장음표시 사용
841쪽
An sit loris Socretas herilis naturaliter licita, sta Joris nataralis est. Et- naturalis. enim introductis dominiis homines sibi invicem obligantur ad dominia transserenda & ad operas communicandas .r a 3. pari. L Pr. nat.), & unicuique competit jus res, consequenter & operas cf. 4 3 7. para. Iur. nar. , alio sibi comparandi ia 6. pari. 3. Pr. nat. . nemo autem alteri gratis dare, vel facere tenetur, sit is vicissim dare, vel facere possit g. a 68. pari. Τ r. nat. . Quamobrem cum in societate herili famuli & famulae hero atque herae praestent operas certas ad certum tempus, modo convento, &herus atque hera ipsis vicissim praestent alimenta & certam mercedem . iι3 i. ii 3 4. ; illi sibi comparant ea, quae ad contervationem sui necessaria sunt, hi vero operas, quibus vel ad vitae necessitatem, commoditatem aut jucunditatem indigent, consequenter societas herilis naturaliter licita est
ouisti, si ramuli es famula imperfectam servitatem subeunt. Etenim se itu a hero sese obligant ad operas certas ad certum tempus prae- 4orum edi standas pro alimcntis & certa mercede 3. iis Quam-famalarum. brem cum se Nutem imperfectam subeant, qui sese alteri ad certas operas ad certum tempus praestandum obligant s. toga.); famuli & famulae imperiectam servitutem subeunt.
Si servitus intra terminos aequitatis naturalis subsistat, nec jus domini in licenti Oium dominium convertatur, famulorum& simulatum conditio a servili non dissere, nisi in eo, quod ipsorum operae magis sint restrictae, nec perpetuo praestandae, quemadmodum in servitute perfecta f=. Io 83. . Immo etiam ea, quae pru operis famulis praestantur ab hero, vel hera, magis determinata sunt, nec in iis tam liberum est heri, vel
842쪽
De Servitute ει Societate herili. 8a 3
herae arbitrium, quemadmodum in servitute persecta. Unde facile patet, multo meliorem esse famulorum & famularum conditionem, quam servorum & ancillarum. Patet autem porro, quatenus ea, quae de servis & dominis in anterioribus demonstrata fuerunt, etiam ad famulos & heras applicari
se novit. Etenim famulus obligatur hero ex pacto at 3 et . . Quamobrem cum pacta sint servanda et 89. para. 3. Pr. na' ; si qua pacto convenienter imperet herus, ea facere tenetur. QMd erat ροι m. Et quoniam non a voluntate famuli pendet. utrum facere velit, necne I. 1 8. pari. I. Phil. μυα umυ. prompte facere debet, quae herus imperat. -d. erat β-cundum.
Quia vero negligentia culpa est β. 738. para. I. PLLpra I. umv. , Culpa autem omnis vitanda β. a 99. pari. I. Fur. . Bat.), & qui negligens esse non vult, diligens sit necesse est I. 7s T. Ρrt. I. Phil. ρυα uiam ; famulus diligenter facere debet, quae ab hero imperantur. auod erat
Enimvero cum ex pacto constet, quaenam operae a famulo sint praestandae, si quae certo tempore facienda sunt, ea per se novit famulus, consequenter non opus est, ut demum imperentur. Quamobrem cum famulus ea praestare debeat, quae ex pacto debet; si quae certo tempore facienda esse per se novit famulus, ea praecise injussus facere debet.
