장음표시 사용
231쪽
rum utcunque ista se habeant, sue inter omnes decem supra positas Parallelorum distantias , live rei estis illis
duabuS, inter ceteras octo, arithmetice media adsumatur, Parallelorum distantia nonnisi duabus unius secundi decimis variat: nam ex omnibus decem media dat distantiam Paralleli Viennensis a Parallelo Collegii Magarinaei 38 s V, s ; inter osti, media dat 38 V, 7; cui ultimae determinationi si, uti spectatis omnibus con- . Venit, plus tribuatur , & Collegii Μagarinaei Latitudo cum Catilio statuatur 48' sI 290, 2; erit Latitudo Ob
servatorii Collegii nostri Viennensis 48' Ia 3 I r).
mam ex hujus neglectu Astronomicis progressibus inoram injectam esse, injicique a multis etiam hodie : de seipso non uno operum suorum Ioco palam testatur, datisque ad me litteris semel iterumque professus est, se singula divisionum puncta in Instrumentis suis excussisse summa cura ae patientia; putemne in totius arcus cramine aut minus sedulum fuisse, aut minus vidisse, neque observasse Io vel Iaseeundorum errorem, qui sensum haud facile fugiat ' Sed nempe hallucinari potuit. Ast eundem errorem errarit y Eundem, inquam, in Sectore, quem in Sextante suo 3 Id vero me commovete triginta aliquot Fixarum observationes utroque Instrumento ab eo factas i ter se comparavi, vidique Sextantem respectu Sectoris in partes op-Positas peccare atque ita, ut defectus ab excessibus quam proxime aequentur. In erassiuscuIos aliquot errores offendi, sed qui in utramque rursus partem abeunt. 4uid 3 si omnis Bradierum inter a que Catilium dissensio ab intricata adeo, variave i .esinitione ortum ducati Interesset sane Astronomiae plurimum , ut de hoc, si quis est, Instrumenti Catiliani errore sine partium studio deeernatur, ne tot c quibus indefessus tantique, eum viveret, nominis Astronomus vitam etiam immolavit a laborum fructus in dubio haereat. Cet rum si is etiam in Catiliano Sectore vel Sextante vel utraque errorsi, nil inde vitii in meam Latitudinis Viennensis determinationem P manat, ob exiguas Fixarum , ex quibus deducta est, a vertice
cro Hanc observatorii mei Latitudinem ipsae primae, etiam supra assa- , anni 1753 observationes dedere, etsi in R. P. Heιι bmeridibri
232쪽
Applicatis ad hanc Latitudinem distantiis sive disiserentiis Parallelorum num. Iso. Positis, sumptisque mediis , sequentes ordine suo constituo Latitudines locorum, in quibus observationes Astronomicas habui Sobi eschirii .... 49' Is 'IBrunnensis arcis Spilberg . 49 II 28 Uiennae, observatorii Coll. S. J. . 8 34ἴGraecii, Observatorii P. Guldini in Coll. S.I. ς7 4 9 Varasdini, Turris templi Coll. S. d. 46 18 18
nenses. Nil iam est, quod ad determinandam, cuivis Latitudini competentem', Gradus Meridiani magnitudinem ultra desideretur. Cum enim ex Dimensione Geometrica notum sit, quot hexapeda: Viennenses respondeant arcui Meridiani terrestris inter data quaevis duo loca interce-Ptu ; atque ex observationibus Astronomicis nota etiam sit ejus aruus amplitudo: sive quum distantia Parallel rum per data loca transeuntium habeatur tam in hexFedis , quam in partibus circuli, per se patet, nonnisi stimpli-
anni 176I , pag. 23O. Latitudo 43' II uo ponatur. Errore id meo lactum est. Cum enim vel ignorassem, vel non cogitassem Collegium Mararinaeum, in quo observabat Caillius 1 i5 borealius esse observatorio Regio Parilino; Parallelorum Parisini de Uiennensis distantiam 38 s. ab observatorii regii Latitudine 43' so/ i4 subduxi, ex quo Latitudo observatorii mei 43' ai nata est; de quo errore meo circa idem tempus Delislium atque Caiuium .d tis litteris admonui.
