius. diutiusque interni sapores illatii permaneant,condiutur: ac aequa aestimatione, non libra ut dictum est sed numero deradum.& quantitate venundantur. Horum maximus, &n cessarius usus in castrorum obsidione, &classica pugna attendi solet, quales sunt agendar,anguillae, pras--
mi, & quos in vulgari lingua Torsch appellImus. Si Tonsili.
quis vero liuiusmodi salitos pisces immiscendo com ruptos falsificauerit, aut vasis putridis conservandos crediderit, grauiter a fisco mulctatus restituet pretium acceptum :& tales pisces in aquam prothciuntur, vel in publico foro comburuntur. In aquam autem perraro mittuntur, ne forte reliqui pisces boni sanique, fame urgente his vescentes inficiantur . Integri vero pisces infinita multitudine signo magistratus apposito valia datur, ut in remotas terras pro lucroso quaestu in vasis ad hoc fabricatis exportentur. Et ut omnia tum recteque fiatie, iurati officiales, sicuti praefecti annonae, ita& piscium, pelliumque scrutatores ac aestimatores, De Hagere sue Are a. cap. 33. HAlec in Ilitorib' Meridionalis Gothie terrae Schoningiae, veteri tu re ad regnu Gothorum, sub prineipio autumni in lata multitudine plerunq; capitur. de infinitia in vasis sale coditur, exportaturo;,ut suificiat
362쪽
in talia entorum genere, maiori parti totius Europa cibanda . Congregatur enim illic super latas, longasq; ripas in domicilijs, Sc tentorijs spatio duorum men .sium, ex omnibus vicinis nationibus diuerta sortii
mercatores, pretio, vel rerum comutatione huiusmodi halecem ementes, ut nauigijs abducant. Euenit pleruque vel leuissimo pretio comparari queat, ex maximo eius accessu, quoniam tam vasta in multitudine littoribus of tur, qu bd non sol hin retia piscantium Iacorentur , sed etiam in agmine illo bipennis, vel lancea militaris in medio piscium immis a firmetur: idq; R
gio fisco maximum in lucrum cedit. Lex enim grauibus Vallata poenis, mercatoribus huiusmodi imposita est, ut ante omnia vectigali Regio soluto,ad sua abeu-tes saluum conductum siue testimonium a Regio pre fecto accipiant: duas quidem ob causas, tum qu dd l centia recedendi eis libera concessa fit, tum qudd ad Propria reuertentes, apertis documentis demonstrare queant, nemini isto in loco, ubi tam piscaturam quam
mercaturam exercuere, violentiam, iniuriam, vel damnum intulisse. Capitur & halec, duobus aut tribus milliaribus ab eo loco: sed degener est in Capore & aestima Halicis tione, ac vili peditur. Est etiam eodem tempore copio Amitae sissima halecis piscatura in littoribus Angliae & Seo-σ Scottae. tiae, quae per piscatores Flandriae instituitur: ii quibus postea sortitur nomen, ut Romam ille piscis delatus, halee Flandorum appelletur. Non tamen aded pingue genus est piscium, licet longum & crassum, obsterilem fundum, & pastum minus uberem , ac Vndarum constinum, quemadmodum halec Septentri nate, quod propter gratum saporem ubique in maiori pretio habetur.' De natura Halicis. cap. 3 2.
CVm unumquodq; ferὲ genus piscium marinorum
habeat suum tempus,quo sit bonum & delectabile hoe ab A ugusto ad finem Octobris copiam sui praebet et gratiq, saporis tum temporis esse, cunctis qui eo
vetauntur, notum relinquitur. Recenter captus,delicatior
363쪽
lior videtur: salsus aute in usus hominum vitia quam alij pisces praeter salmones .integer durare potest. Omnium fere piscium solus aqua vivit. Ductus extra Halica, aquam, statim expirat, nulla mora inter aeris conta- qua tantἔctum & eius expirationem , quando aqua extrahitur, Urit. vita. Oculi eius instar luminis noctu lucent in mari: imo quod magis est, huius piscis maximo motu,& re- .flexu vasti sui agminis, quasi fulgura & coruscationes per aequora excitata apparent, fulgura haleeis communiter nuncupata. Vbicunq; super aquas in mari lumen videt, gregatim adnatat,& hoc astu ad retia statis temporibus allicitur, quasi paratus ad capiendum, ut iussit Dei qui dat escam in tempore opportuno ad usum & nutrimentum infinitorum hominum rapi tur. Hyberno tempore in abdito maris ad consuetum terminum, usque dum capiatur, se abscondit. Appropinquat etia littoribus propter contemplandos ignes
copiosos, ante tentoria mercatorum accensos, veluti
in militaribus castris. Est & halec longitudine unius Palin ae in mari Bothnico versus Thorna, quod no mi- Halienus quam ante dictum, gratissimi est saporis & nutri- Boihaia.
