장음표시 사용
21쪽
in rior i Quia intellectus posii bilis naturali et ap-
. Petit cognitionem cuiuscunq; cognoscibilis, naturaliter etia persicitur per quane unque cognitionem: Ergo eli natui aliter receptiuus cuiuscunq; intellectio itis. r. Praeterea. 6. Metaph. diuiditur scie-tia speculativa in Metaphysicam. 3: Physica, siue naturale,& Mathematica. iit eκ probatione huius ibide no videtur pos; ibile plures habitus esse speculati uos, quia in istis cosideraturii toto ente. Sin se,&quoad omnes partes eius: Sicut autem no potas et esse aliqua alia scientia speculativa abistis, se nec p ractica aliqua alia a practicis acquisitis,aetiuis de facti uis: Ergo scientie practi eae acquisitae sufficiunt ad perficie- dum intellectum praei icum, de speculatiuae aequilitae lusticiunt ad perficiendum intellectum speculativum. II. Praeterea. Potens naturaliter intelliger: principiti potest naturaliter cognoscere, dc intelligere conclusiones liri lusas in principio . Hanc probo, Quia scientia conclusio nuin non dependet nisi ex intellectu principii, Se ex deductione conclusionum ex principio; sicut patet ex diuinitione scire. I. Post. Sed deductio eli ex se manifesta ; sicut patet ex diffinitione
syllogismi persecti. i. Prior. Quia nullius
est indigens .ut appareat euidenter nece iantius: ergo si principia intelliguntur, de deductio mandelia eth ex se. habentur om
nia quae sant nec ei laria ad scientiam conclutionis. Patet ergo maiori Sed naturali-
ter intelligimus principia prima, in quibus virtualiter iticluduntur omnes ci clasiones scibiles: Ergo naturaliter possumus Rite omnes coclusior Es istas scibiles. Probatio primi partis minoris. Quia termini primorum principiorum sunt communissimi, ergo istos postumus naturaliter intellitere; quia ex i .Phy s.communissima a nobis primo intelligutur: Principia autem cognoscimus in quantum terminos cognoscimus. i. Post. Ergo principia prima possumus naturaliter cognoscere. Probatio secunde pars minoris, Quia termini primoria principioru sunt comunissimi, ergo quando distribuutitur, distribuntur pro omnibus conceptibus inferiori tuis: Accipiuntur autem tales terinini uniue saliter in primis principiis, 3c ita intendulse ad omnes conceptus particulares,d per consequens ad extrema omnium se ecialium conclusionum: Quare dcc.
cap. i. Qia idquid, inquit, plii losophi quida in inter talia, qui opinati sunt vera videre potuerui. Et pauid post. Qua uis nerucietes ad quem sinem , ct quonam modo essent illa omnia reserenda &c. O N C L SI O. Homini pro Aratu iras
RESPONDEO. Hic videtur ego controuersia inter Philosophos, & Theologos; Tenet enim philosoplii pei sectionem nature, Ic negant persectione supernaturalem; Tlleologi vera cognoscut defectum naturae,&necessitatem gratiae, de perfectionum supernaturaliv. Diceret ergo pbiloso lius, Quod nulla eli cognitio supernaturalis homini necessaria pro isto statu .sed quo i omnem notitiam sibi necessariani possct acquirere ex actione causarum naturalium. Pro ista opinione sun tria argumenta ex auctoritatibus Philo Lin opponendo.
Contra istam positionem potest argui tripliciter. Primo sic. Omni ageti per cogorin orbi
nitionem necesiarii est distincta cognitio sui finis. Hane probo , Quia omne agens propter sinem agit ex appetitu finis, &omne perse agens agit Propter finem, ergo omne perse agens suo modo appetit sinem: Ergo sicut agenti naturali est ne-ee ssarius appetitus sinis, propter que debet agere; ita ageti per cognitione, quod etiam est per se ages eκ r. Phys. neces a-Hux eu appetitus sui sinis, propter quem debet agere,qui sequitur cognitione; pa tet ergo maior: Sed homo non potest scire ex naturalibus finem suum distincter
Ergo necessaria est sibi de hoe tradi aliqua
eognitio supernaturalis . Minor patet primi; . Quia Pitilosophus sequen naturalem ratione .aut ponit felicitate esse perfectam in eo nitione substantia tu separatarum acquisita, sicut videtur dicere r. Ethie. & io. Aut si determinate ametit ista esse supremam nobis possibilem , aliam
tamen ratione naturali non concludit, ita
quod soli rationi naturali innitendo, vel errabit et rca sinem in particulari, vel dubius remanebit. Vnde r. Eibic. cap. I 3. dubitando ait, siquidem igitur 6c aliud aliquod deorum est donum hominibus, rationabile est felicitatem Dei datum eia
se, Sc maxime humanorii quanto optimu-Secudo probatur eadem minor per ratione, uia nullius substantiae finis proprius
22쪽
evnbstitur a nobilis niss me actibus eius Ham P noni manifestis; ex sulsus cuinitaturi. r talis sint iit conueniet si tali nata raei iuulos asi'tem actus experimur ..i .eqcogno cimus inesse naturetio: trae ibi ad Gillo, quibus cognoscunt ps vilio nisubstant aratria separata ruin leueic iiii amentem 'nobis diergo non possum Da
mei non coneluderetur, quod illa verpe
: , dixi' eddens finem appetibiliorem,qua
ri , ion, si effςt trans torium I consei Hi tram Loelis uii Mali bonum 'in natura persecti P petibili ολ
ratione. ut est quam in anima separata, Nicut paret v teri ph u iust. iet. super Genes. Istas tergo; ec si inites con itiones fimi necessarium est nosse ad emcaciter inquirendam finem , ct tamen od eas cognoscendas non sufficit ratio naturalis; ergo requitit ut doctrina supernaturaliter tradita . Con-lsirmatur tota ista ratio per Aug. l p. de ci-
uir. cap. i. Quidquid pira Osdptii qui
