장음표시 사용
31쪽
laesi cntialiter dependet aqua. libet perse causa eius. dc propter talem dependentiam eta causato G gnito pote:l demi stratione quia quelibet eius perie causa cognosci: Ergo cum natura hominis sit homini naturaliter cognoscibilis, quia non e it potentiae cognitiuae improportionalis, sequitur , quod ex ista natura cognita possit naturaliter cogno Dut inqHi ci finis illius naturae. Confirmatur rario, Arii 3. st Quia si eκ natura inferiori cognita cogi. tui .lii. noscitur eius finis, non minus hoe est possibile in proposito, quia nec minor depc-x suge m. dentia st finisi proposito ad suu sinε, retalem. quam in aliis. Εκ hac etiam ratione videtur, quod salsa sit illa propositio , Finis
subitantiae no cognoscitur. nisi ex actibus eius , quae assu inebatur in probatione minoris, quia ex cognitione naturae in se potest sinis eius cognosci demonstratione quia . Si autem dicatur, quod ratici concludit homine naturaliter posse cogno iacere suum finem naturalem. Contra, Au
sus f. i. de prs dei . sanet. cap. s. Proinde. inquit, posse habere fidem, sicut posse habere cliaritatem naturae est hominii; habere autem fidem , quemadmodum habere charitatem gratiae est fidelium i Si igitur
natura hominis est naturaliter cognoscibili: homini, naturaliter etia erit cognos ' cibilis ista potentia, ut est talis naturi; &per consequens ordinabilitas talis natu- re ad finem, ad que fides, δc charitas di ponit. Ite in . Homo naturaliter appetit finem istum . que dicis supernaturalem. igitur ad istum naturaliter ordinatur ν Ergo
ex tali ordine potest cocludi iste finis, ex cognitione naturae ordinatae ad ipsum. Item , Naturaliter cognoscibile est, primum obiectum intellectus esse ens,licat. Mitaph. dum. Aule. Et naturaliter est cognoscibi te, in Deo persectissime saluari rationem' entis; finis autem cuiuscunq; potentie est optimum eorii, que continentur sub eius obiecto primo quia in illo solo est perse- cta quietatio.& delectatio , ex io. Et hic. '' Igitur naturaliter cognoscibile est homi ne ordinati secudu intellectum ad Deum, tanquam ad finem. Confirmatur ratio, Quia cui naturaliter est cognoscibilis potentia a iqua, sibi naturaliter est cognoscibile .quid sit eiuI obiectum pri inu; rc vlterius potest cognoscere,inquo saluatur ra
tio illius primi oblecti, di in quo persectis
sin b, ole enim est finis potetiae: mens autem nota est sibi, ut deducitur ex August. I . de Trin. cap. 4. Igitur notum est sibi, quid sit eius primum obiectum, & nouit Deum non excede rvrationem illius primi obiecti, quia tunc nullo modo esset ab
ipsa mente intelligibilis; ergo nouit Deuesse optimum , in quo saluatur ratio sui priini obieki, ct ita nouit ipsum esse finem potentiae.
r. Preterea. Si per unum extremue og- Conri noscitur aliud extremum,ergo S me diu; x xiv M sed necessaria ad conseque dum sine sunt me di i inter naturam, Sc finem suum con sequendum; igitur cuna eK cognitione naturi possit cognosci sinis naturae secundum prius probata, videtur quod similiter possint cognosci media nece saria ad fine. Confirmatur ratio. Ita enim in proposito entium ad finem videtur esse ne cessaria connexio ad ipsum finem , sicut in aliis; sed propter talem connexionem in aliis,ex sine cognoscutur illa, quae sunt ad finem necessaria , scut per rationem sanitatis concluditur talia, & talia requiri ad sanitatem, ergo &c. Praeterea. Quoruncunq; necessario cohirum terminos naturaliter cognoscimus, di illa possiimus naturaliter comprehendere &c. Hoc argumentum require sequentiari. in opponendo. Α . Praeterea contra illas tres rationes Corea tu ἐinflatur smul, quod se ipsas destruant: tatione, si quia , quod ostenditur esse necessarium nisi cognoscendum, hoc ostenditur esse veru,
quia nihil scitur nisi veru; Ergo quicquid ia
iliae rationes ostendunt eise necelsarium Ggnosci, puta,quod se uitio Dei in se est sinis hominis , quo ad primam rationem quod via deueniendi ad ipsam est per merita,quae Deus acceptat, ut digna tali prς-mio , quo ad secundam; qudd Deus est trinus,&contingenter causans, ct huiuia modi,quo ad tertiam,)totum illud ostenditur esse verutn: vel ergo illae rationes notant nisi ex fide, vel ex ipsi concluditur oppositum eiu , quod probant.
ιτ, primo articulo, tres priores probab Aoro
32쪽
tres 'Imaetationes ex illis quinq; probababiliores sunt aliis duabus, ut vis earum
mum. Licet procedat de fine.qui est causa sinalis,non de sine attingendo per operarionum, Quorum finium distinctio di. x r infra, potest tamen ad istud, & adsequens de August. & ad tertium de potelia di primo obiecto, dici unica resposione: Quod omnia accipiunt, nostra natu in , vel potentiam intellectivam esse a nobis cognoscibilen naturaliter; quod falsum est sub illa ratione propria, &speciali, is , qua ad talem finem ordinatur, Ssub qua capax est gratiae consummatae,&sub qua habet Deum pro persetiissimo
obiecto. Non enim cognoscitur anima snobis, nec natura nostra pro statu isto, ni in
si sus ratione aliqua generali abstrahisi-Ii s sensibilibus, sicut patebit insta dis in.