αuoderar quartum. Pacto inesse intelliguntur, quae moribus consentanea sunt: ideo enim de iis diserte non convenitur, quia per se nota suin
843쪽
ponuntur. Absit itaque, ut tibi persuadeas, ius heri nimium resti ingi, quo famulum non ultra id sibi obligare potuit, quam ipse eidem obligari voluit. I. 1 38. De negotiis Fam ιlus tempore, quo heri negoria obeunda Ant, sua curare famali pro nequit, ns domino c9nsentiente; ab iis autem liher propria eurare
prus. potest. Etenim famulus operas suas locavit hero. ut iisdemutatur in commodum suum . ii 3 i. , & eas diligenter . exequi debet, ad quae ex pacto tenetur . ii 37.). Quamobrem cum negotia domini negligantur, si famulus sua curare velit, quando illa obeunda sunt, nec is praestet, quae debet, si hoc faciat; famulus co tempore, quo heri negotia obeunda sunt, sua curare nequit. αuod erat primum, Quoniam tamen quilibet jus suum remittere potest . II T. tart. 3. Pr. nat. ἱ herus quoque permittere potest famulo, ut eo tempore, quo negotia sua obire debebat, negotium quoddam suum curet. Quamobrem si herus consentiat, ut faciat hoc famulus, facere potest ciuod erat, secundum. Denique si quo tempore nullas operas hero praestare tenetur, cum heri non intersit, quid co tempore faciat famulus, quid facere velit libertati ipsius relictum est, cons quenter propria negotia curare potest. auod erat renium.
Nullum damnum sentit herus, si famulus tempus in utilita tem suam collocet, quo a negotiis heri liber esti Et praestartempus utiliter collocari, quam Otiari. g. I 39.
De Hreno a . & famηί negligentia. et ei malitia damnum dedbris; id famissis d. hero resarcire tenetur. Quilibet enim resarcire tenetur alteti,u. damnum, quod culpa, Vel dolo dedit 3. s 3 O. part.2.Pr.nat. .
844쪽
De Seruitute 9 Societate herili. . 8as
Quamobrem cum negligentia culpa sit q. 738. para. I. Phil. pract. umυ. , & malitia ad dolum referatur g. Ios, pari. r. Piri 'astumυ.9; famulus quoque negligentia, vel malitia
datum hero damnum resarcire tenetur. Suadent tamen rationes particulares, ne culpa quaevis famu Iis imputetur, consequeriter ne herus nimium rigidus sit inii reparatione damni exigenda. Rationes autem istie suasoriae . ad prudentiam pertinent f. as . parti l. Fur. nan , ad quam cum naturaliter obligemur g. as 3. Part. ι Jur. nat. , illae ab hero utique attendendae sunt. Jus externum modera. tur prudentia, ne ab interno recedat, dc ne conscientiae vim inferamus illius rigore.
Hero competit ius famulum Aligandi ad faciendum, quod im De jure ostiis fra conventum modum ιmperare potest. Quoniam enim famu-gandi δε-lus hero obligatur ex pacto ad certas operas praestandum malam.
g. 3 33.), jus ipsius, quod huic obligationi respondet, persectum est s. 9OR. Part. l. Fur. nati P . Quamobrem cum jus persectum conjunctum sit cum jure cogendi alterum, si obligatipni suae satisfacere noluerit β. 23s . stari. 1. Phic practis anιυ. ; si famulus praestare nolit, ad quae praestanda ex pacto obligatur, vel in iis negligentem sesie praebeat, ii ro competit jus poenis obligandi eundem ad ea praestanda 3, 3O . para. I. GL praa. umυ. b. Quoniam tamen herus famulo imperare nequit nisi intra conventum modum ii 3 a. ; illi quoque tantummodo competit jus hunc obligandi ad faciendum, quod intra conventum modum imperare potest
Ius hoe in famulis non adeo late patet, quemadmodum in servis, cum pactum possit dissolvi, si famulus idem servare nolit, prouti mox ostendetur.
845쪽
De mutuis Famulus seri commota, es tirus vici sun famuli faturem d
commodis ta occas.)ne strumo fre deset. Quamvis enim in societate qua
nomomem dam in specie suerit conventum. quid a quolibet sociorumdis. fieri debeat; hoc tamen non obstante si data occasione a liud praeterea facere quis possit, quo commune bonum pr movetur. is ad hoc faciendum obligatur I. a 4. . Quodsi ergo occasio sese offerat, quo famulus heri commoda, vel vicissi in herus famuli salutem promovere possit; ad hoc faciendum uterque obligatur.
