장음표시 사용
491쪽
naus e finis fui effectisne duretur , eadem erit ratio cetera omnia finiendi. Praeterea ex casibus , & ex coniugatis definitio con-srmari potest. Nam de genera ex generibus , & ex finitionibus finitiones necessario consequuntur . Si enim alicuius ex coniugatis finitionem amecuti fuerimus oceterorum quoque finitio reperta erit. Ut si quis ortus finitionem tradiderit, caetera etiam quae ex ortus Vocabulo coniugata sunt, quomodo finiri debeant, indicavit. Siquidem eo ipso, quod posita fuerit unius ex coniugatis finitio , ceterorum quoque finitiones poni oportebit. Praeterea a maiore , o a simili; quibus ex uris non Ἀ- Iiter Aefinitia confirmari potes, quam si duo eum duobus eo arentur ; ut si magis haec huius rei definitio est quam illa illius : atque ea quae minus videtur , vera tamen Mnitio est , sequitur , ut ea quoque vera fit, quae maiorem probabilitatem habet ; quod si adaeque videtur haec huius , illa illius rei finitio, qui unam receperit, alteram
quoque recipiat, oportet lautilis autem est Iori a maIore tractatis , si quis velit aut unam definitionem cum duabus rebus , aut duas de Iliones cum unica re comparare . Nam neque duarum rerum una , neque unius rei finitiones
Non idem hic dicit, quod paullo supra dixerat. Illie
enim loquebatur , de similitudine quadam ex analogiar: hie vero de similitudine simpliciter ac proprie accepta. Multos igitur locos a maiore , a minore , a simili, tum ad consirmandum , tum ad infirmandum utiles tradidit i a maiore & minore quatuor , tres autem a simili . Nunc admonet eos demum ex illis Iocis , confirmandis' finitionibus adhiberi oportere, per quos id fieri potest . Potest autem per eum tantum.: quo duo cum duobus , vel ut maius cum minore , vel similiter comparantur . Non enim per eum quo unum ad duos re
492쪽
sertur, quorum alterum magis significat, alterum minus : siquidem eadem desinitio eidem rei non potest magis ac minus convenire : neque una eademque desinitio istam accessionem ac decessionem capit sed ne per eum quidem , quo duo de uno dicuntur , ita ut unum rhagis , alterum minus inesse dicatur: ac ne tum quidem si similis sit utriusque ratio . Eiusmodi autem loci sunt tum is qui probat quippiam in hac magis quam in illa re inesse , tum is qui probat in re aliqua magis hoc inesse , quam illud . Similiterque in locis a minore , & e simili . Talium igitur nullus in confirmanda finitione esse usus potest . Non enim potest eadem do finitio pluribus rebus , neque huic magis , illi minus ,
neque aeque omnibus convenire . Uterque autem I
corum , quos inutiles esse diximus , hae via progreditur : Si hoc potius inest; quam illud, aut, Si horum utrunque similiter inest. Quare inutiles omnino
sunt ad confirmandam finitionem : neque enim unius rei plures finitiones esse possunt, neque ita ut haec magis , illa minus conveniat , neque ut omnes aeque conveniant. Unus igitur locus reliquus est, in quo duo sunt quae subiiciuntur, dc totidem quae de eis e- nunciantur: sive unum magis , alterum minus , sive utrumque ex aequo sit, ad explicandam naturam eius cui adiungitur , accommodatum. Hic igitur tantum Iocus communis est, per quem , tum a maiori, tum a simili desinitio cofirmari potest . Λtque hoc modo inter se continuanda sunt, quae hic dicuntur . Praeterea, inquit, a maiore, confirmare finitionem , quatenus id fieri potest, ut hoc modo. Si magis definie' temperantiam, qui eam in honestis tantum silutaribusque rebus animo agitandis positam esse dicit . quam iustitiam is,qui illam esse dicit habitum tribuentem cuique id quod aequum est . contraque , Si mimis hae iustitiae sinitio est , habitus cuique tribuens id quod aequum
493쪽
aequum , quam illa temperantiae , honesta tantum & salutaria animo agitare . In hunc autem modum consormari argumentatio non potest. Si illa magis , haec vero minus finitio est : & tamen prior illa finitio non est. ne illa quidem , quae minus , nisi, quis finitiones duas accipiat, quae cum duabus itide mirebus comparentur . Eademque ratio est loci a simili Si enim aequa definitio est sertitudinis haec , habitus, fiduciam afferens adversus ea ex quibus mortis periculum impendet, atque haec iustitiae , habitus tribuens cuique quod suum est , & superior illa finitio non est, hanc quoque finitionem non esse consequitur. Quod si unicam definitionem accipias , eamque cum dudus rebus compares, nihil tibi loci a maiore profutura tra statio est . Neque enim argumentatio ita dirigi potest, Si haec magis illius , quam huius finitio est , atque huius est , sequitur ut illius quoque sit: neque enim
potest in duas res eadem finitio convenire: ac ne In .
