장음표시 사용
41쪽
miracula Antichristi posset sibi obiici sal
tem deis lis duobus hoc modo. Si tu es Deus, fac me videre essentiam diuitiam nude,& post visionem . memoriam ceria habere visionis,& certitudine , quod illa . . . fuit visio essentiae diuinae,& tunc credam tibi: Item si tu es Deus, dic mihi quid faciam, vel quid cogitabo, vel appetam pro tali hora 3 Et huiusmodi vie efficaciam eκ miraculis innuit Saluator Iohan. io . Opera, tuae ego facio in nomine Patris mei: haec testimoniu perhibent de nie; & paulo post, Si mihi non vultis credere, operi- . bus credite. V I A. y. est Testimonium eorum, qui solis tunt, patet sic. Iosephus lib. 18.antiquit. Pulcherrimum testimonium ponit de Christo, ubi inter alia de Iesu ait. Christus hic erat. Vbi eius veram doctrinam. Ac resurrectionem ex mortuis con
sitetur. Item de prophetia Sybillae nota illud i8. de civit. cap. 23. Iesus Christus Dei Filius Saluator. Item contra epistolafitii fameli nota. Quomodo singuli heretici de Catholicis inquisit. no ad suos mittunt, sed ad veros Catholicos, quasi etiailii soli ab omnibus etiam hireticis C
querentibus toto corde salutem, patet sic. Deus non deest quaerentibus toto corde salutem, multi aute diligentissime inquirentes salutem ad hanc lectam conuersi sunt,& quanto seruentiores facti sunt in inquirendo , tanto in hac secta amplius ecinfirmati, sabitoq; in ea poenitentes de malitia ad bonam vitam mutati sunt; tormenta quaque pro ea plures in magnaeκultatione spiritus perpessi sunt. Quae non videntur probabilia, nisi Deus hane sectam Sacre Scripturae innitentem irre fragabiliter approbaret, ct ordinaret ad
Spectat ad genus caust materialis, de sub Videar. 4. lecto huius doctrinae reuelatae : Sit ne de ad a, Deo, tanq aam de subiecto primo. Diuiditur in ii. Articulos.
Vtrum subienum se euriae eostineat ius
i. uia sicut se habet obi ctum primum potentiae ad potentiam . ita obiectum primum
habitus se habet ad habitum sed obiectu
primu potentiae est aliquid commune ad omnia per se obiecta illius potentis, ergo primum obiectum habitus est aliquid c o mune ad omnia per se obiecta eius, ct non aliquid virtualiter continens alia. Praeterea. In scientiit assignatur communiter pro subiecto i primo aliquid. quod est commune ad omnia illa, quς cossiderantur in illa scientia, sicut in Geometria litiea, in Arithmetica numerus. in Metaphysica ens; ergo primum obiectu scieti et est aliquid commune ad omnia per se obiecta eius &c.
pore articuli eκ probatione concius onis. η co N C L 'I o. Primum Iubienum
subiecti est continere in se primo virtualiter omnes veritates illius habitus,
cuius est . quod probo primo sic, Quia obiectum
42쪽
Notabzia a id titi doctoris pro
obiectum primum continet propositones immediatas, quia subiecit u illaru continet praedicatum, &euidentia torius propositionis; propositiones aute immediatae continent conclusiones; ergo subiectu propositionum inani ediatarunt continet
omnes veritates illus habitus. Plobo idesecundo , Quia primitas luc accipitur ex I. pos . ex diffinitione uniuersalis, secundum quod dicit adsquationem; obiectum autem se habet ad habitum, sicu i causa adesse Mum , non est enim causa adequata, nisi contineat primo virtualiter totum eia
fectum; ergo &c. Expono quod dixi pri-mb virtualiter Quia sicut illud est primuens, quod non dependet ab alio, sed alia ab illo; ita ergo primo continere est abalis non dependere in cotinendo. sed alia ab ipso: Hoc est, quod per impossibile circunscripto omni alio, manente intellectu eius adhuc contineret,& nihil aliud contine i . ni si per rationem eius. ω Nota quod quaelibet essentia cognita habitualiter, continet virtualiter primo notitiam omnium veritatum illius habitus,& habitus ille, qui dicitur scientia, est species intelligibilis primi obiecti, di
ille respicit primo veritate; immediatas& mediatas . non sormaliter, sed ex consequenti, S suum obiectu ad quatum sor- maliter est qui ditas , cuius est species.
Quid igitur mira, sis rimum obiee tum,
vi cognitum, continet notitiam illotum,
ad quae consideranda, sua species intelligibilis, licet mediate movet Inio ide est speciem A continere primo virtualiter notitiam B, 5 ipsu in A, ut cognitum, habitualiter continere B; quod est, speciem in olligibilem ipsius A in memoria, posse venerare notitiam B in intelligeria. Secudum hoc igitur idem est obiectum prima intellectus,& scientiae;& tunc primu ob iniectum non distinguit illa, sed proximis. quod est verum immediatum , Severum inediatu; si illud primu obiectu viriusq; ordine quodam se habet ad obiecta pro-Nima. 6: habitus ipsoru in: secundum hoc impossibile est uti habitu scientie, nisi
prilis natura.& simul tempore, utendo hahitu intellectus; quia nunquam speculo estiendo, nisi considerando hoc, ut verum euidens mihi propter aliud verum . Vel is tur sunt idem habitus, Jc prius utor il-
Ire circa illud obiectum. ad quod prius inclinat; Imo secundum Henric. quoll. 9.