Ossicis, quae homo homini debet naturaliter, samulus quinque hero di herus famulo debet. Quamvis itaque obligati nes heri atque famuli aestimari debeant ex contractu II 3 a. non tamen per hoc tolluntur OhIigationes naturales. Virtutis utique heri est praestare ea, quae ex pacto non debentur, scuti justitiae, quae ex eodem debentur: non tamen ideo ea negligenda, quae hero famulum & herum famulo cominmendant, praesertim cum stimuIus sint faciendi ea, quae exigi possunt, Iubentius ac diligentius, nisi degeneres fuerint cujusdam mores. Amor ille universalis, qui animos hominum unit, ut ad promovendam communem felicitatem sint proni, heri quoque & famulorum ammos jungit, ni in murua commoda ferantur. Is vero ubi absueriti societas quoque herilis non attinget eam perfecta onem, quam habere debebat. 3. 114 π.
ante HL Sisam Ar η- ρraestet, να praestare delet; ἔeras eum an em 6mα- te diem dimis me potes: alias non licet. Eidem ante diem aesi Ius Histiti. ire licet famulo, nisi herus a p.rmo recedet' Etenim cum pa--l di eis. eis fini servanda . 780 Fur. nar. J, famulus autem ne pinu. locaverit operas ad certum tempus l. ar3r. ); nec ante diem conventum herus famulum dimittere, nec famulus hero invito discedere potest. moderat .hum.
846쪽
De Servitute oe Societate herili. 8a
Enimvero si pacta mutuas praestationes continent, &unus pacistentium praestare nolit, quod debet, alter a pacto recedere potest g. 8a T. pari. 3. Furi nat. . Quodsi ergo famulus non praestet, quae praestare debet, herus eum di- martere, & si herus quocunque modo a pacto recedit, famulus quoque discedere potest tauod eras aberum.
Utriusque jus, tam heri, quam famuli, nascitur ex pacto. i g. II 3I. , ex eo aestimandum f. II 3 a. . Quamobrem non magiis licet herci dimittere famulum, quam famulo discedere. Nulla ea in re inaequalitas est, licet societas herilis. alias sit societas inaequalis.
Iini a rem me, ad quod βcietas herilis conrram, societas mana se quoque Lnlis sinua . Famuli enim non minus, quam heri Geras Leri jus omne ac obligatio omnis aestimatur eae pacto g. 13a . . H Duaris. Quainobrem cum societas herilis ad certum tempus contra hatur I. D 34. , ultra istud tempus nec famulus hero, Declicius famulo amplius obligatur, consequenter & jus utriusque extinguitur. Societas itaque herilis finitur
Quoniam pacta renovari possunt, vel expresse, vel tacite; societas quoque herilis ultra tempus conventum mutuo heri ac famuli consensu prorogari potest: quod absque ulteriori demonitratione facile patet. β. δ 44.
Quoniam finito tempore, ad quod societas herilis con EUHas f-
847쪽
FaciIe pater, societatem herilem inter hunc herum & hune servum finiri, licet ea quoad herum subsistat, quatenus alium famulum in eam recipit, priori dimisso. g. 3 3 4 I.
M lis,o ini Dira tempssi contractus nec fraus Jamulo herum, nec famuώDM.A noistus hero famulum obum loco fui obtrudere 'test. Etenim is
μοι, ista mulus obsigavit ad servitia praestanda huic hero, nec Miris tim ipsi perinde est, cui hzro eadem praestet, ac similiter herus is, eum a m Ubligavit hunc famul n ad praestanda servitia, non vero vi., ipsi perinde est, num ab alio praestentur . tiai. , famulo
nimirum in contrahendo qualitatum heri, & hero qualitatum servi, quae . utrobique personales sunt, rationem habente. Quamobrem arbitrio heri relictum non ost, . ut intra tempus contractus famulo herum obtrudat, nee simile quid arbitrio famuli relictum s. r 99. pari. . Iur. nat. . Quamobrem cum Omne jus tam heri quam famuli metiendum sit eX contractu g. ιι3a. ; nec herus famulo herum, nec iam ulus hero famulum alium loco sui intra tempus contractus obtrudere potest.