venitur quidem ulla finitio quae duobus f praeterquam, individuis in conveniat . Sed ne duae quidem esse possitnt eiusmodi finitiones : itaque in hunc modum non argumentamur . Si illa huius rei , magis quam haec finitio est , estque haec finitio , illa quoque finitio erit.
omnibus autem locis opportunissimi aunt ii, quos do diximus e praetereaque loej a casibus , Θ a coniugatis . suo circa eos praec pue tincre , atque in promptu habere oportet; sunt enim ad plurIma uiuus I r uterorum autem , ut quisque maxime communis est , It In eo pluνImum
es virium ; quoi s est, inspicere num ad res fingulas , et num που species definitio proposita accommodari queat . Muidem senonimum quiddam es specus . Me autem locus utilias adversum eos qui idear ροηunt , ut oe superiur
' Praeterea ex omnibus Ioeis , ad construendam finiis. tionem oportunissimi sunt, ut supra dictum est, locus'.
494쪽
a maiore, a minore , & a simili; sed & a coniugatis .ct a casibus ; quocirca eos in promptu habere Oportet, sunt enim oportunissimi, & propter perspicuitatem. dc propter essicacitatem . Ex aliis autem locis, ii praecipue in usum convertendi sunt, qui maxime communes sunt, id est , qui ad plurima quaestionum m nera accommodari queunt , & eos in promptu habere
oportet, sunt enim omnium maxime essicaces, maximeque utiles. Talem hutem esse ait, eum quem ipse huius disputationis initio tradidit, per quem inspicien- dum esse autumabat, id quod alicui ineme dicitur ,' Ecquid omnibus quae sub eo continerentur,conveniret . Etenim tum ad stabalendas , tum ad evertendas finitiohes utile illud est . Cum autem dixisset inspiciendum eme, num ad res singulas , addidit etiam , num ad species . Si enim species individuavesunt , quorum tradita finhio est . ad singularia tantum , sive ad individua respicere' oportet. Sin genera , etiam ad species , 'quare sub eis continentur . Hunc autem locum . atque hanc considerationem utilem tesse ait, ad evertendas ideas ; neque enim ideis: & iis quae sub eas includuntur , eadem definitio convenit, neque videlicet idearum finitio individuis , neque individuorum, ideis . oportet autem synonyma esse id eis ea , quorum natura de effectio ex eis pendet . Praeterea. si transuto aliquo nomine usus est ; aut Fidem de seipso , ut diversum quippiam, enuntiavit : oesi
is praeterea locus communis e axque est , eo .utendum . Ex iis autem , quae postea dicentur , multo vi ilius eo firmari, quam refelli finitionem , ntelligetur . PrImum etiam facile non est , i hoc a respondentibus obtinere , ut eo
rum quae in definitione posita fuerint, illud genus , Banc differentiam esse concedant. Deinde ut id quoque recipianae .genere ac differentiis , quae νdi natura fit, explic r/zus remotii , s Hismus confici probandae finitioni accomis.44 - σω
495쪽