ambo sunt idem illi habitus, qui est qui
ditatis primi obiecti simplicis,que habitu intendit vocari scientiam apud Arist. in diuisione scientiarum: vel sunt multi ibi; imo quodlibet verum habet proprium habitu in , & principaliter praeter hoc est habitus qui ditatis, vel qui ditatiuus primi obiecti, que in dicit speciem intelligibilem,
S ille includit omnes veritates virtualiter; Et tunc utentem posteriori semper oportet limul uti omnibus prioribus. Nu- quid igitur ad multos actus, vel unum csi parans habet proprium actum circa viru-que comparatum, dc praeter hoc actum comparandi Et ad illum maxime discurrendo ponatur proprius habitus, quo inclinor demostrare, & inferre hoc ex hoc, ad que extrema habeo duos habitus. Quire. quoll. 6. q. r. Henric. si proponeretur pluralitas,sed paucitas esset praeeli et eda.'
mum respondeo, Quod proportio obiecti ad potentiam est proportio mortui ad mobile. vel activi ad passivum; proportio subiecti ad habitum est scut proportio causse ad essectum. Quadocunque autem at quod agens agit in aliquod passum, potest quodlibet agens eiusdem rationis in quodlibet passum eius de rationis agere; ergo prima extrema proportionis activi ad pastum sunt communia ad omnia per- se extrema illius proPortionis, nam inter illa eo minuitissima est adequatio , quia in quocunque est ratio unius, illud respicit quodlibet, in quo est ratio alterius : sed prima extrema propositionis causae ad esse tum non sunt communissima quia in ter illa non est adtquatio; non enim sequitur,si commune potest causare habitum, quod speciale possit, Et e conuerso, non enim quodlibet contentum sub illo communi respicit habitum illum,ut essectum eius, sed tantum aliquod primum obiectum contenti uuin, quod virtualiter continet omnia, ad que liabitus se extendit.
K Ad secundum dico . Quod multorum habituum specie disiere litium potest esse
aliquod obiecium commune; sicut ab obiectis eoru potest abstrahi obie luco iuu-ne; fc hoc modo in sciet iis a si ignatur ol iectum commune a ' io non est habit uxv nus secundum speciem, sed tam lim se
43쪽
Prologi Sententiarum, RGUITUR quod se. Eg
imina ct penult. ratione pro conclusi ne articuli 4. sequen
tis, & vitet ius sic.' i. Quia septem articulos fidei pertinentes ad humanitatem non continet Deus, ut subiectu, quia per naturam diuinitatis non conueniunt Deo; illud autem subiectum primo io: in et passione in . per cuiusso imam palsio sibi inest i Christus autem S illos continet, quia secundum humanitatem sibi insunt. dc praeter hoc Christus continet realiter alios pertinentes ad Dei ratem, quia secundum diuinitatem illa dicuntur inesse sibi. r. Praeterea. Subiecta partium doctrine debetit contineti sub subiecto totius, vel ut partes subiectivae , vel vi quasi integrales non autem continentur sub Deo
sic subiecta partiti Sacre Scripturae: Quod probatur per glossas multas in principiis librorum , ali ignantes causas matcriales aliquas, quae non sunt at quid Dei. Vnde super Osee dicit glosia. Quod materia libri Osee est dece in tribus. Praeterea. In aliquo libro Scripturae nihil proprium de Deo narratur , quia nullum factum ibi narratur, ubi requiratur ex parte Dei aliquid, nisi influentia tarii at generalis; ergo talis liber non est de
RESPONDEO. Hic fuit una o pinio Linconiensis in Hexae mero amrmantis Christum esse primum subiectum Theologiae,&linc ut Christias est unum triplici unitate, Quarum prima est ad Patre. Si ad Spiritum sanctum, secunda Vetbi ad naturam assumptam , tertia Christi capitis ad membra . Pro illa opinione se
exposita sunt argumenta in opponendo econtra eam patebit ex solutione argu
Eandem opinionem tenet aliu , aliter tamen quam prior, assi mans Christum
esse primum subiectum Theologie . ους
opinio imo robatur. Quia tue veritates necessa iae de Patre si Spiti tu sancto no essent Theolo icae, puta , Pater genera Spiritus sanctus procedit; nec veritares contingentes de eis, puta, Pater creat per
Filium, Spiritus sanctus temporal ter missu, est visibiliter ct inuis biliter; nec veritates necessariae de Deo irino, ut, Quod
est omnipotens, immensus; nec contingetes, ut Deus creat gubernat mundum, remittit peccata , punit, premiat, ct liuiuia modi: Consequentiae omnes probantur, Quia ad nullam scientiam per se pertinet aliqua veritas, nisi si de subiecto primo, vel de eius parte subiectiua , vel integrati, vel ei sentiali, vel de aliquo essentialiter ad subiectum attributo e Sed patet, quod Pater, vel Spiritus sanctus, vel Trinitas non est Christus, nec pars aliqua aliquorum dictorum modorum, nec attribu uni ad Christum essentialiter. Tum quia Christus, cum dicat duas ita turas, S hoc inquantum est subiectum, secundum ponentes illud, sequitur, quod, ut habens naturam creatam, erit essentialiter prior Patre, vel Spiritu sancto. vel Trinitate; quia essentialis attributio non est, nisi ad esse-tialiter prius: tu quia Christus secudu diuinitate, etiam non habet aliquam tale prioritate in , secundum quam poli. t Pater, vel Trinitas ad Christu attribui. Contra ista opinione sunt due rationes vltimae poste contra tertiam positionem in sequenti articulo de respectu ad extra. Contra eandem est l. propositio pro cocius one arr. . Quia veritates necessariae de Patre, Sede Spiritu sancto.& de Trinitate impos, ibile et eo tineri virtualiter primo in Christo; quia si Verbu incarnatu no fuisset,il-lς veritates necessarie nihil minus suisset. Tertia etiam ibidem valet ad hoc, quia non esset tradenda hic aliqua notitia de Deo, nisi vi includitur in Christo, hoc ell, ut de Verbo tantum. & ita non esset dis iretissima notitia de Deo, quae tradi possiet; igitur esset alia prior requirenda. Ad hoc etiam iaci ut aliquae persuasiones in eodem arti . politae, Quia ista unitas, quae est Christi, ut est suppostum unum
in duabus naturix, non est unitas et ema; illam autem oportet ponere formalem
