장음표시 사용
31쪽
.Persecutoribus , ct persecuti bus urique ad Lacta
eium , adversus Chrisianos excitatis . DissERTATIO XXXII. De Marorum multitudine , constantia, cultu, ct gloria . DissERTA Tio XXXIII. De Antichriso , ultimo Chrisianorum Persecutore . De extremis temporibus . De sine seculorum . De interminabili Beatorum felicuaic , ac de arternis impiorum
cruciatibus . DissERTATIO XXXIV.
De veris , DI ue Lactantii Naevii , in strimum, auerraverit cum aliquo ex antiquis haereticis ante N
DIssERTATIO XXXV. An Lactantii doctrina fuseat aliquo modo Haereticis no si i temporis . DI SsERTA Tio XXXVI. De nota , ct numero Lactantianorum erratorum . DissERTA Tio XXXVII. De Firmiani operum fortuna. DissERTA Tio XXXVIII. De eorundem operum MII. Codicibus, ubique geretium affervatis , ae de praecipuis tuorum Decimiuibur , una cam regulis ad eorundem notitiam pertinensibat . DI ssERTA Tio XXXIX. De variis eorum editionibus chrono gicae , ac Tapogra ρbiex censurae , is descriptioneI . DIssERTATIO XL. Authorum a Lactantio laudatorum elogia , ct unicujus fur authoritatis expenso.
Iudices Rerum , Herboram , O Phrasium locupleti mi .
32쪽
erum editionem postremam, PRO EMIUM s. In quo suscepci opem rat o Osenditar , ct nec Pax
demonseratur se Uum an eujus libri lactio nobis addLstendi caulis inchoanda est , permagni interest, de illius Auctore peculi rem notitiam compertam, atque e ploratam habere : non solum , ut a dita quaedam , & fmgula ejusdem e fata noscantur, quae interdum seculo , interdum loco,in quo ille scripsit, ali gata sunt, vel etiam ab aliis, qui eo iunt familiariter usi quodammodo dependent, sed potissimum, ut a quam pluri-hus errandi periculis mens nostra mature, opportuneque Diqitigod by Corale
33쪽
servetur ineolumis . Iis quippe , qui hujusmodi notitixearent , id plerumque contingat, necesse , quod agen-sbys eum ignotis homiribus , alta tenebrarum ealigine interjecta , non semel accidisse , quaedam testantur historiae: Liam, puta, pro Rachele complecti , Aspidem loco piscis ad palatum admovere o Nubem vice dunonis ve
II. Neque hele mihi ad hoc dentonstrandum , s id
operis mei ratio postularet, exempla quamplurima, cum antiqua , tum recentiora deessent: saepe namque obviam
habuimus , quinimo & aliquando auribus nostris audivimus viros quosdam, caeteroquin doctos , sed nondum ad saeculi genium expolitos , qui Scriptorum quorundam nomina , eorumdemque opera auricher permiscebant: ne de viis quibusdam loquar , qui Haereticos pro Catholicis , Ethnicos pro Christianis improbe nimis sepe laudant, aut de aliis quampluribus, qui unum , atque singularem hom4nem 4n plurimos ridicule ingeminant, vel plures in unum stultissime contrahunt , ut critici quidam jamdudum scite norunt III. Quamobrem illa semper raudabilis adinventio
habita est , qua celebriorum Scriptorum nomina , vitae
ratio, Patria , Instituta , Scripta , singula denique , quieid plenam Illorum notionem apta videntur , M opport na , quam brevissime fieri potest , operibus eorum dem
ita ingenue in fronte excudere curant , ut lectoribus nota fiant , antequam illorum scripta percurrant.. Verum egum vero quum infelix humanarum rerum conditio , atuue fortuna in eo sita sit apice , ut raro ad summum a solutae persectionis verticem adinventa nostra pertingant,
vel si aliquando prope illum sorte pervenerint , brevi, ceu vertigine quadam , mox ab Illa altitudine induista , sic perturbantur, δέ nutant, ut tandem gravissimo lapsa
34쪽
in praereps ruant, oportet , non diu profuit, nec amplius deinceps profutura est brevis. illa, & ad historiae leges concinnata facillimae methodus ad Seriptorem quempiam
latinae , ac ingenue cognoscendum . Ex quo enim hominum aliquorum malitiam ,. sive etiam nonnullorum i ignorantiam una cum temeritate conjunctam credentium B
