장음표시 사용
301쪽
pERDIN. DAVALI PISCARII LIB. I. 3, qui ea pericula denunciando prosectionem improbarat, eas quae immineret dissicultates, salutari prudentia ; hic vero qui eas contemneret,sorti ausu feliciter esset funeraturus. Prosper enim tametsi nomen Imperii penes Cardonium esset, cu aetatis honore, tum inueterata quadam authoritate cunctos anteibat. Itaque quu ad eum Ducu & centurionii omni u fieret concursus, carros praedamq. omne deponi & con
cremari iussit, testatus fore ut postero die insgni victoria potirentur, si retrocedentibus ipsis Liuianus insisteret,& praepropero ardentiq. ingenio vii aliis bellis cosueuisset urgendo θ prouocado periculosam praelii aleam subiret. Coelertim Piscarius cusarcinae cremaretur,adeo elato sermone eius tanquὶm ignobilis facti consitu vituperare est visus , ut diceret nequaquam tales esse milites, ut vel praetiosissima praeda decori & verae laudi anteponendam existimarent, quado ea esset omniuvirtus,ut duplo maiores etiam hosti si copiae facile contemni & superari posse viderentur;Quibus alacrib. verbis, quasi selicem futuri praelii euentum prouideret, non modo certa spe salutis, sed praeceptae explorataeq.victoriae laetitia,militum omni u animos implebat. Eam noctem dies excepit , crassiore caligine, ut serme semper depressis S aquosis
accidit in locis,maxime nebulosus i tanta aeris densitate, ut quum motis castris Caesariani couuersis ordinatim agmini b.retro ad Bassianam viam reuerterentur,id Livianus neq.ex superiore cliuo speculari. neq. per emissos ad ipsa v'. hostium principia equites, quicquam de eoru discessu praesetire potuerit. Erat ei reconditu in intimis animi recessib. summae prudentiae decretii, nolle hostem, nisi ex aequissimo loco prouocare;quonia Hispanos pedites veteranos & Germanos maxime conferta phalange pugnare solitos,quibus Itali disciplina ct viribus essent
inferiores, magnopere sermidaret; quanquam eos palam elatis verbis iactabundus, ut suorum animos magis accenderet, despicere videretur . Erat enim se ipso cautior & consideratior factus, pluribus scilicet ictus vulneribus, quum sui sirpius periculum improspere fecisset. Supra enim omne numen in bello Fortuna, inconsulti impe tus & temeritatis praeclara eastigatrix esse conspicitur. Sed fato prudentia minor ea die nequicquam Liuiani animum ratione praesepsit. Is enim natura repentinus duorum temeritate,veteri suo proposito depulsus , secus ac ipse statuerat, in praelium descendit. Duosus agminibus Caesariani abibant Cardonius antecedebat,Prosper in postremo agmine ubi erat pugnandii, alloquendo,& componendo acies versabatur; sed frontem cum Hispanis Germanoq. pedite Piscarius hosti de Iericulo proximus obtinebat,iato ordine pegem referens,ut modico exu arma oraq. militu,nihil dissoluta acie,in hostem si lacesseret celeriter esset obuersurus. Praemiserat Livianus cum leui armatura equestri duobusq. minoribus tormentis Bernardinum Antiniolam soro aris filium, iuuenem impigrum, qui nouissimos carpendo, iterq. explorando persequeretur. Iam enim nebula sensim evanescente, & satis
302쪽
claro undique prospectu,Caesariani retro abire nunciabantur; nec propterea quicquam Livianus, ut ab angustiis munito l. loco in plana co pias deguceret, omnino commouebatur: ratus non iusta acie sed tu multuariis & minutis praeliis ex tuto hostem per aspera euadentem loca,esse retardandum, ut inedia laboreq. & vigiliis fatigatus agrestium circumfusorum multitudini delendus praeberetur . Sed Antiniola aradentius in postremos prouectus , cum Germanis equitibus vehemen tem pugnam excitauit;in qua quum repulsus tormenta deseruisset euocatis in auxilium aliis atque aliis turmis, redintegrata contentione recuperatisque tormentis ita Germanos propulit atque caecidit, ut Prosper equitatum consistere,& Germanis in fugam coniectis per medias turmas transitum dari iuberet,ne integram aciem tumultuosus miscerent, & Piscarius summa animi alacritate directa acie, cohortes in hostem conuerteret.Erat apud Livianum Andreas Lauredanus Venetus