3. & secudum talem rationem generalem
non conuenit sibi ordinari ad talem fine, nec posse capere gratiam , nec habere sic Deum pro obiecto persectissimo . Tune ad formam argumeti. Cum dicitur, uod ex ente ad sinem potest cognosci finis demonstratione quia; Dico, Quod non est veru, nisi cognito illo ente ad finem sub illa propria ratione, sub qua habet finem istum; & tunc minor est falsa: Et cum probatur per proportionalitate; Dico, quod licet mens sit eadem sibi, non tamen prustatu isto est proportionabilis sibi tanquaobiectum, nisi secundum rationes generat . quae possunt abstrahi ab ima inabilibus. Ad confirmationem dico, Quod nec aliarum subitantiarum fines proprii cog noscuntur,qui scilicet sunt earum secundum rationes proprias, nisi aliqui sint actus manifesti, ex quibus coclugatur ordo earum ad talem finem. Et ex hoc patet ad illud, quod adducitur contra probationem minoris,Quod ista propositio no si salsa, non cognoscitur a nobis sitis proprius substantiae nisi per actus eius nobis manifestos; non enim accipit propositio illa. quod non possit aliter cognoscisinis II ene enim est verum, quod si subst1tia lab propria ratione cognosceretur,eue natura sic cognita posset eius causa per se cognosci demonstratione quia; sed no se cognoscitur a nobis aliqua subsutianuc. ideo nullum finem possumus nunc con
cludere proprium substatiae, nisi per acta
euidentem de Illa substantia , ut nota in uniuersali, & confuse. In proposito autem deficit utraque via . Sed probatio minorictetigit vitam viam de ignorantia actus, supponendo aliam de ignorantia naturi in se.Ad secundum de August. di- eo, Rubd illa potentia habendi charitate
vi ipsa est dilpostio respectu Dei in se
sub propria ratione amandi conuenit naturae hominis secundum rationem specialem, non communem sibi, &sensibilibuu& ideo non est illa potentialitas natura liter cog ioscibilis de homine, sicut nec homo cognoscitur sub illa ratione, subva est eius haec pox tia, Et ita respon eo ad illud, inquantu potest adduci cι- tra conclusionem principalem, scilicet oppositu minori primae rationis : Sed inquatum adducitur contra illam responsione de s ne naturali, & supernaturali; conced Deum esse finem naturalem hominis,licet non naturaliter alli piscendum , sed supernaturaliter; Et hoc probat ratio seque de desiderio naturali.quam concedo. M. aliud, negandu est illud. quod assunt itur, scilicet, quod naturaliter eognoscimusens est e primum obiectum intellectus nostri, & hoc secundum totam indisserentiam entis ad sensibilia, ct insensibilia. Et hoc,quod dicit Auic. non cocludit,quolst naturaliter notum; miscuit enim secta
suam, quae fuit secta Mabo meti philosophicis, di quidam dixit ut philosophica,
ct ratione probata, alia ut consona suae secti. Vnde ipse expresse ponit 9. Metaphis. suae animam separatam cognoscere substantiam immaterialem in se , & ideo sub obiecto primo intellectus habet ponere substantiam immaterialem contineri. Non sic Arist. led secundum ipsum videtur e re primum obiectum intellectus
nostri quid itas rei sensibilis,& hoc vel in se sen sibilis, vel in suo inferiori, hoc est, qui ditas abstrahi bilis a sens bilibus. Arguitur cotra hoc sic, Quia si qui ditas rei materialis sit obiectum ad squalia intellectus . tunc intellectus non poterit
intelli ere aliquid de substantiis separatis quia obiectum adaequatum vel formaliter, vel virtualiter eontinet omne illud,
in quod potentia potest ferri, Sed qui ditas materialis, nec sormaliter, nec virtualiter continet substantias separatas; Ergo&c. Respondeo. Assiumptum non est verum,quia quinq; communia sensibilia, scilicet i
33쪽
Delioevi. licet numεriri spura a notu , magnitudo, de r. se l. de quies sentiuntur a visu per se, 6c tam e .c- i. a heutro modo continentur sub luce, vel holore; suricit enitu aliqua conuenietia, vel elii comitari a nilis ad alie itin. Quod aure ad ditiir de Aug. in cofirmatio hem illius rationis, respondeo , eQ dico,
ustode eludi Ausdst. debet intelligi de actu primo sit scieti te se ad actuiti suufecundu, sed tamen nulli isti 'edituri propter quod impedit et uni a in 'iacu diis non est titu tin is i De hoc autem am-pIrus dicet utlas a. Si vero obiici itur holitraasta , Hom, in tritu naturae institutae potuit cognosceri naturam suam, igitur fine in natur indeΗbctione prime ratio- mi; igitur istaeosnitio non est superita turalis. Item chiitra res tisione iii ad ultimam ratione ii,Si ideo 'on coςnisscitur, quid sit ol,lectu primimi intellectas,quia non cognosci iii 'Ititillectus sistatione 'opria,sub mu espicit tale obiectum:er sotion potest greresstr de quocunque, quod ipsum iis intelli sibile; quia no cognoscitur potentia suli illa ratione, ub qua res phir quod unque, robiectum intecti solvi;-nε, stibile. Rei pondeo, Ad primum requirere Vide in a. nitidici qualis uerit cognitiis hominis in- d. ad. aia stituti, quod usque alia 'diiseratur:salterii respectu viatoris pro statu illo est illa coetu . .: . ni io supernaturalis, quia facultare ni eius .a M. ι.& naturalem eX edens; naturalem dico se super lib. t eundum stat mi nati irae lapse. Ad secundu ' s. comedo, Quod non habetur modo cog nitio de anima, vel de aliqua eius potentia
ita distincta, quo d ex ipsa possit cognosciq i5d aliquod obiectum tale sibi correspondeat; ted ex ipso actu , quem experimur. concludimns potetiam & naturam, ii cuius iste actus est,i3lud respicere pro obiecto, quod percipimus attingi peractum; ἔta quod obiectum potentis non concluditur ex cognitione potentiae sed ex cognitione actus. quem experimur. Sed de obiecto supernaturali neutram cognitionem possumus habere . ideo ibi deficitvtraque via cognoscedi finem proprium
I Ad secudii patet, quia supponit quod
dam iam negatum. Ad confirmationem illius rationis di eo. Quod quando sini; se a litur naturaliter ea, que sunt ad finem, naturaliter praeexigit illa , tunc eκ fine pollunt concludi ea , quae sunt ad sinem; Hic autem non est consecutio naturalis,
sed tantum acceptatio diuini voluntatis compensantis ista merita tanquam dignatali j he. Ad tertium patebit responso sequenti
Ad quartum respondeo. Naturali ratione ostenditur, necessarium esse scire alte- . iram partem determinate huius contraditactionis, Fruitio est finis, fruitio no est si-
nis,hoc est,quod intellectus non sit merὀ dubius, vel neuter in hoc Problemate Ansiuitio sit finis; quia talis dubitalio I vel iignorantia impediret inquisitione fini se . .
