Apparatus ad novam L. Coelii Firmiani Lactantii operum editionem una cum praefatione generali, & duabus dissertationibus praeviis in specimen Caeterarum. Accedit ad singulos eruditionis amatores Monitum bibliopolae F. Eduardus a S. Xaverio C.E.

11쪽

servet incolumem , eamque augeat, quemadmodum enixe deprecor . Rome ipsis kal. Septemb.

DiHola Editoris nuncupatoria. Ppissatio in Lactantii Firmiani opera Son sis Ceterarum . Dissertatio Prima. Dissertatio Secunda. Monitum Bibliopoti .

12쪽

. Viearius Generalis Carmelitarum Discalceatorum Congregationis S. Eliae ordinis Beatae V. Maria domate Carmeis . CVm opus, cui titulus , A aratus ad novam Lueti otii Lactantii Firmiani operum editionem , una eum Generali Praefatione , ac Dissertationum speciminibus a Rev. P. Eduardo a S. Francisco Xaverio Provinciae Nostra Romanae Sacerdote Prosesso, & Sac. Theologiae Exle re compositum duo ex nostris Theologis ex commissione R. P. N. Praepofiti Generalis, nunc absentis recognoverint , & in lucem edi poste approbaverint; Nos te

13쪽

ORDINIS THEOLOGORUM CENSURAE .

O sculum praevium ad Lactantii operum editionem

a P. Fr. Eduardo a S. Francisco Xa verio Provincia nostrae Romanae SaCerdote Professo , ac Sacrae Theologiae Exlectore elucubratum , jubente Bev. Adm. P. N. Raynaldo Maria a S. Ioseph Congregationis nostrae Italiae Praeposito Generali , attente legi , ac expendi ; nihilque 'in eo censurae obnoxium , sed omnia Litteratorum calculis dignissima deprehendi, adeo ut ex ungue Leo dignosti possit , videlicet, ex laudato opusculo totius operis edendi magnitudo , praestantia , atque utilitas . Quamobrem typis committi posse censeo. Datum in Conventu S. Mariae de Scala die a, Augulti IIII.

seph , Praepositi Generalis Carmelit. Discalceatorum Congregationis Italiae S. Eliae, perlegi , ac examinavi opusculum , cui Titulus α parcius ad Novam Lu- est Caelii Lactantii Firmiani operum Editionem, una cum generali Praefatioue , ae Dissertationum praeviarum s ciminibus cte. a Rev. P. Fr. Eduardo a S. Francisco Xa- verio in Nostra Romana Provinciae Sacerdote Prosesso , ac Sac. Theologiae Lectore emeritissimo elaboratum . In eo , nedum nihil vel fidei Catholicae doctrinae contrarium, vel Principum Regimini obnoxium , aut bonis moribus Diuitired by COOste

14쪽

ribus dissonum inveni ; Uerum omnia ita apte , erudite , ae eleganter si ve disposita,sive pertractata deprehendi, ut meo qualicumque judicio in maximam totius elaboratissimi operis expectationem Litteratos quoscumque viros j re , & merito valeat inducere. Quare prauo dignum illud existimo &e. Datum Romae in Conventu Nostro S. Mariae de Uictoria 3. Kal. Augusti I SI. H. Luintinus a S. Honvbrio Carnu. ExcaLO Sare. Theologiae Lector.

CL L. UV. APPROBATIONES.REverendissimi P. Magistri iussu legi librum, mi Ti

tulus e inparatur ad novam L. Qui Lactant i firmiani editionem una eum Generali Praefatione cte. Auctore R. P. Eduardo a S. Xaverio , nec quicquam in eo reperi a Catholiea Fide , bonisque moribus . in quo cum etiam plurima invenerim,quae eximiam Auctoris eruditionem abunde ostendunt, eum propterea dionum censeo, qui publicis typis edatur . Datum vH. IGl

Quintil. MDCCLI.

M MMI Angelus GDeomelia SMI D. Minumvis C seiunus. OPusculum tacui Titulus ta A aratur ad novam Lucii Qui Lactantii Firmiani operum editionem , una cum Praefatione generali , ac duabus Dissertationibus praeviis inspecimen exterarum, ab Ad. R. P. Eduardo a S. Xa verio, ex Carmelitica Discalceata Familia Theologo

elucubratum, jussu Rmi P. Iosephi Augustini orsi Sacri

15쪽

Palatii Magistri, sedulo expendi , nihilque inter legendum

offendi, quod sit censoria virga castigandum quin imo Author in Praefatione promittit multa , in Dissertationibus declarat plurima. Afrum Lactantium non esse demonstrat, & Italum saltem, si non Firmanum ostendit . Quapropter publica luce donari dignum existimabam . Ex AEdibus S. P. N. Francisci ad Ripam Tiberis septimo Κalendas Septembris atrae vulgaris anno I II. H. Franciscus Antonius a Couelongo ordinis Minorum Strictioris observantiae Sae. The Iogiae Lector Emeritus , di Sacrorum Rituum Cong. Consultor .

