장음표시 사용
61쪽
sanaisit -- D. N. pietas ac teligio. Sanctissi
dimissis Cardinalibus in Palatium reuertitui.
Clero, necnon a Populis veneranter comitatum, praest Iabantur. Antea vero quam sanctissimum Sacramentum a scalis sancti Petri dimoueretur, sanctissimus D. N. Clemens ambobus genibus flexis, ab ultimo scalarum gradu sese erexit, & ad Capsulam accedens, eam maxima cum v neratione exosculatus est ; deinde iterum genua flectens, ingen ii lacrymarum effusione ac pietate religiose sacratissimum Christi Corpus ingeniculatus adorauit; ab humo autem non surrexit, donec sanctissimi Sacramenti Arculam videre potuit; postquam vero eam amplius cernere non valuit,e terra erectus, S. R. E. Cardinalibus dimissis, per easdem scalas in Palatium redijt. Vbi autem primum eo, quem enarrauimus, ordine, ad Portam Angelicam cum sanctissimo Sacramento peruentum est, O nes, qui eo usque sacrosanctam Hostiam comitati sunt, in aream sancti Petri, ad Hiria Vrbis loca vias monstrantem, redierunt, Societatem sanctissimi Sacramenti sese viae committentem progredi sinentes, eidemq. sella iter ominantes.
Antea vero quam rem ullam ad iter pertinentem aggrediamur , instructionem Societatis sanctissimi Sacramenti censeo describendam iuxta seriem ac pompam in itinere obseruatam.
DBructio ac series equitatus Societatis famessi i Sacramenti Ferrariam proficiscentis.
OMNIA in primis, quae ad Sacrarium Pontificium
pertinent, necnon Societatis quorumcumque utensilia, hoc est ad eorumdem cultum, aut usum spectantia a mulis
62쪽
mulis & equis onerarijs praeserebantur': omnium in- terea iumentorum ductores, hoc est muliones & alij, necnon baiuli ad iumenta oneranda & exoneranda, & ad sarcinas huc atque illuc super humeris portandas destin ti, suo loco praeibant. Sarcinae, ad Sacrarium Pontificium Tubicen. pertinentes, opertorijs ex panno rubro summi Pontificis
insignibus ornato erant contextae. Hanc tumultuariam Turmae& iumentorum & hominum multitudinem Turmae equi- φῆ um tum cum Tubicine subsequebantur. Hos prope octo sturcones, siue Achineae sellis holoserico rubri coloris Asture panno coopertis strati sine sesseribus a stabularijs di dei icti cum Asturcone duas ligneas , & quidem breuissimas, deserente scalas panno rubro tectas subsequebantur: scalae li- utraque vero scala duobus constat gradibus ad Capsulam sellae coagmentandam, & coaptandam, & inde, cum Opus tectae. est, deponendam idonea. Hos ordinate ac distincte. qui infra leguntur, subsequebantur ; uniueria scilicet Praela-Praelat torum Familiae, & famuli cuiuscumque gradus hominum, qui aliqua dignitate sunt insigniti, vel aliquo funguntur muli.
