장음표시 사용
181쪽
13 INTRODUCTIONI IN NOTITIAM natarum unam,tribus vel quattuor gradibus Caput Bonae
9ei pluribus, immo quidam quadraginta .vno gradi. bus in Orientem retraxere 3 anilia , Hispanorum in philippinis Insulis metropolis, ima Peruviae poristus totis triginta sex gradibus i Insuti Salomonis & μγum ille octoginta octo leucis, Bantam, celebre Iauarem portum, Caput Bonae Spei ducentis leucis amplius distare a se inuicem sunt creditae, quam postea dejrehensum est. Cursus fluminum plerorumque, quae inter Mare Caspium&Cllinam decurrunt, longe alius deprehenditur, quam a Geographis est traditus. g. XXIII. Atque haec de imperfectione Geographiae tam veteris
quam nouae issiciant. Caussas eius varias nunc adducere
nihil attinet; quasdam ortasse tangemus insequentibus. Sed quomodo, inquies, huic malo medebimur, ut certiora ac meliora deditionibus Imperiorum cognoscamus Res ardua est, fateor, oppido dissicilis sunt tamen nonnulla quibus saltem aliqua suppleri defectus Merrores emendari queant, vi I, Si loca ipsa, quae adire datur, accurate inspiciantur,&cum Scriptoribus,Tabulis, GlobiccbmparenturAeque incolis sciscitemur ac indagemus , quiU- quid dubium parumve compertum nobis videtur II, Si consulantur, qui cuiusque regionis gnari cin ea benta versu sunt: III, Si praecipue fides habeatur Scriptoribus Chorographicis Topographicis,quos credibile est ma. iorem in inquirendo diligentiam adhibuisse: IV, Si te centiores potius Scriptores, quam aliquanto antiquiores se quamuriubi tamen obseruandum, multa successu temporisi immutari adeoque fidem utrisque constare posse : V, Si
plus tribuamus iis Scriptoribus , qui loca ipsa magnania partem stequentarunt, quam qui sua tantum ex aliis de
182쪽
scripserunt VI, Si conquiramus euoluamus varia itinerariatam edita , quam inedita cum Geographicis descriptionibus aliorum conseramus c. Ac edita quidem plurima habentur, e quibus,quod veterem Geographiam seorsim attinet, praeferendae sunt veterum Scriptorum editones meliores ac recentiores, quarum plerasque supra indicauimus. Comparandae etiam diligenter veteres locorum descriptiones cum hodiernis, immo cum locis ipsis.' . od singulari diligentia fecit in Italia , Siciliatas, Germaniaque Plii lippus Cluuerius. Neque exigua laus ob eandem rem debetur Paullo Merulae in Descriptione Galliae, Italiae FHi an taedec. Plura in reliquis liuius libri capitibus, suo quaeque loco,suggerentur.
Cognitio Nominumper es necessaria. Scriptores nis stipetenda , laudati Appellatio
nes locorum diuersprobe cognsenda, tam veteres,quam recentiores, Latina, Graecae svernacul earumque conuenientia cum aliis ac discrepantia. Nomina vernacula ex cu tuscunque region incolu discenda. Eorunia rationeis origines quaerendae.
Nomihum ςuiusque regionis, urbis, oppidi, cais
stilli, fluminis, sinus,portus, maris, aliorumque locorum accuratio cognitio ad intelligendam cuiusque gentis Reipub Historiam , ad con- tra.