dam is c. ut supra citatur oppositum. ἡ. - , Secumta arguo sic. Omni cognoscen- sinu il agenti pro ter finem necessaria est tri ia Pleia cognicio; Prurib quomodo, Sc qua. i liter sinis a quiratur; Secundo cognitio omnium , quet si int necessaria ad sinem; Tertio est necessarium cognoscere, quod omnia ista sufficiant ad talem finemi Priam uin patet , quia , si nesciat quomodo sinis acquiratur , nesciet qualiter ad con secutionem illius se disponat; Secundu probatur, Quia, si nesciat omnia nece saria ad ipsunt finem I propter ignorantiam alicuius necessarii poterit a fine deficere ; Et etiam quantum ad tertium, si nesciat ista ncces latia sufficere, dubitando se ignorare aliquod necessarium nonem cariter prosequetur illud. quod est necessarium : Sed haec tria non potest viator ratione naturali cognoscere . Probatio priuia, quia beatitudo confert ut tan- quini premium pro merito eius, quem
Don, acceptat eanquam dignum tali prernio,& per chin irae lix nulla aeaturalie si itatu sequi tun Maelati nostros' lii 1 scu futuessed etini geliter datur aDeo,
est naturalite cibile, ut idetur quianirabi pietνabant philoiqimii polien us oui an a equutiti Deblar medii te, eueas noevir. iiii. Saltem alia duo vii embra, di iminatu fhst, Non Enim P est se iri naturalitht at ceptatiis: volunt apis diis ne popina, ini qum emuingentia accepta atritolia 'estana digna vita merita; dc'quinbetiam illa sunt iani, dependet inere e voetuntat diu litae 1rcaea .ad quae cenisn-
rata I cousirnia tua per Augin . a id de cridi capy Spati tetri desit aut iguo ruria qua euii dum hi, quia plodestiatilia,quoi eundum in hoc euilueritabant pti quia etsi aliqua de vitruribus . vetari iderinit. si nimiam miscue inros eundanii auctoritatem ι praecedenter
Augustini. Et patet e eorum libris,.irmis obat Enim Aristoteles phlitias dispo rix a multis aliis .. Politii Sed nec illa , ,e dii Aristotelis est ite prehensibilis. 7. Ρ -- ... MΓν. v bi docet deos esse honorandox. De- l . xet, inquit, cultum exhibere dii Hi fit ibi- . . a dem, Lex nullum orbatum tradi e nutri-iri, Et sit eodem lib. cap.ls. dicit, quod oportet seri abor sum in casu. . .
cognito substant,atum separatarum est nobilissima, quia est 4irca nobilissimani genus rErgo cognitio eoum, que sun propria eis, est maxime nobilis λ neces- .summittiaria; nam illa propria es, suhi nobilior p Pa. 6c persectiora cognoscibilia, quam Illa, in quibus conueniunt cum sensii bilibus; Sed illa propria non possumas cognos ore eκ puris naturalibus. Probo, Quia quia M. us in aliqua scientii naturaliter possibili physica .a traderentur lixe profria, hoc esset in Alo Riet iumta physica: Sed ipsa non est possibilis naturaliter a nobis haberi de proprii, patitoni R ' M. bii, istarum substantiarum separat aruim; bimpia' ut paret dupliciter. Et primo se , uia illa non includuntur v;riualiter in primo subiecto Metaphysicae, scilicet in ente. Hoe .liam est, quod dicit Plitiosopbini inpionem
Aletapbis. Quod oportet sapierit A di omnia
23쪽
omnia .cognoscere aliqualiter, scilicet in uniuersali,& non in particulari; & subditi Qui enim noviti uni tersalia , nouit ali qualiter omnia subiectat Sapientem autem vocat inera physicum, sicut Met physica in probat ibi esse sapientiam. Se cundo probo ratione, Quia non cognoscuntur talia cognitione propter quid, nisi cognostanturi propria subiecta, quς subiecta includunt talia propiar, quid, sed propria sabiecta eorum non sunt. a nobis naturaliter coguo totalia; Ergo eust. iNec eognoscuntur illa pro 'pria eorum demonstratione quia , vis delicet ex effectibus , quod probatur. Nam effectus vel relinquunt iiitellecta
dubium quoad ista , vel adducunt in ei rorem I Quod apparet eκ proprietatibus Himi substantiae immaterialis in se, Pr Prietas enim naturae eius est, quod sit communi abdis tribus; Sed effectus non Gaendunt istam proprietatem, quia non . sunt ab ipso inquantum trinus ; Et si, betactibus arguatur ad causam, magis du- eunt in o 'positum de in errorem, quia in nullo effectu invenitur una natura ni mero , ni si in uno supposito e Proprietas Aa, sirid. Miam istius naturet ad extra est causare hia vide in contingenter, dc ad oppositum huius marissis.q-r. gis deducunt effectus in errorem, scutpatet per opiniones philosophorum po P nentium primum necessarid causare . De proprietatibus etiam aliarum substantiarum patet hoc idem, Quia effectus magi, ducunt in sempiternitatem, & sternitatem , de necessitatem earum , quam in contingentiam, dc nouitatem . Similiter videtur philosophi ex motibus concluxa metapta dere,qubd numerus istarum subantiarum separatarum sit secundum numerum motuum cςlestium ; Similiter quod illae substantiae sunt naturaliter beatae, de impeccabiles ; sicut philosophi posuerunt: Quet . . omnia absurdissima sunt. Confirmat tota ista 3. ratio per August. I l. de civit. ii cap. Prosecto ea, quae remota sunt a sentibus nostris, quoniam nostro testimonio scire non possiumus, de his alios testex requirimus &e. Et hoc confirmat totam solutionem principalem :Quia enim complexiones illae,de quibus arguitur in sequentibus,exis sunt neutrae nul- ι . Ius potest suo testimonio eredere de ipsis, sed oportet testimonium supernaturale requirere alicuius superioris tota spetie humana . Oualiter autem prima re inimi. r. uelatio, siue traditio talis doctrinae fieri potis q. a. Iotuerit, de iacta sit; est dubium, An sci- pro ια in acet locutione interiori . an exteriori, an cum aliquibus smis adhibitis sufficientibus ad causandum assensum: Adpropositum sufficit, quod utroque modo potuit supernaturaliter reuelari talis doctrina, sed neutro modo potuit ab homine sine errore primo tradi. - quarto arguitur sie. ordinatum ad aliquem finem , ad quem est ex se in dispolitum, necesse est paulatim promo M. ueri ad dispositionem respectu illius Mnis; sed homo ordinatur ad finem super naturalem, ad quem ex se est in dispositus; ergo indiget paulatim disponi ad habendum illum sinem: Hoc autem fit
per cognitionem aliquam sit pernatura
Iem : Ergo Sc. Si instetur, Quod agens
perfectum potest statim remouere impet sectionem, de statim agere: Respondetur.