non autem ostenditur ratione naturali,
uod haec pars sit necessario cognotiri
da. Et hoc modo rationes praedictae . vesant naturales, conc ludunt de altera parte contradictionis hae vel illa; non deter minate de hae,nisi eae creditis tantium.
Quia quorunc unque necessa rioruin reuelator u terminos naturaliter cognoscimus, & illa possvinus naturaliter comprehedere; sed omnium necessariorum reuelatorum terminos naturaliter cognosiimus; ergo Acci Probatio maiori . Illa necessaria aut sunt mediata, aut immediata; si immediata, ergo cognoscutur cognitis terminis l. Post. Si mediata , ergo cum possumus cognoscere extrema, possumus concipere mediuinterea: Et tunc eoniungendo illud medium cum utroque extremo, aut habetur
primissae mediati aut immediati ; si immediatae , idem quod prius; si mediatae;
procedemus concipiendo medium inter extrema, ct coniungendo cum extremis, uousq; veniamus ad immediata; igituria quia hosce veniemus ad necessaria i in mediataque tu proe intelligemus ex terminis .ex quibus secun dmui infitur omnia neces Iaria mediata; ergo ista n u potu mediata per immediata scire poterimus 'naturaliter. Probatio minoris prIncipxlis, Quia habens fidem, de non habens fidam contradicentes sibi inuicem non conte-dunt de nominibus tantu, sed de conceptibus; sicut cum philosophus,&Theologus
34쪽
gus contradicunt de ista, Deus est trinus,
ubi non tantam idem nomen , sed eun dem conceptum unus negat, Salius afliemat tergo omnem conceptum limplicem,
quem iste habet, Ic ille habet.
ΡΡO S IT UM patebit in corpore.
paratis sunt aliquae veritates tinnie diatae. Accipio tunc aliquam veritatem tale primam. de immedia tam .s sit A. In illa includuntur multe veritates mediate , puta omnes,que particulariter enuntiant communia ad praedicatum de comunibus ad subiectum; dicantur B C. Ista vera mediata non habent euidentiam nisi ex illa -- immediata, ergo non sunt nara sciri, nisi ex ista inam diata intellecta. Si jgitur aliquis i ntellemis posset intelligere terminos B C,&coponere eos ad inuice, nca aute posset intelligere terminos A. nec percoseques ipsum A B,sed tunc erit intelle- Etui suo propositio neutra. Ita est a nobis, Quia coceptus quosda communes habemus de substaliis iminaterialibus di materia liba , & istos po ssamus ad inuice coponere: sed istς coplexiones no habete uideritiam nisi ex veris immediatis, quae sunt de illis qui ditatibus sub ratione propria,&speciali, sub qua ratione non concipi muι istas qui ditates; Ic ideo nec scimus illas veritates generales de conceptibus generalibus. Exemplum. Si impossibile est alicui conci 'ere Triangulum sub propria ratione , potest tamen abstrahere rationem figurae a Quadrangulo, Scea concipere; impossibile est etiam sibi concisere primitatem, ut est propria passio Triaguli, quia sic non concipitur, nisi ut ab strahitur a Tria gulo, tamen potest primi Domina talem abistrahere ab aliis primitatibus, Phit' - - puta innumeris i Iste intellectus licet , posi et formare hane complexionem, mi ιε. qua figura est pruna. quia terminos eius potest apprehendere , tamen illa compositio firmata erit sibi neutra , quia illa est mediata inclusa in ista immediata, Tria gulus est se primus; & liac immediata nopotest intelligere, quia nec terminos eius, ideo mediatam non potest scire , quae eKhac immediata tan uni habereuidentiam.
deo per ea, quae dἰcta sunt in eorpore.
Nego maiorem : Ad probationem dico, Quod illa nece ssaria sunt mediata : Et cadicis, igitur cum possumus cognoscere
extrema, possumus cocipere medium inter extrema; negoconsequentiam, Quia medium inter extrema quandoq; est ensentialiter ordinatum, pula,quod quid est alterius hxtremi, vel passio prior respectu posterioris passionis, ct tale eli medium Ad concludendum uniuersaliter eκ- tremu de extremo. Concedo igitur qudis, Quicunque potest intelligere extrema, potest intelligere tale medium inter taliaeKtrema, quia intellectus eius includitur
in altero extremo, si est passio; vel est id a alteri, si eth quodquid est alterius extremi. Si autem mediam sit particulare contentum sub altero extremo, dc non essentialiter ordinatum inter extrema; tunc nooportet, qubd potens concipere eκ trema teneralia positi concipere medium par ticulare ad illa extrema generalia. Ita est
hic. Nam ista qui ditas sub ratione propria , ct particulari habens pas,ionem aliquam sibi immediate inherentem , est medium in serius ad coticeptum sibi comni unem , de quo dicitur illa passio in comuni accepta; dc ideo non est medium uniuersaliter inferens passionem de communi, sed tam sim particulariter. Hoc patet in exemplo illo, Quia non oportet, quod potens concipere siguram in communi, de primitatem in communi. possit concipere Triagulum in particulari; quia Triangulus est medium contentum sub figura, medium inquam ad concludendum primitatem particulariter de figura: Hoc argumentum potissime concludit
de prima substantia immateriali , quia eius tanquam obiecti beatifici potissimum est cognitio necessaria. Et tunc retaponsio ista ad obiectionem contra ipsam supponit , Quod nunc naturaliter non concipimus Deum , nisi in conceptu generali communi sibi, de seu sibilibus duod in setius distinc. . q. I. exponetur. Si etiam negetur illud suppositum adhuc oportet dicere, conceptum, qui potest fieri de Deo virtute creaturae, esse imperfectum; qui autem seret virtute ipsus essetiae, esse perfectum: Si eut ergo di cium est de conceptu generali, & speciali. ita dieatur secundum aliam viam, de imperfecto de perfecta concertu.