modatus xon polos. Si enim quaedam etiam alia ad quae I/nem, qua, quid si res , quaeritur , responderi queunt ., am non constabit, fit ne ea quae allata es , an potius alba qua Iam rei propositae finitio. Mi enim Mirio , orati' , quae quid sit res , indicat . clygin ex bis quoque idem in- relligi potest; facilius enim es unum, quam multa conclu- Eere z at definitio k vel uno eorum , quae requiruntur , sublato, refouitur r confirmari vero, nisi omnibus probatis , non potest . t Praeterea definitionem probare instituenti ge. neralis syllogismus conficiendus est: oportet enim , quibuscun sine nomen convenit, tis etiam σmnibus definitionem con veniisee: itemque nomen εν ονationem ea propria rei propositae i. n tio est . at destruere volentem , nihil necesse est generaliter argumentari. Saris enim est, si ostendatur HI uni eorum de
quibus nomen dicitur , orationem non convenire : etiam ad definitionem universe ac generarim refeIlendam'. neque necese
farium est , quasi sursum versus acta argumentatione ostendere, quibus non convenit oratio , iis nomen convenire. ν' Graeca Aristotelis hoc Ioco leviter depravata sunt .
. Cum dixerit, qui Ioel utiles sint confirmandis finν, tionibus , ac quorundana mentionem iniecerit, per quos non confirmare modo , sed etiam evertere finitio nem licet . addit hos quoque communes ad eam eve tendam locos, admonetque eos , utpote valde utiles , in promptu habendos esse ; sunt autem hi , tum quod usus fuerit adversarius in finitione, translato aliquo nomine, aut quomodolibet inverso, dc improprio .
Qui enim ita definit, minus probe definit; ut neque is , qui de rei alicuius sinitione interrogatus, illud ipsi in quod definiendum est , in definitione subiungit.
Λt translato quidem nomine etitur, qui temperantiam, concentum animi esse dicitur . Concentus enim
proprie in fidibus dicitur . Idem autem de seipso enunciat, qui hominem esse dicit, animal consilii particeps, His 3 mortale,
496쪽
. mortale , hominem . Ex iis autem , quae postea di centur , multo dissicilius confirmari , quam reselli maritionem intelligetur . Etenim difficile est a respondentibus obtinere eas propositiones , quibus ostendatur orationem a nobis allatam , finitionem esse . Qui enim hanc finitionem essae probaturus est . is hoc primum obtineat oportet, eorum quae in Oratione pinsta sunt, illud genus , hanc differentiam esse : eaque sola , ubi quid sit res , quaeritur, enunciari . Haec vero difficilia sunt ad probandum et neque enim cuius libet hominis est, eis assentiri. At nisi iis concessit , di finitionem esse hanc , nulla ratione probari potest . Nam si etiam alia quaepiam sint, quae de re proposita, ad quaestionem , quid est, responderi queant, non tantum genus , & differentia ex quibus constituta est finitio; tum certo cognosci non potest , sitne haec Gnitio, an potius alia quaepiam : quandoquidem finitici
est oratio, quae, quid sit res , indicat . quin ex his quoque idem intelligi potest quanto videlicet faciliussi convellere , quam confirmare finitionem , facilius enim est unum, quam multa concludere; at vero ad confirmandam finitionem , probandum est , omnia , quae illius ambitu comprehensa sunt, in rei propositae natura inesse , nisi enim in ea in sint omnia , finitio non est, ut autem evertatur , probeturque finitio non esse , satis est ostendere , vel unum eorum quae in definiendo adhibita sunt, in re quae definitur , non inesi se, uno enim reprehenso, tota definitio corruit; facilius autem est unum probare quam multa . Praeterea definitionem , inquit , probare instituenti generalis syllogi simus ipse aiens , necessiario conficiendus est , quo concludat, quae in definitione posita sunt, ea uin niverse , ac generatim de eo quod definitur, enuncia'ri r itemque nomen dc orationem invicem reciprocarisquidem ea propria rei propositae finitio . est. At deo
