장음표시 사용
211쪽
1IE INTRODv TIONI D NOTITIAM vel quod idem est, a primo Meridiano, quem ille in Palismae Insulae parte Occidentali constituit, utrinque, Caradibus distante, siquidquid citra illum occasum versus est, Occidentale; quidquid ultra, Orientale dicendumhac huiusmodi Metidianum in nostro hemisphaerio tribus gradibus vltra Caput Ras Algate,totidemque citra Fretum Ualgata, hoc est, circiter sub gradu longitudinis xc III constituendum. Sed quoniam hac ratione Persia, Asia Minor,inrismenia, Syria, Assyria, Palaestina & Arabia cum gypto&parteAfricae ad Sinum Arabicum sitae quas Europaei omnes communiter orientales vocant, hac ratione Occidenta.
Ies futurae sunt, idcirco hac diuisione non sine confusionexmagna incommoditate uti licebit. g. XLVIII.
Aselutet Meridionales sunt regiones omnes , quae ultra AEquatorem versus polum Antarcsticum: Septentrionales,quae cis eandem lineam versus Polum Arcticum iacent, ac praecipue veluti secundum excellentiam prouinciae ad Poloniae, Daniae, Suediae& Mosco uiae Imperia pertinentes, quaeque ultra Polarem Arcticum sitae sunt.
Quaenam vero comparat est Meridisnales aut Septentrionales, Orientales aut Occiaentales vocandae sint , comparatione longitudinum aut latitudinum dignosci potest. Nam quibus maior est longitudo, hae Orientaliores quibus latitudo , sicis squalorem iacent, Septentrionaliores; si ultra, Austriatiores sunt reliquis. g. XLIX. Quinto denique ratione Marium ac Fluminum maisiorum, quibus vicinae sunt, ditiones describi solent. Estoque haec certissima& commodissima ratio describendi r giones earumque situm memoriae infigendi. Nequo
212쪽
RERvΜpvBLICARUM CAP. XXIII. 333 enim ut ceterae pleraeque ab arbitrio hominum, aut ratione dominii facile mutabili, sed a natura ipsa, quae Maribus4 Fluminibus plerumque constantes perpetuosque limites posuit, pendet. Quocirca hac methodo Geogra. phiam totius orbis laudabili opera superioribus annis adornare coepit Georgius Foumeri Iesulta Gallus, cuius ope. ris pars prima terras Oceano Atlantico fluminibusque ei illabentibus adiacentes, cum vicinis Insulis, complexa , secunda regiones, quas Mare Mediterraneum, fluviique ab eo excepti alluit, describens g. L. Comparate situs regionum duobus modis definitur rLcum indicatur,qua regiones,quae maria, flumina, mon tes ad singulas mundi plagas proxime. attingant , quaera
tio passim a Geographis in descriptionibus Chorographicis adhiberi solet. Huic assistis est, quando indidatur, cu ius Imperii ditiones contingant,quosque vicinos habeant: inritio genere laudari meretur opera Ioannis Boteri in Relationi s uniuersalibus4 Politia Retia.
Deinde ratione distantiae a regionibus,aut Iocis aliis. Vbi notandum est, duobus modis computari locorum interualla ueno vulgari popuIari, altero aridi iesi Priori modo distantia locorum est interuallum duorum locorum certo numero mensurae notae ut milliarium, leuca
rum , stadiorum quibus duo loca breuissimo itinere a se inuicem distant, definitum. Posteriori et est arcus circuli magnis ut AEquatorix, Meridiani,duobus locis interceptus , inque gradibus iartibus graduum cognitus, siue ut breuius&popularius dicam,est interuat Ium , quo duo loca in superficie telluris minimum,siue per linear breuissimam distant.