35쪽
Soectat ad genus causi formalis, de sufficietia huius dochrinae reuelatae Sit ne suia: sicienter readita in Sacris literis.
i. Quia cognitio necessaria nunquam defuit generi humano ; sed Sacra Scriptura non erat in lege naturae. quia Moyses primo scripsit Pentateuchum, nec tota erat in lege Mosaica, sed tantum vetus testametum; Ergo Sce. Praeterea, Quicunque auctor scientorum humanarum quanto acutior intellectu, tanto plus vitat luperfluitatem in tradendo ; sed in Sacra Scriptura videntur contineri superstua, ut caeremoniς,3c historie mulis, quarum cognitio non videtur necessaria ad salutem; ergo dcc. 3. Praeterea. Multa sunt, de quibus non eo noscitur certitudinaliter ex Sacra Scriptura . utrum sint pecca a mortalia, vel non; quorum tamen eognitio est necessaria ad salutem.quia nesciens illud esse peccatum mortale, non sus ienter vitabit illud; ergo &e.
civit. cap. 3. loquens de Scriptura canonica ait. Cui fide in habemus de his rebus,quas ignorare non eX pedit, nec Perno sinet ipsos noste idonei sumus. D NC L VS I O Cognitio supernat OIis nec ama hiatori su scienter tradit
RESPONDEO. Hic sunt haereses innumers damnantes Sacra Scriptur , vel partem eius; sicut patet in libris Ua mala. August. de here libus. Quida in enim hiretici nihil de Scriptura recipiti t. Quidam no vetus Testamentum, ut Manichaei siicut in libro August. de utilit.
ed. patet. dicentes vetus testamentum esse a malo principio. Quidam vero tantum Testam e tum vetus accipiunt, ut Iudaei. midam autem aliquid utriusque, ut Sarraceni; quibus Maho metus inimundus alias immunditias innumeras immiscuit. mida aliquid dictum in nouo Te-s aniento,put, haeretici diuers, qui diuersas sententias Scripturarum male intellectas habentes pro fundamento , alias ne glexet uti Verbi gratia,Ad Rom. i . Qui autem infirmus est olus manducet, Item Iacobi s. Confitemini ergo alterutru peccata vestra; Εκ hoc errarunt circa Sacramentum Poenitentiae quidam, dic edo illud posse dispensari a quocunq; no Sacee dote; vel altis huius ni odi auctoritatibus
innitendo male intellectis. Contra omnes istos errores in communi decem sunt vix, eos rationabiliter co- uincendi; qui sunt, Praenuntiatio prophetica, Scripturarum concordia, Authoritas scribentium, Diligetia recipientium. Rationabilitas contentorum , Irrationabilitas singulorum errorum, Ecclesit stabilitas, Miraculorum claritas, Testimonium eorum qui soris sunt, Assistentia diuina quaerentibus toto corde salutem; Sed de eis sinsulis patebit sequenti articulo. . Habito igitur contra haereticos, quod doctrina Canonis est vera, ut constabit arti c. sequenti videndum est hic , An sit necessaria, & sufficiens viatori ad consequendum finem suum. Dico igitur, Quod
ista tradit, quid sit finis hominis in particulari, quia uisio & fruitio Dei; & hoe
quantum ad circunstantias eius appetibiles, puta, quod ipsa habetur post resurrectionem ab homine immortali,& in corpore, S in anima simul, sine sine ipsa etiade terni inat, que sunt necessaria ad finem, ct quod illa sufficiant, quia decem man data, Matth. i9. Si vis ad vitam ingredi, serua ira data; de quibus habetur in LXodo, horum etiam explicatio, de quantum ad credenda, Ac quantum ad speranda , &quantum ad operanda explicatur ex diuerss locis Scripturae proprietate quoq; substititiarum immaterialium in ea tradatur, quantum possibile est. Sc utile viatori nolle. sina ergo conserendo ad tres rationes,quibus innititur solutio questionis huius, patet . quod Sacra Scriptura sufficienter continet doctrinam necessariam
36쪽
Aci primum, Ad minorem respondeo, Quod lex naturae paucioribus fuit contenta, quae memorialiter ad filios per patres deuenerunt: Illi etiam homines magis erant praediti in naturalibus, de ideo modica doctrina inspirata potuit eis su nicere. Uel aliterad illud, 6c ad aliud delegei Iosii potest dici, quod ordinatus processus Scripturae ostendit eius Doctore,
secundum Augustinum . 3. Quaestio nuru
Ad secundum dico, Quod dulcius capitur , quod latet sub aliqua sententia literari , quam si ei set expresse dictum;
ct ideo ad deuotionem consertur, illa , quae eκpressa sunt in notio Testan. ento,
sub figura velata suisse in veteri; Haec quo ad caeremonias: Sed qnoad historiai, in quibus exempla sunt legis declarativa, suntliter ex toto processii Scripturae patet ordinata Dei gubernatio, respectu lio
Ad tertium. Origines in homilia
de arca Noe dicit. Nulla scietitia omnia scienda eκplicauit sed illa ex quibus ponsant alias uti icienter elici: unde inulte veritates necessariae ex ptimuntur in Scriptura, etsi ibi virtualiter contineantur,
sicut conclusiones in principiis; circa quaxum inuestigationem utilis suit labor expositorum , di Doctorum. Et si obiicias. Multa in actibus humanis sunt dubia , Utrum sint peccata mortalia , etiam suppositis omnibus doctrinis Doctorum , Sc expositorum . Retaondeo, Non est dubia via salutis snnpliciter, quia i talibus, tanquam a periculosis, debet homo sibi cauere, dc custodire se , ne homo , dum se euponit periculo, incidat in peccatum: quod si noluerit quaerere salutem , sed non curando eκponat se periculo, ubi sorte de genere a