legatus, vir vehemens, nec minus vindictae quam gloriae auidus; sed rei bellicae prorsus imperitus.Is quum prospera undique de antecurseribus nunciarentur, ad praetorium contendens, uti erat acribus spei &doloris assectibus magnopere concitatus . Quid cunctam, inquit, Imperator,hostes etagiunti victoria certa & insignis e manabus elabitur; perfidia potius haec erit quam ignauia si diutius cunctem; nec opinio tolli poterit, nisi extemplo signa canere iubeas & fugientem perturbatumque hostem cum uniuersis copiis cosecteris . Ad ea Liuianus siue falsa paratae victoriae specie deceptus, & propterea ad naturam pugnacis ingenii facile reuersus siue uti postea praedicabat,iam veluti parata
accusatione,nisi confligeret,iudiciu Senatus veritus, Pareamus, inquit famae & legato,vel contra rationem, ne nobis uti nimis sapientib .imperitorii sussragiis sit concidend4; atq. ita exercitum eduxit, instructaq. triplici acie praeproperus & ferox ad hostes cotendit. Erat Antonius Pius ad laeuam .ad dexteram vero Ba leonus cu Gritto legato. quib. priore costio persequendi & lacessendi hostis ab utroq. latere, munus erat iniunctum. Ipse Livianus via lata utrinq. constis arborib. ad lineam directa,grauis armaturae equitii & ante alias nobilioru alam induxit; pari seonte peditatu hinc & inde producto. Pugnatu est ab equitatu Veneto vehementissime pari costantia sustinenti b. Caesarianis, in queis erat ante alios Troilus Sabellus :sed peditatus Venetus vix primit Hispanorii & Germanorum impetu ferre potuit, ita ut foedissime proiectis hastis priusquam ad hoste perueniret in fuga si effusus. Initio trepidationis & iugae ficto a Balionianis cohortib. quae erant ex Anemonis valle, reliquae ferme omnes turpissime terga verterunt, quaqukm Sumae virtutis Ceturi oes deterredo & castigado. ne tatu de decus admitteret, couersosin fuga retetare conaretur, Sincredibili costatia in prima acie depugnaret. Ii erant ante alios Alsosus Mutus Pisanus, Bernardinus Aleccius, Seraphinus Callia, & Baptista Doctus Patauinus, qui inuadente te praementeq. Piscario cusortissimoru militu manu,qua ex singulis c ἔi turiis
303쪽
FERDIN. DAUALI PISCARII LIB. L meenturiis delectam praetoriae veluti cohortis loco sibi adiunxerat, ad unum omnes sunt interfecti. Quum in hos vehementius repugnantes Piscarius ante alios dimisso equo praetenta longiore hasta impetu faceret, respectans, cauete commilitones inquit, ne me peruadentem in aduersam aciem, S si id fatum dederit, honeste concidentem,hostium potius pedib. quam vestris proculcandum relinquatis . Ad ea milites alacriter succlamarunt, ut bono animo ire pergeret, se enim vel ipsi duci egregie parendo, vel commilitoni sortia audendo summae virtutis laudem esse quaesituros. Nec eorum mutuas spes euentus fefellit,nam ea praesertim impressione, initium non dubiae victoriae, vel ipsi hostes
ortum esse fatebantur. Fuso peditatu Hispani Germani q. utrinq. equitatum acerrime dimicantem inuadunt atq. prosternunt. punditur etiam ct capitur Baleonus in palustrem campum imprudenter delatus, dum viae compendio properantis Liuiani cursum aequare contenderet. Antonius quoq. Pius, tota sua acie turbata. I caeco metu coiecta in fugam
quu honeste cadere posset,aufugiens dii Bacchi lionem amnem quem