183쪽
ηι IKTRODUCTIONI IN NOTITIAM tractus, pacta ac foedera, inter diuersas gentes inita,aliasque ob caussas, plane est necessaria, solidam cpgnitionem Imperiorum adepturo , videmusque huius rei neglectu aut ignoratione subinde grauiter errasse,qui de Rebuspub. earumve gestis scripserunt. g. II. Ad eam vero cognitionem haud parum conserent
praeter Geographos veteres ac recentiores, superiori capite laudatos, Dictionaria seu Oxua, quae nomina eo
graphica siue seorsim, siue cum aliis vel propriis vel appellativis explicant. Qualia sunt e veteribus Epitome Stephani de Urbibus,3 Suidas in Lexicos quaedam Mapud Hesychium Marpocrationem reperias. Erecenti bribus praecellunt Dictionarium Hsorico Geographico Pol t eum Caroli Stephani, Philippi Ferrarii Epirome Geographici; altera pars Fontis Latinitatis Coruinii Dictionarium Neologicum Hsoricum , Poeticum, Cosmographicum scironologicum Iunii Broyssinerit,Gallico sermone aliquoties editumo Onomastica Riccioli libro Geographiae Re
formatae XI exhibita. E Lexicis autem generalibus Thesturus Fasro Buunerianus y multa quoque huius argumenti nec vulgaria suppeditabit,quantum ad vetera locorum nomina, Salmasius in Exercitatiouibus Sotinianis.
g. III. Sunt autem heic nonnulla in genere obseruanda Aed quidem, cum loca plurima diuerso, vel etiam eo demta tempore, aliis aliisque nominibus appellari consueuerint; non recentiora tantum de unica, vel . 'us aetatis, sed omnia omnium aetatum, quantum sieri potest, cognoscenda sunt. Quo, praeter auctores iam dictos, faciet siquis diligenter inter se comparet variorum terri pO Urrta
cum Geographicos tum Historicos, adiosque Scriptores. DIU.
184쪽
g. IV. In primis vero danda est opera, ut cognoscamus, quae hodiernae appellationes, quibus veteribus respondeant; sive quomodo hoc tempore loca veteribus descripta meis morataque vocentur. Quod etsi valde dissicile, interdunt saepe4 vix possibile sit, nihilominus tamen laudabilem in eo operam, praeter Lexicographos iam laudatos, praestiterunt Ortelius in Synonymis Geographicis cum Theatro orbis terrarum editis, Tabulisque Geographiae veteris; dorl- . anus Ilertius in margine textus Ptolomaei Cluuerius in Introductione Geographica talia, Sicilia,& Germanii; Merula in Cosmographia deciali. Huc etiam pertinent Tabulae quaedam Geographira , in quibus priscis nominibus recentiora diuerso charactere apponuntur, uti uno onis,msani Specialeutiu* ianae, Picae nuperrima editae, quae in Geograpsia veteri Hornii habentur.
tina&Graeca, sed etiam vernacula cuiusque loci nomina, nec tantum eius linguae, qua illius incolae utuntur , sed etiam aliarum, noscamus. Quod ex iisdem fere auctori. bus, quos modo laudauimus, magnam partem peti potest. Quae autem Latina,Graecaque nomina, quibus vernaculis,
S quae antiqua , ubus hodiernis respondeant, docebit Riccioli Onomasticonposterius. f. I. Atque heic notandum est, propter varias in ea derrta prouincia, aut vicinia usitatas linguas, saepe unum eundemque locum variis quoque nominibus vernaculis appellari. Sic loca in Cantabrorum agris plerumque alitera Cantabris,aliterabilispanis,ad itera vicinis Gallis vocari, iam . Merula notauit. εwXI . V i S.v.
185쪽
.f. VII. Cauendum quoque diligenter est, ne eadem nomina,vel etiam sono assinia,varia tamen & distincta loca designantia, confundantur. Id quod multis errandi occasionempraebuit. g. VIII. vernaculorum autem nominum scripturam iro- nunciationem quod attinet, in ea sequendi potissimum regionum inorumque, quae per ea designantur, incolae. Nam a peregrinis Scriptoribus dici non potest , quantum corrumpi Min alia saepe vix duabus litteris conuenientia, transformari soleant. g. IX. Denique etsi non omnino necessarium, iucundum tamena quandoque utile futurum est , si quis rationes Origines nominum addidicerit. ita in re laudanda est singularis diligentia inter antiquos Eustathii in Commentario ad Dionysi Ah x. indrini Perlegesin inter receiitiores. Bochartus in Geogr. phia Sacras qui tamen subinde e veteri Phoenicum 'brae atque Arabica lingua derivat, quae , haud dubie ortum aliunde traxerunt.