eius non est peccatum mortale, tamen
peccabit mortaliter, se tali periculo ex
mctis,quod dece sunt viae probantes veritate Sacrae Scripturae quas articulo lisperiore enu
merauimus, de in partIculari sunt he,quae
sequuntur.' V I A i. est Pt nuntiatio prophetica, patet sic. Quia solus Deus potest naturaliter non ab alio sutura contingentia cer titudiit aliter praeuidere . ergo solus ille, vel ab illo init ructus potest ea certitudinaliter praedicere: talia autem multa prae nuntiata in Scriptura impleta sunt, ut patet consideranti libros prophetales I ex quibus non est dubium, quin sequan- tar pauca, quae restant, secundum Gr gotium in homilia de Aduentu. Istam viam tangit Angustinus tr. de ciuitate
Dei capit. Io. ubi dicit, vera se narrasse Pre terita, eX his, que sutura praenuntia uit , cum tanta veritate implentur. Ostendit.' UI A r. est Scripturarii concordia,patet sic. In non euidentibus ex rei minis,
nec ex principiis euidentiam habentibus, non consonant firmiter, dc insallibilitee multi diuersi modὸ dispositi, nisi a causa superiori ipsorum intellectus inclinentur ad assensum; sed seriptores sacri Canonis varie dispositi, dc diuersis teporibus existentes, in talibus non euidentibus omni no consonabant. Hanc viam pertractat Augustinus 38. de ciuit.Dei .cap. i. Au ctores noliri sane pauci esse debuerunt,ne multitudine vilesceret, quod carum religione esse opotieret, nec tamen pauci, ut eorum non sit miranda consensio et neque
enim in multitudine philosophorum, qui labore etiam liveratio monumenta suoru dogmatum reliquerunt, sacile quis inuenerit, inter quos cun i , quae sensere, conueniant. Et hoc Augustinus probat in exemplis ibi. Maior etiam assumpta, non tantum probatur per exemplum de philosophis, ut videtur probare Augustinus, sed etiam per rationem: Quia cum intellectus quantum ad assensirin sit natus moueri ab obiecto euidente in se. vel in alio nihil aliud ab obiecto videtur tale assensum posse causare , nisi virtualiter inclu-idat euidentia ni obiecti; nam si nihil tale moueat ilitellectum: remanebit sibi Theo, logia neutra : nihil autem est tale de non euidentibus ex terminis, nisi intellectus superior nostro ; nihil autem intelligens superius homine potest hominem effecti-ctive docere, nisi Deus. Si autem dicatur
hic, Quod superiores,llae taliter dispositis fuerint ι
37쪽
fuerint, quam priores, Sc aliis temporibus existentes. tamen habuer ut docti inas praecedentium in Rripturis, S δcquieverunt credendo , sic ut discipuli doctrins magistrorum; & ita nihil scripserunt ditionum, prioribus, licet Deus non doceret hos solutio S illos. Contra hoc videtur Angust. obiicere, ubi prius , dicens. De Philosophis, qui labore etiam literario monum eta suorum dogmatum reliquerunt, Sc.quae di scipuli legentes , licet in aliquit, ns e siental sentientes prioribus, ut discipuli, aliqua tame itu probauerunt; ut patet ibidem de
Artilippo & Antisthene, qui licet fuerint ambo Socratui, ta inen in quibusdam sibi contra dixerunt ; es quandoque discipuli magi illo, ut Aristoteles. Platoni. Quomodo igitur non contradixissent posteriores nolici prioribus in aliquibus, si non habuisse ut doctorem communem, eorum intellectus inclinantem ad eadem non euidentia Z Respondeo , Quia non euidentia tradiderunt priores, ideo posteriores non potuerunt eos per rationes improbare,dc noluerunt eis discredere, nisi potassent rationem cogentem pro se habere,reueretes eos,ut magistros veraces: sed Philosophi discipuli per rationem potuerunt
magistros improbare, quia materia, circa quam altercabantur, potuit habere rationes sumptas eκ terminis . Exemplum,
Non ita contradicit discipulus historio graphus magistro historiographo , sicut Philosophus Plii losopho ; quia historii,
de prςterito no possunt esse ita evidentes, ut auertant discipulu a magistro,sicut possunt elIe Philosophicae rationes. Contra illud, saltem Ezechiel prophetans in Babylone eo tempore , quo Ieremias in Iu- dea prophetauit, cum non solum illa dicerent , quae a Moyse quasi a communi eorum magistro habuerunt. sed Jc alia multa; in illis potuissent discordare, aut diissentire, cum non essent euidentia exterminis, nisi habuissent aliquem communem doctorem supra intellectum hu
K V I Α 3. est Authoritas scribentium , patet sic. Aut libri scripturae sunt
istorum auctorum, quorum essedicuntur,
aut non: Si sic. cum damnent me daci uni precipue in fide , 5c moribus, quomodo est verisimile eos fuisse mentitos . dicendo, Haec dicit Dominus, si Dominus non suisset Iocutus Aut si dicas eos fuisse deceptos,non mentitos,vel propter luctum mentiri voluisse. Primum improbatur ex
dicto Pauli r. Corinth. it. Scio hominem in Cliti sto,&e.&subdit ibi, Et audiuit arcana verba, quae non licet homini loqui:
Quae assertiones non videntur suisse sine mendacio, si asserens non fuit certus;quia asserere dubium, vel est mendacium, vel non longe a me dacio. Ex ista reuelationa Pauli, ct multis aliis reuelationibus factis diuersis sanctis concluditur. quod in intelleetus eorum non potuerunt induci ad assentiendum ita firmiter illis . quorum notitiam non potuerunt habera ex naturali bus, scut assenserunt nisi ab agente sa-Pernaturali. Secundu improbatur, si ilicet quod non fuerunt propter lucrum mentiti, Quia pro illis, ad quae voluerunt homines inducere ad credendum, tribulationes maximas sustinuerunt. Si autem libri non sunt illersi. sed aliorum ; hoc vidctur in- conueniens dicere, quia ita negabitur quicunque liber esse illius anctoris, cuius di citur cri r quare ergo soli isti salso ascripti sunt auctoribus, quorum non erant
Picterea , Aut illi qui ascripserunt libros istos eis, fuerunt Christiani, aut non : Sino non videtur, quod voluerunt tales libros conscribere, & aliis ascribere . dc exeκ hoc magnificare sectam, cuius contra rium tenuerat: Si fuerunt Christiani,quomodo illi Christiani mendaciter tales eis ascripsemni,cu lex eorum damnet me da ciuin, sicut prius Et propter idem quomodo assererent Deum locutum ess e multa, quae ibi narrantur, de hoc personis, quibus libri in titulantur, s talia non acciderunt illis personis Quomodo etiam libri isti fuissent ita authentici, di diuulgati esse talium auctorum, nisi sui sient eorum, ct ipsi auctores eorum authetici sin sent De quo Ric. I. de Trinit. cap. t. Certe a summe sanistitatis viris sunt nobis tradita. De hoc etiam August. i I. de ciuit.cap.
r. loques de Christo dicit sic. Hic, inquit, Prius per Prophetas, deinde per seipsum, postea per Apostolos quantum satis esse
iudicauit locutus, etiam scripturam condidit , quae canonica nominatur eminentissimi aut horitatis , 3ce. Et August. in hepist. ad Hiero. Si habetur in Canone dist. s. si ad sacras Scripturas admissa suerinta sis uni re vel ossiciosa tuendacia, quid in eis rema-iseri non nebit tib
38쪽
nebit authoritat Is Et idem ad eundem in alia epithola , Solis eis scripturarum libris &c. TUI A . est Diligetia recipiet tu, patet
se. Aut nulli credis de contingenti, quod 1ion vidi lii , ita non cir des mundum fuill e ante te, nec locum esse in mundo, ubi non fueris, nec illum esse patrem tuu& illam es Ie matrem tuam; & talis incredulitas destrueret omnem vitam politi cam. Si igitur vis alicui credere de contingenti quod tibi non est, nec suit euidens, maxim E et dendum est communitati, siue illis, quae tota communitas approbat. & maxime, quae communitas famosa,&hone ista cum maxima diligentia approbata recepit: Talis est Canon Diuinae Scripture; tanta enim apud Iudaeos soli
et tu dri fuit de libris habendis in Canone, ct tanta apud Christianos de libris recipiendis tanquam anthenticis, quod de nulla alia scriptura habenda pro authentica tanta solicitudo suit inuenta, praecipue cum tam solennes communitates de scripturis istis curauerunt, tanquam de continentibus necessaria ad salutem. De hoe Augult. I 8. de civit. cap. 38. Quomodo scripturaHenoch, de qua Iudas in epistola sua facit mentionem, non recipitur in Canone,& multae aliae Scripturae,
de quibus fit metio in libris Regum.Vbi
innuit, duci d sola illa recepta sunt in Carione , quae auctores non scut homines, sed scut Prophetae diuina inspirationei scripserunt. Et ibidem cap. i. Illi Istaeliis, quibus credita sunt eloquia Dei,nuIIo modo pseudoprophetas cia veris Prophetis pari licentia confuderunt , sed
consordes Inter se, atque in nullo di sentientes , Sacrarum literarum vera ces ab eis agnoscebantur, & tenebantur auctores.
SV I A s. est Rationabilitas contentorum, patet sic.Quid rationabilius, quain Deum tanquam finemis Itimum super omnia diligi, & proximum sicut seipsum id est ad idem, ad quod se, secundum Gregorium; in quibus duobus mandatis uniuersa lex pendςt, ct Prophetae, Matth. tr. Item Matth. 7. Omnia ergo qu7cunque vultis, vinciant vobis homines,& vos facite illis. Ec istis quasi ex princi-yiis practicis alia pracili a consecuntur incriptura tradita nonella, ct rationi consona; sicut de eorum rationabilitate patere potest singillatim cuilibet per tractanti
de prsceptis, cosiliis,& Sacramentis;quia in omnibus videtur esse quasi quaedam eKplicatio legis naturae. quae secundum Apostolum ad Roman. e. scripta est in cordibus nostris; Hoc de motibus: De hoc August. e. de ciuitate Dei cap. et r. Nihil enim eis turpe, ac flagitiosum spectandum, mutandumque proponitur, ubi veri Dei aut praecepta insinuantur , aut
miracula narrantur, aut dona laudantur,
aut beneficia postulantur. De credibilibus i 'atet, Quia nihil credimus de Deo, quod aliquam impersectionem importet, imo quicquid credimus verum elle, ma gis attestatur persectioni diuinae , quam eius oppositu in e patet de Trinitate personarum, & incarnatione Verbi, S huiusmodi; nihil enim credimus incredibile, quia tune incredibile esset mundum ea credere, sicut deducit August. et et . de civit. cap. s. Mundum lamen ea credere
non est incredibile, quia hoe videmus. De hac aurem lege,& honsitate Christianorum patet per August. de utilitate cred. cap. 17. Sed imperitum etiam vulgus malium foeminarii nati; ct c.