233쪽
plice proportione opus csse, quo ex his datis magnitudo gradust Meridiani eliciatur. Sic cum arcus Meridiani, inter Sobieschiκ & Viennam comprehensus, inventus sit num Iso. I' et 29 , huicque amplitudini respondeant pernum. ra 3.) hexapedae Viennenses 6 Io92, 3; sequitur uni gradui Meridiani Viennensis intra 8 & ω ' .Latitudinis gradum, sive sub Latitudine 48' i respondere I 866 , hexapedas Viennenses. Juvat deductas hoc modo gradus unius magnitudines uno in conspectu ponere. O
Dist. Parallelorumcnum. 123. Magnitudor Gradus Meridiani.
IV. Inter Uiennam & Uarasdunum , eX observationibus omnibus Viennae, Graecii& Uarasdini factis sumpto medio arithmetico.
V Distantiae Parsi elorum, & magnitudo Gradus hie positae , aliquantum differunt ab iis, quas eum amicis quibusdam iam anno 1767eommunieavi, quasque etiam Diario Litterario ejusdem anni cris des Scauaasa insertas vidi. Mentem tum fugerat corrossio, quae distantiis Parallelorum Ursicanda erat ob distantiam Sectoris a laco. Disj ljZed by c , gle
234쪽
Ultimae columnae numeros expendens perspiciet il- is lico , duas determinationes Gradus Meridiani, qui Viem Graecensana versus Septemtrionem porrigitur, vix inter se discre- Gradus Pare: male vero inter eos graduS convenire, qui Hen- s M pM'na in Meridiem tendunt. Apparebit una, Gradum Graecium inter ac Viennam positum tantundem sere defectu peccare, quantum alter inter Graecium & Varasdinum excessu errat. Magnam ea mihi discordia principio sollicitudinem injecerat; quae causa fuit, ut absolutos jam 'calculos non modo recognoscerem, verum numeros denique ipsos, per iter in commentariolum relatos excuterem , calculumque omnem ab ovo, quanta molestia, tanta patientia rursum ordirer. Sed nempe praeter laborem , qui ad commiserationem moveat, fructum alium haud retuli, quam quod calculos bene iubductos a me esse certius norim : idem enim , quod primum , nunc quoque comperi, Gradum nempe inter Viennam & Graecium justo minorem, illum contra inter Cretectum & V rasdinum justo majorem. Cum nil in calculo vitii latere jam perspeetiam mi- I .hi esset , observationes ipsas tam Geodeticas, quam Α- criteriumstronomicas ad trutinam revocare adgressus sum. 0bs Va
Quod ad Astronomicas attinet, eas multo inter se magis consentientes videbam , meliusque mihi conscius eram , quam ut in suspicionem erroris duodecim circis
. simi , sive stationis , eX qua Trianguli angulus observatus est. Deinde pro deflexu circuli Paralleli Varasdinensis a Perpendiculari, ad Meridianum Uiennensem demissa, cmm. Iaa. a in calculo, dum numeros subducebam , perperam scripseram Is , u loco a , 32 'unde distantia Paralleli Varasdinensis Ia hexapedis, plus aequo au-
235쪽
ter secundorum venire possent. Quamquam enim Caprae observationes prodebant aliquid, minoremque, aliquot secundis , dabant Paralleloriam Viennensis atque Graecensis distantiam ; minus tamen huic ob rationes jain apra num. 1s4. indicatas concedendum arbitrabar, &vel sic gradus is aliquanto quidem major; justo tamea adlluc multum minor existebat; ut adeo aliarum potius observationum consensu flandum, quam ambiguam Caprae differentiam respiciendam existimarem. In operationibus Geometricis nullum sensibilem errorem inesse pluribus de causis certum puto. Praeterquam enim quod ea angratorum observatio difficultatis Per se minus habet, vidi per omnem Triangulorum seriem, tres cujusvis trianguli angulos ad I 8o graduum summam quam ProXime accedere: Directiones item l terum, quae ex Triangulorum serie deductiae sunt, quam- Proxime consentire cum iis , quas Observatio Agimuthi
solis dederat num. 1ο9.) , id quod contingere haud p
tuisset , si quis in Triangulorum angulis error lateret. Stat etiam Pro operationum Geometricarunt integritate
montis S. Crucis a Perpendiculari Viennensi distantia, diversis triangulis num. 114. stabilita. Demum post utramque, quanta poteram cura industriaque dimensam Basim, calculum a Basi Neostadiensi , exorsus sum , pr duxique Meridiem versus Varasdinum usque. Ad1umpto dein pro Basi ultimo I rianguli undecimi latere A Vcontinuo ordine Brunnam ac Sobi chiZium progressus, latera AB & AC versus Septemtrioutin ultima definivi: . ac inde ad Basim alteram Marchfcidensem reversus , cauculatam hanc Basim a dirarens, nequidem integro pede abire comperi. Triangulum AB L, quo haec Basis cum ipsa Triangulorum serie connectitur dabo insita num.