v nitatem primi subiecti; ergo prini ii subiectum, ut primum, non est aliquid aeternum. Illa etiam persuasio de fide videtur
concludere, no enim eli creditum, vel verum Theologicum , hunc hominem esse crucifixum, non impli eando Verbum in subiecto; tu a hunc somine in Cruce potuerunt Iudaei naturaliter videre. Sed creditum est & verum Theologicum, Verbum
44쪽
l,um esse hominem de virgine natu, Verbum esse hominem crucifixum. Verbum esse hominem resurgentem, S sic de aliis articulis pertinentibus ad humanitatem; Pertinentes autem ad diuinitatem pater, quod non conueniunt primo Christo, veChristus est .sed aliqui aliis personis, aliqui Trinitati: Ergo obiectum adequatum Theologiae non est Christus, sed aliquid quasi comune Uerbo, de quo primo tra duntur articuli pertinentes ad reparationem Patri &Spiritui sancto, scilicet de quibus sunt aliqueTheologics veritates. Videtur igitur dicendum, Quod sicut in Medicina corpus humanum sit primum subiectum , de quo consideratur ibi passio .ut lanitas, & infirmitas: si species
corporis humani essent corpus sic mixtu, ct sie, puta , corpus sanguineum, ct corpus segmaticum &c. Hoc totum, corpus sanguineum sanum, non esset primum subiectum; tum quia nimis particulare, tu quia includit passionem considerandam de subiecto, qus non potest esse ratio subiecti, quia subiectu, ut subiectum, est prius natura passione, Scita passio esset prior seipsa. Et breuiter, uicquid diceretur de aliqua medicina tradita, scilicet quod esset de tali particulari. ut de ente peraccidens, saltem imposibile esset prunam scientiam de eorpore hominis este de corpore hominis sanguineo sano; Imo si qua esset de ipso, alia posset esse prior, siue de corpore hominis in communi, quia ipsum in communi habet aliquas passiones cognoscibiles de ipso per rationem comunem, ut est prior inferioribus; siue de eorpore sanguineo,cuius ratio est naturaliter prior corpore sanguineo sano; ct ista ratio prior continet virtualiter aliquas passiones de corpore hominis sanguineo sano , quia & eius ratio praecedit corpus sanguineum sanum. Ita in proposito Christus dicit Verbum hominem, secundum Damasc.lib. v Ante igitur notitiam , quae esset de Christo , ut de primo subiecto, nata esset alia esse prior de Verbo. si qua sibi insit per rationem qua Verbum; S: ante istam alia de Deo. quantum ad illa,quae insunt per rationem Dei, ut est communis tribus personis . Si igitur Theologiam: tenemus secundum se esse primam notitiam, ipsa non erit primo de Christo; Sc si que est de verita ibus communibus,& propriis primis personis, ipsι non erit de aliqua persona, ut de subiecto
ad quato, sed de Deo. ut ea csi munis, tribus personis. Et tunc saluabitur,quod omnis veritas Theologica, vel est de primo subiecto,puta, qus inest Deo per ratione Dei; vel quasi de parte subiectio ptimi subiecti, puta.quae est propria alicui per sone; aut de aliquo quod attribuitur ad primuin subiectum, vel quasi partem subiecti, ut puta , de creatura quantum ad respectiim, quem habet ad Deu. ut Deus, ct de natura aspumpta quantum ad respemctum,quem habet ad Verbum subitantificans.
mum dico, Quod veritates enuntiatae cotingenter de Christo, in nullo subiecto continetur virtualiter, sicut subiectum dicitur continere passionem, quia tucine Diant nece Tarid: tam e habent aliquod subtemina , de quo immediate enuntim tu & primo; illud est Uerbu,nam veritates Theologicae de Incarnatione, Passione, Natiuitate. Jcc. sunt istae, Verbum est saltum homo, Verbum est homo natus,
Verbum est homo passas 5cc. Cum di. is,
Passio inberet secundum naturam liuinanitatis; Respondeo, Humantas non est ratio primi subiecti,ad quod stet resolutio, sed est quasi passio prior , medians inter primum subiectu istaru veritatum , quod est Verbum, S alias posteriores Passio
nes, ut natus Ecc. Patet enim,quod humanitas non potest esse ratio subiecti respectu passionis primae, que est esse incarnain tu, quia illud dicitur de Verbo non pretii tellecta humanitate in ipso, ut in subiecto. Ad secundum dico, Quod sufficit scientiae subiectorum partialium attributio ad primu subiectu, qualis attributio ad Deia potest saluari cuiuscunque materiae at sigiae per glossas adductas. Aliter tamen potest dici. Quod materia cuiuslibet libri est Deus, dequo ibi narratur, quomodo genus humanum gubernaverit; sed gens vel persona gubernata est materia remota, ct ita in te uigende sunt glosse tales.s Ad tertium patet per idem , Quia licet esset aliquis liber nullum Dei miraculam continens,tamen quilibet continet prouidentiam, & gubernationem Dei circa hominem in eo inmuni; vel determinatam gentem , vel personam in tantum , quod
si eandem hi loriam de Pharaone scri
45쪽
riua in chronicis AEgyptiorum; subiectu Iustorie Moysi eli Deus, de quo traditur
ibi gubernatio licininu. inisericcirditer liberando ludaeos opprestas, iuste puniendo AZgyptios oppressores, sapienter ordinando formam liberandi congruam ad hoc, ut populus liberatus lege gratanter
ncciperet; potenter tot sibi propria signa faciendo. Subiectum vero historis lilii O-Hogracilii esset regnum, vel res,vel popuIus Aggyptiacus, cuius actiones, & casus circa ipsos contingentes ipse intendit scribere, ita quod incidens eli sibi, quid Deus secerat, sed principale, quid gens sua secerit, vel palla sit; principale aute est Moy si, quid Deus egerit, vel permiserit, sed quasi in ei dens est sibi , circa qualia mate
riam hoc contigerit. Et dato, quod alicubi nullum miraculum enarretur, tamen quid Deus permiserit, assistendo secundum communem influentiam, Jc non impediendo, hoc principaliter intenditur in libro illo , inquantum est pars Scripturae; ct qualiter illud conuenienter ordinatum sit ad bonum aliorum . si fuit ordinabile; vel iuste pm itum. li suit malum. Hoc neque nrer additur in libro eodem vel alio, au si permissum suit nee hse punitum, non tacet Scriptura alibi de illo in generali,quo da libi punietur.
