Joachim Jungius und sein Zeitalter

261쪽

53. Die voti Dungiuε obne Mamen hexauggegebenen Sententiae doctorum virorum de stilo N. T. iinb mi eber ahgebruet in I. Rhen lardius Dissertati. philolog. theolog. do stylo N. Τ. synlagma LeoW. 1702. 4. Daε

blον hie sententiae doct. viror. de stylo N. Τ. aulaenonimen merben follen,

Propositio prima. Quod inter Τheologos et vere Christianos semper constiterit, S. Evangelistas et Apostolos non more oratorum, in soro vel pro rostris verba facientium, phalerata verborum lenocinia asseclasse, sed Christianae simplicitati ex singulari Spiritus S. consilio, in stilo operam dedisSe. Propositio secunda.

Quod quamvis S. Evangelistae et Apostoli in N. Testamento non adeo ornato et nitido, tumido et asseclato dicendi genere usi sint in ministeriis verbi divini revelandis, impium tamen imo blasphemum sit, si quis inde S. literarum fastidiosus Graecum stilum S. Evangelistarum ei Apostolorum sugillare. vilipendere, et juventuti suspectum sacere, ipsique vitia et notam soloecismorum et barbarismorum astricare contendat.

Propositi a tertia. Quod nec Patres, qui soloecismorum et barbarismorum meminerunt, et Apostolos idiotas suisse scripserunt: nec illi autores, qui stilum Ν. Testamenti Hellenisticum esse statuerunt. Nec isti qui in N. Testamento Ebraismos et Chaldeismos esse observarunt, stilum S. Apostolorum contemserint, sugillarint, eumque impunitatis alicujus accusarint et suspectum juventuti facere tentarint, sed stilum Apostolicum maximopere potius commendarint. 55. Condido .ectori Salutem. Pervenit tandem hesterno die ad manus meas, posteaquam diu aliorum perambulasset, Disputatio quaedam Praeside Iohanne Scharsio

262쪽

Theol. Lic. Log. et Metaph. Pros. publico, Witebergae die 2 . Ian. hujus anni publici habita, quae Εxamen Logicae Hamburgensis primum inscribitur, ideoque plura nobis ejusdem generis vexamina propediem minatur. Inter alia odii, livoris, philauliae, inscitiae peccata. quae percurrens deprehendi permulta, suo tempore animadvertenda, incidi in thesin ejus octavam, ubi impietalis mihi dicam nescio quam arte obliqua impingere molitur. Verba ipsius haec sunt: n Consundit Iungius) materiam cum forma Lα-ας. Hanc in tertia mentis operatione urget Logicus, et adeo non adstringit discursum ad verum, ut ex salsis quoque verum sequi ostendat. et in falsissimis

materiis examinet διἁνοιαν.

Bona dian Oea haec est: Qui Graecum textum Ν. Τ. ceu minus re tum parvi aestimant, illi parum reverenter loquuntur de verbo Dei. At hodierni Hellenitantes illud saciunt. E. Hodierni Helleni gantes parum reverenter loquuntur de verbo Dei. Forma, inquam, hujus discursus bona satis est. De materia an verum colligatur e veris, dispiciat D. Iungius. Nos interim Hel len i et a n i i um opinionem de Barbarismis, et Hellenis misΝ. Τ. detestamur prorsus, et ad Orcum dam namus.NHellenismos imperite vocat peculiares Hellenisticae dialecto phrases, et loquendi formulas. Hellent rantes appellare ipsi placuit Clarissimos viros a s. Casau bonum, J. Drusium, Danielem Heinsium, Bartholomaeum Majerum etc. qui Hellenistica lingua novi laederis libros ait dissimis Spiritus sancti amanuensibus conscriptos esse docent, atque adeo Hellenisticam a Graeca proprie sive stricte dicta distinguunt. Quia vero non dissiteor, me quoque hactenus huic sententiae assensum praebuisse, et praeterea certae quaedam causae sunt, quamobrem in me peculiariter verbis istis Scharsit virulenta quaedam tela conjecta nonnulli arbitrantrur, famae meae et existimationis squae bono euique ipsa vita carior esse debet) merito prodigus haberem, nisi injuriam hanc insignem ad animum revocans eidem licito juris remedio accur

rerem.

