장음표시 사용
201쪽
itusa qualis est, qui inter Angliama Galliam interfluit, quidam alii g. XXXV.
Hunc ceanum continuo tractu terram uniuersam, seu Aridam, ambire, eiusque superficiem , quanquam alicubi coarctetur, nusquam tamen per interpositas terras interrumpi penitus , ac separari, non modo veteres plerique firmiter crediderunt, cum solum nostrum orbem cognitum haberent : sed etiam hodie certa experientia constat, postquam uniuersa tellus primo ab Hi sipanis, Duce Ferdinando Magellano deinde bis ab Anglis, Francisco Draco &Thoma Candi schio,sive, Cauendi schio postremo quinquies a Belgis circumnauigata est. Quod tamen de sola illius longitudine, secundum ductum Equatoris ab occasu in ortum,& hinc rursus ad occasum , inter polos orbis progrediendo accipi debet. Nam quod latitudinem eius , in Meridiano computatam, attinet, nondum quisquam, quod constet, in Septentrione vel nostrum orbem vel Americam, nedum Terram Polarem, quemadmodum nec inMeridie terramAustralem circumvectus est; et si id olim nonnulli siue iactarunt siue credi. derunt ac fieri posse, etiam nostro tempore Rus si quidam
Est autem totius Oceani , secundum recentissimas, quae nobis quidem innotuerunt, obseruationes , circum ductus, siue circa terrarum orbem curis huiusmodi AFreto agar siue Nastauio in Septentrionen, circa Nouam Zemblam, Spitrbergam, Is landiam iroen landiae littora, incertum quousque fluit inde ad Meridiem pergens versus Orientem interSamoidam Iappiam Am-re Abum; versus Occidentem vero supra Canadam Ter
202쪽
RERUM PUBLICA Ru C Ap. XXIII. ramNOuam primo per Fretum D.ruis in Sinum Bis iide in per Fretum m iri minare Hudsons, eiusque Sinus Ia- messium ac Hudsonium illabitur .hinc decurru inter Europae Americae littora,diciturque generali nomine Oceanus Atlanticus on partibus autem Europae proximis Caledonius, Hiberincus, Brit.etnnicus, anicus 4bi Mare Balti cum facit θ Germanicus, Aquitanicus, Cantabracus, m a
Nicus e quo Mare Mediterraneum emuit denique ad Africam Mare Atlanticum speciatim sic dictum. Ad oppo sita vero Americae littora Mare Virginium, quod Sinus Me xicanus excipit. Mox vltra AEquatorem inter Africam
Brasiliam dicitur occanus Ethsopicus atque ex una pari per freta, Magesianicum ac Lemanum, supra Terram Ignium ac Regionem ordinum per Mare Bro veri a Mari Pacificos ex altera prope Promontorium Bonae Spei a Mari Inico excipitur. Hoc primum inter Africam Terras Hustrales mox effuso Sinu'Arabico inter easdem terras Asiae littora fluit, ac ea parte, qua Mare Rubrum vocatur, um Persicum facit Minc Bengalensem. veteribus Gangeticum dictum)4atiuis inter Malaccam&Camboiar , quem Cotaintainensis excipit. Utrisque duo Sinus Terra Aufras circa Nouam Hollandiam mouam Guinear opponuntur, quorum unus Mare An idolium appellatur, alter,inter Caput Fa Isum Nouam Guineam, nomine caret i inde vasto tractu inter Asiam&Americam decurrens, qua parte Asiam praeterfluit, ac facto Sinu Nan- qumensi, Coream ac Iapor fiam , partemque Tartariae praeterlapsus, inter Tartariam&Iegro per fretum angustissimum ess D inter Iergo autem aerram Societatis per fretum siue Canassem Frisium illapsus, Oceanus συλ ι-cus appellatur,ac ad fretum usque Nassovium pertinere ,
sed incerta fide, creditur Freto autem Mage Mico a CYci deici.