Duo deinde Cursores,duoq. ex oscio rubeam deseren- Cursores. tes virgam; Viginti Pontificiae Cappellae Cantores; Duo Virga ru-
Scutiferi ; Duo Gauarij argenteas clauas gestantes; Alter t Sacrarum Caeremoniarum Magister ; Duoq. Cappellae Pontificiae Clerici hyacinthini seu violacei coloris vesti- bus induti, equis insidentes, argenteas'. laternas super . hastis affixas deserentes.Hastς vero super stapedibus,sive, 2, a. ut aiunt, stassis quibusdam ad hanc rem solam consecti , ciἡ iei di
fulciuntur ac sustentantur, cereis ardentibus intra later- pellae. nas in summitate hastarum subleuatas, occlusis. Luminaribus itisce praeuijs, sanctissimum Sacramentum, eo, quem etaplicauimus , modo, asportatum si per Achineam seu Asturconem a duobus circumpediabus seu peditibus, quos Parastaenarios appellant, staeno
63쪽
Praelati,&Assi sientes Papaeo subdi ac
ductum, sequebatur, Helueths in eius custodiam α v nerationem Machaerophoris hastiseris'. stipatum. Apostolici Palatij Sacrista sanctissimum Sacramentum statim subsequebatur, mulae albae insidens, albumq. baculum, iurisdictionis cuiusdam insigne praeseserentem manu gestans, ut fusius hac de re nuper suo diximus loco. Hunc sequebantur Praelati omnes, ac ceteri sanctiGsimum Sacramentum comitantes, Fabius videlicet Blondus, Patriarcha Hierosolymitanus, Guillelmus de Ava zon Gallus, Archiepiscoput Ebredunensis'; Franciscus Montortiis Episcopus Neocastrensis Tanctissimi D. N. in Cappella Assistentes,& Hieronymus Centelles Romanus Episcopus Caballionensis; Bernardinus Morra nunc Episcopus Auersanus , & Andreas Sorbolongus , ambo e sacra Reformationis Congregatione ; Scipio Vicecomes Subdiaconus Apostolicus ; hi vero tres utriusque signaturae Reserendarii . Hos sequebantur Alo' 1ius Cittadinus , & Pomponius de Magistris, Altaris Sanctorum Apostolorum Petri & Pauli in Basilica Vaticana Praefectus , quem Altaristam appellant, ambo eiusdem Basilicae Canonici; necnon Octauius Boiardus,& Ioannes Baptista Genga, hi quattuor e sanctissimi D. N. Cubicularijs, quos vocant honoris. Quattuor interea ex ijs, qui domestico sanctissimi D. N. Sacello inseruire solent, Cappellaniq. passim vocitantur; Duoq. tandem Scuti seri, seu Cubicularii ex ijs, qui extra cubicula domestica seu secreta custodiendi mu
i , qui T TOC ordine societas sanctissimi Sacramenti, pri- Elii die, T 1 die idus Aprilis, hoc est, duodecima Mensis die Do m- XCVIII. ab Urbe Roma discessit, Ferrariam usque
64쪽
prosecta; idemq. toto in itinerum cursu obseruatus est ordo. Idibus vero Aprilis, tertiadecima eiusdem mensis die, sanctissimus D. N. cum uniuerso Pontificio apparatu& Comitatu praeeuntem sanctissimi Sacramcnti Socie ta- . latem sequens, in viam sese dedit. Societas nanque sancti mi Sacramenti itinere unius diei,& quidem fer semper breuissimo , Summum Pontificem antecedebat, ut alibi fidius dictum est, nodo ad hanc rem spectante , Pag. dissoluto . Quotidie iter agebatur, nisi per fanctissimi D. N. Cursores Tabellarios ipsi Sacristae aliter mand tum fuisset : idemq. Sacrarij Pontificii Praefectus singula quoque mane rem diuinam , quam Missam conuen- tualem appellant, pro uniuersa sanctissimi Sacramenti Missa coaSocietate iter agente, faciebat, istuc ipsum multis & fre- vς0 ψ quenter quidem priuatim facientibus. - Sacris peractis, hoc est Missa conventuali ab eodem Sacrista celebrata, Psalmi & orationes pro iter agentibus Precatio- recitabantur iuxta Clericorum Itinerarium in Ecclesia sancta institutum: deinde ordine, paulo superius enarra- tibus quoto, Societas viae sese committebat,his prius a Fabio Blon-do Patriarcha Hierosolymitano dictis: Procedamus in pa- iii ἡce; Ceteris respondentibus: In nomine Domini. Amen.
Magna diei pars singulo quoque itinere in septem
Psalmis, quos poenitentiales vocant ;& in Litanijs reci- Exercita-tandis, alternantibus Choris, consumebatur ; in reliqua
diei parte, suo quisque arbitratu, modo diuinum OE- toto itine cium, modo preces aliquas, modo orbiculum illum pre- d p carium, quem Coronam passim vulgo appellant, recit bat: Colloquia denique Christianam pietatem ac rellia Agionem redolentia, necnon ad rem, quae in Arcula deserebatur, sacratissimam ac diuinam pertinentia, interdum
65쪽
dolescentulorumne Iuuenum culis
De accou ad ea loca n diuertendum erat.