'VI A 6. est Irrationabilitas singulorum errorum, patet sic. Quid pagani pro
idololatria sua adducet, colentes opera
manuum suarum, in quibus nihil est numinis . sicut latis ostendunt philosophi Quid Sarraceniivilissimi porci Maho- meti discipuli pro suis scripturis allegabunt, eΝpectantes pro beatitudine. qii odporcis conuenit , scilicet gulam & eoitum ' quam promissionein despiciens philosophus, qui fuit quasi illius sectae,Auic. 9. Metaphys. cap. r. alium finem quasi persectiorem , & homini magis
congruentem asserit dicens , Lex nostra,
quam dedit Mahomad, ostendit dispositionem selicitatis, ct miseriae, quae sunt secundum corpus; & est alia promissio quae apprehenditur intellectu . Et sequitur ibi, Sapientibus vero Theolosis
multo maior cupiditas fuit ad conle- quenduin hane felicitatem, quam corpo rum I quae qua nuis daretur eis, non ta meit attenderunt eam, nec appretiati sunt eam in comparatione felicitatis, quae es coistactio primae veritali. Quid Iudaei, qui nouu testam civ danant, quod in suo veteri promittitur ut ollessit Apost .ad Hebr. Etia quam insipidi sunt eoru cetemoniae
Consula tio insido. lium acerriura
39쪽
sine Christo , Cluistum etiam aduenisse,& ira nouum Testamentum ab eo principaliter promulgatum sicut authenticum fore recipiendum Prophetae eorum ostendunt. Non auferetur ait Iacob Genes. 9.) sceptrum de Iuda, ct dux defe- more eius Scc. Et similiter illud Danielis'. Cum venerit Sanctus sanctorii . Quid Asini Manich si fabulantur primum malum, cum ipsi, ei si non primi, tamen valde mali essent, nonne videt omne ens inquantum ens bonum esse; nonne etiam in nouo testamento potuerunt videre esse vetus authenticum , dc approbatum
Quid singuli alii haeretui, qui unum ver bum Scripturet inale intellexerunt, secundu Auguli. lib. 8 ,.qugst. q. 69. No enim podet, inquit. is error ab oriri palliatus nomine Christiano, nisi de scripturis D O intellectis;& hoc ideo, quia prs cedentia, &sequentia non contulerunt. Vnde ibidem infra. Solet circunilantia Scripturae illunii hare sententiam Jcc. Nec etiam alia loca scriptura ruin contulerunt, unde haereses orte sunt per se legendo, qui conserendo repulsi sunt; quia conserentes diuersas sententias adduxerunt, que eκ se inuicem mutuo videri poterant, quomodo &qualiter essent intelligendae. Contra istos est illud verbiam August. contra epistola sandamenti. Ego vero, inquit, Euangelio non crederem nisi me Catholicae Ee a. sit commoueret authoritas. Igitur irrationabile est aliquid Canonis recipere , dc aliquid non; ι una Ecclesia Catholica, cu i credendo Canonem recipio , recipiat totum
squaliter. Item doctrinae Philosophora aliquid continent irrationabile, prout de politiis diuersis ordinatis a diuersis philosophis probat Arist. di. Polit. sed & sua in quibusdam est irrationabilis, sicut patuit
ex solutione quaest. praecedentis art. I.
U I A. r. est Ecclesiae stabilitas, patet se, uo ad caput, per illud August. de uti Iit.ered. quasi in fine. Cum igitur tantum
agilium I ei, tantum,prosectum, Ductuq videamus, dubitabimus nos eius Eccles aecondere gremio.quae usque ad consessionem generis humani ab Apostolica Sede per successiones Episcoporum,frustra haereticis circumlatrantibus, & partim ple bis ipsi iis iudicio, partim conciliorum grauitate, partim etiam in iraculor si maiestate damnatis, culnaem aut limitatis obtinuit
& parum post . Quid est aliud ingratum
esse opi, atque at Ilio diuino,quam tan to labore praediit authoritati velle resistere 3 Vnde Gamaliel Act. s. si est ex
hominibus consilium hoc aut opus, disesoluetur; si vero ex Deo est, non poteri tis dissoluere illud, ne forte & Deo repugnare iuueniamini. Et Lucae et t. ait Dominus Petro , fiso autem rogaui pro te, ut non deficiat fides tua, & tu aliquando conuersus confirma fratres tuos . Firmitas etiam Ecclesiae in membris patet per illud August. de utilit. cred. cap. 3. Sed imperitum etiarn vulgus mas uni foeminariiq; Icc. Similem sententiam dicit co tra epistolam fundamenti. Quis enim tantam multitudinem ad peccata pronam, ad legem contrariam carni ct sanguini seruandam induceret nisi Deus Et confirmatur, Quia laeta Iudaeorum non manet in vigore, scut contra eos obiicit August. in I. serm. de Aduentu. Vos inqua, Dpmnicae conuenio, o Iudaei. Si obiicitur de perina ' nentia sectae Maho meti. Respondeo, illa Harmotis incepit plusquam sexcentum annis post frater tuIs
legem Christi, & in breui Deo cooperan Ammod ε finietur, quae multum debilitata est an- rba p. R. no Christi. 13oo. & eius cultores multi qmortui, & plurimi sunt sugati, & prophetia dicitur esse apud eos,quod cito finienda est secta illa. KV IA 2. est miraculorum claritas, pa tet sic. Non potest esse testis salsus deus, sed Deus inuocatus a praedicante Scripturam, ut ostenderet doctrinam eius esse ve Cillimis, ram, secit aliquod opus sibi proprium, vi vingis in Pote miracula, ac per hoc testificatus est α Iacobia illud esse verum, quod iste predicauit. Confirmatur hoc per Ricardum I. de Trinit. cap. r. ubi supra. Domine si est error, a te decepti sumus, nani tantis fgnis confirmata sunt, quae non nisi per te fieri possent. Quod si dicatur miracula non fuisse facta, aut etiam quod ipsa non testantur veritatem, quia Antichristus iaciet miracula. Contra primum dici potest illa sententia Ausust. te. de civit. cap. s. Si ista miracula facta esse non credunt, hoc nobis unum grande miraculum susscit, quod iam tetrarum orbis sine ullis miraculis credidit. Nota valde illud
capitulum , Quia si quit luid , quod credimus, dicatur incredibile esse, non minus est incredibile homines, inquit, igno biles infirmos, pauci sit mos , imperitos, rem tam incredibilem, ta efficaciter mancap ir.