Quod si itaque Lic. Seharsius mihi hoe tribuit:

Quod Graecum Novi Τestamenti textum parvi aestimem. Quod de verbo Dei parum reverenter loquar; Si propositiones pasee: Graecus textus Novi Testamenti est minus rectus. In novo Testamento exstant Barbarismi; ceu meas, et a me positas vel assertas vel defensas hic perstringit, dum me de materia hujus syllogismi dispicere jubet: Ego Seharisium impudentissimum calumniatorem, ac mendacissimum Sycophantam esse perhibeo, talemque eum usque adeo habiturus sum, donec id, quod mihi intentat impietatis et blasphemiae crimen, firmis documentis acidoneis testibus probaverit, quod per Dei gratiam nunquam quenquam facturum eonsido. Atque haec injuriam retorquendi, non inserendi Diuitigod by Cooste

263쪽

animo scripsi, justo dolore motus, cui ut aequus lector ignoscat,etia in atque etiam ego. Ηamburgi pridie Cal. Martii, Anno 1639.

elii ε Tibliothetarδ: Auctor est Ioh. Wulser V. D. M. Norimbergensis. Molle rus in Cimbria literata ait, se vidisse in Bibl. Hamburgensi exemplum hujus libelli, cui Jungius ipse adscripserit Wulseri nomen. Illud autem in hocce exemplo non reperitur. Rosse τε Beugnis murbe baburebimet fetha' iverben, menii el ni hi duri ein Schrei ben Dan. Uulferst, mel hir

hie Innocentia Hellen istarum mar thm unbelaniit geblieben. Salve Amplissime. Vir ab ignoto. Postquam a Schelhammero '' meo comperi, tecum de multis collocutum esse, inter quae illud etiam de Innocentia Hellen istarum, consultum existimavi praeter genium meum , eo audaciae Proeedere, ut secundas ad e transmitterem nomen, inquam, meum et manum. ''' Videram Triadem istam hic Ieriae impressam. Suboriebatur suspicio, esse, vel potius videri quem quam esse, in quem illa dicerentur. Percontabar hinc inde, usque dum, quid rei esset, a meo Schelha nunc ro certior laetus eram. Legebam, relegebam et saepiuscule vehementissime mirabar, ea hic dici quae et publice et privatim ab Ampliss. Facultate Philosophica perne-

264쪽

gentur. Tandem vero, ubi rescivi, non propterea permissum esse ab Ampliss. Facultate, ut impressa approbarctur, sed ut vanitas ista suo tempore refutaretur: quid' quod nec vidisset ante impressionem Perqu. Rev. Ampliss. et Excell. D. I . Major, quin imo publicis lectionibus et scriptis brevi ab hinc contradictorium prorsus professus fuerit, visum mihi fuit, id, quidquid est, rudi minerva primum delineare, et inquantum sibi contradicat Rev. I n. Grossius, brevissimis docta rare. Νomen vero luum Ampl. Vir id mihi imperabal. ut ignotus etiam id Tihi inscriberem, quod veritas et accuratiorum consensus di Clitabat. Cape animo benevolo et si in quibusdam fortassis non ex voto respondi, hominem me scito nec alienuin ab omni prorsus errore et in hac literatura tantum exercitatum, quantum per hoc Oc tennium et quod excedit, quo studiis operam in diversis Academiis navavi, licuit. Caeterum id gratificare quaeso tuo, ut supprimas nomen Wullseri, non quod subterfugiam onus respondendi aut perculsus timore scripti, Sive ut rectius dicam, nugarum Grossit, sed quod nolim, nisi suo tempore, manifestum fieri, a me illud qualecunque scriptum prodiisse, Inter nos pereat nomen Autoris. Alterum est, ut, si dignum aestimas, cui responsorias transmittas, haud gravatim adjungas, an ea omnia ita Se habeant, quae Rev. D n. Grossius Apologiae suae intermiscet de occasione Τriados conscriptae et si quid ceteroquin erit, quod mea interesse putabis. Non capiunt hi homines rem hanc tam levem; et