Situs regionum,elabsolute confideratur eicomissarate. Prima ratio eius ab lute definiendi per Panes globi terrestris se aridas , quae in
Continentem missilassent discretae a ua tuor Magna Continentes recensitae. Omnes
terraeproprie uni In via esse τέ aliteγobatinuit. Meti Orbis eiu fines, partes,
186쪽
l xxv M pvvs IcARvM CAP. XXII 1. is santia proxima a qualibet reliquarum pamtium. America, Terrae item Arcticas Au-srans, earum sines Niceteris distantia. λ-
δε quanam,s proprie dicantur ' Earum
praecipuae totius Orbis maiores minores,nima recensentur, ac harum tum singuia,tum
tota agmina. Inseia quaedam bulose, σω-
um auctores Alia Continentispartes vi Maris auulse. Terrae Procurrentes, Penin via , I hmi, Promontoria, Terrae Inferamnes , ac Insul. Fluviatiles insigniores Generales de
omnibus obseruationes e Mysuidas, quales
sunt Oceanus 3 quidproprie ocetur; are, quodprosnu interdum sumitur, Daris qua nomina a Cardinibas Mundi Verris gas contingit, accipit. Cassium an Mare dicendum ' Sinus etiam ab alio sinusit Pomtum complectitur. Eius nomina alia. Fre tum quid'secies eius bosphorus iuriRus.
Totum terrarum Orbem oceano ambiri non veteres tantum crediderunt sedhodie etiant experientia constat eorum, qui O hem circumnauigauerunt. Cusu Oceani circa O hemis ex recentiorum ob eruationibus sensti Oceanus commode diuiditur in Eoum , Atianticum,
187쪽
trionale, quod in varia denuo dispertitur maria. De Maris proprietatibu scriptores sotiores laudati. Orbis in Europam Asiam ,
Aprisam, Americam vulgo dispescitur;
ab aliis in Veterem Nouum, aut tres Inμ-las Maximas Secunda ratiositum regionum definiendipe Zonaus climat, Tenia, per longitudinem Flatitudinem Vtriusque Ierminin a quo. Innotescit longitudo cum latitudine e CatalogisArtificum, Globis&Mamis quae
tamen omnes no uni accurata Quarta ratio,
per Cardines Mundi Aliter regiones Septentrionales m Meridionales , aliter Orientales siccidentales iucuntur: nulta absoluto Orientalis aut Occidentalis Euaenam ab-ssolute Meridionales resplentrionales, quanam comparate 8 Qvj nta ratio, definiendi regionum pisum est a Maribuου, quibus adiacent. Comparat tu consideratur iuxta di antiam vulgarem Martificialem. I de utraqueis aestimetor 8 Vulgarisplerumque maior artifciali, idque propter impedimenta viarum ambages. Vnde cognoscantur distantiae tuAgares. unde artisiciales ' Caussaerrorum i utroque distantiarumgenere adductae.
188쪽
SItus cuiusque ditionis partiumve eius vel a fure vel
comparate iespectu aliarum ditionum aut locorum consideratur. Ulule,cum definitur, in qua parte orbis terrarum sitae sint. Qui cum xariis modis diuidi soleat, inde fit, ut potissimum quinque modis situs alicuius loci definiri possit I scilicet, ratione partium , in quas partim natura partim humana industria orbem ter rarum discrevit II, Ratione Zonarum σαί atum, in quas Geographi totum orbem,natura praeeunte , distribuunt III, Ratione longitudinis MLuitudinis locorum , quam quisque in Globo , ratione circulorum maiorum , obtinet IV, Ratione quattuor cardinum mundi, quos solis cursus essicit V denique, ratione maris siue partium Oceani, quas singulae regiones adiacent. g. II. Comparate vero,tum quando indicatur, quas regiones, quae maria flumina, montes nusquisque locus ad singulas mundi plagas proxime attingat quod fecit Ioaannes Boterus in Relationibus uniuersalibus i tum ratione distantiae a regionibus,tocisve aliis.