Operum Editionem, una cum Generali Praefatione, ac Dissertationum praeviarum speciminiseus cte. Auctore Eruditissimo Viro , P. Eduardo Franceschini Arcadici nostri Coetus XII. Viro. Nihil continet, quod morum in tegritati , aut Fidei Dogmatibus adversetur; imo tam solida in expiatendis Lactantii operibus contra Haeresum utores molimina jacit ;& non inania comminiscitur te tamenta , ut vehemens legendi opera haec omnia pers cta & absoluta desiderium injiciat. Quapropter auspicatissima haec tritia publicae donanda luci meritissime cen-

16쪽

IN NOUAM OPERUM

. LACTANTII FIRMI ANI

EDITIONEM.Aucis heic te moror , quisquis es , qui hunc librum legendum suscipis . Ipsa ejuste Frons satis monet , omnia Lactantiis Firmiani opera , quae reperiri hactenus

.Potuere , una cum clarissimorum Uiro

rum notis , a me diligenter conquisitis , fideliter excerptis, opportune auctis , ac caute , moderateque castigatis , volumen istud complecti . De eximio Scriptore , qui Christianum Ciceronem communiter audit , quemque nativo nitori restituere curamus , quidquid eum veteres , tum recentiores Historioi posteris tradiderunt, infra sub distinistis differtationibus exacte recensetur , atque in suas veluti classes , dabitur distributum. Interea de me non est quid quaeras: homo enim sum , vix mihi notus , quamquam ipse, me quadraginta annis familiariter usus , mihi quam alteri, Disitigod by Corali

17쪽

ut puto, notior sim ; quique , ut sanctiori Philosophiae

nomen darem , sic mea. Omnia deserui , ut illud quoque ab ea mutuari oportuerit iaQuod si suscepti laboris caussam scire cupis , seriemque gestorum : Eccas .. Ut aliquid in dies addiscerem multa vidi , non pauca legi , plura audivi , cepedisserui, plurima sum meditatus , nec umquam ab iis occupationibus temperavi x nisi postquam , quae probanda , ara improbanda occurrebant , mihi cursim fideli calamo, arcanisque notis , memoriae c3usta annotassem .. Quia i men latinos inter Scriptores , quos percurrere in deliciis habui , Firmiani Lactantii operibus , sententiarun , rerumque copia cumulatissime resertis, & mira quadam suavitate fluentibus, summopere delectabar , haec nocturna , diurnaque mana versans, sic annotationibus , scholiisque repleveram , ut quamplurimae librorum Paginae , diversis temporibus , ac locis editorum , meo sepe sint charaetere foedatae . . In amplam , spissamque sylvam sata sarrago sensim succreverat , quum eam sedulo repetenti mihi, Alce

indigere visa est . Aliqua enim inter minime cohaerebant. Alia invicem collidebantur; & quae heic altas radices fixisse crederes, paullo insta facili nisu revulsa cognovisses ab imo : Diversis sqaidem editionibus , . vel Typographorum oscitantia , vel Editorum temeritate , aut ignorantia , deturpatis , foedeque corruptis, prout occasio tulerat usus fueram .. Ηine contra corruptores ira , hine ad pristinam , atrque genuinam lectionem loca depravata rettituendi ardo, erumpunt. Quare vetustissimis, conquisitis exemplaribus , sive manu exaratis , sive praelo. excusis , ubique locorum vel in privatum usum , ver in publicum asservatis ; omnitumque , quae habere potui , seu per me ipsum , seu pe ap

18쪽

IIIJ

aptos Viros , diligenter collatione Acta , quum animadvertissem , plurimos Editores , qui sanare , quae irrepserant vitia , conati sunt , ea potius auxisse , & quod deterius est ) Heterodoxos quamplurimos , qui animadversionibus suis Authorem nostrum illustrare gloriantur , eo in dies indigne nimis abuti , opere pretium me facturum duxi , si novam Lactantii operum editionem adornarem , in qua non ea solummodo , quae ad expurgandas , atque illustrandas editiones hactenus in vulgum sparsas , conferre possent, verum etiam quae ad detegendas , elevandasque Heterodoxorum fraudes , atque fallacias apta essent, facile opportuneque sub oculis suis Lector noster haberet.