Togi sonum antiqui vocarunt, tranat,armorum pondere pressus, ignobili morte summergitur. Porro Sacramorus vicecomes, Hermes Bentivolus.& Costantius Pius Antonii filius, Meleagerq. item a Forolivio, Carolu'. Montonius,& Franciscus Saxatellus alarum praesecti in acie Cadunt. Ipse Lauredanus legatus funestus committendi praelii aut hor, dum ingens auri pondus distrahentibus Hispanis promittit, ab inermilixa iugulatur. Grinum vero pernici equo tumultu elapsum, Vicentici quum demissa portae cataracta nisi magno molimine subduci posset,
in murum extraxerunt. At Livianus perditis rebus seu stra aciem roParare conatus, superato Eretano amne, Deos uti Italico nomini numium infestos saepe incusans, Patauium contendit. Qui vero ad Bacchi lionem vado & ripis impeditum nec plane tamen aquis tumentem ex fuga peruenerunt, aut profluentis gurgitibus sunt absorpti, aut in ipsa cunctatione tranandi amnis, dum alieno periculo moniti humiliora vada quaeritant, persequente hoste perierunt. Cecidere ex Venetis circiter Septem milia prope sine ullo vulnere Caesarianorum;nam duo tantum viri insignes ex ala Columnia sunt desiderati, Eberardus sciliacet Corneus signifer a Perusia,& Camillus Maximus Romanus eques,
rarae indolis adolescens,nullus. n. unquam exercitus vel turpiore exitu conflixit, vel minore victoris hostis incommodo, aetate nostra superatus est; ita ut Piscarius in ipsa victoriae gratulatione, Veneti militis ignaariam detes latus, palam diceret se plurimum dolere, quod terrae Italiae quae tam imbelles ferret milites,a maioribus suis esset insertus, quo dicto sibi tum & postea apud Italos occultam inuidiam parauit. Nam Piscarius secus ac Alsensus pater qui Hispanorum ingenia penitus oderat, despectis Italis eu quibus nunquam nisi Hispanice fastidito patrio sermone loquebatur, unis tantum Hispanis indulgentissime fauere.
304쪽
atque his honores uberioraque stipendia, praefecturas, tribuere erat se litus, siue qubd spectatae & selici eorum virtuti, omnia largienda esse iudicaret, siue quod una maxime liberalitate ac indulgentia. illos sibi complectendos arbitraretur. per quos clarissimum ante omnes militiae nomen esse adepturus. Parta victoria eos quos diximus e singulis centuriis delectos, uti quisque in prima acie strenue operam nauarat, ad superiores ordines adaucto stipendio prouexit, & ante alios Ioannem Mancium qui lateri semper adhaeserat ,& longe fortissime fuerat praeliatus, veteranae cohorti praefecit; aliis aut alias cohortes. aut vexilla ferenda honoris & praemii causa continuo tribuit, & caeteros denique militaribus donis & perpetuis muneribus est prosecutus. Quae omnia uti ipse singulari iudicio praescripserat, Rex Ferdinandus rata habuit,ea fide ut hodie quoque in quaestoriis voluminibus eorum militum nomina qui Uicentino praelio in fronte pugnantes admirabiIi uirtute victoriam peperissent, diserte sint notata: ad quorum fato functorum loca, alii successores uti meruerint . manente adhuc iusi gnis eius praemii memoria Ducum iudicio traducuntur. Inter captiuos repertus est Otho Uicecomes Sacraniori fratris alae legatus. Is superiore anno cum Astore fratre audaci turbidoque iuuene, Medio Iani ante Triuultianas aedes nodi urna in rixa petulanter Piscarii familiam fuerat adortus, in quo tumultu ipse Piscarius dum iurgium sedare properaret, capite vulnus sustulit, & Pomarrus equitum praesectus vir insignis, fuit interfectus. Hunc quum Mancius Pomarri quondam signi ser iusto dolore concitatus. consedere & Pomarri manibus eius sanguine parentare properaret, Piscarius extemplo restitit, ne scedum facinus admitteretur, singulari animi magnitudine inimicissimum hominem & ex merito de vita desperantem non modo conser uans, sed in ea quoque calamitate opportunis donis afficiens, praeclare testatus clementiae fructus apud excelsi animi virum & veri decoris auidum sibi videri omni vel iure exacta vindicta proculdubio