Quod etsi posset de potetitia absoluta,
tamen persectius est communicare homini aliquam activitatem respectu suae per fectionis consequendae, quam non e municare; potest autem homo habere activitatem,aliquam respectu sur persectionis finalis , ergo persectius est, quo hoc sibi communicetiir: Quod non po test fieri sine aliqua cognitione imper se cta price dente illam persectam, ad quam
ordinatur finaliter. Quinto arguitur sic. omne agens vis latens instrumento in agendo non potest
per illud instrumentum in aliquam actio curvis.
nem,qus excedit naturam illius instru- Lb. H. a menti; Lumen autem intellectus agentis est in strumentum, quo anima nunc
Utitur in intelligendo naturaliter; ergo non potest per illud lumen in aliquam actionem, quae excedit illud lumen i sed illud de se est limitatum ad eognitionem habitam per viam sensuum: Ergo anima non potest in aliquam actionem. qus non potest haberi per viam sensus; Sed multorum aliorum cognitio est necessaria pro statu isto; Igitur Zce. Haec ratio videtur concludere contra eum, qui fecit eam. Meundum enim deductionem istam, lux increata non poterit uti intel lactu agente , ut instrumento ad cognitionem alicuius sincerae veritatis, quia talis
24쪽
talis secundum eum non potest habetixi a sensuum , siue speciali illustratione. Et ita sequitur , Quod in cognitione
veritatis sincerae, lumen veritalis agentis nullo modo trabet aliquam actione ni rQiuod videtur inconueniens , Quia illa actio perfectior est omni intellecti ove; de per consequens illud, quod persedi ius
est in anima, in quantum inici lectiva , oportet concurrere aliquo modo ad illam actionem. Resutan Iste duae ultime rationes non videturrist si ' plurimu efficaces. Prima enim esset e sit -Dς 4 μ F cax, fi esset prcbata, quod homo ordina tur finaliter ad cognitione supernaturale, cuius probatio perlinet ad quaestiones debeatitudine ; Et, si cuin hoc ostenderetur cognitionem naturalcm non lassicienter disponere pro statu isto ad cognitione supernaturale consequenda. Secuda ratio petit duo, scilicet aliquorum cognitioncesse necessariam , quae non pollunt cog
nosci per viam sensuum ; & quod tumuintellectus agentis est ad telia cognoLibilia limitatum . Tres ergo primae ratio-N. All. nς probabiliores apparent. Nota, ..ωὐ1- Quod nullum supernaturale potest ra- indoci pro tione naturali ostendi inesse viatori, vel rationi, necessario requiri ad persectionem eius; nec etiam habens potest cognoscere illud
4 ,hiaebis sibi inesse: Igitur impossibile est hoc proiaudet. va bare contra philosophum ratione natu - Ieant. rati. Si autem arguatur ex creditis, no est
via contra philosoplium; quia pr missam creditam non concederet: Vnde rationes hic facts cotra eum , alteram praemissarii habent creditam, vel probatam ex creditis.&.ideo non sunt sibi nisi persuasiones Theologicae . ex creditis ad creditum
mum dico . Quod cognitio dependet ab
anima cogno scente , ct obiecto cognito;quia secundum August. q. de Trin. cap. vlt. a cognoscente, di cognito paritur notitia. Licet ergo anima habeat sufficiens. alituum & passivum intra se , pro quanto actio respectu cognitionis conuenitani mae; non tamen habet intra se susticiens cituum, pro quanto actio conuenit ob tecto, quia sic est . t tabula nuda, ut dicitur 3. de anima . Est isitur intellectus agens, quo est omnia facere ; verum est, inquantum a tio competit animae respectu cognitionis , idi non inquantum
obiectum est activum. Ad confirmatiu-
nem rationis dico, Ad malorem, quod
D iura quandoque accipitur pro princi pio motus vel quietis, prout describituret. Pitysco ; quandoque pro principio t. Eactivo naturaliter, prout natura distin- r. phica guttur conixa artem , siue propost uni, μ' -- propter oppositum modum principiandi: Primo modo non est vera maior, quia non correspondet omni passivo natura liter principium activum, quod se sit natura ; quia multa sunt naturaliter rece otiua alicuius persedi ionis, cuius non ha bent principium limin secum acii uinii: Secundo modo etiam pro potitio maior est salsa in quibusdam, quando lii licet natura propter sui ex ellentiam ordinatur naturaliter ad recipiendum persectionem ita eminentem . quod non possit subesia se causalitati agentis naturalis secundonio do dicti, cita est in proposto . Cum probatur maior, Dico, quod potentia passiva no est frustra in natura , quia li- . .