V Espertino iam deinde tempore aduentante, cum, Societas uno circiter milliario ab Oppido, seu CNuitate, quo diuertendum erat, abesset, ecce statim praesto adsunt militares homines perarmati, Societati, in ii norem ac venerationem sanctissimi Sacramenti obviam procedentes ; deinde cum cereis ardentibus Clerus &Religiosi omnes modo Hymnum in solenmitate Corpori Christi cantari solitum; modo S. Ambrosii ac Beati P tris Augustini sacrum item Hymnum decantantes, Co uentus'. Laicorum ad pietatis & religionis opera instituti, quos Constatrias, & Confraternitates appellant, sametissimo Sacramento occurrebant. Prope autem loci Portam, ecce item Magistratus,pr cinentibus tubis, & Populo subsequente, obuiam Socie tati sese offerebat, sanctissimo Sacramento umbellam a primarijs locorum viris, seu optimatibus Magistratum gerentibus per Oppida seu Ciuitates gestandam honori simul & labori succedentibus, subeunte, hinc inde quoque pueris & adolescentibiis ae iuuenibus & quidem snobilibus vario ac ditissimo vestiuini cultu decoratis , alijs interdum olivarum ramos, alijs vero clauas siue Ibaculos oblongos pictos & ornatos manu deserentibus, circumsepto; minoribus interea necnon maioribus tommentis bellicis ad laetitiam simul ac venerationem declamrandam displosis. Societate sanctissimi Sacramedii hunc in modun isposita, ad Ecclesiam Cathedralem usque . pie ac religiose procedebatur: in eundo autem, interi res domorum parietes aulaeis picturata versicoloriq. textura insignibus ac spectabilibus vestiti, fenestraeq. tapetis perpulchris exornatae, via fioribus ac fblijs stratae, necnon velis siue linteis desuper contectae, ornatis'. Altaribus
66쪽
nonnunquam ornatae cernebantur, Gentibus utriusque sexus visendi gratia undique confluentibus, praeter eas, quae e fenestris ipsis , atque e domorum ianuis spectabant
De accessu ad Ecclesiam Cathedralem.
Postquam vero ad Ecclesiam peruentum erat, Arcula ipsa cum sanctissimo Sacramento in maiori seu primatio Ecclesiae Altari decentissime ornato statuebatur rdeinde a Cappellae Pontificiar Cantoribus, alternantibus Choris, Litaniae sacratissimi Corporis Christi, necnon sacrae cantiones decantari solebant, maxima Populorum intus extraq. Ecclesiam adstante frequentia, attentissimeq. audiente. Erudito denique ac suaui musicorum is concentu peracto, perq. sacram precationem ab Episc po seu Presbytero loci primario decantatam conclusodndulgentiae non solum pro adstantibus, verum etiam pro ijs omnibus, qui sanctissimum Sacramentum comitati iam suerant, ac postridie ad portam usque Ciuitatis aut Oppidi comitaturi erant, a cieremoniarum Magistro promulgabantur. His peractis, Christi fideles ad primam, usque noctis & amplius horam in Ecclesia commorantes, di in eam certatim concurrentes, sanctissimo Sacramento suppliciter preces offerebant. Dimisso denique Populo, Apostolici Palatij Sacrista sacratissimam Hostiam caeremon ijs sacris rite praemissis pie ac religiose visitabat: &siquid in Capsula ob continuam eius agitationem vitiatum fuisset inuentum, resarciendum studebat. Ecclesiasticos postremo viros in custodiam sanctissimi Sacramenti nocturnas vigilias alternatim acturos, cereis ac lampadibus perpetuo ardentibus illic relictis, destinabat.
Pontificiae Camore Indulgentiae pio comitatibus Sanctissimum Sa
tum, &c. Populoruconcursus ac religio
cullodiam sanctillimi Sacrameti destinati.