dulci res . A tanta victoria Caesariani quoniam iam hyems suberat, neque Patauium, aut Taruisium modico apparatu vel mediocribus copiis facile pollit oppugnari, in hyberna concelserunt ad Ateste ct circa .Athesim ubi complura erant oppida plena rerum omnium copiis, ad alendum exercitum valde opportuna. Sequenti anno ad prima veris fgna Liuianus, qui exercitum inuicto ad omnes calamitates Ueneto senatu repararat, in Foroiulienses cum expeditis copiis est prosectus: Nam Caesariani qui supra Iulias alpesct Carnorum montes incolunt. duce Chri istophoro Francapane. prouinciam incursioni b. euastabant. oppida pleraque ceperant,& barbaro prorsus more caedibus ac incendiis bellum gerebant. Erat cum ala equitum in Portonono oppido Riaeianus Germanus, hunc Livianus praemisso, qui ad portam excurroret , Malalesia Bal eono Pauli filio, facile elicit, cum eo Malalesta congreditur,
305쪽
pERDIN. DAUALI PISCARII LIB. I. 3os
greditur, vulneratum equo deturbat & capit, caeteri profligantur. Superuenit Livianus, admotisque repente ad murum tormentis,oppidum atq. arcem biduo redigit in potestatem Inde minima quiete militibus concessaTiliauentum transgressus ad Osophium Hieronymi Savor ani oppidum , quod a Francapane magnis viribus oppugnabatur, summa celeritate contendit. Funditur Francapanis acceptoque vulnere tormentis & copiis magna ex parte amissis , ad superiores alpes profugit . Quibus rebus feliciter gestis Liuianus prouinciam seris Uenetis fidam, sponte se se dedentibus populis, recuperauit.
3um haec gereret, Antiniola cum trecentis equitibus,qui Patauino &Vicentino agro praesidio seret, ne quid incommodi in tergo reciperetur, ab ipso fia erat relictus, totam eam regionem ab Hispanorum iucursionibus egregie tuebatur; tria oppida maxime complexus Citta.dellam scilicet, Basilanum atque Marosticam; ea ratione ut nihil di tutus turmis & commutatis itineribus circumequitando . regionem iaterdiu percurreret, noctu autem in uno h tribus oppido moraretur. hae diligentia & repentinis excursionibus Hispanos deterrebat, quo pauciore numero minore que fiducia in proximis vicis praedarentur: In hanc curam Piscarius oculis atque animo semper intentus per idoneos homines magnis praemiis inδuctos, itinera consuetudinemque
eius & momenta omnia diligenter explorabat, ut dignam egregio facto occasionem posset adipisci, qua cetrimentum ad Portononum &ad Osophium nuper acceptum glorianti nimium de ea re Liviano exaequata clade redderetur. Nec vigilanti Fortuna defuit: nam quum Piscarius circuentem de more agrum Antiniolam Cittadellae perno -ctaturum esse didicisset, eum noctu aggredi constituit. Nec mora consilio ad Cardonium delato atque id ipso comprobante, ex statiuis castris delectas cohortes educit, & consecto per noctem itinere, inopinantibus hostibus Cittadellam peruenit subsequenteCardonio ut rem gerentibus praesidio foret. Habebat secum Piscarius equites circiter trecentos, qui hisdem equis receptos totidem stlopellarios pedites secum adduxerant. In hos Antiniola vir acer& intrepidus repente
erumpit ; praelium committitur utrinque magna vi, magnoque tumultu . Pugnanti ante alios Piscario equus interficitur; ipse desilit in m. des, arreptaque pedestri lancea, adiuuantibus maxime scio petiariis , hostes intra portam compellit. Tormenta interim & reliquus peditatus superueniunt; his murus portaque concutitur; nihil tamen animo se demittit Antiniola, fortiter periculoso in loco repugnat. Ingredientes Hispanos semel atque iterum egregie repellit; ex his interficitur Ferdinandus cognomento Niger, eximiae virtutis centurio. At Piscarius ubi nihil eo in loco profici videt edicit,ut vehementi pugna & magno Concursu, ubiPerfractus tormentis murus aditum ostendebat.