cet per agens naturale ni Pol sit principaliter te duci ad actum . tamen potest per tale aSens dispositio ad ipsum induci, de potest per aliquod aliud agens in natura,
id est in tota coordinatione entium, pu la per agens stipernaturale, complei. re
duci ad actu in . Si aute obiiciatur, Quod ob; li:,zill ad vitificat naturam , quod ipsa non possit consequi persectionem suam ex
naturalibus , cum natura minus desciat in nobilioribus, ex Caeli, ct m. Res set e ro. Asspondeo, Si felicitas nostra consisteret solui . in speculatione illa suprema, ad qualem post umus nunc naturaliter attingere, non diceret Plillos. natura in deitae te in ne cessariis; nunc autem concedo, illam ponse naturaliter haberi; is: vltra hoc dico aliam eminentiorem posse naturaliter recipi ; Ergo in hoc magis dignificatur natura, quam si suprema sibi possibilis poneretur solum esse illa naturalis 3 nec etiam est mirum, quod ad maiorem persectionem sit capacita, passiua in aliqua natura, quam eius causalitis acii. ua se extendat. Illud autem . quod additur de x. Caeli, m. non est ad propositum : Quia Philosoph. loquitur ibidem de organis correspondentibus potentiae motivae, si inesset liellis, quod natura dedisset eis organa . Et concedo vitiuersaliter, quod cui datur p terilia, qtiae nata est esse organua . ei datura natura organum ; in non olbatis ditor
25쪽
Sed improportio dico , quod data es
Potentia , sed non organica , non tamen sitiar naturaliter data omnia alia praeter potentia, concurrentia ad actum: A Phi-Ios rho igitur ibi liaberi potest, qui
naturaliter ordinabile ad aliquem actum vel oblectum, naturaliter habet potentiam ad illud , do organum , si potentia R dit ad orgini a ; sed nox. sic est de polletio
arguimetu. ribiis requisitis adactum. Aliter tamen
posset dici ad maiorem , Quod ipsa el hvera, loquendo de potentia palsis a naturali, ut pa uua comparatur ad activam, non autem ur passiua comparatur ad actu in receptum disterentia membro-rum patebit sequenti articulo in corpore : Minor vero eit vera secundo modo, non primo. Posset autem tertio modo facilius dici ad minorem , negando, Quod licet absolute intellectus possit bilis sit naturaliter receptiuus talis intelleq. i. ait. i. ctionis,non tamen pro statu isto: causa cudit . ius dicetur in serius, distinet. 3. . Solutio. d. Ad secundum dicitur, Quod diuersa raii, , p. q. tio scibilis diuersitatem scientiarum inducit; eadem eiii in conclusionem demonstrat astrologus & naturalis, puta, quod terra est rotunda ; sed astrologus per medium mathematicum , id est a materia
. . ab tractum , naturalis autem per me --
risti. post. dium circa materia consideratum. Vndetita a, de nihil prohibet de eisdem rebuς, de quil, ut physicae scietiae tractat, secuitu quod
sunt cognoscibilia lumine naturalis rationis, etiaa aliam scientia tractare , secunda quod cognoscuntur lumine diuinae reis Resutatur. uctationis . Contra hoc, Si de cognoscibilibus in Theologia est possibilis tradi
cognitio in aliis scientiis, licet in alio lumine ; ergo non est de eis necessaria cognitio theologica . Consequentia patet in exemplo eius, quia per medium Physicii in cognoscens terram esse rotun-dam, non indiget cognitione eius per - medium matbematicum , tanquam sitn-d.Thoet. a. pliciter necessarium . Dicta autem reia' arti a. ponsio ad i. ecponitur sic, Habitus de
- . 'b , eli habitu; . 5: est forma; in quantum est.' λι,. habitus habet distinctionem ab obiecto .seuci, in quantum uit sorma, potest distinguis principio activo t respectu autem habitus scientifici principia sunt causae essectivae : Licet igitur ubi est idem scibile, putat, quod .terra est rotunda , non sit distinctio per obiecta, tamen est ibi distinctio per principia , quibus mathematicus, si physicus lioe ostendunt; dc itae ii distinctio habit dum in quantum sunt
fornax, S non in qua ritum sunt habitus.
Contra istud, Forma est communior li. seri bi tu , quia omnis habitus est forma , de non e conuerso; Impossibile est autem aliqua esse distincta in ratione superioris, Sc non esse distincta in ratione inferioris ; Ergo impossibile est aliqua esse distincta in ratione sormae , ct tamen esse indi liticia in ratione habituum : hoc enim esset, ac si aliqua essent dillincta in firatione aniliolis, Sc indistincta in ratione hominis. Praeterea, supponat, qubdprincipia sunt di istinctiva habitus conclu sonis in alio genere causae, quὶm ut principia essectiva : Quod salsum et , quia si aliquam rationem causaeidistinctiuae habent ad habit ut istos, non habent nisi
rationem causae ei sective. Praeterea, Semper stat ratio, Quia quantuncunque Possent poni habitus cognoscit tui dii lincti, non tamen saluatur necessitas vinus ha
bitus, quas alias cognitio sit impossibilis, pone do possibilitatem alterius habitus undecunque distincti. Ideo ad argu trilis tamentum respondeo , iod in illis scien- scoli. ttiis speculati uis, etsi tractetur de omnibus spaculabilibus , non tamen quantam ad omnia cognoscibilia de eis; quia non quatum a d propria eorum cognoscibilia, sicut patuit prius in s. ratione principali contra opinionem philosophorum. KAd tertiuin respondetur sic, quod pri- solutio Hema principia non possunt applicari ad coclusiones aliquas nili sensibiles; tum quia termini eorum sunt abstracti s sensibilibus, S ita sapiunt naturam eorum; tum quia intellectus agens,perquem debet fieri applicatio, limitatur ad sensibilia. Co-tra. Certu est intellectui, quod illa principia prima sunt vera, ni, iat ii in sen si bilibus. sed in ii sensibilib'; no enim ingis dubitatur, quod cotradictoria tio sunt simul vera de eo de immateriali, qua materiali; uare responsio nulla. Et ideo aliter di- Solutio precitur. Quod terminus primi principii esten , qaod diuiditur in decem genera , S: P ' illud non se extendit ad obiectu Theolonicit. Hoc nihil valet, Quia no magi, da R tW bitam ut, Quod corrad uoria no sunt simul vera de Deo, qua de altero: vi, bd solutio GaDeus est beatus, Sc non beatus. Alia datur rei poso, Quod ex maioribus solum non sequun-
26쪽
sequiretur conclusones. sed cum mino ribus .adiunctis; nunc autem minores no
Rhiat,iui sunt nyturaliter manifestae , quae debetit illis adiungi. Contra . Minores sumendae sub primis principiis praedicant desumptis sub terminos subiectos primorum principiorum; Sed notum est terminos primorum principiorum dici de quolibet, quia sunt communit simi ; Eesolutio go &c. Ideo respondeo , Quod secuit S u. di pars minoris est falsa. Haec scilicet, Quod in primis principiis includuntur virtualiter omnes conclusiones scibiles. Ad probationem dico , Quod sicut ieris mini subiecti sunt communes , ita & termini praedicati: critando igitur termini subiecti sic distributi accipiuntur pro
omnibus, non accipiuntur nisi respectu terminorum praedicatorum . qui sunt comuni sinit; &per consequens virtute ta.