menti: atque hoc ferὰ omni tempore capitur, maximὸ in aestate &autumno,ac hyeme sub glacie. Tanta etiam ultitudine post aequinoctium autumnale capitur, qu bd funes retium scindere oporteat. Hic piscis non habet intestinum nisi ieiunium, & ideo in ventre eius nihil inuenitur: tamen propter hoc sola aqua haud vivit, quemadmodum superius notatum est. In hoc ge- nere piscium foemine vulgi aestimatione carius emuntur, quia oua earum stomachum satiant, dum stato tepore a piscibus veniet abstinendum: quod & similiter
aliorum piscium oua, ut salmonum, Sc quos Gothistich vocant, faciunt. Deniq; mas & foemina eandem afterunt utilitatem, sale, sole,& vento siccati, tanquam paratior esca ad praesentissimu usum. De halece Schoningiae Celtes loquitur: celtes. , Oceanum Codanumque videns, ubi Scandia diues Haleces totum mittit piscosa per orbem.
364쪽
Dερψtam, femine sciam. cap. I. SVnt etiam in aquilonaribus terris, qui piscinas pro singulari quorii dam piscium quaestu extructas hisbentiquas aliquando emissis aquis desiccant, atque piscibus euacuant, ut nullo penitus relicto,easdem pro alio genere imponendo euacuatas relinquant: unde re
reductis aquis, atque piscibus impositis nouis, simul exoriuntur ex semine priorum piscium latente inlis. mo, veteris speciei pisces, atq; amplius caeteris immissis coalescere deprehenduntur, Aegyptiacis Nili piscibus non dissimiles, qui post annum a semine sparso,
di in limo recedente aqua relicto, accessu redeuntis aquae quasi infinita multitudine reuiuiscunt. Quidam etiam semen exenterando pisces receptum, in humido loco per hyemem custodiunt, ut tempore propagationis post vernale aequinoctium in aquas emittant. Ve-rlim statim in aquas haud proijciunt,eb qudd a piscibus famem patientibus, ob pigritiam quarendi victus,
ilicd deuoraretur, prout plurimi tam malignae naturae sunt, ut vel propter praemissam rationem, vel odium proprij germinis augendi, vel luxuriam svi in terrestribus animalibus dictum est continuandam, vorent proprium semen. Hoc autem tam fertile genus, nisi in tam infinita multitudine instar grani papaueris, vel milii, infinito numero de uno pisce emitteretur, non posset coalescere in aquis ad sustentandam humanam vitam. Cui optimὲ, sed temperate natura subuenit, ubi sunt homines voratiores, veluti in terris frigidis gelu citd urente,& con sumente ibi prouidit de maioribus beluis marinis : ubi vero graciles morantur populi, Pi
365쪽
EPITO ME LIBRI XXI. PRAEFATIO.
Pectaculum admirabile vastus Oeeanus in suo gurgite cunctis nationiabus offert, diuersos partus ostendit, hosq; non tam magnitudine & co- paratione sederum mirabiles, quam
forma minaces adducit,ut nec caelo, nec terra, aut eius visceribus, aut domesticis in strii metis aliquid absco-di videatur, quod non adsit in sua profunditate retentum. In eo namque Oceano tam lato, supino, molli aefertili accremento accipiete semina genitalia, sublimi semperq; pariente natura, pleraq; eii e mostrifica reperiuntur que perplexis,& in semet aliter atq; aliter nue statu, nunc Buctu couolutis, ex se ac alijs principijs generare formas videtur, ut quicquid nascatur in ulla parte nature. etia in mari esse nobis persuasum habeamus, re perquam multa alibi nusqua reperibilia,ibi de inueniri. Nec sol iuri animal tu simulachra mari inesse licet intelligere intuentibus, sed unam quoque in eo, gladium, serras, equorum capita in paruis cochleis eminere. Praeterea spongias, rrticas, stellas, lamias, mil- MMiss auos, monachos, Vaccas, lupos, erythinos, ipondylo , mari κι.
mures, passeres, merulas, coruos, ranas, porcos, boues, arietes,equos , asin CS,canes, locustas, Vitulos, arbores, rotas, cantharos, leones, aquilas, dracones, hirundines& similes. E quibus quaedam beluae in terram exeunt, pastaeque radices fruticum ac fatorum remeant: quaedam A ustrali,& quaedam Aquilonari vento hausto impinguescunt. Sunt & belua in mari quasi hominis figura imitantes,lugubres in ca trivi Nereides: etiam marini homi
366쪽
nes, toto corpore absoluta similitudine, qui ascendere nauigia nocturnis temporibus videntur statimque de- grauari quas insederint partes compertu est, & si diutius permanent,etiam ipsae naues merguntur. Imb perfidelem Nomagicorum piscatorum assertionem addo, nisi tales capti ilicd dimissi fuerint, aded saeua tempestas exurgit eum horrido planctu eius generis hominum,ac nonnullorum aliorum monstrorum,ut coelum ruere videatur: piscatoresque vitae suae vix etiam summo labore succurrere, multo minus piscibus insidiari Lex pisca- poterunt. Quocirca in tali casu piscaria lege cautum torum. est, & obseruatur, ut monstrosi pisces taliter attracti, secundum figurae varietatem uicti abscissis hamatis funibus dimittantur. Dep cais periculosa in Norugiano Oceani.