236쪽
2II Quodsi deinde expendatur magnitudo Gradus Me- I62. ridiani, quem dat arcus integer Ill. inter Sobieschiz Ambarum& Varasdinum; itemque alter IV.) inter Viennam &Varasdinum comprehensi IS, atque cum ea conseratur, quae
interiecto deducitur , novum dimensioni meae pondus accedit : quandoquidem adeo inter se parum , quin ita solum disserunt, ut, nisi imprudentiae aut vanitatis notam vererer, Pene dicerem , ipsum quoddam graduum versus Meridiem decrementum, uti reapse convenit, ap-Parere.
Quid restat igitur 3 Id nempe Attractione mon- I63.
tium factum esse, ut major, quam par erat, arcus Viem Attractio nam inter & Graecium intercepti, amplitudo emergeret. Enimvero quis in Geographia non omnino hospes ignorat , omnem, quae Graecio ad laevam dextramque a Septemtrione imminet, regionem montibus horrere, iisque maximam partem metallo stetiSZ CetiuS mons, veteris Pannoniae limes , qui non procul Vienna modicis primum collibus, ac mitiore fastigio adsurgit, paucis ab urbe milliariis a meridie in occidentem deflectens , iam mox a Neostadio in sublime ac immensum altissimarum rupium jugum, horridamque cacuminum congeriem attollitur , ut mihi e monte Wexel in occidentem prospectanti non hominum ea terra, sed ferarum videretur.
Perpetuum hoc montium jugum a Gessaco Schaelis &ipso vasto admodum ac metalli ferace monte , subito se demittit , sinumque laxans , sat amplam amoenamque vallem aperit, cu)us adituri Graecium occupat, ad ipsas Gessaci montis radices positum. Quidni Si unius momus Chimboraso actio od' circiter secundorum . deviati P
237쪽
nem Perpendiculo intulit t , quidni, inquam, suspicari
l .ceat, a tanta ingentium pinguiumque superioris Styriae montium massa, Sectoris quoque mei Perpendiculum ad Ia secundorum angulum dimoveri, propiusque ad Boream adduci potuisse, ut ita Australes 34 Draconis & β Aurigae a vertice distantiae aequo minores ; borealis vero γ Draconis a vertice distantia justo maior enasceretur ZEadem de causa, gradus inter Graecensem& Varas linensem Parallelum comprehensi , magnitudinem ultra modum augeri necesse fuerit. Uerum, sint haec suo loco : haud ita vanus sum, ut erroris, quisquis iS sit, aut argui me non posse putem , aut corrigi nolim. Extant etiam nunc mostadiensi in agro dimensae a me Baseos metae , ut a quovis ac quovis tempore labor meus Geometricus ad examen revocari queat; & Graecensis nostri Collegii Observatorio de iis sensim machinis prospessiim iri spero, ut si quis in
Astronomicas meas observationes error irrepserit, latere diu non possit. Ego si minus labore hoc meo id quod - volebam, adsecutus sum, ut magnitudinem graduS meridiani tum ex integro inter Sobieschig& Varasdinum intercepto, tum ex minoribus tribus seorsim arcubus tam to certius constituerem, ac, si quidem fieri posset, ipsum etiam graduum versus Meridiem decrementum cernerem, attractionem minimum confirmatum fortasse ivi, quin tamen alterum operae fructum omnem perderem : adhuc enim ad stabiliendam Gradus Meridiani magnitudinem quatuor superant comparationis termini: arcus videlicet
inter Viennam & Sobieschiet ; inter eandem & Brunnam atque Varasdinum ; ac denique arcus integer inter Sobi schiz
238쪽
schiz & Uarasdinum interjectus: qui si inter se conserantur. mediaque arithmetica pro more sumantur ; L. titudo item ponatur ea , quae intercepti arcus medio competit, erit num. . Magnitudor Gradus - Pro Latitud. Εκ Ι & II . .