lium principiorum non sciuntur de inis serioribus , nisi praedicata communissi-Ina . Hoc patet rarione , quia medium
non potest esse propter quid respectu passionis, nisi quae includitur virtualiter in ratione illius medii; In ratione autem subiecti principii communissimi noincluditur propter quid aliqua passio
particularis, sed tantum communissi-mia; Ergo illud subiectum non potest eta se ratio cognoscendi aliquas passiones, nisi communissimas sub ratione communissimi Sed praeter passiones communitasma, sunt multae aliae passiones scibiles,ad quas non possunt rationes primo rum principiorum est e media, quia non includunt illast Ergo sunt multe verita-etes scibiles, quae non includuntur in pri nus principiis. Hoc patet ex hoc exemis
udi plo; Quia illud, omne totum est maius m a sua parte , etsi includat istam, quaterna rius est maior binatio,& alias similes, de eo de praedicator no tamen includet is as .as. scilicet, Quaternarius est duplus ad binarium, & Trinarius se habet in proportione sesqui altera ad dualitatem: Nam ad illa praedicata oportet habere media specialia concludentia ipsa . Secunda probatio Iogica est, Quia licet contingat descendere sub subiecto uniuersalis affirmativae, non tamen sub praedicato; Multa autem praedicata contenta sub pret dicatis primorum principiorum sunt scibilia de inferioribus ad subiecta illorum;
Igitur illa praedicata per prima principi non sciuntur de illis subiectis . Contra istud obiicitur . De quolibet assiimatio ψὴ Ivel negatio est de necessitate vera; sequi tur ergo de necessitate hoc esse album,
via non album , ita quod licet ibi descedere sub praedicato, cit sub subiecto. Rcia Sota pondeo, i liud principium , De quolibet
affirmatio vel negatio est de necessitate vera, valet illain. De quolibet cuiuslibet coni radi ctronis altera pars est vera, altera falsa ; ubi duplex est distributio ex paete subiecti, scilicet, De quolibet, & Cu iuslibet; S sub utroque distributo licet
descendere r Igitur de hoc huius contra- .ditionis altera pars est vera, altera salsa. Sed sub praeditato stante confuse tantum non licet descendere , quia non se-uitur; De quolibet cuiuslibet contra-ictio itis altera pars est vera, ergo haec pars : Et ita in aliis principiis semper pret dicatu ii uniuersalis affirmativae stat conia
fuse tantum, siue sint ibi duae distribu tiones in subiecto , siue una . Et in proposito exemplo adhuc patet propositum . Quia de homine verum est, Quod sit resibilis ; nunquam ramen persio principium, De quolibet Sc. potest plus inferri, nisi, Ergo de homine risibile , vel vel non risibile. Altera igitur pars pre ditati disiuncti nunquam scietur de subiecto per hoc principium commune, sed requiritur aliquod principium speciale,
tanquam medium determinatum,& ratio
i. Omni et potentia habens aliquod comune pro primo obiecto naturali, potest in quodlibet contentum sub illo, sicut in per se obiectum naturale ; Hoe patet per exe-plum de primo obiecto vitus , ct aliis cotetit sub illo, & ita inducti item aliis oblectis primis,& potetiis: patet etia per ratione , Quia primu obiectu dicitur, quod est ad quatu potetiae; Sed si in aliquo e taset ratio eius,circa quod non posset potu
27쪽
tia habere achii naturaliter, non esset po tentiae adaequa tutia, sed eXcederet poten- Iia; patet ergo maior: Sed primum obiectum intellectus noliri naturale est ens inquantum ens; ergo intellectus noller po - . test naturaliter habere actum circa quod cunq; ens, & sic circa quodcunq; intelligibile, et i im circa non ens, quia negatioco oscitur per affirmatione ; Ergo &e. Probatio minoris, Auic. a. Metaph. cap. s. Ens & res prima impressione imprimu , metaph tur in anima, nec possunt manifestari exta isti alii , si autem esset aliquid aliud ab isti,
id si h Δ' ' primum obiectum, ista possent manifestari per rationem illius: sed hoc est impossibile; ergo Sc. r. Praeterea. Sensus non indiget aliqua cognitione supernaturali pro isto statu.ergo nec intellectus. Antecedens patet. Probatio consequentiae, Natura nodeficit in necessariis de anima , & si in F. s. imperfectis non deficit, multo magis nec in persectis: ergo si non deficit in potentiis inserioribus quant si ad necessaria eis, propter actus suos habendos, dc sine earu consequendum; multo magis non deficit in necessariis potentiae superiori adactum suum, de finem consequendum; Ergo S c.