PEriculosa piscatura in Noruegiano Oceano, ob
multiplices rationes dicitur, quia in aperto mari longissimo tractu a littore committitur. Diris tepestatibus ortis, celerrim h piscatores fluctibus obruu-tur: tum fluitante mole maxima glacierum disperguntur: balenarum monstrorumque pugnae in diuersa diuiduntur. deniq; horribili quorunda piscium seu monstrorum e gurgite extractorum forma, & attactu, in manibus enervantur,ae nisi eos ilicd dimiserint, mota tempestate sus cantur. Si igitur quidam piscatorum temerarin
367쪽
temerarij certamine commisso cum belua, eam intra nauim cucullati hominis formam habentis) induxerint,inox ululatu de strepitu socialium bestiarii obruti, nec hamos ad capturam piscium proh cere, nec remis laborare, vixq; vela pro fuga arripienda, nisi monstrii dimiserint, expandere queant. Haec monstra et si aeque atque pisces electi talpe communiter dicti) in retibus apparuerint, tanquam inutiles ebciuntur, sed electi in
naui reseruantur, magnoque venduntur lucro, tum in
loco ubi capiuntur, tum in vicinis Regnis, ac ultimis Cermani eoris. Plura millia piscatorum in pagis e tremae regionis Noruegiae habitant, Andanes, Tron-danes, Duuanes, Gamblauicli, Ny a uicti die is, &alus circumiacentibus terris apud V Vardalius, id est, e strum, siue domum pri si dij totius regni Mense Feb.&Nartio, imb & Ianuario, robustis nauibus horum I corum incolae piscandi gratia a littore in altu vadunt, quantum scilicet intra biduum nauigando conficere Possunt, rebus necessarijs ad viistiam xx. vel xxx. di rum spatio secum comportatis. Locus autem, ubi frequentius hane piscaturam exercere solent, inter No uegiam& inandiam situs est. Neq; hi piscatores,dum tempestates saeuiunt, in anchoris manent,sed fluxu re- suxube maris fluitando piscantur, donec naues sine undiq; plenae. Sola autem eis salus in repetendo liti re indicio gnomonis nautici consistit: quia per hune ortis ventis qud iter suum dirigant, agnoscunt. Est6ue
notatum, quotiescunq; extrahuntur a mari monstrosi disin re pisces leonina vel humana facie, &similibus, quod si et semper discordiam,& bella in terris portendant. Mimi aDe periculo pisatorum G qualitate piscium. cap. 2. HEC leue periculum illis ipsis piscatoribus immi- l λ net, quando hamis attrahut maxime fortitudinis molis, ac xij pedum longitudinis pisces,ut sunt rhobi. si
squalinae,& reliqui pisces alati: qui cu apparuerint aba uis extra aera di, carpe piscatores in mari retrahunt, nisi sis funibus firmati in naui antea praemuniant, aut mutus Op e hoc in labore sibi inuicem subueniat. Oui vero felici vento tantis maris periculis superatis, nauibus
368쪽
uibus piscosis ad littora propria appellunt, pisces extractos purgatosque, integros vel in partes diuisos, salito liquore conspergunt, sole, flatibus asperrimis,
frigore, atque aeris rigore ad siccandum exponunt: tum in excelsas quali lignorum strues componunt: quas in naues vicissim collocant, atque ad celeberrimum totius Noru egiae emporium, Bergen nuncupatum, pro rerum commutatione aut pretio distrahendas exportant. Et hinc verius hoc genus piscium Ber
gerfisck vulgari gentis idiomate vocatur,& no stocksiscli a fuste vel baculo, ut mollior ad coquendam fiat Iluries fustigatus. Non tamen uno eodemque genere ic Bergensis piscis, sed quantitate, vel bonitate aestimatur. Nam aliud est genus longioris quantitatis, asellus dictus : cuius ventres in bicubitales ligulas instar funium abscisssis,&aere desiccatos , quasi longὶ delicatiores cibos Aquilonares eligere, & vendere so-Ient, Roed scher dictos . similiter & extremas caudas eorum piscium in magnis vasis ad quaestum, siue dei
catam escam reseruant, quas Spore Germani vocant.