qua ratione speciali. η i. Quia Hugo de Sacramenti, in principio vult, quod opera restaurationis sint hic subiectum, ergo si Deus est hίc subiectum. hoc erit sub speciali ratione , scilicet inquantu res aurator. Et Cassiodoru super Pialmistam vult, Quod Christus caput cum membris est hίe subiectu tu; igitur specialiter, ut incarnatus. 6c caput Ecclesit, erit hie subiectatri.
P terea. Deus absolute est subiectum Metaphysicae, igitur si h sc est subiectum, hac erit sub aliqua ratione speciali. Consequentia probatur, ita non sub eadem ratione omnino lis: It ibi est subiditum. Antecedes probator per Philos. 6.M apli. Honorabilissimam scientiam oportet esse circa nobilissimum genus,
illa secundum ipsum est huiusmodi. Hoeetiam conlirmatur,quia ibi vocat Met physicam Theoloetiam. 3. Praeterea, Commentator. I. Phys. comm . vlt. dicit, Quod Avicena multu peccauit ponendo Metaphysca probare primam causam esse, cum senus substantiarum separatarum sit sibi si ibiectum , de nulla scientia probat suum subiectum e se; ratio autem non valeret, nisi intelligeret, quod ipsa esset ibi primum subiectum nrgo &c. . Praeterea, Ista scientia est honorabilissima. ergo est de honorabilissimo subiecto,sub ratione honorabilissima,huiusmodi autem ratio est ratio sinis & boni: De sine autem probatur per Auic. 6. Metaph. dicentem, Si scientia esset de omnibus eausis,illa, qui esset de fine,esset nobilissima; Ex hoc cocluditur de bono. Quia secundum Philosopb. e. Metaph. Qui ponit infinitatem in finibus, destruit natura boni, quia destruit naturam sinis; eκ hoc erro accipitur, quod ratio boni est ratios nis.
tracta prς supponit cognitionem absolutam,&absoluta est certior ex I. Metaph. Si ergo illa est de Deo sub aliqua ratione speciali; alia est prior , ct certior de Deo absolute; talis non ponitur; ergo &c. c o N CL SI O. Deus asi lute, sin no μι aliqua ratione sperian in I .eViam
positio amrmans Deum non absolute edsub aliqua ratione speciali esse subiectum Theologiae. Prima dicit, Quod Deus subratione communi, S uniuersali ut entis, vel entis infiniti, vel necesse esse, vel alicuius talis est subiectum Theologiae. Cotta ista in positionem arguitur. Nullus c5ceptus communis de Deo continet virtualiter omnes veritates proprie Theologicas. pertinentes ad pluralitatem personarum; nam si sic, cum illi c5ceptus continunes naturaliter c sic ipiantur a nobis, ergo propositiones immedia ae de illis conceptibus possent a nobis naturaliter concipi, vel intelligi; de per illas propositiones inimediatas possemus scire conclusiones, &ita totam Theologiam naturaliter adqui
rete. Secundo, uia ex quo conceptus si munes non sunt soli Deo naturaliter no
ii, ergo nec veritates inclusae in illis communibus
46쪽
munibus coceptibus, de quibus est Theologia i Ergo li est et de Deo sub ratione tali communi. esset soli Deo naturaliter nota. Cuius oppositum ollensu in est Art. i. Secunda politio amrmat Deum esse
subiecium Theologis sub aliqua tamen
ratione attributali, quae est quasi passio, sicut aliqui ponunt de Deo, hanc scientia esse sub ratione boni. Contra illam positionem posset argui per easdem rationes quibus prima impugnatur; sed adhuc arguo per alias speciales. Primo, Quia cognitio eius quod quid est, est pei sectis,ima. vi dicit Philos . . Metaph. ergo cog nitio illius essentiae est persectior cognitio, qua in eo nitio proprietatis attribut iis,quae se habet quasi passio huius naturae secundum Damast. lib. I. cap. s. Secado. Quia si illae proprietates realiter disserect ab essentia, eslantia esset realiter causa ipsa ru; ergo sicut disset ut ratione, ita essentia de sua ratione habet ratione incausati illet autem licet per idelitate cum eia sentia sint incausatae non tamen secundusuam rationem formalem primo includunt in causationem sui. Tertio, Quia illud secundum suam propriam rationem videtur esse actualius in se, cui magis repugnat comunicabilitas ad plura ad extra, sede sientie repugnat communicabilitas ad plura ad extra, & nulli proprietati attributali, nisi quatenus est illius eia sentis, v.l idem illi essentiς inquantum infinitae. Si vero dicatur, inuod quς- libet proprietas est infinita , ct ideo incommunicabilis propter infinitatem; Cotta, Infinitas illa est in eis propter identitatem earum eum essentia, sicut ex ra
dice , & fundamento omni . perfectionis inti insecae.