203쪽
dpinceps Septentrionem Versus Americae littora Occiden talia, Chili, Peru, Mexicana, Nouae Hispaniae aeali foris niae attingit. Ultra Caput MendOcinum,quousque&quibus partibus, quo flexu cursuque Americam alluat, hucusque,quod sciam, compertum non est.Neque constat utrum vel inter Groentandiam & Americam, vel supra roen. landiam,vel denique inter Americam &Terram Ierao Septentrionali Oceano iungatur. Nam quod nonnulli heleponunt Fretum Antan, coniectura potius,quam certa experientia niti videtur, neque exploratum et , a quo primum excogitatum sit. . XXXVIII. Porro Oceanus, prout Mari Interno ceterisque magnis sinu bus contradistinguitur, Latinis Mare Externum,
Germanis dit offerte Ete commodissime quidem, ratio isne situs&quattuor magnarum Continentium, dispescitur in quattuor particulares Oceanos i quorum primus Eous, siue muniatis,comprehendit quidquid aquarum ingenti tractu inter Americae littus Occidentalein Asiam, alter Occidentalis siue Atlanticus , quidquid inter Veteria OrbisOccidentale &Noui Orientale littus interiacet teristius Austrases qui terras Australes quartus Septentriona li , qui Polares Arcticas cingit. Qua ferme ratione Ue- is n. i. teres Oceanum diuidebant de quo praeter illos, quos su- Coimur, pra laudauimus, videndus sunt Merula a)- Coneius Dri, u Nee male Ricciolus dispescuit in Oceanum Hemissorio G ur antiqui,cuius partes sint, occidentalis, Septentrionalis, Eous
2 h. MAustralis i&Hem4'haerii Nou/, cuius partes iacit asta tim , ultra Orientalem, citra AEquatorem Paciscum sime Meridionalem ad Californiam usqi atque inde ad Qui uiram, Occidentalem modie tamen a plerisque paullo aliter dispertiri solet quanquam in totidem maria princi-
204쪽
tota a situ, terris vicinis, natura aquarum , aliisque cir cumstantiis, varii nomina indipiscuntur. Quidquid enim
inter Africam, Asiam & Terras Australes a Capite Bonae Spei usque ad Moluccas& Philippinas Insulas protenditur, id Asare Indisumvi Oceanum Orientalem vocant i cu ius pars est MareArabictim tae Indicum in specie sic dictum, complectens Rubrum siue Er ιhraeum, in hoc Arabicino ac Persicum Aserum. cciolo Archipelagus S. Laurentii, circa Insulam Madagastar&vicinas, & versus meridiem Auserate a Sinus autem praecipui evalensis a Capite O morino ad Fretum C incapurat, Persicus, Arabicin&Bar baricus. Ab eodem Capite Bonae Spei us que ad linearria AEquinoctialem, siue ut alii, ad ostia Nigri fluminis interrimericam, Africam&TerrasAustrales porrigitur,oc nusAElfiopicus terminaturq; freto agellanico A quo usqi ad FretumTessii Terram Ie a, siue partes extremas Tartariae inter Asiam, Americam terras Australes Americae Oppositas,interfunditur nusci Uratu,quid a fluctuum placiditate Paci scus ac ubi regnum Per alluit Peruvia nus, ubi Sinam , a Macao ad Coream usque, Sinensis ivbi Tartariam, Gr/cus,&circa fretum Magellanicum , Magesianicus dictus , cuius pars est Mare Movveri, ultra Terram Ignium, prope Philippinas aut Moluccas, Iauas, Latronum, Saltatorum Nouam Guineam , aliasque vicinas Insulas oram Si amensem a Coch in chinensem, ad fretum usque incapuranum Insulam Timor Archipelagus S. Laetari hinc ad Nouam Hollandianti Terrasque Australes Mare Anchidohum P, aecipui Sinus eius sunt ad Sinam Nanquinensis, ad Americam Califormincus, vulgo Mare memetum, inui inter Nouam Hollandiam Carpentariam se insinuant.