s s. Praeterea. si aliqua talis doctrina sit
necessaria, hoc est, quia potentia in puris naturalibus est improportionata obiecto, ut se cognoscibili ; ergo oportet quod per et liquid aliud έ se fiat ei proportionata: Illud aliud aut est naturale , aut supernaturale; si est natura Ie . ergo totum est improportionatum obiecto primo; si superinnaturale,ergo potetia est improportionata illi, Sc ita sequitur quod per aliud oportet ei proportionari. , se in infinitu. Cu, ergo non sit procedere in infinitu et . Metaph. oportet stare in primo die endo, Quod potentia intellectiva sit ex se pro- portionata omni cognoscibili, de secundum omnem modum cognoscibilis: Quare dcc. Oppositum. c. ad Timoth. in fine. Gmnis scriptura diuinitus inspirata villis est ad docendum, ad arguendum S c. Pr terea: Baruch. 3. de Sapientia dicitur, NG est,qui possit scire vias eius. sed qui scit uniuersa nouit ea; ergo nullus alius potest habere eam nisi a me te uniuersa, hoc quantum ad necessitatem : De facto
subdit,oadit illam Iacob puero suo, de Israel dilecto suo; hoc quantum ad ve
tus testamentum: Et sequitur, Post hic interris visus est,& eum omnibus conuersatus est; scilicet quando tradidit eam, quoad nouum testamentum.
deo distinguedo primo, Qualiter aliquid
dicitur supernaturale. Potentia enim re ceptiua comparatur ad actum , quem recipit, uti ad agens, a quo recipit: Primo modo, ipsa est potentia naturalis, vel
violenta , vel neutras naturalis, si naturaliter inclinetur; violenta, si si contra inclinationem naturalem I neutra, si neque inclinatur ad istam sormam , neq; ad opposita. In hac auto comparatione nulla est supernaturalitas: Sed comparando receptiuum ad ages, a quo recipit serma. tunc est, Naturalitas,quando receptiuum comparatur ad tale ages, quod natum est naturaliter imprimere talem formam in tali passo; Supetnaturalitas autem,quid O comparatur ad tale agens, quod no est naturaliter impressivum illius formae in il
Iad passum. Ad propositum dico, Quod
comparando intellectum possibilem ad notitiam actualem in se, nulla est sibi cognitio supernaturalis; quia intellectus possibilis quacunq; cognitione naturaliter perficitur, & ad quan cunque naturaliter inclinatur. Sed secundo modo loque dose est supernaturalis, quae generatur ab aliquo agente, quod no est natum mouere intellectum possibilem ad talem cognitionem naturaliter; pro statu autem litosecundum Philos. intellectus possibilis natus est moueri ad cognitionem ab intelIectu'agente & phantasmates igitur sola illa cognitio naturalis est, quae ab istis agetibus potest imprimi: Virtute autem istorum potest haberi omnis cognitio in c5plexa, quae secundum legem communem habetur a viatore,sicut patebit 3. rationc sequentis art. in opponendo; Et ideo licet Deus possit per reuelationem,specia- Iem cognitionem alicuius incoplexi causare, sicut in raptu, non tamen talis cognitio supernaturalis est necessaria de communi lege. De complexis autem veritati
bus secus est , quia sicut ostensum est peteres rationes contra positionem philoso-Ηte cocta so probam ut easdem ration hua quibus imis pugna tue ncluso superioris
28쪽
phorum art. lanerioris, posita tota actio, ne intellectus agentis , A phantasmatum,
multae compleri iones te inane but ignotae,& nobi; neutrς. quarum cognitio est nobis necessaria: Iltarum ig tur notitiam est necesse nobis supernaturaliter tradi, quia
nullus earum notitiam potuit naturaliter inuenire,& ea aliis docendo tradere; quia sicut uni, ita cuilibet ex natulatibus erutne uir . Utru in autem post primani traditionem doctrinae de talibus, possit aliquis assentire naturaliter doctrine traduae , de hoc in v lib. distinct. a I. Haec autem prima traditici talis doctrinae dicitur reuelatio, quae ideo est supernaturalis, quia est ab agente, qliod non eli naturaliter moti-uutu intellectus nostri pro statu sito: Aliter etiam possiet dici supernaturalis, quia est ab agente supplente vicena obiecti supernaturalis; nam obiectum natum causare notitia huius. Deus est trinus & unus, vel similium , est esse .itia sub propria ratione cognita, ipsa enim sub tali ratione cognoscibdis . est obiectum nobis supernaturale. Quodcuq; igitur agens causans notitiam aliquarum veritatum,qus per tale obiectum sic cognitum natae sunt esse
euidentes,illud agens iti hoc supplet vice illius obiecti: Quod si ipsum agens causaret notitiam perfectam illarii vetitatum, qualem ipsum obiectum in se cognitum causaret, tunc persecte luppleret vice obiecti; sed ii agens non ita persectam noti tiam ea itur, sicut obiectunt in se causaret. tunc imperfecte supplet vice obiecti, proquato scilicet imperfecta notitia , qua facit, virtualiter continetur in illa perfecta, cuius obiectum in se cognitum ellet causa. Ita in proposito, Nam reuelans hanc. Deus est trinus, causat in mente aliqua: Iem notitiam huius veritatis, licet obscuram, quia causat de obiecto non sub propria ratione cognito; quod obiectu in , si
cognitum esset,natum esset causare notitiam persectam,& claram veritatis illius. Pro quanto igitur hic notitia obscura in
illa clara includitur eminenter, sicut im- et sectum in perfecto, pro tauto reuelas,ane obscuram,& causans .happlet vicem obiecti. illius clarς noti te causativi; precipue cum non possit notitiam alicuius veritatis causare , nisi ut supplens vicem alicuius obiectri Nee veritatum talium de illo obiecto notitia eausare posset, ut sup .