na fide , ac simplicitate' abuti consuevisse compertum est, eos adulterinis operibus , quae pro genuinis venditabant, decipiendo I posteri, alieno periculo cautiores facti , quibusvis affertoribus, nisi. Divinosint Spiritu afflati ,. atrue ab Ecclesia in canonem sacrorum scriptorum relati , dem gratis accommodare detrectant . Nec prosecto est, cui tuto, illam nunc Praestare queant, nisi fontes: detegant, unde copiam advectarum rerum hauserint, illudve probent , quod asserunt . Tanta quippe est inter opiniones Scriptorum varietas , talibusque conjecturis sententia quaeque vallata , ut nescias , cui fidere omnino queas -IU. Ecquid qurio , agunt quamprurimi , qui se in
arte criticae Peritissimos. crepant, quum Auctorum curant
editiones , aut Catalogos , Historias, Bibliothecas, Tr ctatusque de Scriptoribus, praesertim sicclesiasticis, edunt, nisi saepe de eadem ipsissima re , levissimis plerumque coniecturis. use , contra invicem conclamare , S pro sum quisque libito dubia pro exploratis, probabilia proice tis , falsa pro veris , sive turpissimo partium studio, abrepti , sive errore , aut ignorantia ducti, incautis Iector hus audacissimoe propinare t Nonne postremis. hisce temporibus , In quibus quisque ferula censoria dct more ut tur , sus. deque omnia ita mota sunt, ut ea etiam antae culos: nutardi videantur , quar tamen inconcussis fundamentis , iamdudum jactis ,. firmiter inniti , atque perstarere apud cordatos. etiam viros dicebantur ZV. Quomodo ergo ossicium suscepti muneris comps
35쪽
re potero , niti immutata antiqua methodo, prolixius ea omnia pertractem , quae paucis poterant olim periodis absolvi t Parcant ergo mihi Lectores nostri , si quana plu-tibus dissertationibus praeviis controversiam omnem , hactenus motam , de Lactantii nominibus , patria , aetate , stulo, eruditione , muneribus , atque perscriptis libris, finire gestio : ne vel tamquam reus eorundem criminum, de quibus alios postulavi , deinceps traducar , vel si ad annotationes , & castigationes meas id reservena , textum potius obruere , quam illustrare turpissime videar. Sit ergo
I. A B his errandi periculis , quae superius recensui .i naus, in denominando Authore nostro non longe alitamus . Varia namque , diversoque ordine , dc characteribus exarata sunt quotquot illi Momina tribuuntur . In MSs. Coda. , quos vidimus , sive simul , sive divisini haec passim occurrunt: Marci , Tullia , A nolit, Luci , Lucii , Lycii , Coeli, Caeli , Coelii , Gecili , Celi , Cesti , Caecilii , Geuii , Lactantia , Lactentii , Laeuu- ei , Lactant , Firmiani , Firmani , Fromiani , Lucani,
Cadi , ut insta in elencho eorum , quod ingenue daturissimus, clare , luculenterque repraesentabimus . . II. Firmiauum , qui ac Lactantium , eum nominat Hieronymus . Lactantium , sol una modo eum vocant Eusebius , Augustinus , & Sidonius Apollinaris . FirmIanum duntaxat Eucherius , Firmilianum Sophronius . Luctentiam Raudensis , Firmanum Bernardinus de Bustis. Re
36쪽
eentiores vero In LaBantii , dc Firmian nominibus dondiscrepant , sed in caeteris minime conveniunt; Nam Ba- Iulius eum appellandum esse censet Lucium , Caeculum , Firmianum Lactantium . Nourry Lucium Caecum H, --ionum Lactantium . Psassius vero Laetantium nunquam, Lucii Caelii , ct multo minas Caecilii , sed solis FirmiisnILuctantii nominibus appellatum fuisse constantissime j
dicat . III. In tanta ergo nominum , atque opinionum varietate vix decernere possumus , quid de hac controversia determinandum sit , nisi utamur optima criticorum omnium regula , qua & numero pluribus , & aetate antiquioribus standum esse docemur; tunc potissimum quum Synchronos , vel quasi Synchronos MSs. Codices nancisci possumus, non reclamantibus iis, quae ab arte typographi- ea inventa, typis edita sunt, exemplaribus. Hac ergo praeeunte face, Authorem nostrum denominare debemus Lusum Critum Firmianum Lactantium cum vel ustissimis MSs. Codd. 8c cum plerisque omnibus editis , ante quam Balutius Anno MDCLxxix. librum de Mortibus Persecutorum in lucem ederet ex Coibertino Ms. Codice , obsignato num. Ia9 . , ubi Loecia Cinciata nomina solummodo leguntur .