67쪽
De Populorum Comitatu, eorum . pise rebus genis, Societate sanctissimi Sacramenti Cimitates s Oppida ingrediente.
HActenus ijs de rebus, quae a Societate sanctissimi
Sacramenti in itinere fieri solebant, necnon de eiusdem in Ciuitates vel Oppida, in quae diuertendu erat, ingressu : Nunc reliquum est, ut ea, quae a Populis. c locorum, per quae transeundum erat, facta sunt, ac non nulla enarratu digna,quae in itinere euenerunt, comm
Tanta ubi uis gentium erat omnium Christianorum Populo- erga Sanctissimum Sacramentum pietas ac religio,ut non V pkς' soluim cum Magistratu & Clero, altero ipsorum Vmbelmitui, ' Iam supra Capsulam Sanctissimi Sacramenti deferente, in ingressu & in discessu Societates Laicorum ad pia opera exercenda institutae quas Confraternitates vel Con- fratrias vulgo appellant multiq. ex locorum Populis ad P0puloru aliquot milliaria, verum etiam utriusque sexus Christifi- 'disita ' delcs ex vicinis Villis, &Castellis, Oppidis ac Ciuitatitatus. Dus Undique turmatim confluentes, sacratissimam Eucharistiam pie ac religiose comitarentur. Huius autem generis Comitatus per totam fere viam singulo quoque in itinere cernebatur, dirin alios alij cxcipiebant,&re' centes defatigatis succedebant.
Acta Populorum in itinere Christianam pie--
talem ac religionem exprimentia. iMVlta toto in itinere miram omnium Populorum erga sanctissimum Sacramentum pietatem exprimentia euenerunt, quae longum profecto soret enarrare. a Haec
68쪽
Haec tamen pauca silentio praetermittenda non reor: Quorum unum est de stamina rusticana quadam, quae ab uniuersa sanctissimi Sacramenti Societate visa est e collibus quibusdam ad viam usque praecipitanter descem Forminae dens, suumq. pectus frequentissimis contundens pugnis, atque hunc semper in modum sacratissimam Hostiam, religio. pectore ob verbera consperso sanguine,& verbis Christiana religione resertis, foeminaeq. peritissimae peritiam omnem longe multumq. superantibus , subsecuta est , nec unquam regredi voluit, dum ei per corporis vires progredi licuit: a tam pio autem, tamq. deligiose, O sequio nonnisi ob longam ac nimiam defatigationem, rei tantae debitam, virium expers inuita tamen destitit. Ego vero dum miram religiosissimae steminae erga sacrosanctum Christi Corpus pietatem meditarer, mihi in mentem venit quod Gregorius Narian Zenus de Gorgonia sorore sua ante sanctissimum Sacramentum ad Altare prostrata, immenso fidei & charitatis feruore, memcedis'. spe haud vacante ingentiq. lacrymarum profi uio perfusa,& pene moribunda, Christumq. Dominum
implorante scriptum reliquit, dicens : Desperati omnibus Greg. N
aldi s avxili' ad mortalium omnium Medicum confugit, atque intem- aiat anxi.pe Ra nocte captata, cum morbus nonnihil remisisset, ad Altare cum de procumbit, eumq. qui super ipse bonoratur, cum ingenti clamore inuocans, omnibu'. nominibus appellans, atque omnia ea , qua un- goniae . quam mirifice gelserat, velut in memoriam ei revocans nam a veteres oenouas holorias callebat o tandem pia V praclara quadam impudentia sertar. Hunc fere in modum religiosissima illa stamina rusticana vere piam,vereq. praeclaram Gorgoniae
impudentiam modo quodam & dictis &factis imitari via debatur, etsi Gorgoni a , Christo Domino gratissima, aegro erat corpore, & supra quam dici potest assiicto, mem- 'bris omnibus dissolutis; illa vero non item: immo vi s nam gratamq. Christo Domino sese redderet, aut com