Partes, in quas natura globum terrestrem discrevit, sunt terreae vel aqueae inaedam enim terrae portiones teguntur aqua i aliae exstant supra supe ficiem aquae, a quae cinguntur vel alluuntur. Has Geographi vocant Arridam ωConsistentem Lillas Liquidam siue Fluidam.
g. lv. Sunt etiam partes quaedam globi terreni, quae nunc teguntur aquis, nunc exstanta conspicuae sunt, ut Insulae quaedam ad Norvvegiam, Scotiam alibi Ditemque puluini&littora, in quibus nuxus ac recturus maris locum
189쪽
habet sed quoniam paruae admodum sunt, si ad reliquata comparentur, nulla peculiaris classis illis assignatur, sed ad partes Continentis referri solent. f. V. Ariaei siue ea aquis eminens terra vulgo distinguitur
in Continentem me terram firmam ansulas. f. VI. Continentis vox non uno modo accipitur. Nune
enim, strictissimo significati, designa partem terrae, quam mare nulli bi alluit , nunc paullo latiore, quae hinc
mari alluitur, inde terrae cohaeret taliquando, quae utcunque alteri annectitur, nunc denique , latissima acceptione, pars aridae longe maxima, in latissima regna, implis. simasque prouincias diuisa tamque longe lateque porrecta, ut circuitus aquae eam ingentis minus sit sensilis, ter
raque continua esse videatur. Quae lignificatio potissimum huius loci est. g. VII. Huiusmodi Continentes hodie vulgo quattuor nu.
merantur: I, Vetus ori is, olim solis Eurotaeis cognitus, quem nos incolimus II, America siue India occidentalis intra haec duo saecula primum detecta II L. Terra Polari, Arcti et, siue o bis Arcticus: A Terra POL ris Anta
Gradive Australis incognita, quae S uagesianicis ab inuentore tuo dicitur , quatum tamen duae posterio te noli ultra, quam secundum littora quaedam hucusque innotuerunt secunda etiam magna sui parte, qua ad Septentrio. nes porrigitur, hodieque incognita est.
Nonnulli Geographorum, in his Bern hardus Vare--' ιι eu nius,hanc terrae partium in Concinentes&Insulas diuisio IIX 'ρρ nem non tam in natura rerum , quam in usu loquendi fun
190쪽
datam aiunt. Nam accurate loquendo, omnes terras ex
stantes debere Insi tu appellari quia omnes , si partesea rum coniunctim sumantur,undique per circumferentiam suam Mari alluantur adeoque insulae maximae speciet prae se ferant. Sed quoniam nonnullae terrae adeo magnae vastaeque sunt, ut circuitus aquae, eas ambienti, minus sit sensilis, ad earumque magnitudinem comparatae reliquae Insulae admodum exiguae sint. idcirco consuetudinem obtinuisse, ut hae solae Isia, maiores autem Continentes
S. IX. Horum opinioni, ne assentiamur, illud ossicit, quod
nondum certo constat,utrum Continentes illae magnae undique mari ambiantur; affuero alicubi duae pluresve cohaereant. De Terris Australibus incognitis quidem hodie certum est, eas ab America non modo freto Magellanico, sed etiam vasto aperto Oceano Lab Africa autem asia Oceano Ethiopico&Indico dirimi. Utrum vero contionuo tractu verius meridiem porrigantur an vero in varias Insulas diuisae sint,hucusque incertum est de reliquis vero ne id quidem certo constat, eas ubique mari a reliqui si separari 'cum nec Americae nec Tartariae Asiaticae Septentrionalissima adhuc dum explorata sint adeoque fieri possit, ut alicubi vel America cum Asia , aut curri
Groentandi a te Asia cumTerra Polari Arctica connectatur. Praeterea de Terris quoquePolaribus nondum exploratum est, utrum longo tractu continuentur, an spargantur in Insulas. g. Ceterum ex his quattuor Continentibus Vetus Drta versus Septentrionem, quantum scitur , Mari Glaciali,