40쪽
da,&in illo etiam a octis persuadere potu ille . ut mundas illud credat, sie ut iam credidisse videtur, niti per illos aliqua miraculi fierent .per quae mundus ad credu-dam indaceretur. Vnde subdit, ut propterea numero cXiguo ignobilium, insit moram, imperitorum liominu credidit,
quia in tam conleptibilibus testibus ni ulto mirabilius diuinitas se ipsa periuasit. Quid enim incredibilibus, qua in ut ad legem contraria caini,& sanguini, Doctores pauci, dc rudes ..& pauperes possent Plurimos potentes, ac sapientes conuerteret quod specialiter patet de multis sapietibus, primo si dei rebellibus, postea conuersis, ut de Paulo, prius persecutore .postea gentium doctore; De Augustino, prius per Manichaeos seducto. polie i Doctore catholicb; de Dionysio, prius Philosoplio, postea Pauli discipulo ι 6c de Cyrriano, prius mago , pollea Christianissinio Episcopo;3c de innumeris aliis couerss. Contra idem secundo dici potest illud August. Io. de ciuit.cap. Is . An dicet aliquis ista falsa esse miracula, nec misse facta, sed mendaciter script quisqui, hoc
dicit, si de his rebus negat omnino ollis literis esse credendum. potest etiam dicere, nec Deos ullos curare mortalia &c. Cc ibidem de eodem. Porro autem si multorum Deoram cultores, qualescunque Deos sitos esse arbitrentur ab eis facta esse miracula, vel ciuili uin rerum historii.
vel libris magicis. siue quod honestius putat,theurgicis credunt. quid causse est cur illis literi nolint credere ista facta essed Quibus tanto maior ilebetur fides &e.
Contra idem tertio . Quia quaedam facta non nisi a nimis protervientibus negari possunt, ut sunt miracula facta a Siluestro
corani Constantino,tam in curatione leprae eius, quam in disputatione eius conita Iudaeos: quς facta tanqua in celeberri ma mundum non latuerunt. Contra secundum dici potest, Quod siquis inuo-eatus in testem , signum consuetnni te-
sificationis permittat adduci , de prς
sens non contradicat, talis taciturnitas non stat cum veritate persecta ; miracula
autem est tale signum Dei , ut testis; igitur si permittat miracula fieri a demoni
bus non 'ontradicens, an nuncians scilicet illa noti esse testimonia sua, non Videtur esse persecte verax, quod est im-
.postibile. Et per boc dicitur ad illud du
Antichristo , quod predixit illa miraculas acienda non esse testimonia veritatis, sicut patet Mattia. et . dc et .ad Their. r. Ite contra idem est di isterentia miraculorum, quae fiunt a Deo, & quae fiunt a diabolo; de qua disterentia tractat August. devii- Cap in lit. cred. prope finem . Miraculum , inquit , voco quicquid arduum, aut in soli tum supra spein , vel facultatem miranti, apparet, Sic. S paulo poli. Quaedam enim sunt, qui sola faciunt admiratione, que datu vero magnam etiam gratiam beneuolentiamq;.conciliant; Qualia fuerunt Christi miracula, ut pertractat ibi dii suse . Item contra utrunque potest dici, Quod sunt aliqua miracula factatu leae Christiana, in quibus non potest esse deceptio , quin sint facta, nec quia sint testimonia veritatis, quia a Deo facta ; scilicet raptus Pauli, & reuelatio contingentium futurorum . Prianum patet, quia impossibile est aliquem decipi in credendo se videre essentiam laci,ergo impulsibile fuit Paulum se credere illam videre, nisi eam videret; sed hoc asserit de se r. ad Corinth. Q. secundum expositionem Sanctorum; illud igitur fuit vere fastum, & non tantum apparente Probatio primi antecedentis , quia nullus potest decipi circa aliquod principia primuin, credendo se intelligere illud. cum non intelligat tale principium,quia
tunc non constaret ex termini; appre
hensis, quod esset principium . de quod non; ergo multo magis non potest decipi circa Deum visum. Consequentia illa patet, Quia plus distat viso Dei ab iuritellectione cuiuslibet obiecti, etiam quatuin ad perceptionem intellectus iudit anti quam distet intellectio principii to-plexi ab intellecticine cuiuscunque non principit. Item, Qualiter intellectus cre teret se quietari si non quietaretur; nonne poterit cognoscere inclinationem sua ad verum, quod non videt 3 Si cre dctet se videre Deum, crederet se quietari iii Deo ; si non videt , non quietatur. Stultius, ait August. nihil dici potest, ' quam quod talla opinione anima sit beata. II. de civit. cap. 4. Secundum, sciliscet quod a solo Deci fieri potuit,est a- nisestum . Quia nulla ireatnra potest anima beati sicare nec si fit ipliciter, nec ad tetriviis. Secudum patet ex multis prophetis in utroque testamento: Vnde contra salsas 3 miracula.