205쪽
r 6 INTRODUCTIONI IN NOTITIAM f. XXXV lII. Quod in Septentrione ad Equatorem usque superest,
inter Americam , Europam, Asiam,&Polarem Arcti calx, Oceanus Septentrionatu, Atlanticusvi Occidentalis dicitur, variisque nominibus distinguitur. Nam in ultimo Septentrione duitur Oceanus S thicus, Huperboreus , TartarIctis c Mare Arctoum, Concretum, Amalchium muriale Cronium Mortuum Tacitus etiam Pigrum vocat /wssis Monrmans o Mare, cuius Sinus est Mare Asium I Moxii. ter Ob fluuium lappiam Oceanus Sarmaticus de Mare eistoricum itinc prope Norvvegiam, Suediam, Daniam Germaniam, Oceanus Germanicus,vulgo die Nore See
&ubi Hol satiam alluit, Cimbricus, vulgo die sueta Eulunde Sinus Codanus , siue Mare Ballicum oritur. Porro supra Scottam, inde ab Istandia, Oceanus Scoticus olim Classedonius, inter Galliam Britanniam Mare Britanniis
eum, vulgo das Eallabi inter Britanniam xHiberniam , , Hibernicum situe Canalis S. Georgii, quod iuxta latus Hiberniae Galidae oppositum, Oceanus Vergiuius excipit. ι ope Aquitaniam , ad Baio nam usque Aquilam hinc ad Biscatae Asturiae littor, niAricus; inde ad Caput Finis Terrae Cr=.eticus; atque inde usque ad fretum Herculeum, quod initium est maris Mediterranei, Mare rasanicum . Ad opposita vero Nouae Virginiae&Floridae littora, Mare Virginium, Sirium Mexicanum proxime attingens Denique, quod superest, usque ad Nigri fluminis ostia,vel,luxta alios, ad AEquatorem Vsque, generali nomine Mare Atlanticum dicitur. g. XXXIX. Atque haec de Oceano de cuius natura proprieta- a Coimur talibus quae ipsae notitiae nostrae studioso quodammo-iti E. V. do cognoscend esunx inter alios breuiter Merula proii
206쪽
lixius vero&accuratius D Varenius Me Ricciolus expo- ιι msuerunt. De motu eius seorsim &praesertim fluxu Ure- D. α fluxu post alios Isaacus ossius libro de motu marium aeventorum Tho. Moretus de AE Maris, itemquGAthanasius Kircherus inmundosi brerraneo. Varias de eo
sententias magna industria collegit Andreas Riuinus in duabus disputationibus Lipsiae editis.
g. XL. Hactenus recensuimus partes, in quas natura terrarum Oibem diuersimode discrevit. Huius diuisionis reis spectu ditiones Imperiorum nunc in Continenti, nunc in Insulis modo Mediterraneae, modo Maritimae,&in hoc illo ve mari, vel iuxta illud sitae dicuntur. Humana diuisio est i et varias veterum, de quibus alibi, nuncae mittamus qua vulgo,neglecto naturali partium discrimine, uniuerissus orbis in quattuor partes diuidi solet, Europam, Asiam, Africam σAmericam ad quarum post emam etiam Te rae Polare si partes autem Oceani cum Insulis, quas ambiunt, ad eas ex quattuor dictis partibus reseruntur, quas singulae proxime attingunt. Haec diuisio , etsi naturae non satis congrua , tamen, quia passim recepta est& nostro instituto apta iussiciens, etiam in diuisione ditionum earumque situ describendo commode retineri potest. Ac proinde eius respectu, sicut Imperia ipsa, ita ditiones eorum vel Europaeae erunt, vel Americanae,uel Α-siaticae, vel Africanae. De quibus tamen obseruandum est, non semper omnes ditiones alicuius Imperii ea parte
contineri, ad quam Imperium illud resertur sed interis dum Europaei ditiones quasdam in Asia, Africa aut America Asiatici in Europa& Africa sitas esse. f. XLI.