qpid quaeso dicturus, si quis etiam absolute barbarissimos dari prosteretur, neque id injuriosum in Sp. S. aut impium, quod an ita sit eruditiores judicent. Illud non sine nausea experietur Grossius, hie Innocentiam illam Hellen ist arum de nuo imprimi, ex gensura ampliss. Facultatis Philosophicae, quod tamen pro tempore Subrosa, quod riunt, dictum velim. Neque deerit, qui ad nugas istas Apologeticas brevi respondeat. Subridens legi, meam quale me unque disputationem sub Praesidio Amplissimi stillieni, Grossio pariter iam adversam fuisse, ut peculiarem in eam appendicem concinuaret, instinctu, nisi prorsus salior, Him melli in hac maioria omnium rudissimi. Sed et huic nodo quaerendus erit cuneus. Tu Vir Ampliss. vale et fave Tuo Dab. Ienae 9. Iun. 16ll. Danieli Willi Iero. Inscripsi litteras germano charactere quasi ad cognatum, ne Suspicio vel minima suboriatur, Jena has literas adportari ideoque addidit ipsi a - Hamburg. Ignosce Vir Ampliss. et denuo vale saveque.

265쪽

hen Sorten: sive a flore sive, a lepore sive ut putatur, a raritate

idi rei bt er: Existimavi non indignum me quicquam lacturum esse, Si amorem, quo Hellen istas omnes sinter quos, Amplissime vir, non insimus es), penitissime complector, publice professus, quid de isthoc scripto etiam ii, qui modo terminos intelligunt, sentire possint, exponerem. Inscripsi vero nomini tuo claris Simo, tum eas ob causas, quarum in ipso principio opusculi ita licet appellare mentionem feci, tum vero, ut Reverendus iste Dominus Grossius judicium suum, eruditissimis quibusdam viris oppositum, ipsemet dignosceret, sin hoc minus, directe responderet, quod certis de causis animitus expecto. Nolui nomen meum profiteri quibus causis motus, suo tempore locoque dicamὶ nisi quod lateor, me esse omnium Hellen istarum, Hellenistarum dico omnium, amantissimum etc. sit ber Nachichrist hei ut e δ: In curia et supina negligentia Τypographis lactum est, ut cum absenseSSem, remanserint quaedam σφαλματα, quae tamen benevolus lector

266쪽

conditio et a seliolastico pulvere immunitas, quae jam est, nullus dubito, quin majores amandi causas habiturus suisset. Sod audi burda bie Goth

licten Sthelten beengi, basi ex er, ein Dahi nach bem Rhgang vom 2ohanneum, lith nath einem Sehulfen unb Eleis vertre ter bel ben iungerii Ohmnastasten umifah. in mandie itch bin 25. SNai 1642 an stinen Ed uter se harin Sethenernal Ronigεberg. Constitui 'irieb er) operam dare in posterum, ut ad manum semper habeam aliquem quasi Adjunctum quod per leges mihi licet . qui gymnasiastas nostros, praesertim juniores, in rebus philosophicis instituat, ne ipse tot lectionibus ab observando et

connectendo abstrahar. Scis enim quam parum me hac in re juvent Domini collegae mei . . . .

62. Ealmberg ichreibi S. 78: n incommodum illud, quo primi post sacra

emendata in Germania ludorum literariorum conditores scholas inse-eerant, ut ecclesiae samularentur, tam infestum erat literis, ut, nisi ruptis his vinculis et recuperata libertate, nulla salus Sperari posset. Quam quidem laudem novissima landem tempora sibi vindicant. Haec quoque causa luisse videtur, cur viri egregii, Sper lingius, Jungius et Fabriciu , statione scholastica relicta, in qua Oleum et operam perdere sibi videbantur, in Gymnasio consenuerint. α Sarin irrt ab exher Her iter, menn ex E. 108 bei Bungiu6 von hem ndecrescens, qui tantus in juvene suerat, animi corporisque vigora alε einem Pruribe hut Nieberi

267쪽

alteram Pnrtem.