hostes destiueant; caeterum ad diuersam oppidi partem comportati v
306쪽
scalis nouum praelium accendit; milites summa alacritate scalas conascendunt; ipse in murum ingenti ausu post primum signiferum euaditi Erat introrsus tanta moenium altitudo quanta sere exterioribus scalis ascendebatur. Cunctantibus cunctis & Piscario dum subeuntes praese urget ultro in genu gladii cuspide vulnerato, Romerius singularis audaciae vexillifer, quin se praecipiti saltu in oppidum dimitteret, minime dubitauit ; Eum crura ex tam ingenti saltu sibi confringentem, Mancius est subsecutus 1 caeteri demissis lanceis per eas delapsi, in oppidum sese coniecerunt e Tum vero perterritis iussque hostibus Antiniola sauciato & capto,oppidum multis equis,multaq. rerum omnium opima praeda repletum diripitur. Tanta re prospere atque celeriter consecta Piscarius eximiam absoluti iudicii & vehementiae milita ris laudem est consecutus. Quibus duobus maxime naturae subsidiis persecti ducis authoritas egregie sustinetur. Nec multo post exercitus in Patauinum agrum se se effudit, populando atque vastando vo ..
Iuptarias praesertim possessiones,quas iuperiore bello intactas reliquissent. Ea agrorum vastitas Liuianum, Gradiscam oppugnare cogitantem ab incepto reuocauit. Is coacto exercitu ad Brentellas pro iape Patauium opportuno loco posuit castra; Caesariani vero inter se diuisis copiis in oppida commeatu plena concessere. Pι scarius cum peditatu Lendenariae constitit, Ita compositus S communitus, ut etiam in proximo Bastiam praesidio imposito teneret. Equitatus Hispaniticus ferme omnis a Garcia Manrico Rodigium est deductus; tardo nius autem & Prosper itemque Germani omnes Ueronam abierant. ut cum Caesarianis legatis de bello consultarent. Interea Liuianus quo nemo tum ducum vigilantior S promptior habebatur, noctes die'. summa cura intentus in omnes gerendi belli occasiones,equitatum Hispanicum adoriri constituit ; crebro enim fiebat certior Hispanos magna cum securitate atque licentia cum Rodiginis agere inc nihil minus timere quam hostium aduentum quos toties sine vulnere profligassent. Itaque intempesta nocte stentio castris egressus,Malatestam cum expeditis equitibus praemittit: Imperat ut quos in itinere vel in agris viderit, propere compta hendat,ne nuncius quisquam de ipsius aduentu ad hostes perueniat. Erat tum sorte ea dies Rodigii mercatu celebris: ob id felici ausu Malalesta adapertis & neglectis portis irrumpit; cum inermibus & se tantum districtis gladiis , ct sagis ad laruas intor
tis defendentibus, praelium committitur. Succedunt mox cataphracti di expeditae cohortes, quorum superuentu Hispani omnes cum Ga cla duce compraehenduntur .HTanta re feliciter consecta Liuianus ratus eadem celeritate Piscarium ad Lendenariam opprimi posse, si rei gestae famam praecurreret, in eum equites conuertit. Verum Pisca.