213쪽
Uulgaris distantia, quae & viatoria itineraria dicio tur e viarum interiectarum longitudine ac diu turnitate ;AVtificialis siue technica e comparatione longitudinum ac latitudinum utriusque loci aestimatur. Ideoque itineraria vix unquam vera est, sed plerumque iusto maior, hoc uno casu excepto , cum spatium interiectum tam profundam vallem continet, ut proxime ad lineam rectam accedat. Tum enim fieri potest, ut vulgaris distantia minor sit, quam technica' Caussa autem excessus in distantiis vulgaribus viarum anfractus sunt, qui essiciunt, ut ductus itinerum ab aequalitate curuaturae perfectio ne arcus circularis saepe multum deflectant. Cum enim, in pedestri itinere nunc montes ac valles, nunc sylvae non ubique peruiae,nuhestumina, paludes,lacus ac similia impedimenta alii in maritii no vero itinere saepissime Promontoria, Terrae Procurrentes, Peninsulae, Insulae, itemque Maris fluxus peculiaris, voragines, venti,&c saepta etiam merum aut Domini territorii, aut ipsius viatoris
arbitrium cogat vel inducat eum a recto tramite declinain re, & loco viae breuissimae ambages4 diuortia sectarii inode euenire necesse est, ut vera artificialis locorum diis stantia plerumque tertia circiter aut quarta parte minor
fiat, quam ea, quae per experientiam cognoscituri prout scilicet magnae aut paruae fuerint deflexiones, loca quo multum parumve a se inuicem distantia. Hac caussa solent Geographi, ut veritati propius accedant, arte erutam distantiam in locis valde dissitis quarta aut quinta parto milliarium augere, ut v. g. loca , quae secundum fundamenta Geographica centum milliaribus distant, centum viginti aut etiam amplius distare dicantur. ob eandem , caussam vulgares distantiae facile mutari possunt contra
technucae sunt immutabiles. S LIII.
214쪽
vulgares distantiae partim experientia is incolarum, tabellionum peregrinatorum, aurigarum, nautarum gindicio cognoscuntur.' partim ex itinerariis editis inediis tuque:cuiusmodi sunt e veteribus Peripti Scylaeis & Arria. ni, Ilidori Characeni Stathmi Parthici,nineraria Antonini, δου Migalense F Tabula Peutingeriana e recentioribus Itineram enerale, Bononia editum, Itineraria Pos rum, Venetiis edita .remeraria Italia, Gassia Germania, Lusitania, Dania, Suedia a Zeillero editae, itemque
----Mgismiindi ab Herberstein, Schotti, An. Ocaelo,ntanae, Psta umeri siquod Ultraiecti cu deseriptione Italia prodiit. Eicum Sinceri AEgauigationes Bestiea altaq3Technicae inueniuntur Iarithmetice, comparatione lati-mdinum & longitudinum: II, Geometrice, ope TriangulorumSphaericorum:III,Mechanice,ope circini Lamus sis: IV, E Globo: denique, e chartis Geographicis. Quorum tres priores modi accuratiores quidem posterioribus, sed tamen haud paullo dissiciliores, nisi cum Ioca, quorum distantia quaeritur , longitudine vel latitudine conueniunt tum enim sola differentia longitudinum His-tudinum in AEquatore vel Meridiano distantiam indicat. Variarum regionum Europae,Asiae, Asticae Americae interualla itineraria singulari studio tradidit Ricciolus. Vbi L IUGram
notetur tamen,in chartis uniuersalibu , aut etiam magna. - rum regionum particularibus,non posse locorum distanistias accurate definiri. Cum enim ob rationes opticas nulla possit fieri charta, quae loea telluris eo a se inuicem si tu, eaque distantia exhibeat, quam in ipsa tellure obtinent sinde fit, ut quanto plures terrae partes charta aliqua cono tinet,tanto notabiliρr sit error in distantiis earum eo uistandis obortus.
215쪽
324. INTRODvCTIONI IN NOTITIAM f. LIV. Ceterum in utroque distantiarum genere varias ob caussas fieri potest, ut saepe in iis aberretur. Ricciolus has recenset I ignorationem altitudinum tali exacta- .. . III. rum4 differentiae Meridianorum in plerisque locis rudi hucusque Minerua obseruatas II, Ignorationem verae Semidiametri4 circumferentiae Globi Terrestris , III, Pseudographiam superficiei terrestris , dum conue. uexitas eius traducitur ad planitiem, fle curvilinea interualla ad rectilinea, &c. IV, Obliquitatem itinerum ter restrium, de qua paullo ante diximus V, Necessitatem reducendi obliqua itinera adrecta et VI, Estimationer imagnorum itinerum ex paruis VII, Vulgarem aestimet tionem milliarium ex res tu imperitorum accolarum,cur. forum vel Nautarum: UlII,Confusionem milliarium recentiorum cum antiquioribus: IX, Denique milliarium,tὸm antiquorum quam recentiorum inter seipsa permiastionem.