69쪽
seruaret, suum corpus mirum in modum afflictabat. Hate de Demina rusticana & imperita, peritiam huius mundi omnem superante. Alterum scitu dignum sese offert de quibusdam sce-Feminae a minis ab immundo spiritu vexatis , quae in ipso san-: es .hἡ Sacramenti transitu , ob magnam earundem liberati. atque astantium in sacrosanctum Christi Corpus sub sp cie panis occultatum fidem , liberae a daemonibus eua-Chfistifi- serunt . Omitto Christifidelium utriusque sexus pie- i, te di tem ac religionem , dum omnes tota fere via Arcuitrio. sanctissimi Sacramenti opertorium vel manibus ost O bi v. latis, vel orbiculo illo precario, qui Corona vulgo volus pro citari solet, certatim tangerent,& quidem veneres un-ς Π δ' L. Omitto etiam quae in Capsulae gestatorem, & in eos, qui prope subsequebantur, ob venerationem sanctissimi Populo- Sacramenti fiebant; necnon Arcus, quos triumphales v cant, in confinijs locorum, & in Ciuitatibus & Oppidistia . constructos: non enim desunt, qui hanc Ciuitatum &oppidorum magnificentiam cum pietate coniunctam i conscribant: quibus hanc dicendi prouinciam libenter relinquo. Multa denique breuitatis caussa omittenda videntur, quae in Villis & Castellis, atque item in Oppidis & Ciuitatibus, in quibus solus praestabatur transitus, in venerationem sanctissimi Sacramenti, & in pedestrium hominum obsequium fiebant.
Epilogus ordo rerum dicendarum . V N C reliquum est, ut loca, per quae itum fuit, &
in quibus a sanctissimi Sacramenti Societate pernoctatum est, ordine recenseamus. His breuiter marratis , felicissimum & Pontificio apparatu splendidissimum in Ferrariam recuperatam ingressum aggrediemur. Vt autem loca omnia, in hoc Itinerario enarrata, non solum
70쪽
a nostratibus, sed ab exteris etiam Nationibus facile di-
gnoscantur, tum recentiora tum antiquiora locorum n cimina , eorundemq. naturam & situm, breuissime, quoad eius fieri poterit, explicabimus.
Iunerarium Sscietatis sanctissimi Sacramenti.
P Ridie idus Aprilis, hoc est, ut alibi diximus, duode- Pag. 29. cima mensis die; Domino Deo peculiari quodam , Die Do 'cultu ac nomine consecrata , Societas sanctissimi Sa- ' . ίιcramenti ab Urbe Roma quae est Italiae Ciuitas in Latio sita, nemini non nota, omniumq. Urbium Regina, totiusq. prope Mundi olim, nunc vero Christiani OG. bis caput Ferrariam usque profectura, per Portam An- ' Ρ5s mil- gelicam discessit, per prata transiens, indeq. per Pontem t Miluium,quem nunc Mollem & corrupte quidem iupte.
vulgus appellat . Is autem Pons extra Portam Popu- Iarem est, mille & amplius passuum interuallo, viamis Maxetius 'Flaminiam coniungens: ad quem Maxentius Turannus C0Πst ocum exercitu a Conitantino Magno diuInitus fuit Op- piesius. pressus.
A Porta vero Angelica, ad hunc usque Pocitem ci citer unum milliarium distante, frequentissimi utrius- populoruque sexus Populi in varijs vehiculorum generibus, ste ςxi praeter alios pedestres quamplurimos, hinc inde sanctisse ipsuT 'simum Sacramentum expectantes commorabantur. Ex nis.
pedestribus autem permulti ad septem milliaria, ad Portam scilicet vulgo Primam vocitatam, sanctissimum 1 Primata, Sacramentum comitati sunt. Vespertino denique tem- p0r 3 pore aduentante, ad Castellum, siue Castrum Nouum, cist um 'ab Antonino in suo Itinerario commemoratum , & in nouum Thuscia situm, deuentum est : cuius in Diuersorio ob Ioci & omnium rerum angustias non ane nobiscum