xius qui nunquam ullas vigilias & stationes, quieto vel remoto hoste superfluas existimare erat solitus, ct tum maxime a Liuiano callido &vehementi
307쪽
pERDIN. DAVALI PIs CARII LIB. I. 3εν vehementi duce cauendum esse praedicabat, hostes facile sustinuit &auertit; praemisso cum cohorte & duobus curulibus tormentis Ioanne Mancio, qui media militari in via explicatis signis & displosis tormentis in antecursores Venetos parati instructique exercitus speciem praebuerat. Ita Liuianus frustra petito Piscario una contentus victoria in castra se recepit. Id facinus non minus consilio quam euentu selix Liviano nomen dignitatemque restituit, S exercitum equis supra mille eximiis praedaque omnis generis & armis repleuit. At Piscarius , ne peditatum omni equitum praesidio penitus exutum diutius in his locis ad insidias opportunis contineret, quadrato agmine Veronam celeriter est profectus . Sub id tempus Rencius Ceres qui Cremae eruptione facta noctu Sylvii Sabelli castra illatis facibus incenderat, Bergo iamum pulsis inde Hispanis occupauit. Quibus de causis Cardonius &Prosper ad Bergo mum cum parte copiarum conuolarunt, ut ibi Reatium moenia munientem, imperantem pecunias, ct sacro campanocere conflato tormenta parantem, opprimerent. Erat iam Rencius ad extremas necessitates compulsus, adactisque tormentis S murus
erat perfractus , & munitiones adeo desectar, ut parum abesset quin urbs omnino caperetur. Sed Prosper, qui nequaquam urbium excidiis & militum caede gaudebat, atque ita gerendum bellum iudicabat, ut demum sublatis hostibus laetissima pace seueretur, Bergomatibus Rencioque pepercit, ipsoque cum praesidio Cremam dimisso Bergo-mates pecunia mulctauit. Porro Livianus de Cardonii & Prosperi prosectione certior factus, Verona versus & sinistrorsus ad Alieniacum Athesis pontem castra promouerat, sic ut Piscario in unam intentus occasionem opprimendi peditatus imminere videretur . Verum Piscarius Alarcone cum equitibus sibi adiuncto & cohortibus omni bus Uerona eductis, ad Montem Silicem est prosectus; eo consilio ut Livianum ultra Athesim infesto exercitu arma circumserentem Patauio & veteribus castris excluderet. Interim Liuianus quum multorum litteris Rencium amisso Bergo mo pulsum fuisse & subinde Car donium . Prosperumque Columnam per Mantuanorum fines aduenistare didicisset: institutam belli rationem incredibili consilio commutauit, eluso plane Piscario qui fluminibus inclusum opprimere, aut omnino tormentis exuere se posse crediderat. Impositis siquidem in
naues tormentis & magna parte militum per continentes ac inusita Atas paludes ad caput aggeris secundo Athesi in Hadriaticum euasita
Euadenti tamen ea inopinata nauigatione, haud mediocre detrimentum facile potuit inferri, si Corberia Hispanus equitum praefectus, uti Piscarius subtili admodum coniectura adductus praeceperat, locum in ripa amnis maxime opportunum celeriter occupasset. Nec
multo post, ut negligentiae vel ignauiae delictum, si non atroci insignitamen ad exemplum poena puniretur, Corberiam ignominia notauit.
308쪽
atque ei turmam equitum ademit. Dum haec in Venetia geruntue Ludovicus Rex Gallorum rebus cum Henrico Brittanniae Rege compositis, atque eius serore in matrimonium ducta, dum nouis nuptiis iam senex intemperanter indulget, febricula consumptus exstinguitur, statimque Franciscus eius gener florentis aetatis ac ingentis spiri tus iuuenis Imperium cepit. Is gloriar bellique auidus cohortante Triuultio atque iter insolitum ad Coctias alpes commostrante, in Italiam transgressus incredibili celeritate , ct Helvetios iuga & transitus Alpium frustra obseruantes decepit, & Prosper una Columnam cum toto serme equitatu oppressit. Venerant auxilio S sortianis Helvetia legiones ob disciplinam atque insitam feritatem insuperabiles , si ani amorum consensus accessisset;Plerique etenim vel suopte ingenio inducti, vel Regia corrupti pecunia, ita Gallis fauebant, ut pagorum tri um duces aperte recusarent, se contra Regem praelio dimicaturos. Quibus de causis fiebat ut Cardonius atque Piscarius qui in Placenti
num agrum uniuersas copias adduxerant, Padum transire vereretur.