Recentissimi quidam Scriptores Geographici, in his
207쪽
ΠI INTROD CTI GNII IN NOTIT IAMιib. I, mi Georgius Fournier totum Orbem in Veterem ac Nouum, ac si I utrumque rursus in tres partes dispescunt Veterem scilicet in Europam, am4 Africam; ouum in Americam, Ter ras Septentrionales &Austr.ros Aqua diuisione parum d DLI, e VII, sert ilia Riccioli, totum orbem in septempartes, Ameri am)' in duaspartes, Isthmo iunctas, dissecantis quam distributionem in aqualem & parum proportionatam esse, facile ex superioribus apparet Nec magis probari potest illata. o. i. . Cluuerit aliorumque intres Insulas Maximo, nam,quam XIV. incolimus, alteram Americam, tertiam agellanicam , quidquid spiam terrarum est, partientium. Certe ad nostrum institutum neutra facitiquod in Terris Polaribus&australibus nulla hucusque Imperia detecta sunt nisi
quod ante annos circiter CCCC M paullus Venetus in Ter
rameach Regnum Regem se reperisse tradidit , de quibus tamen non nisi paucissima scripto consignauit. g. XLII.
Haec deprima ratione situs Locorum cognoscendi. Altera, ut diximus, amnis MClimatis desumitur. Sunt autem Zona spatia terrenae superficiei magna , varias quo regiones in se continentia , Tropicorum aut Polari urria Circulorum beneficio in fasciae clypei ve formam orbiculata ac gradibus caloris frigoris distincta Ctimata vero partes Zonarum, nil aliud sunt, quam spatia globi terreni, binis circulis issiqua tori parallelis,&tantum inter se distantibus, quantum longissima in anno diei per semihoram ,&tandem per mensem integrum variandae sufficit, comprehensae. Vsus virorumque triplex est. Indicant enim I certa quadam ratione gradus caloris frigoris in singulis regionibus, sed non sine cautione multiplici: II, Diei maximae longitudinem Manni tempora: IU, Mores atque ingeni Nam pro diuersitate onarum de Cli-
208쪽
climatum diuersa quoque feruntur esse hominum ingenia, de quo plura infra. me his non est,cur multa hete discamus. Quae ad institutum nostrum accommodata aeneis
cessaria sunt, breuiter peti possunt e Cluuerio a 4 Buno. ὶ:Γ-
ne haut si quis plura cupiat, e Merula bivarento e de prae-ι ι risertim e Ricciolo in qui varias Climatum tabulas secundum diuersas mundi aetates exhibet, inuomodo emen- adari debeant, ostendit Accuratas etiam Climatum Tabu . m, ritas Merula haber. Quae autem regio,cui Zonae Climative φή Pr subiecta sit, cum elatitudine loci , de qua mox, tum G maxima diei longitudine cognoscitur. f. XLIII. Tertia eaque vulgatissima ratio,situm locorum definiendi, a longitudine ac lati Dreeorum desumitur. Nam in earum concursum situs cuiusque loci incidit, exceptis, quae sub AEquatores primo Meridiano iacent. Ceterum longitudinis clatitudinis vocabula helenon accipiis mus pro extensione locorum in longum &datum, quomodo longitudinem ac latitudinem Galliat, Hispaniae, alte ortusve restionis tot leucarum aut milliarium esse dicimus: sed pro distantia loci cuiusque a Meridiano vel AEquatore,
sensu quidem paullo duriore & valde improprio , sed tamen Geographis receptissimo. Nobis igitur longitudo loci est distantia eius a primo Meridiano in AEquatore,
eiusve parallelo circulo , verticem loci transeunte, ver sus ortum numerataria an o autem distantia ab AEquatore via breuissima numerata versus alierutrum polorum
in Meridiano eiusdem loci. g. XLIv. Terminus igitur, quo numeratio procedit, in latitudine est AEquator In longitudine primus Meridianorum: ille omnium consensu medium inter polos Globi terre- 1 stris
209쪽
uo INTRODuc Tio NI IN NOTITIAM stris obtinet, aque natura ipsa veluti monstratur. t Me. ridianus primus, quia ab arbitrio hominum unice pendit, ab aliis alibi collocatur. De quo aliisque ad logi tudi. Nem ac latitudinem locorum pertinentibus videri possunt Geographi modo laudati.