497쪽
. I N VI. E T HI C O RU M. 47 Istruere volentem nihil nece me est generaliter arg:a mentari non enim tantum refellitur desinitio, si nul li eorum, quae sub nomine continentur, conveniat 'verum eriam si ostendatur alicui non convenire . Nam ad evertendum id , quod de toto aliquo genere dicitur, satis est, si ostendatur , in eorum aliquo , de
quibus nomen enunciatur , allatam orationem non valere . Sed neque vici sim conserre finitionem cum eo quod finitur, destruenti necessiarium est . Satis enim est , si ostendatur , de quibus nomen dicitur , eorum nulli orationem convenire : neque necessie est contra sendere , quibus non convenit oratio, iis nomen con venire . Aequalia enim sunt haec duo , de quibus nomen dicitur; iis non convenire orationem, & quibus non convenit oratio , iis nomen convenire . At reciprocrationem in hoc genere argumenti reiiciendam e Gse dicit , utpote , quae nihil ad evertendam finitionem conserat. Neque enim finitio est , quae ita tradita est oratio. Difficilius igitur est confirmare , quam repre hendere finitionem . Expositio quaedam in Mee Ipsa Aristotelis verba, quam non eiusdem interpretis esse , sed a fluvios aliquo a re piam , oe postea commentario insertam puto , Satis esst , inquit, reprehendenti aliquid generatim dictum si ostendat , quibus nomen convenit , eorum nulli orationem converire: neque praeterea opus est idem ostendere per recipr ationem , quae huiusmod est , de quibus oratio ipsa dicitur , de eorum nullo nomen enunciari ; neque enim id ad convellendam finitionem utile est, cum satis sit ostendere, de quibus nomen dicitur, de iis non dici orationem . Haec tamen reciprocatio non per negantiam fieri videtur, imo ve' ro idem sursu ni versus retroque dici. Idem enim' est , de quibus nomen dicitur , de eorum nullo dici orati
nem , di dici nomen de iis , de quibus non dicitur o-H h ratio.
498쪽
Aut forte reciproeationem indieavit huius enunciaticinis , De quibus dicitur nomere, de eorum nullo dicitur oratio: cum illa , De quibus oratio , de iisdem etia in nomen dicitur . Forte etiam hoc ait, nihil prodesse reciprocationem huius, De quibus dicitur nomen. , de eorum nullo dicitur oratio , propterea quod ipsa per se reciprocatur . Aut, quia satis constat e num ciationes , quae de toto genere aliquid negant, reciprocari, ut id ostendere nihil necesse sit. Quanto igitur operosius est multa probare, quam unum & probare affirmationem de toto genere , quam id quod ei e regione respondet , id est negantiam de parte aliqua generis, vel etiam negantiam de toto genere , tanto maioris est finitionem confirmare, quam eandem refel
Eoertitur etiam Ditio , si ostendas eam, omnibus quDEem iis , de quibus dicitur , sed non iis solis convenire.