Tertia positio dicit Deum esse subiectum Theologiae inquantum dicit respectum ad extra, ct ita aliqui ponunt ipsum
sub ratione reparatoris, vel gubernatoris,
vel capitis Ecese sis Contra istam positionem potest etiam argui sicut contra alias duas positiones; sed facio rationes speciales. Primo, Quia respectus ad eκ ita est respectus rationis; sed scientia non consideran subiectum suum sub ratione reali .no ea reatis; sicut nec Logica est realia, licet consideret de rebus, ut eis attribuuntur intentiones secunde; ergo Theologiali nn esset realis. Secundo, quia absolutu, fc respectivum non faciunt aliquem vnsi. conceptum per se, ergo conceptus aggregans illa duo in se est conceptus unus per accidens; nulla autem scientia prima est de conceptu uno per accidens, quia talis
pr supponit scientia de utraque parte; &ideo si scientia su balternata sit de aliquo Vno per accidens praesupponit duas tractates de partibus illius totius separatim : Si igitur Theologia esset de tali uno pet ac
cides, posset esse alia prior ea quς esset de concepto uno per se. Tertio. N ullus re pectu; ad extra videtur Deo necessaridconuenire, ergo nil it Theologicu necessario conueniret Deo, ut est sub lectum Theologiae. Probatio colaquetiae. Quod comaenit alicui sub ratione non sibi necessatio in litrentis, non conuenit illi nece sario, sed respectus ad extra est huiusmodi, ergo &c. & ita nulla veritas Theologi ea ne cellaria esset. Et hic probari possunt per primam , & secun)am rationes positas ad conclusionem sequentis articuli scili et de ratione primi obiecti, Sc de notis soli Deo naturaliter.
His positionibus improbatis dico ad
conclusionem uno tantum praesupositio exemplo. Homo intelligitur vi animal rationale, ut substantia, ut mansuetum natura, ut nobilissimum animalium; In primo intellectu intelligitur secundum ratione qui ditatiuam propriam, in secundo in coinitium, in tertio per accidens ideli in propria passione, in quarto in respectu ad a-jiud: Sed persectis,ima notitia de homine non potest esse in respectu ad aliud, quia ista praesupponit notitia absoluti; nec de homine sub ratione passionis, quia nolitia passionis praesupponit noti ita subiecti; nee de homine in viii uersali; quia illa est confusa : Ergo nobilissima cognitio de homine est secundum rationem 'viditatiuam. Hoc posito dico, mod Tneologia est de Deo sub ratione, qua est haec essentia, sicut persectissima scientia esset de homine, si esset secundum quod homo, non autem sub aliqua ratione uniuersali, vel accidentali.
mum de Hugone,& Cassi odoro dico, Quod locuntur hie non de formali subieeto, sed de materia proxima, de qua dissus iis tractatur in Scriptura, propter ordi. nem immediatiore, quem habet ad fine.
' Ad secundum dico, Quod Metaphysi-
ea non est de Deo.tanqua de primo subiecto.
anteli 1 hial timgradus pluribus applicar dolio dc strana Atis . de Α-
47쪽
lecto. Quod probatur, Quia praeter scien- .ria speciales oportet esse aliquam communem , in qua probemur in communi omnia. litae sunt communia illis specialibus: igitur praeter scientias lpeciales oportet este aliam communem de ente, in qua tradatur cognitio passionum de ente, lue
supponitur in aliis icientiis specialibus. Si igitur aliqua est naturaliter de Deo, praeter istam est alia de ente naturaliter scita inquantum en . Cu vero probatur, Quod υς, , eli sci Elia de Deo per Plutos. 6. Metaph. dico, quod ratio eius se concludit, N obilis, ima scientia est circa nobilissimum genua,vel vi primum obiectum, vel ut considerat a in illa scientia persectissimo inodo, quo potest considerari in aliqua scie-tia naturaliter acquisita; Deus vero , et a
non est subiectum primum in Metaplissica, est tamen coasideratum in illa icientia nobilissimo modo , quo potest in aliqua scientia , considerari naturaliter acqui sita. Quia passiones entis co- uertibiles cognoscuntur in summo de alii quo ente, & passionum entis disiunctara, nobilius diuidens eidem copetere in summo est cognitio nobilissima naturaliter possibilis de Deo; haec autem est cognitio Metaphysica . quia cuius es h considerare passionem in coin uni de subiecto in communi uniuersaliter, eiusdem est cognoscere eandem passionem in summo de eodesubiecto particulariter.' Ad tertium . Ad commentatorem. I. Leati Physic. dico. Quod Avicena, cui contra divit, benedixit, & commentator male.