Quo pacto longitudines ac latitudines locorum primitus ex obseruationibus,aut calculo indagari possint, passim docent Geographi Astrono mi, quorum varios modos collegit, ac suum de singulis iudicium addiditUare --.. xii nius o accuratissime vero omni u id argumentu tractauit Prop. IX Ricciolus b clam indagatae innotescunt I simplicissime et ιιι. ae. Atagogis probatoruartificium,qualas dederunt e veteribus
almist a Ptolomaeus e recentioribus Appianus, Maginus, Oron-
et n. f. tius,Giraua, Gemma Frisius,Munsterus, Langius, Herigo in a stir m naias, nompendiis in stematis Geographicis,& multo dili-MII. gentius in Epitome Geographica Ferrarius,Varenius, Schottus, in us Mathematico de Ricciolus: ex Astronomis vero Blebei ius in θέου, itemque Tabulae inpho in , rutenicae, Danicis, Rudolphini, H,lolaicae, Veletiane, Argosi: II, EGlobis chariis Geographicis,iue quibus Nelselius in Speculo Terrae videndus. f. XLVI. Ubi tamen notandum , longitudines ac latitudinestam in Catalogis Artificum, praesertim antiquioribus, immo fere omnibus , qui ante Ricciolum scripserunt, quam in Globis et hartis, hucusque annotatas obserua rasque passim cum insigni varietate iis in multis erroribus scate re. Neque mirum i eum non sine multis dissicultatibus deprehendi possint,praesertim longitudines, qua rur indagandarum accuratam perfectamque methodun tanondum quisquam excogitauit , quanquam splendida
210쪽
m uentoribus praemia a Gallis Anglis melgis proposita sint, multique docti ac sollertes viri summam industriam
Ratione Cardinum Mundi, aliae Septentrionales, aliae Meridionales ac rursus aliae Orientales, aliae Occidentales appellantur. Inter quas tamen hoc discriminis intercedit, quod Septentrionalis aut Meridionalis dici aliqua regi Oram absolute,quam comparate, siue aliarum respectu potest Orientalis autem Occidentalis non nisi com parate. Neque enim ut Septentrionales LMeridionales mundi plagae fixam perpetuamque sedem habent, ita pariter Oriens Occidens certis mundi partibus constant adhaeret: sed quoniam Sol, dum uni regioni oritur, alteri occidit, unique occidendo oritur alteri, adeoque semper secundum diuersas orbis partes simul oritur occiditque τideo nulla pars terrae absolute Orientalis aut Occidenta lis dici potest,sed tantum comparatione partium aliarum. SicThuringia,cum vicinis prouinciis, Hispaniae Galliaeque Orientalis moliemiae vero, Austriato Hungariae Occide talis absolute vero nec Orientalis nec Occidentalis est. Vsus tamen obtinuit, ut a nobis Europaeis Occidentales simpliciter dicantur omnes regiones Americae, Insulaeque Maris Atlantici, Germanis etiam Gallia, Hispania cum magna parte Africae, adeoque tota pene Europa contra Orientales omnes regiones Asiaticae, ut Syria, Palaestina, Arabia, Persia, India. Sina quin quaedam Asticanae, ut AEgyptus&Prouinciae, quas mare rubrum alluit et quomodo vicissim Asiatici Europam Magnum Occidentemo vocant. Ricciolus quidem censet in unoquoque emi-ra
sphaerio eligendum esse Meridianum illud bifariam G, P cantem,sive ab Horizonte Hemisphaeria distinguentem,