IU Neque ab hac sententia me dimovete potuerunt eiusdem Balutii , aliorumque paucorum , qui post ipsum hac de re luculenter egerunt , rationes , aut authoritates , quippe qui aliquorum Mss. Codicum testinionio ,&quidem satis ambiguo, suffulti , innumeris, Sc omni exceptione majoribus , contraire nituntur . Quamvis enim non denegem, librum de Mortibus Persecutorum merito, tamquam genuinum Lactantii foetum , eidem esse tributum ;non ideo tamen , quia in eo , & in aliis quibusdam Locu citii nomina leguntur , statim his duntaxat nominibus Diuitiam by Corale
37쪽
erit Lactantius appellandus . Error siquidem librarii am nuensis statim apparet , ubi alii plerique , & quidem n
mero. , & aetate praestantiores , Lurium Caelium Firmianum Lactantium constanter legunt. Aliis quippe pari ego ratione contendere possem illum oc Marcum, & Tullium,& Arnobium &cia esse appellandum , quum vis. Codd. mihi non desint, in quibus haec nomina rotundis, ut aiunt,
V. Neque Balutio me iniuriam facturum puto, si eum inconstantiae hele postulavero , nam etiam ipse in proemio sitarum annotationum ad laudatum librum de M. P. hoc eodem, quo ego sum usus argumento, contra Thomasium, R Ictum abusus. est, quum de Arianorum nomine retinen do ne, an expungendo a Lactantii operibus disputaretur iasIam verba sunt ipsius Balutii tot veterea Co dices , er editiones mentionem heu facere Arianorum, o Six unum , aut alterum vetus exemplar proferri , in qu
eorum nomen non exsec, non invitus a sentior eidem Ba ronio di. Jhom sum reprehendenti , quod contra omnium veterum exemplarium in editionum Mem,textum Lactan tii corruperit, nuua vel levi ratione aucta . Sibi quippe noscere poterat , haec omnia ad unguem qua irare , si di
ligentius , ut par erat , MSs. Codices., & typis editos Lactantii libros , ad quos provocat, inspexis T. Qirodetiam de Psassio dictum volo , qui plurium votis , rem
definiendam pariter decernit. Nam non in plerisque Omnibus editionibus sol una , praesertim antiquioribus, verum etiam in singulis fere manae exaratis. exemplaribus , quae ipse sub oculis habui, quamvis in fronte habeantur pletumque haec duo duntaxat cognomina: LACTANT I FIRMIANI veI FIRMIANI LACTANTII ; in. fine tamen cujus cumque libri: LUCII praenomen COELi I nomen fere semper est additum . Quamvis vero in omnibus exem lamribo, Diuitigeo by Corale
38쪽
Tibus praenomen deficeret , non ideo statim ab uno ad alium Scriptorem esset transferendum Opus , de quo ambigitur . Nam ipsim et Scriptores hoe facere aliquando malunt familiariter cum amicis de more agentes . Cicero ad Volumnium scribens α Iuod e pragnomine , famulariter , ut debebar , ad me episolum migyn, mimum addu-Bitavi nain a Iumnio Senatore est, quocum mihi es magnus usus . ace. Adde quod etsi in quibusdam MSs. Codd. CAECILII pro COELii nomen alicubi legatur , vix unum 4nter eos reperies in uberrimo nostro Mss. , editorumque catalogo , in quo ita senaper , & ubique scriptum sit . Testatur idem se observasse Nourry Diff. III. in Lact. C. I. A. a. ubi ait: Exsant etiamnum In diti ma Chrisiani mi Regis nos,i Bulioueca duodecim eorundem Lactansii librorum eodices , quorum antiquior solim π. II 84. nunc 3 33. designatus, ante annos circiter ΟΜ scriptus es e perhibeor. Iulus autem hie es titulus
Et in Margine manu , uti videtur, eadem COELII FIR MIANI LE RELIGIONE ta In ejus vero Libri ne L. COELI FIRMIANI INsTITUTIONUM Rc. Atque ita etiam in libri
I: Sed neque ab omni errore immunis est ibidem P. Ie Nourry , fallitur enim quum dicit α verum in omnium antiqui mo operum Lactantii Codice Bononiensi , quem Sarduis δεα , Vestimo exaratum esse arbitrantur ,δεω duo FlRMiANI LACTANI ii nomina inscriptasunt. Nam in eo Codice priora duo desunt solia , nec aliquis in stome apparet titulus . In fine vero primi libri sic majusculis li
39쪽
s XXIV JL. CAELI FIRMIANI LACTANTI DE FALsΑRELIGIONE LIBER PRIMUS EXPLICIT .