Quod ut quam diligentissim E perficerem , ad antiquissimum Bononiensem S. Salvatoris Nis. Codicem . quem merito , omnium, qui supersunt principem dixeris, VI. , aut VII. ineunte saeculo, doctissimorum Virorum judicio , exaratum , in primis confugiendum esse intellexi , ut meo simul , & plurimorum desiderio collustrandi omnes , 3c singulas vel levissimas variantes rectiones eiusdem bis. Codicis , s Isaeo , & Thomasio , qui unice

illum observarunt ex Editoribus , non integre conrpemias , saepe saepius praetermissas , nec raro imprudenter laudatas) , plane satisfacerem . Iamque Bononiam iter parabam ; sed R. P. Fulgentius a S. Iohanne Baptista, meus in Eremitica professione sodalis , ae in Bononiensi ordinis nostri Coelegio Theologicae cathedrae moderator , me

in Urbe maluit in Lactantium meum adlaborare , quam iter habendo tempus inutiliter absumere . Ipse itaque , pro sua in me voluntate , specimen characterum , a me ex Mon coniensi , Allatiensi , Bunemannensi , R Nou Tyano exemplaribus depromptum , laudati Codicis v etustissimi apicibus collaturus , anno MUCCXLVI. adiit

19쪽

elum M

R. P. D. Michaelem Angelum Monsaerati , Abbatem Lucensem, insignis Canonicorum Regularium ordinis, Rhenanae Congregationis in S. Salvatoris sa) Coenobio Praelectorem eximium , heic milii non sine laude , ac debita gratiarum actione nominandum ; atque ab eodem non quod optabam solutia obtinuit , verum etiam id factunt est , quod neque per me , nec sorte per alium quempiam oterat felicius , aut exactius exequi . Is qui ope Uir eruditissimus , tali, ac tanta diligentia codicem illum discussit, atque non sine summo labore cum I ana anni MDCXLVI. editione contulit , ut ne levissimi quidem apicis variationem in adversariis suis uberrimis dimiserit inobservatam ; acerrimoque , quo pollet inge nio , id adeo perspicue , diltim eque praestitit , ut Uolumen hocce , ab eodem tam insigniter exornatum , Scquo me perbenigne donavit , omnemque expectationem meam longe vicit , auro , gemmisque contra , pensari posse , quam plurimi Eruditorum judicaverint. Mihi ergo uni thesaurus iste non est servandus , sed publico donandus usui: hac tamen lege , ut quotiescumque desperatae Iectioni eis eo sumus opem allaturi , toties immortales sjustissimaeque gratiae Bemefactori raptimo rependantur . Heic nunc monitum te Volo, Lector humanissime , hujus.ce codicis germanam lectionem , me ubique fideliter repraesentare non posse , nisi m notis ; siquidem in orthographia saepe , in locutione non raro amanuensis Librarius peccat , quod semper indicabimus primo variantium lectionum loco , ut totus codex appareat, non retardata tamen , aut intercisa capitulorum serie , quae diversis erit

a Romae nune eodem munere florentissime aplud suos langitur in Coenobio S. Petti ad uincula , de quibus anno proxime praeterito ac ratam , eruditamqui diffs Milouem edidit, Sanctis- αμ Papa Benedicto X. I V. dicaδam . ,

20쪽

εrit charactere perscripta . Dignissimis praeterea summa laude laboribus ad Firmianum pristinat integritati restituendum , declarandumque Fulvii Ursini, Andreae Schotti , Angeli Rocchae , Antonii Raudensis , aliorumque , quorum nomen nusquam in quibusdam , a quibus excerpsi , Codicibus apparet , in hac nostra editione frui pol ris ; etenim eorum in Lactantium observationes , hactenus ineditas , una cum selectis omnium Editorum jam vulgatis notis , proprio loco daturi sumus . Ad alia vero Lactantii opera , quae jamdiu putabantur deperdita, dc hocce nostro, vel siuperiori saeculo e t nebris in lucem fuerunt bono publico eruta , AuthoriqueFirilaiano a Uiris Cll. vindicata , nostram quoque Operam impigre contulimus; ac singulares eorumdem Mss. Codices iterum iterumque collustrari curavimus : nec frustra , aut sine caussa obtinuimus , ut quilibet observare potetit in libro de Mortibus Persecutorum. In Epitome divis: iusti ac in Θmposio , quibus tam in dissertation bus , quam in annotationibus non mediocris facta est i

cis accessio .

At quid heic contracto haeres superciIio 7 num pudet

vocari ad Heterodoxorum quoque lucubrationes , qu

niam tibi compertum est , eos inter , qui Lactantium illustrarunt, paucos quidem Catholicos esse , plerosque tamen a Romanis dogmatibus alienos Z Pietati ne , an religioni timest Sed quaiso te: pone supercirium e utrimque te securum praesto . Nec mirabere, si eos indiser minatim nunc laudo , nunc castigo . Quemadmodum enim , qua parte veritas occurrat , ei obviam ire expa sis ulnis semper est laudabile , sic mendacium , aut err rem vel rn proprio pectore absconditum detegere, atque confodere , tamquam egregium facinus habendum est . Non unum profecto aliquod milii imitandum exemplar