pleus vicem obiecti alicuius inferioris,n turaliter motiui Intellectus nostri . quia
nullum tale virtualiter includit aliquam notitiam istarunt velitatu, etiam nec obscuram; Igitur opi rtet, quod in caulando etiam ista obscuram, aliqualiter sopi leat vicem obiecti supernaturalis. Disseientia illo tum duorum in odorum ponetidi supernaturalitatem notitiae reuelatae patet.
separando unu ab alio;puta. bi agens supernaturale causaret notitia in ob tacti raturalis, ut si insundet et Geometriam alicui, illa esset supernaturalis primo modo, ct non secundo modo Si autem infunderet notitiam huius, Deus est trinus, uel similium, h.ec supernaturalis est et utroque modo, quia secundus inseri primum, licet non e conuerso; Vbi enim est primus ta tum .ibi non eli necessse quod sit sic supee naturalis, quin naturaliter possit haberi; Ubi vero est secundus modus, e It nece l- sitas , ut supernaturaliter habeatur , quia naturaliter haberi non potest. Contra autem coni lusionem principale posset sic argui . Pono quod sit aliquis
adultus non baptizatus, ct quod non habeat aliquem docentem , habeat tamen bonos motus,quales potest habere, cosoeines scilicet rationi recti naturali, ik caue t ea, quae naturalis ratio ostendit sibie in inala; licet Deus de communi lege talem visitaret docendo per hominem , si in cut Corneliu visitauit, pono tame quod non doceatur ab aliquo , ille saluabituri Similiter licet pollea doceatur, tam e prius est iustus, & ita tunc dignus vita aeterna.
qetia per bona velle prs edentia doctrina
meretur gratiam, quia est iustus , non tamen habet Theologiam, etiam quantum ad principia credibilia, sed tantum cognitionem naturalem rergo nihil Theologiet est simpliciter nec euarium ad salutem. Polliat dici, quod iste per bona velleteπgenere de congruo meretur iustificari ab originali,& Deus non subtrahit liberalia talis sue munus abeo .sed dat sibi primam gratiam sine Sacramento, quia no est alligatus Sacramcntis; δρ tunc gratia non dartum sine habitu fidei Theologiae, ita quod habet habitu mTlleologie,licet non posest exire in actu in .sicut nec.bapti Eatus, nis instruatur. Et licet non si contradictio gratiam dari s ne fide, cum sint habitus distincti. & in diuersis porentiis, tam ei iue ut in baptismo ponitur simu lias in ins
sione,ita an proposito potest poni sit, ud
29쪽
ta In casu isto: non enim minus gratiosus est Deus illi, quem propter meritum de congruo iustilicat sine Sacran o. quam illi, quem sine omni merito proprio iustificat in sulceptione sacramenti; sed possibile est Deo de potentia absoluta quem libet saluare, dc etiam facere qubd mereatur gloriam sine si de in sa, si sine illi det gratiam, qua habens bene utatur ea quan tuin ad velle , quod potest habere sc cundum naturalem cognitionem , ct fidem acquisitam, vel sine omni fide acquisita, si doctor desiit. Sed de potentia ordinata non tenetur sine fidei sabitu praeceden te . quia sine illa non ponitur gratia infundi , ii Oii tamen propter indigentiam,quas line illa non susticeret, sed propter liberalitatem diuinam , quae totum resormat intus hominem, minus etiam perfecte esse thoino dispositus, quantum ad assensum quorundam veroru ni sine fide insu-sa i Et sicut in hoc, ita proportionabiliter de habitu Theologie , qui persectus existen includit sidem insulam, & aequisita
articulorum.& aliorum reuelatorua Deo
in Scriptura ; ita ouod non est tantum hie insidia . nec acquisita tantum, sed simulambi. Est igitur Theologia necessaria loque do de potentia ordinata, dc loquendo de principali habitu , siue priori pertinente' ad Theologiam, quae est fides inlusa; ct
. hoc generaliter quantum ad omnes: non sic autem quantum ad secundum habitu, quem includit,qui eli fides acquisita. Sed forte de potentia ordinata est necessaria in ad alto potente habere Doctorem, de eum intelligere; Sc hoc quantuin ad aliquorum generalium fidem acquisita. Dbiectio. i Contra distinctionem naturalis, super naturalis, Ic violenti arguitur multipliciter, tam quod distinctio naturalis Sc violenti sumatur.ex comparatione passi ad
agens, de non tantum eκ comparationectus ad formam ;quim quod di Tnctionaturalis, Sc supernarii rati, sumatur ex co M. M. P x xion ς passi ad sormam,& no tantum a. m. i. ζKςomparatione ad agens: uς argu M.to. menta non ponuntur hic. φ T Solutiora FGA- tionis apparet, Quia illud est prsci se causa alterius quo posito , circunscripto vel variato quocunq; alio, sequitur effectus rvunc autem licet forma, contra quam inclinatur receptiuum non inducatur nisi reragens violentas passum, nec agens su-Pernaturale supernaturaliter agat, nisi inducendo sormam 3 tamen per se ratio violeti est ex habitudine passi ad sorma, ct non ada ens Si per se ratio supernaturalis est ex habitudine passi ad agens, ecnon ad sormam . Probatur, Quia pasto
forma manentibus in sua ratione, puta. quod forma sit receptibilis .eontra tamen inclinationem passi,quomodocunque varietur agens,palium violenter recipit: Si militer passo dc agente sic se habentibus, quod totum agetis no naturaliter, sed supernaturaliter actiuuin transmutat pata sum; sol uiri inquam, ita quod agens nata rate non disponat, qua ncunque formam inducet,etit supernaturalis respectu passi. Hoc probatur secundo, Quia non tantum in induci, sed in per manere aliqua forma violenter permanet in pasio sine actione extrinseca , licet non diu, aliqua naturaliter etiam diu, aliqua supernaturaliter propter agens tantum, ita quod circunscribendo agens a quo sit, non posset dici supernaturalis, potest autem dici naturalis, quia perficit naturaliter, comparando formam ad receptiuum tantum.