Quid enim erat stultius, ut Piscarius aperte praedicabat, quam incertas infidae & semi corruptae gentis sequi voluntates t copiasque omnesct Regnum denique Neapolitanum, si aliquod ab hoste tam propinquo vulnus eo praecipiti consito acciperetur, in summum discrimen adducere t Erat quoque Placentiat Laurentius Medices cum Pontificio Florentinoque exercitu impellentibus quibusdam ex numero amicorum 2 Florentinis maxime legatis , in partes Gallicas proclinatus , Quanquam Gorius Placentiae Praefectus, fide & usu rerum insignis. honestiora & decora praeclare suaderet ..Eo modo dum cunctantur .& Pado ponte constrato, qui nam primi transire amnem deberent. ignobili & foeda contentione decertarent. secus ac ipse Leo Pontifex iubebat, pulcherrimae occasioni defuerunti Si quidem Helvetii concitante turbam militum Sedunense Cardinale, quanquam ab Hispa nis & Pontificiis desererentur, Mediolano repente eductis signis, caustra Regia ad quintum lapidem Laudensi via sunt adorti; tantaque irarum & virium mole concursum est, ut continuato per noctem & se quentem diem valde cruento ac ancipiti praelio dimicarim. Ad extremum Helvetii vecordi impetu & Barbara temeritate in aduersa tor menta peruadentes a circumfuso vndiq. numerosssimo equitatu caesi fusique sunt. In eo tumultu admodum repentino Rex ipse manu promptus & armis insignis ,quum in mediam hostium phalangem equum adegisset, parem summo periculo laudem, omnium consensu promeruit. Livianus quoque trans Abduam amnem raptato exercitu Ueneto , Gallis haud serum auxilium tulit. Helvetiis ingenti praelio su peratis, & continuo Comensi via domum redeuntibus, omnes Galliae Cisalpinae ciuitates Francisco deditionem fecerunt. Leo autem Pontista ea pactione pacem redemit, ut Parmam atque Placentiam relin queret
309쪽
FERDIN. DAVALI PISCARII L I B. I. 3o queret, quae urbes Iulius Pontificio imperio adiecisset. Quibus de
rebus Cardonius atque Piscarius retro conuersis signis ad tutandum Neapolitanum Regnum cum uniuersis copiis in Campaniam ct Api, Iiam concesserunt. Conuenere demum Bononiae Leo Ponti sex &Rex Franciscus, qui inter se occulta foedera pepigere. Nec multis i de diebus Ferdinandus Hispaniae Rex moritur relicto haerede tot Regnorum Carolo ex filia nepote, qui postea sufira: is Germanis procerum Imperator est appellatus.Is admodum adolescens Carolii Ceutii Belgae nutricii consilia secutus cum Galbo pacem necessariam potiusquam honestam ad Noviodunum, legatorum conuentu habito conseeit,in quam & ipse Maximilianus Caesar auus facile consensetat quum Brixiam & Veronam urbes, a Gallis S Ucnetis oppugnatas, accepta pecunia eductisque praesidiis Venetis reliquisset. Ex eo isdere Neapoli manavit in vulgus fama Carolum uti multis circumuentum dis ficultatibus & praesertim adeundae Hispaniae necessitate compulsu postulante Gallo Rege concessisse. ut Regni proceribus qui Andegauensium partium fuissent,& iure belli oppidorum possessiones amisis sent, liceret nouos dominos iniiudicium vocare,suscitatis antiquis litibus,quibus Ferdinandus Rex Hispaniae aequissimo salutarique decreto finem imposuisset: Cauerat enim summi iudicii Rex, ut rata esset
liberalitas Aragoniorum Regum, qui fidelibus & de se benemeritis
praemia ob nauatam strenuae operam gratissimo animo tribuissent. Eafama Andegavensium Regulorum animos in spem erexerat, amissa
quondam adueris bello oppida beneficio noui sorderis iure & legibus
recuperandi,quum nemo diffideret de litis euentu, agendo & largiendo si ciuili iure disceptaretur. Ex aduerso Aragonii proceres quorum
fortunas ea res penitus euertebat, consternatis ad arma animis, eius