2ιod autem de ea diximus , idem quoque in proprIo atque in genere dici potest. Nam et horum utrunque minore opera refellitur, quam comprobatur . Ac de proprio quidem id , vel ex iis quae diximus , fatis constat . Fere enim proprium coniunctim explicatur et quare unum qui refutaverit, is proprium sustulerit : at confirmare medi-ranti , necessario omnia striismo sunt colligenda . Aequaecunque definitione dicuntur , ea fere omnia ad proprium quoque accommodari queunt. Nam ω in eo consimmanis , ostendendum est convenire iis omnibus , quae n miae comprehenduntur : in refutando fatis est , si ostendatur vel uni non convenire : quodque de Ilione dictum est , corruere eam , si, quamvis omni, non tamen soli eou. veniat , idem etiam in proprio valet. De gentre autem , eo quod confirmantI vnIea proposita via est , quam necessario teneat , nempe ut In omni inesse sendat e reprehendenti autem duae , ut aut nulli oma
499쪽
m inesse , aut etiam HI I non inesse r utrovis enim moδε :quod initio positum fuerat, tollItur . Pristerea confirmant necesse est , non tantum ut inesse ostendat verumetiam inesse , ut genus, at reprehe denti satis est , si ostendar, aut in aliquo non inesse, aut in natio . Ut autem ceteris in rebus risere ae destruere , quam incere, /ta in his que evertere , quam co struere , facilius videtur . Proprium ait fere coniunctim , id est , cum genere explicari. Dixit enim , cum de proprio dissereret , primo genus , deinde proprium tradi oportere . Dixit autem ἱ fere, quia proprium interdum etiam unico no .mine explicatur, ut cum dicimus decorum pulchri Proprium eme , felicitatis , nullius rei indigum . Μaxime autem hoc modo explicantur summorum generum proprietates : neque enim ullum superius genus
est , quo complicentur in Sic ementiae proprium est , in re subiecta non esisse. Si ergo proprium coniunctim dicitur , probandum est , & ineme omnia in eo de quo agitur, dc universe inesse , & cum eo reciprocari. Hoc enim uno minus habet proprium , quam finitio, quod, quid res sit , non indicat. Ad refutandum autum pro prium satis est , si aut unum aliquid eorum , quae ipsi explicando adhibita sunt, non insit in re proposita , aut id quod proprium dicitur , non conveniat alicui eorum , quae sub re proposita continentur . Quinetiam evertitur , fi omni conveniat, sed non soli. Ostendit i autem & genus tacilius refelli, quam comprobari . Nam comprobandi unica via est, si universe diei ostendas : reprehendendi duae, ut aut nulli,aut alicui non
convenire demonstres. ladiunctum autem de toto quIdem genere Deilius es ref Iere , qum probare . Nam is quidem qui probat, neces
se babet probare , ' inesse In omni: s autem qui refellit ἰD- fris habet, si ostendat In uno aliquo non inesse . At contra δε parte gemris facilius probatur , quam refellitur . Probaηνι lenim s
500쪽
diam es , sultum esse. ιn quo insit. Praeterea adiunctum de toto quidem genere facilius est refellere , quam probare δε de parte autem generis contra , qui enim probare vult adiunctum hoc in omni homine inesse, haud sane efficere id facile potest . Fieri enim non potest, ut vere candor in omnibus hominibus haerere dicatur . At qui refellit, facile ostendet in uno quopiam , ut sorte in Socrate , non inesse candorem . Λtque ita evertitur , quod de toto genere dictum suerat. De parte vero generis, ut quod candor in aliquo inest , faeilius est probare quam refellere . Etenim satis est, si probetur in aliquo inesse . At refellere difficile est, & ostendere in nullo homine inesse candorem . Fieri enim non potest, ut hominum nullus omnino sit candidus . Nam eam quae de aliquo amrmat, ea demum tollit , quae de omni negat: quando ea quae non omnem dicit, in quibusdam vera esse potest simul cum ea quae aliquem .
Constat autem , cur omnium facillime finitio reprendatur . Plurimae enim dantur ad id e ciendum vires, cum in finienda multa dieantur . E plinibus autem fautius conficitur fallogismus . Pereari enim verisimilius est, ubi multa ,
quam ubi pauca dicuntur . Praeterea etiam ex aliis argu menta ad impugnandam finitionem eruuntur . Sive enim pro
pria non est oratio , Me genus non recte positum est, stis e rum , quae allata sunt, aliquid non inest in re proposita,
definitio corruit ; at evertendis ceteris . neque ea quae ad definitiones refellendas neque cetera omnia adhiberi queunt .
Constat igitur , inquit, reprehendi finitionem facilius quam ullum aliud problema, sive ex ii, quibus proprium, sue quibus genus , sive quibus adiunctum ali quod explicatur. Cum enim. multa dixerimus, quae in sinitione observanna sunt, quale est , ut finitio cum eo quod definitur, reci pocari queat, ut differentiae ex