Fines ditionum alii Naturales , alia Arbitrarin' Flumina mutato cursu quatenus sines mutent'
216쪽
RERVMpvs LICAR v CAP. XXIV. . II sae, Viae regales ,Termini siue lapides limitanei &e. Qui
priori genere terminantur agrid regiones, veteribus Arei nia qui posteriori, agri l itati vocantur. De quo videndi Grotius Ioannes elingerus b9desinibus regun Ili dis; Ioannes Gryphiandere libro de Insulis.
De Fluminibus notandum est: I, mutato fluminis 2-.
tursu etiam fines ditionum mutari, quod aflumine par --ει Meti alteri adiectum est , eius imperio accrescere censeri , nisi ubi alueum mutet Tum enim non idem, quod antea fuit, sed nouum&diuersum flumen habetur; videatur rotius d) qui totam hanc quaestionem prolixe tractat, e Gryphiander:lI,Flumen, prout ditiones diuersas distinguit, non considerari, ut aquam simpliciter, sed vitali vel tali 'v' alveo fluentem talibusque ripis eompreliensam III Ordinarie quidem,& iuxta communem Doctorum sentenistiam, ditiones in ripis fluminum, non in ipso fluminis alueo terminari, Iurisdictione utrinque usque ad medium
fluminis porrectari ut late probat , variisque exemplis Gryphiander illustra : quandoque tamen fieri, ut vel praescriptione , vel certis pactionibus totum flumen uni parti accedat. Idque ut fiat, requirunt variae dissicultates, quae circa pactionem fluminum nasci possunt quarum haud postrema est, quae de perceptione vectigalium itidi v. mine duobus ad medietatem communi potest oboriri. f. III. De Mari obseruandum est, Ditiones sive Imperia &dominia dupliciter eo terminari I, Littore eius: II, Positis in ipso Oceano medio certis dominii imperiique terminis cuiusmodi sunt, Scopuli eminentes, Breuia aduersa inter se inuicem Promontoria, Insulae citem quo partes marium siue maria particularia longitudo Mati-
217쪽
uri , chius πι qui&Classe loco termini in mari poni posse do.
De finibus Ditionum in uniuersum ita existimari deis bet, eos cuique Imperio a DEO constitui atque praefigi. e.. , Id quod Theologi firmant ex Actu Apostoserum, ubi DEUS
diei ur hominibus definiisse eοΘεσίαι καὶοικίας αιΠαHi in obseruatum est historicis, quibus uam Imperils ta ui fatales fuisse quosdam limites, ut ultra eos progredi nunquam potuerint,de quo iam diximus. Nunc addimus: salso interdum designari huiusmodi terminos fatales,siue abi iaculis,& vaticin is, siue persuas ne quadam comm a. . L Ita Romani vulgo crediderunt, fatalam sui Imperiiri δ' terminum esse Ctesiphontem fluuium quod opiscus merito ii sit. Falso autem creditum fuisse , paullo post euentus docuit, cum Diocletianus sine impedimento aquilas longius protulisset. Vipioinde non negligi quidem huiusmodi siue vaticinia liues ei suasiones, fiditamen illis nimium, aut propter eas omitti , quae alioqui
consulta putantur, non debeant. Et plerumque, quae ex illis verae fuerunt, tales post euentum demum depreliei sat sunt.
Ceterum negari nequir, oum saepius Imperiorum Iimites. DEo permutente, aut etiam disponente acriminpe Ilente , muta 'Os sinesque prolatos esse : id agera. tibus plerisque princip bus4 populis, ut Imperii magnitudinem , in bascualia possen modis , augerent. Hodie quanquam serisque Iriperaruibus noti tam voluntas , vim faculias proserendi fines suos deest, muN
218쪽
RERVΜpvBLI RVM GAR xv. agmulto rarius amen , Quam apud veteres , salter in Europa,&Christiano orbe, imperia insigni aliquaaceessione augentur. Cuius rei tres caussae a prudenti. bus asseruntur: I, Frequentia Castellorum4 Propugna.culorum in locis imitaneis, quae plerumque non nisi longo tempore expugnari queunt II,Vsus bombardarum tormentorum puluerariorum, qui rariora praelia,lentioresque expeditione essicit:III,Quod nationes expugnandae hodie multo exercitatiores bello, rebusque ad se tuendo necessariis instructiores sint, quam quas olim Graeci Romanique, aut etiam aliae Gentes debellarunt. ΛQua de re egregia dissertatio illustris Forstne i exstat.