mum . Distinguitur de obieeto naturali, quod potest accipi, vel pro eo , ad quod
naturaliter, siue ex actione causarum n turaliter activarum potest potentia attingere; vel pro illo ad quod potentia naturaliter inclinatur, siue posset illud naturaliter attingere, siue non: Posset ergo maior negari intelligendo naturale primo
modo , Quia obiectum primum est adaequatum potentiae , dc ideo abstractum ab omnibus illis , circa que potest po
tentia operari; non autem oportet, si intellectus possit natura later intelligero tale commune quod possit intelligere quodcunque contentum sub illo,quia intellectio alicuius contenti multo excelletiore it intellectione confusa talis comu nis: Et si e eoncessa minore in utroq; sen- ω,conclusio intenta non habetur, scilicet de naturaliter attingibili, quia se maior fuit salsa. Contra hanc responsonem a suo , Quia destruit seipsam: Primu enim obiectum est ad equa tu potentiae, hoc est,
quod nihili espicit potentia pro obiecto, nisi inquo est ratio illius primi, Scin qu eunque est ratio illius primi, illud respicit potentia pro obiecto; ergo impossibile est aliquid esse obiectum primum naturaliter, quin quodlibet contentum sub illo se Perse
30쪽
per se obiectum naturaliter ; da enim opia positu iri.& tunc non est ad equatum naturaliter sed excedes.& aliquid eo in serius est a de a ua tulit, & ita prirnu in . Ratio auricin qu ae adducitur pro responsione, fallit secundum sallaciam figurae dictionis Licet enim ens, ut est quoddam intelligibile, uno actu sicut homo est intelligibilis una intellectione sit naturaliter attin-gibile, illa enim unica intellectio enti, ut unius obiecti est naturalis; non tame ens, ut primum os iectum, id est adaequatum. potest poni naturaliter attingibile, nisi quodlibet sub eo contentum iit naturalit et attingibile, quia est primum bbiectu, ut iucluditur in omnibus per se obtestas: Commutatur igitur hoc aliquid in quale quid . Cum arguitur, Ens eli naturaliter attingibile, ergo ens ut primum obie divin. hoc est ad equatit, est naturaliter a tingibile, salsum est ; quia antecedens est verum, ut ens est unum intelligit ite singulare, sicut album . sed consequens concla dit de etate .ut includitur in olyni intelligibili no vi seorsum ab illis intellectum. ita. Ad argumentum igitur est alia responsiore alis, Quod minor est salsa de obiecto' naturali, i. ei naturaliter attingibili, vera alio modo de obiecto, ad quod naturaliter inclinatur potentia; Et ita debet intelligi auctoritaς Aule. Quid autem sit pone duin obiectum primum naturaliter attineta Mi gibile .ese hoc infra dilline . . Confirmatur responsio per Anselmum de lib. arb. cap. r. bu .illam inquit, ut puto habemus potestatem . que sola sussiciat ad actum.
Potestate in autem vocat, quod nos communiter dicimus potentia. sicut patci per exemplum eius de sensu visus: No est igitur inci ueniens potentia esse naturaliter ordinata ad obiectu, ad quod ii ora potest naturaliter attingere, sicut quaelibet ex se sola ordinatur ad proprium actum,& tamen no potest ex se sola attingere.' Ad secundum nego coliquentiam. Ad probationem patet ex dictis in responsione ad confirmationem. I. arg. I. arti c.
Quod superiora ordinantur ad persectionem maiorem passive recipiendam, qua ipsa p γssint active producere; Sc percon sequens illorum persectio non potest produci, nisi ab aliquo a 'ente supernaturalia non sic est de perfectione inferioru, quo
ru persectio ultima potest subesse actioniaget tu in et tota. Et ideo natura no desiit in necessariis in pol Eliis superioribus;
quia persectiones, ad quas ordinantur,eN caulis naturalibus non possunt habere, quia non pollunt subesse alicui causalitati agentis naturalis: Quia vero perseditiones inferiorum entium tali cauialitati subsant, desceret natura , si non daret, unde possient. si Adiet timia dico, Quod veritati conplexae alicui firmiter tenende , intellectus possibilis est 1in proportionatus, hoc est, non est proportionaliter mobile respectu tali u aget tu,qus ex phatasmatibus, de ex lumine naturali intellectus agentis nopos iunt cognosci. Cum autem arguis, Igitur fit proportionatus per aliquid aliud, Concedo; & per aliud in ratione Innuenti , quia per luctuens supernaturale reuelantassentit illi veritati; Sc per aliud in ratione sorine, quia per istum assensum factum in ipso, qui est quasi quedam inclinatio in intellectu ad illud obiectum, proportionans illud illi. Cum vitra de illo alio queris, An sit naturale vel supernaturale; dico, uod supernaturale , Sive in-tia ligas de age te, siue de forma. Cuiniars,Ergo i mellectus eli improportionatus ad illud. Si per aliud proportionatur; Dico, Quod ex se est in potentia obedientiali ad agens, de ita sufficienter proportiona aut illi ad hoc, ut ab ipso moueatur; sini-riter ex se. est capax illiu , assensus causa ita retii agente et lavi est naturaliter capaX,no oportet, ergo ipsunt per aliud propo tionari illi alleii sui in recipiendo . Statur igitur in secundo, nia in primo; quia veri-ras ista reuelata non est sufficienter inclinatiua intellectus ad assentiendum sibi. ct ita est impropor rionale ages, S passum sibi improportionale. Sed agens supern tu tale est iusficienter inclinatiuum intelle tus ad istam veritatem, causando in ipso assensum , quo proportionatur huic ve- II aeritati; ita quod no oportet intellectu per aliud proportionari tali ageti, nec sormae
ab ipso impresis, sicut oportet ipsis in proportionari tali obiecto per aliud duplici modo praedicto.
Hic arguit mirum tres ista primae rati emes quibus impro Scottis conbatur o toto thi se sortim in prima tr. ill 1 3.