MEx m . . . . . . S86 I, O . . . . . 47 47
Ut vero gradus hic definiti cum iis comparari possint, quos alii doctissimi viri tum sub iisdem , tum sub Compar diversis Latitudinibus dimensi stant, eorum magnitudo adlaexapedas Parisinas exigenda, sit mrique , ne quis negli- gentiae me arguat , ad Libellam mariS , Communem fi mens,. Xumque terminum , reducenda est : id quod simplice trianguli n d D resolutione absolvitur. Sit enim C cem ris trum telluris; A D Libella Basis Neostadiensis; a d vero: Libella maris. Ducatur d n parallela A C; erit a A d D- dn - 13a hex. , quibus pernum. 93.) mari altior est horealis meta hiseos Neostadiensis , ac proinde Polygonum , quod ad eandem Libellam reductum est. Ponatur jam arcus vel chorda A D gradus unius, erit etiatriangulus n d D A CD m I '; ex quo & ex notis duobus lateribus in triangulo isosceli n d D facile invehiturri D - 2, 3 hex. Vim. , qua quantitate inventus quis que Meridiani Gradus mulctandus est, ut ad Libesiam niarispreductus habeatur. Erit itaque magnitudo unius Gradus Meridiani ad Libellassi inatis seducti. . .
239쪽
Hexapedarum Viennens Pariscns. Pro Lalitud.
I 166.3 Quia Gradus Gallicus , sub Latitudine inter Lutetiam & Ambianum media 49' a 3 , juxta celeberrimos Parisinos Socios est hexapedarum Parisiensium 37o7 u , si ponantur gradus Meridiani crescere, ut quartae potentiae sinuum Latitudinis ; gradus sub latitudine 48' a foret s7 2, quem a me dimensus et hexapedis iuperat. Eodem modo reliqui duo gradus sub Lat. 47 & ' is Gallicis majores simi.
Reducintur omnia ad Meridianum Turiis Divii
Stephani. a 68. Derlaninis se labore meo videri possem, nisi animus A esset ad illustriorem terminum magisque conspicuum, Turrim videlicet D. Stephani, Meridianum transferendi,
240쪽
. di , quod . & secturum me supra recepi , facturusque principio fueram, si, quas in Observatorio meo , easdem intra stupendam eam saxeam molem observationesiliscipere ilicuisset. Sed nempe structurae ejus Gothicae modus, Quadranti meo locum ita haud praebebat ut simul in vicinas stationes prospectus pateret , angulique capi possent. Quamobrein ex aliis duobus observatis, angulus ad Turrim D. Stephani terminatus, inserendus mihi suit: in quo ne gravius errarem, ex quotquot PO teram vicinis stationibus in hunc scopum collimavi , &quidem ob curvatum turris verticem ) in eam Partem, quam horarum orbes occupant: cumque inter has sint ambo Basis Marchfeldensis terminii, opportunum hunc locum arbitrabar, in quem Triangulum reiicerem, quod hanc Basim cum Polygono aeque ac Turri D. Stephani connectit. Ne longior sim , unius hujus trianguli et menta omnia eXPOnam, reliquorum angulos ad horizontem jam reductoS daturus.