V INTUM mgnitudo rationum duplici ratione mensura tur; vesper Gradus, eiser Milyia iis Madia Non stemper aqualia Miliaria in eadem gente. Neque magnitudiues Gographorum
cum Seriscon emunt. Maiores rationes non
fuere μη meliores: Ied ferme intura.
Mum i ditionum quam quarto loco diximus
considerandam nihil aliud est,quam earum Ion. gitudo,utitudo & circuitus in gradibus,milliariis buxaut stadiis numerata. Eaque vel in ditioni. bus Imperii alicuius Diuose vel in singulis spectatur. Vniverse, cum quo nam militaria in longitudine Mamis hi in totum imperium aliquod 3 seorsim, cum Wantum
singula illius ditiones statuimpleant, spectitur.
219쪽
Dixi ingradibus, milliaribis aut diis.Nam sicut distan. tiar Iocorum, ita & regionum magnitudine si quae proprie nihil aliud sunt, quam interuallum inter duo eiusdem diistionis puncta siue terminosydupliciter metiri solemus: primo per partes circuli maximi totam tellurem ambieniatis, qui in CCCL gradu si singuli vero gradus inlin scrupula seu minuta diuiduntur. Deinde per milliaria & stadia . Quanquam enim varia genera mensurarum hac in re apud varias gentes olim obtinuerint, hodieque obtineant imo is stro tamen tempore nulla est usitatior mensura milliaribus4 stadiis ut enim agros passibus, fundos pellicis decempedis , sic regnorum4 Provinciarum tam longitudinem&latitudinem,quam circuitum superficiem mil. liaribus4 stadiis definire mos est simplicibus quidem, si solius ambitus aut diametri longitudinis clatitudinis; quadratis autem cum superficiei totius rationem iniri
f. III. Porro cum alias locorum variis nationibus olim ho-- . . . dieque usitatas mensuras, tum stadiorum ac milliarium ... MI diuersa genera, poli alios, Ricc Iolus prolixe accuratissime tractauit Quaedam Miuxta Cluuerium Buno habet. M N1agnitu lines autem singularum orbis partium , variarumque regionuma Insillarum, idem Ricciolus ex interis AP xx uallis locorum computauit. Denique dedimensione terrae totius," nam singulis eius gradibus milliaria reis spondeant, Varenius diligenter egit. s. v. Ceterum, ut etiam Cluuerio obseruatum , vix ulla gens aequalibus utitur interuallorum mensuris: sed in aliis
aliisque eiusdem Regi gentisve partibus, ut mensurae I iis
220쪽
RERUM pvBLICA Ru CAP. XXV. 'Lquidorum4 aridorum, i ad milliaria nunc maiora, nunc minora deprehenduntur,pro arbitrio eorum, qui regiones dimensi sunt. De Germanicis, Italicis, Hispanicis, GalaticisDAnglis id dbcent Cluuerius, Ricciolus: Miltiare Gothicum Ioannes Magnus ait continere quinque vel MI, ι.rm. sex, aliquando octo milliaria Italica. Id quoque monendum est, magnitud in es Regionum. Geographis an Oetatis Min bulis Globisque expete .sa si non semper cum vera earum magnitudine conuenire. Huis ius rei aliquot exempla supra recensuimus , caussa est, quod magnitudo regionum e locorum interuallis desumitur, quorum computatio quot modis errori Oh noxia sit, paullo ante indicauimus. Ambitu Regionum no
esse simpliciter eorum magnitudinem definiendam Besenesgerus monuit. c. otam,
Magnitudine ditionum ac Prouinciarum numer vulgo Imperiorum potentia irae stantia censeri solet. Quod tamen simplicit admitti non debet. Neque enim semper potentiora sunt Imperia, quae plus terrarum complectuntur praesertim si hae longius inuicem distent. S ne Gallicum Imperium longe potentius Hispanico est quanquam numero multitudine ditionum multo minus. Foederati quoque Belgi RespubIica angustis inclusa limitibus, opibus4 potentia diffusis Suedorum, an , rum, Polonorumque Regnis antistat i neque sempera ta commoda magnitudo est Ouantum enim periculi A Pro regum, Gubernatorumque potentia, auaritia , saeuitia imminet i Quantum temporis requiritur,ut nunci consiliorum interpretes, iussorumque principalium fidi custodes, huc illucccmnieenti Testes ecus rei Neapolis,