Praeterea ex ventre rhomborum etiam fiunt ligulae cubitales, vel bicubitales, sed latiores alijs, valde pi sues , quas incolae RafF vocant: eisque pro pane Mobsonio utuntur. Fortibus enim hominibus iste cibus conuenit, non delicatis: ferὲ eius saporis est, ut semen piscium induratum, Italice Bottargi dieitam: sed illi longὸ pinguiores. Capitibus horum piscium loco I gnorum pro cibis coquendis utuntur incole N o uegiae. Capitur etiam in littoribus Norueste, praecipue in scopulis Asso ensibus, qu dam piscis in maxima multitudine Mahreel dictus, sale suia
. . scienter conditus, optimus, & sine sale pessimus. mpi cibin landie. cap.3.
EST & alia piscium distinctio & qualitas, qui in
Isian dicis aquis infinita multitudine ab incolis illius loci capiuntur,molliori scilicet carne, & logit dine ab
369쪽
dine ab istis,quos supra introduximus, differetes. Praeterea aselli, rhombi, vituli marini, meriusia, Gothic. Tortali appellata: inter quos balenae, pristes,atque alia monstra marina apparent: quorum indomabili imma, nitate mirae aquarum turbationes excitantur. Pisces
vero electiores ibi capti, ab Italis & Hyspanis Ma
Iuca, in Romam usq; etiam per Hispanos aut Lusitanos delati,appellantur. Tempus capturae eorum est in Februario, Martio, & Aprili:pisces ; capti frigidis ventis exuccantur, ac demum in apertis campis, quasi lignorum combustibiliti strues compositi, per mensuras longorum cubitorum, siue cannas Italica mensurabad plura millia mercatoribus Germanicis divendunt raut pro frumento ceruissa, panno & similibus, in re rum commutatione distrahuntur. Si verb pondere ve- dedi sint, idipsu centenario ac millenario numero. Maestimatione distincto fieri solet. Huiusmodi pondus vernacula eorum lingua V V aagh dicitur, veluti apud Gothos, Suecos, & Germanos Sehippunt commu- Oniter appellatum ccc. maioribus libris constans in ponderando obseruatur . Gentis huius quasi melior pq ' maior prouentus est in piscibus, propter quos
fiunt maximae nauales pugnae inter diuersarum nationum mercatores: quia ad hanc insulam nauigaturi mercatores quaestus causa, non aliter se instruunt,
quam si aliquod atrox praelium subeundum foret. Praeterea
370쪽
retiae ma Praeterea quum humanus hostis suis cere haud videarinae' an tur, occurrunt vastissime beluae instar niotiuin in m t,crsono gna multitudine, nauigantibus, nisi prospexerint, re iubae. riculum illaturae. Sed his inter alia remedia per clangorem acutὸ sonatis tubae succurritur: cuius tinnitum eaedem belue audiendo susterre minus valetes,ad gu sitem ac maris abyssum vicissim aufugiunt, prout intra de physetere ostendetur.
De mira abundantia butyri Illandiae. cap. 4. capsae lir- T N eadem praeterea insula Istandis tanta butyri salsi,neae ad c I OS pecudum multitudinem, & pascuorum ubertadenda bu- tem reperitur copia, ut non sufficietibus vasis aut tonorum go. nis,cistas vel captas ex odorifero ligno conseqas xxx. petam lon vel xl. pedum longitudine iiij. vero vel V. altitudine, studine. quotannis pluribus in locis repleant, atque In dom sticum usum, inad & mercatorum commutationem
Helea et conseruent. Piscibus enim tostis, huiusmodi butyro abbatia. inunctis, loco panis frequentius utuntur: unde etiam Ichthyophagi appellati. Capsae autem huius abundantis butyri, reperiuntur in Abbatia Helgasiel gentis idiomate appellata: quae in butyro & piscibus ti cis, quasi melioribus thesauris, est fundata, quema modum & duae Ecclesiae Cathedrales Scallioldensis di. Hollensis, una cum nobilium mansionibus plurimis, habentibus similem proueritum. Pro potu gensi Ita utitur exotica ceruilia, e ciuitatibus Germaniae maritimis nauigio adducta. Praeterea sunt apud eas gentes fontes cerealis liquoris dulcedinem habentes, qui omni earum necessitati in bibendo , certa etiam cum delectatione ac sano sapore subueni 3nt. tem Issandenses cani, iucundi, & Iiberales sunt: diu ti- ne medicina, etiam supra centum annos VIuunt. LacIeila causa prouocantur ad arma ac bella, quae satis crudelia gerunt: deniq; tam ad pedestrem, quam equestrem expeditionem in omnem euentum cuncta di-