Bod probatur primo , Quia si aliquas
stantias separatas esse, e ila i supposita in scientia Metaphysicae,& conclusum in
naturali scientia , ergo scientia naturalis. esset simpliciter prior tota Metaphysica,
quia Pbilosophia naturalis ostenderet de subiecto Metaphysicae,si est,quod supponitur toti cognitioni scientiae Metaphysice. Secundo. Quia per omnem conditio-Hled nem effectus potens demonstrati de ea
risi 4 sa quia est quam impossibile est inesse ess 6 1hi dis sectui, nisi causa sit; sed multi passione,
. plinae era considerantur in Methaphysica,quas im-dent.1 Do possibile est inesse,nisi ab aliqua causa primis ostς' mi talium entium; ergo ex illis passioni-bii, Methaphysicis potest demonstrari y b, .2. aliquam primam causam illo tum entium bta Iriab- esse . Minor probatur, Quia multitudoptastu si eatium , dependentia, compositio, &huiusmodi. que sunt passiones Meraphy se non piae sicae, ostedunt aliquod esse actu simpleae, supposita
inde pendens, & necesse esse: multo etia physi propcrsectius ostenditur, primaru causam ese b-Don .se , t x passionibus causatorum consideratis in Metaphysica, quam ex passionibus naturalibus, ubi ostenditur primum mouens esse; persectior enini cognitio & immediatior est de primo ente cognoscere ipsuri , ut pri na u ens, vel necesse esse, qua cognoscere ipsum, ut primum mouens.' Ad quartum dico, quod ratio sinis non est ratio nobilissima cognitionis,sed illud quod eli sinis , scut ratio fundamentalis illius respectus; Deitas autem est ratio sund mentalis respectu linis,ut finis ad crea turas; igitur Deus est primum obiectum: Quod concedo; & ita argumentum est ita Oppositum . Cum autem ostenditur de bonitate ex 2. Metaph. dico, Quod si per aliquam appropriationem bonitas si undamentum finis tamen diuinitas est radi cale,&ptimum tandamentum ipsus: Bene autem sequitur, si no est finis v liimus. quod no est bonum; quia & si nullum est persectum bonum, nullum est bonum; nullum autem bonum est simpliciter perscctum , quod ordinatur ad aliud, quia uod est tale habet bonitatem diminuta; ergo quodlibet ordinatur ad aliud , nihil est bonum; non oportet autem bonitatem esse propriam ratione sinis, sed eia sentia magis erit propria. & sundamentalis ratio: & per haec patet ad dictum Auic. 6. Metaph. Quod non debet intelligi desne, sed de ratione sundamentali ipsus sinis.
Vtrumfusi Arum Ws Iogiae in se necessariis sit Deus.
si . Qilia I oelius. I. de Trinit. dicit, forma simplex subiectu esse non potest, sed Deus est forma simplex ergo non potest esse subiectum Theologiae. η2. Praeterea . Matelia non coincidit
cum aliis causis, neq; in idem numero, ne
que in idem specie, e V Physic. Deus autem est finis huius scientie, & efficiens;
o P P O SIT V M. Aug. i. de civit. cap. I. Theologis verbo Gresco significari intelli-
48쪽
intelligimus de diuinitate rationem siue
η RESPONDEO. Praemittendo de Theologia in se, & Theologia in nobis. Dico , Quod cognitio quaelibet in se est
illa, quae nata est haberi de obiecto eius. secundum quod natum est manifestare se intellectui proportionato; Cognitio autem eadem in nobis est illa , quae nata est haberi in intellectu nostro de obiecto ilio intellecto.Theologia ergo in se talis est cognitio, qualem natum est facere obiectum Theologicu in intellectu sibi proportionato;Theologia vero in nobis, ta- iis est cognitio,qualem intellectus nosternatus est habere de illo obiecto. Exem
hi: plum, si aliquis intellectus non possit in-
, in libri relligere gςometriealia, posset autem ali- ί cui credere de geometricalibus, Geometria esset sibi fides, non scientia ; esset tamen in se scientia, quia obiectum Geome. triae natum est facere de se sciet iam in ii tellectu proportionato. Hoc posito patet responsio ad qui situm. Et primo loquendo de Theologia in se,quant uni ad veritates necessarias ipsius dico .Quod pitinum subiectum Theologiae in se non potest esse nisi Deus; duod probo per tres rationes. Prima acci 'itur ex ratione primi obiecti,& arguo sic. Primum obiectu tu continet virtualiter omnes veritates illius habitus, cuius est primum obiectum; sed nihil continet virtualiter omnes veritates Theologicas,nisi Deus; ergo &e. Probatio minoris. Nihil aliud continet eas , ut causa. siue ut illud, ad quod habeant attributionem, nisi Deus, quia Deus nulli attribui tur . nec aliquid continet eas, ut essectus demonstratione quia,nam nullus es-
sectus demonstrat Deum trinum, quς est otissima veritas Theologica , & similia. ecud 3 lie.Theologia est de his, luet sunt soli intellectui diuino naturaliter cognita, ergo est de aliquo soli Deo naturaliter volo; sed solus Deus est sibi soli naturaliter notus; ergo &c. Probatio primi, scilicet antecedantis. Si ista scientia est de aliquibus alicui alii intellectui natusaliter notis, ergo preter ista, aliqua alia sunt coxnoscibilia naturaliter soli intellectui diuino, quia infinitus est,&ideo plurium cognoscitiuu , quam intellectus finitus; igitur adhue alia scientia est superior, qua ui ista.