Ita pariter in fine libri secundi nisi quod pro Firmioni ,
ibidem legitur : Firmitant: eodemque modo ad finem lib. iv. Scc. ut insta in speciminibus , quae daturi sumus . Unde corrigendus etiam est Nicolaus de Lestoeq. in sua Di uisitione de auctore libri, cui titulus Luiii Cis uti de se. Persecutorum , ad cujus calcem haec de illo Bononiensi antiquissimo Codice scripsit in in antigua Bononiensi Codice , cui tamen duo priora defunt folia legitur ad Calcem libri primi L. FiRMIANI LACTANTir
cet Coelii , vel cicitii nomine quod' omnino falsum est . VII. Praeterea observandum est , quam facillima sit horum duorum nominum Cartii , & Caecilii permutatio , quod pluribus exemplis ostendunt malchius in diatriba de Lactantio , ejusdemque solo cap. I. VOssius Ins. Orci.
I. Iv. c. x I. Bunemannus in suis notis ad lib. de M P. , ne
Iongius alios adducendo progrediar: quod certe si in ali quo MS. Codice perpendendum est , potissimum animadvertendum erat in singulari illo Coibertino exemplari , utpote quod constat , scriptum esse ab imperitissimo amanuensi librario , gravissimisque , ac frequentibus scatens mendis , summaque negligentia exaratum , A sane in primo etiam authoris nomine, quum loco Lucii , lacii praenomen exhibeat , & vice ad Donatum Confessorem habeatur ibidem in titulo -- ad Donatum Cotiressorem , ipsumque Caecilii nomen sine aliqua diphthongo ; sortas se quia , antiquorum more , in codice , e quo. exscriptum est exemplar illud , characteribus separatis exaratum erat CaeliI vel Coelii nomen , ex quo in lix Librarius Caecilii vocem perperam effornaavit . Nec diutius helemorandum esse censeo , quum & clarissima res sit, &
40쪽
uerumque agitanda , quum ad ipsum librum de Mortibus
Persecutorum recensendum pervenerimus , & Balutii, ac Nourry argumenta ad trutinam revocabimus . VIII. Retineatur ergo antiqua,& superiori aetate constans Auctoris nostri denominatio integra , ut sit illi praenomen Lucius . Quod quidem, quamvis antiqui Romani illis soliti essent imponere , qui primo mane in lucem ex matris utero prodierant , Pompejo Festo asserente a Lucius praenomen primum fuit ejus, qui oriente luce u tus es; attamen de Patre ad Filium , & de Proavis ad Nepotes saepe descendisse , in veteribus inscriptionibus , ac in nummis , dc Historiis , Annalibusque Romanis non semel observavimus ; quare sive una , sive altera ex iis rationibus illi impositum sit hocce Lucii praenomen , parum in praesentia refert discutere . Illud unice heie observare placet , quod scilicet , Firmanis Civibus usitatissimum fuit hocce praenomen , ut e. g. Lucius Holcius iu
rica HVir. Lucius Amullius, ex κHer. Max. IIb. IX. eap. 7. I6. Lucius Taruncus ex Ciceron. I. a. de D
tin. Lu ius Sabinus ad quem Plinius Lib. vi. vis es solam xvii. mittit; Lucius Firmius , L. Terent iur , Lucius Navius, Lucius Orsinus Jcc. quos ex lapidibus , numismatibus , atque Historicis , Firmanos Cives fuisse constat , 3c poliisnuim in Gente Coelia, in qua plurimi hocce reperiuntur insigniti praenomine apud Pighium in Romanorum Annalibus, indelicet Lucius Caelius Antipater Historicus , & Iuris Consultus, de quo Cicero de IV. cf. I. O de Orat. I. a. qui quaestor fuit an . U. C. DLXXX. , Lucius Caelius Caldus , qui fuit Tribunus Ple- . his an . V.C. DCXXXIII., & Praetor an . U. C. DCXLIV., Item Trib. Pleb. an. DCXXXVIII. IX. Caelius : nomen familiae est , & Gentis Coeliae , originem suam longe repetentis a Goelio Vivenna , quem