iniuriae indignitatem vix serebant. Quid enim videri poterat iniquius, quam eos qui toties pro imperio Aragoniorum contra Gallos in du bia rerum Fortuna dimicassent,novis S periculosis litibus inuoluisset in eorum praesertim gratiam & insigne commodum, qui veteri studio ac aperta voluntate, se Gallico nomini haud obseure fauere profiterentur. Eo modo perturbatis 2 suspensis decreuere utrinque proceres, ut unus pro Ciuitate legatus ad Carolum mitteretur . Nec dubium erat quin ipse Piscarius propter eximiam ingenii grauitatem atque δε-
tertiam.& dicendi facultatem, ante alios omnes maxime esset idone inus. Sed Andegauenses usque adeo eius vim atque facundiam metuebant, ut quemlibet alium mittere quam illum mallent, nec improbare tamen auderent. Verum Piscario collegam dandum esse censebant,
rati illum qui adeo ingentes & elatos spiritus serret, adiuncti collegae indignitate commotum, extemplo repudiaturum id munus; atque ita alios, vel remissioris ingenii vel propensioris animi legatos esse creaturos. Quum magna altercatione in publico concilio orationibus ta
310쪽
bitis, utriusque factionis Proceres vehementissime contendissent, Piscarius tanta vi grauitateque locutus est, ut Fabritius & Prosper Co lumnae,qui antea pro Aragoniis dixerant, militari subagrestique eloquentia naisse prorsus ostenderet, ct contra Andreas Matthaeus Aqua uiuius & Traianus Caraceiolus Andegauentium principes, aetate prouecti prudentiaque & literis insignes, eius iuuenis flagranti oratione
obruerentur; quum unum tantum legatum mittendum esse vividis ae illustribus argumentis efficacissime demonstrasset. Itaque consensu totius concionis peruiciti, ut quando unus esset mittendus, ipse ante alios mitteretur. Uix enim credibile erat eum qui in militaribus ne gociis adolescentiam contriuisset,lantum eloquentia prosecisse, ut vesossensorum animos quo vellet seliciter permoveret : quasi non in morum studiis, sed in Rhetorum praeceptis omnem aetatis operam consumpsisse videretur. Igitur suscepta legatione ad Carolum in Belgarum fines ad oceanum peruenit. Res acta est in concilio Regio tant3 grauitate, ut facile persuaserit Ferdinandi Regis decreta nequaquam antiquari posse,nisi cum nefario ingrati impiique animi scelere, ct foeda totius Regni conturbatione. Ea re feliciter impetrata, quum ex legatione in Italiam rediret, Carolus ob res quas fortiter gesserat, ei imperium totius peditatus, quod avus Ferdinandus antea tribue rat, amplissimis codicillis confirmauit. Quum Neapolim esset reuersus, ciuitatem uniuersam in se unum militari simul & ciuili ρloria flo rentem ita conuertit, ut populari studio, & Procerum eum 'obnixe colentium ambitione, Cardonio Pro regi, existimatione atque potentia aequaretur. Nec multo post iubente Carolo ad Soram expugnandam copias duxit,quae tum erat Francisci Mariae Roueret Urbinatum Principis in Feltriam familiam adoptati. Is quoniam Hispanos ad Rha uennam profligatos, minus pacato vel benigno animo in Umbriae finibus accepisset, & Soranos Neapolitano attributos Regno, iura Regalis imperii & edis vectigalia subire vetuisset: , Ferdinando Rege holtis fuerat iudicatus. Sorani extemplo deditionem secere, sed arx loci natura & turrium munitione inexpugnabilis studium eius magno pere tardabati suadebatq. Antonellus Traniesis tormentoru magister,
eam obsidenda potius quam oppugnandam, quoniam summae difficultatis , ct extremae prope dementiae foret, si in praealtum & arci parem oppositum montem,tormenta perducere conaretur; quum mons arduus undique praeruptos aditus vel minorum etiam tormentorum
curribus praeberet. Haec dicenti Piscarius respondit, arcem omnino esse capiendam, ne frustra venisse diceretur; quod si res omnino esset ardua & perdifficilis, 1 fortibus tamen viris, locorum inquitatem virtute ac industria debere superari; quando ea essent militiae cum decora tum plena laudis, quae inusitata & maxime aspera vel peritissi mis haberentur. Nec mora paratis rebus omnibus & trocleis in in