quae erit de naturalIter notis intellectur
reato. Probatio minoris, Quia omnis essentia creata alicui intellectui creato potest esse naturaliter nota . Tertio sic'. In
nulla scientia traditur ita distincta cognitio de aliquo alio, quod non est subiectu eius primum, sicut traditur in illa,qus e set de illo, ut de subiecto eius primo; quia in nulla scientia traditur ita distincta cognitio de non per se subiecto , ficut de petia eius subiecto, tunc enim non esset ratio, quare illud subiectu esset magis subiectu eius,quam aliud: igitur si Deus non sit hic subiectu, tune no traditur ita disti recta cognitio de Deo, sicut traderetur de eo in aliqua alia, in qua posset esse subie ciui sed potest esse subiectu in alia sese-tia, igitur illa potest esse Prior ista. Pinter aute istas tres rationes sunt ali- qus persuasiones. Prima talis est. Theologia secundum August. I3. de Trinit. cap. 39.)pro aliqua parte sui est sapientia. pro aliqua parte sui est scientia; si autem esset
tantum de ani quo non aeterno formaliter, de illo esset formaliter scientia,& non sapientia aliquo modo , quia nec eκ primo . subiecto, nec ex attributione, quia aeterna non attribuuntur temporalibus. Se unda
persuasio, Quia superior portio rationis habet aliquam perrectionem propria sibi correspondentem: ista autem si est de sub lecto non elemo, ut de proprio subiecto,
cum aeternum non attribuatur ad no ster
num, sequitur, quod nullo modo est de sternis;& ita nullo modo perficit portionem supepiore rationis,& ita esset aliquis habitus intellectus omnino nobilior isto perficiens illam portionem . quod est in- conueniens.Tertia persuasio est, Quia se-esidum B. August. 1 .de Trinit.eap. I.ista scientia est de illo, quo sides saluberrima, que ad veram bellitudinem ducit, signitur, nutri tur, defenditur, roboratur, Ergo
est de illo eodem subiecto , quod est primum subiectum fidei sed fides est de veritate prima, ergo Sc. Quarta persuasio es . Quia nobilissima scientia est circa nobilissimum genus, ex 6. Metaph. dcI. de Le. a. anima,haec autem coceditur nobilissima, t. I. ergo oportet, ii sit de Deo, ut de subiecto.
mum de Boetio dico, quod loquitur ibida subiecto accidentis, dc no de subiecto
η Ad secundum de i. Physic. dico, Quod
49쪽
Intelligit de materia ex qua , non in qua, vel cuca qua. Vel melius, tuod subie eius ientiae secundum veritatem non pertinet ad genus causae materialis, sed ad genu ς causae est ientis 3 dicitur tamen subiectum scientiae materia , per quandam si miluuii nem ad factionem, ubi it mul concurrunt ratio obiecti circa quod, ct ratio materiae susceptiuae , quia iactioeli actus transiens extra. no sic est de actu proprio .sci emiae; tamen intelligitur transire, quia iasi terminatur in se, sed ad aliud circa quod est, licet non recipiatur in illo, circa quod eis, sed manet in sciente . Et pro Ner hanc proprietatem materis, scilicet ellia circa quod, subiectum dicitur materia respectu scientis, ct actus eius.
qi. Quia ens infinitu idem est quod Deus , sed Deus non est
- lubiectum illius, ergo i c. Probatio maioris. philosophus. i. Pol t. ait, ubiectum scientiae habet partes princi-Pia, de palliones; Deus autem non habet Partes integrales, cum sit limplex; neque
partes subiectivas, cu sit singulare ex se; iteq; habet principi , cu siit primum pii n- cirriam; neq; Passiones,quia pas,io inest subiecto, ita quod cit extra eius essetitiam, nihil aute sic in est Deos Ergo dic. Praeterea. Aliud est hic subiectu in Theologia quam Deus , vel ens infinitu; non ergo istud. Anyecedens probatur per August. a. de Doctrina Clitiis.c. i. Omnis doctrina vel rerum est, vel signotum; igitur res vel ligna sunt subiectum. K3. Pret rea. criptura habet quatuor sensus scilicet Ailagogicum, Tropologicum, Allegoric 5, ct Literate ; sed cuilibet sensui correspon det aliquod subiectum primu, sicut alii scietiae habenti viiii sensum correspondet subiectu secundit illum sensu in; igitur hic sunt quatuor subiecta, &nullum est Deus, nec ens infinitum. OPPOSITUM. Augura. de ciuit.cap. I. Theologiae verbo Greco significari intelligimus de diuinitate ratione sue sermonem, sed Deus e stens infinitu, eigo dcc.
iectiam Geologiae nasi in nece aris.