Sen 3. Sept. convociret ex bie Pastores auJ S. metri stirthen Saal,

heravε: Thesaurus eonsiliorum et deeisionum. 2 lom lol. nam burgi l62.

269쪽

inbem ex id, reibi: Vir erat .... humanus praeterea i acetusque, et B morositatae adeo alienus, ut, Vinc. Placcio teste, insipidissima etiam studia leporum amoenitate condiret. eludi Oelehrie strebi en ii ad stinem

θamburg, auε suffita hi ben 23. Rugiiii 1639: Τua enim consuetudine quid jucundius esse potest, qui egregius es veritatis studiosus. Utinam mihi liceret Te quotidie audire, tuis colloquis gaudere etc. 66. 2n bem Eeben bel Tageitu6 heilii eg suemoriae Uamburg Ill. 475): Hebdomade quavis privatas habere cepit recitationes de aecurata Singularum herbarum definitione, cui sint selicius obtinendo non deerat auditorum industria, quipe qui herbas ultro comportabant, et IsagogenPhrtoscopicam typis deinceps exscriptam ex ore dictantis excipiebant. Ulit Gnteresse mith man na*jehenhen meridii uber einen hex Beit na* nid tnal ex heieid, neten vehicurru δ von Dungiug, meller unier hesen sapieren lag. unh morin stud, ber Solanis eine Etesse angemiesen iit, Iesen. Ioachimus lungius Phil. et med. Dr. Gymnasii Reeior et Physices Diuitigod by Cooste

270쪽

ac pro tempore Logices professor. aestivo semestri proximo librum tertium Logicae Hamb., in quo doctrina de dianoea sive discursu traditur, publice proposuit. Eo ad finem producto Analysin Logicam primi capitis libri VI physicorum Aristo t. instituit et quod in eo vel demonstretur vel non

demonstretur, perspicuum ostendet.

Privata opera Phytoscopiam exercuit, hoc est, plantas seu indigenas et in his oris sponte crescentes, quam in hortis cretas, a studiosis colleclas et oblatas nominibus indicatis ad genera vel species suas retulit, adhibita Isagoge Phyloseopica a se continuata. Deinde Collegium Ethicum aperuit diebus Mercurii et Saturnil. in quo compendium doctrinae moralis in hoc gymnasio receptum explicavit, adjuncto circa initia, ob exemplarium desectum, compendio Golit,' quod eodem ordine . . . . et librorum ac capitum distinctione congruit. Pervenit autem ad finem sere libri quinti. Denique novitios nonnullos Gymnasii alumnos in Analysi Logica per Logicam Hamburg. obeunda, exemplis ex Ethica petitis, solertes reddere studuit. Disputationem de genere Logicae secundum disserentiam dixit, donee disserentia prudentiae et artis ex libro VI. Et hic. susticienter fuerit explicata. Instante hyberno semestri de anima et corpore animato doctrinam octavo et nono physicae Jaccheae libris comprehensam, e publica cathedra enarrabit, physicae ita praeleetioni colophonum praepositurus.

me rhingen uber fetne vehr ei se vor: Sermo ejus pure fluit et singulari studio σαν νειας praecellit. Solebat Stylum, quem aemulabatur, eutyphrasticum et Protonoeticum. itemque Euclideum dicere, quod Euclidis stilo similis sit. Studiose cavet ambiguitates etiam minimas, et

tamen aversabatur nequivocali OneS. . . .

67. Si qui sunt ex nostris Auditoribus, qui novam illam et miram stellam coeli ea, qua docui, methodo invenire non potuerunt, prae sertim ob continua sere nubium impedimenta, illi hodie vel l tribus sequentibus diebus ab hora resp. septima ad decimam, quam p imum serenitatis aliquid animadveterint, in aedibus meis adsint, ut, me praeeunte, spectaculo hoc lauantur, quod non vulgo, sed doctis et doctrinae cupidis ostenditur. Nec enim persecta serenitas hoc coeli statu exspectari debet, cum verendum sit, ne stella, quae jam ultra 14 dies