RES PON D EO. Circa hoe quod ait
Theologia nostra, vide superiore arti c. quid sit Theologia in se. &Jheologia in nobis, vel nostra: Circa illud necessaria patebit sequenti art.quid si Theologia necessaria, ct quid c di inges. Quantu ad pK-ma parte in conclusionis, Sc secunda dico, Quod quado habitus est in aliquo intellectu habet: seu id clia ex obiecto,iuc prima obiectum illius habitus,ut est illius, non tantum colinet virtualiter illum habitu, sed vi notum illi intellectui, continet ip sum habitum: Ita quod notitia obiecit in ilio intellectu continet euidem iam habitus ut in illo intellectu, quia intellectus
cognoscetis tale obieeiuin potest elicere omnem conclusionem huius habitus. Inhabitu vero non habente euidentiam eKobiecto , sed causatam aliunde quam ab obiecio noto, non oportet dare primum obie una eius, habens duas dictas conditiones; imo neutra oportet dare, quia perinde est habitui, ut in hoc, ae si esset de
contingentibus,quae neutro modo habet
obierium primum; tali ergo habitui non euideli ex obiecto datur subiectu primu, de quo primo noto idest perfectissiano, primo idest immediate. cognoscuntur primae veritates habitus illius; Theologia aut e nostra eli habitus, no habes euidet lain ex obiecto, etiam illa quae est in nobis de Theologicis necessariis , non magis ut in nobis, habet euidentia ex obiecto cognito,quam illa, que est de contingentibus; ergo Theologiae nostrae, ut nostra est, nsi oportet dari obiectum primum, nisi pri mum notum , de quo noto immediate cognoscantur primae veritates. Illud primu notum est ens in sinitum , quia iste es hconceptus perseelissimus, que postumus
habere de illo, quod est in se prima subiectum: Quod tamen neutram praedicta rum conditionum habet, quia non continet habitum nostrum virtualiter in se, nec multo magis, ut nobis notum sontinet ipsum habituita: tamen quia Theologia nostra de necessariis, est de eisdem, de quibus est Theologia in se, ideo sibi assignatur.subiectum primum, quo ad hoc,quod est veritates continere in se, & hoe idein
est subiectum Theologi nostrae, quod est primum subiectum Theologiae in se; sed quia illud non est nobis euidens, ideo
on continet istas, ut nobis notum, imo
50쪽
non est nobis notum. Si arguis, ergo non est primum obiectu in nostri habitus: Reia pondeo, verum est; non est primum subiectum dans euidentiam, sed subictum pri
mum continens omne, veritates, natum
dare euidentiam, si ipsum cog cosceretur. Et haec dicta sunt ad quaesita de Theologia nece ssariorum.
post. dico, i subiectum cuiuslibet scietit, naturaliter inuenis est aliquid uniue ale, ideo subiectum talis scietis, oportet, quὀd habeat partes subiectivas, istius a vie scientit subiecti uin est essentia hec , ut sngularis, quia imperfectionis est in natura creata uniuersali, quὀd in. multis singulatibus diuida tu illa igitur imperfectione ablata remanet, quod illa essentia est scibili ,sine diuisibilitate eius in partes subiecti uas:
me possiet dici, quod personae diuinae sunt quali partes subiecti ut ipsius essentiae diuinae, sed essentia in eis non numeratur. Q. Vare. Quod autem additur de pasi ionibus, di- lib. .dic. a. cunt aliqui, quod attributa sunt quasi pas ,3 siones huius essentiae. Sed hoc non valet. quia consideratio attributorum naturaliter a nobis intelligibilium, est consideratio metaphy sica, nisi siti aliqua attributa per se tantum conuenientia huic essentit, ut haec, Sc non ut a nobis nunc naturaliter intelligitur confuse. Quod autem accipitur, quod passio est extra essentiam subiecti, haec est vera ubi passio est realiter causata a subiecto, sed in diuinis , illud quod
habet rationem passionis, non est causatum,quia per identitatem transit in essentiam; tamen quant una ad scibilitatem, scitur per essentis rationem, ac si esset realiter dili in icta ab essentia. Quod tertio dicitur de principio subiecti, dico, quod non oportet principia scibilis esse principia in se ipsius subiecti, quia entis inquantumens,quod ponitur subiectum Ietaphysicae, nulla sunt principia, quia tunc ementcuiuslibet entis: sed oportet cuiuslibet subiecti esse principia, per quae demonstrentur ejus passioniones de eo, ex quibus principiis, tanquam ex mediis demonstrationis formantur principia complexa; sicut propositiones per se nois, hoe modo cuiuslibet subiecti possunt esse principia, quantuncunq; imprincipiati, respectu sua
K Ad secundum dico , Quod illa auctoritas exprimit materiam huius scient it in
esim uni, non sublectum primum sormale.' Ad tertium dico, Quod quicunq; sensus in una parte Scripturae non est literatis, in alia parte est literatis, e ideo licet aliuqua pars scripturae habeat diuersos sensus, tamen tota Scriptura habet omnes sensus istos pro sensu literati. At T I c Z VS 6. aeum fiasten m T Mosia in se eontiue
ris bearorum, nos rae, etiam contin
potius homo est subiectum hu-usmodi Theologiae contingen 'I.Quia commentator. r. Et hic. in prolo- Eva tisigo Scientia, inquit, moralis est de homine quoad animam .medicinalis est de homine ἰοῦ ω .' quo ad eorpus; ex hoc ergo accipitur ista propositio, stilod omnis icientia praetica habet pro subiecto ptimo illud, cui acquiritur finis praeticae, oc non ipsum finem; tinis autem istius si lentis acquiritur homini, Si non Deo; ergo, Sc.
'Pr ierea, , quasi in idem redit. Finis
scientiet est peractum suum attingere obiectum primum, inducendo in ipsum sorma principaliter intentam a scientia, puta, in speculativa inducere in illud esse cognita, quia cognitio ibi intenditur; δt in practica inducere sormam , ad quam ordinatur eius pravis; finis autem hic intentus est bonitas moralis, quς non intenditur induci in Deo,sed in homine : igitur homo .st obiectum primum eius. γ DPOSITUM. August. 8 .decI- uit. cap.I.Theologiae verbo graeco signifieari intelligimus de diuinitate rationem
in inse contingentis, in beatoriam es 8 --riis ae inna νι sine, nomis hero Grinintra ensi, uitum.
RESPONDEO primit tedo vnsi. scilicet, uod Theologia essentialiter norant sim continet necessaria, sed etiam contingentia. uod patet, quia omnes veritates deDeo, siue ut trino, siue de aliqua per , sona diuina,vi comparatur ad intra , sunt
necessariae, ut, quod Deus est trinus, ac, Qubd fili ut dicitur generari a patre, & huiusmodi; illae vero, in quibus comparatur ad extra iunt contingetes,vt, udd Deus