Magis tamen personales sunt operae, quas hero debet sa- mulus, quam alimentorum & mercedi3 praestatio, quae heroineumbit. Quamobrem dissicilius hero timulus, quam fareulo herus obtruditur.
a 346. De omisis Herui famulum ad aliquot dies alteri commodisre res. Et comisarina enim si hesus Carere velit operis, vel servitiis famuli indv. gratiam alterius per aliquot dies, famulo autem perinde sit, sive ea, quae hero praestare tenebatur, alii pretestet, sive hero suo per istos dies; nihil omnino obstat, quo minus herus uiuin juris sui gratis concedat alteri per aliquot dies.
848쪽
De Servitute Societate herili. 8a9
Quamobrem cum herus famulum suum alteri commodet ad aliquot dies, si hoc faciat g. 418. 't. 4. Iuri nar. 9ς eum alteri ad aliquot dies commodare licet.
Quale tum sit jus commodatarii, ne famulus habeat, de quo .conqueratur, ex iis iacile intelligitur, quae de commodato demonstravimus suo loco.
Domas dicitur societas composita ex conjugali, paterna Domus quid& herili, vel saltem ex binis. Illa perfecta est; haec sit.
Vero imperfecta. Unde patet, imperfectam componi vel ex conjugati S paterna. vel ex conjugati eo sensi, vel ex paterna Lenis. Non uria est ratio, cur domus saltem ex duabus subindei societatibus componatur: sed in rationes istas inquirere non est hujus loci. t 48.
Eadem persona, quae in societate conjugali maritus, Paterfami- in paterna pater, in herili herus appellatur, in domo dici. lias N Matur Paterfamilias, idiomate patrio vel ber ter familias Et quae in societate conjugali uxor, in pa- quinam 4 terna mater, in herili hera vocatur, Materfa ilias audit, catur.
idiomate patrio die abiuig graiij vel bre estiis Tluiter.
In domo imperfecta, quae ex societate paterna & herili comis ponitur, deest vel paterfamilias & materfamilias: quod levi
849쪽
Dum stiri Demestico communi nomine appellare lubet liberos &ρ.i,am di- semulos atque famulas stimul lunatos, quatenus siunt membra caniis. Minus digna domus. Sit ita, quod subinde nomen hoc tantummodo ad famulos atque famulas restringatur. subinde vero etiam ad omnes extendatur, qui nobiscum in eadem domo habitant. Idiomate patrio vocantur
Quemadmodum nimirum vocabulum domus hic tanquam terminus rcchnicus in peculiari quodam significatu sumitur xx r. ', ita eidem convenienter quoque accipienda est vox. domesticorum. quae inde derivatur. . IIo.
De 'ire B In domo non omnia memόra eadem habent sinu B iisdemoueligatione renentur obligatioribus I sed fiogulorum obeutones fi fora meis setosiram rienda ex sine societatu smpiscis, cultus star memtra. Etenim in como. domus componitur ex pluribus societatibus simplicibus ii 4 r. & quae in eadem domo sunt pei sonae manent eat undem membra. Quamobrem cum tot dentur fines diversi, quot dantur soci cratas simplices g. 3. , & in singulis societatibus sociorum obligationes di jura metienda sint ex fine societatis L IO.); perlonarum omnium, quae in eadem domo sunt, non eadem sunt jura, nec caedem obligatio- . nes ; sed singulorum jura & obligationes metienda sunt ex fine societatis simplicis, cujus sunt membra Nullus finis societatis simplicis per hoc mutatur, quod pi
res in unam compostam coalescant. Singula igitur membra societatis compositae manent adhuc membra secietatum sim plicium & eorum jura ac obligationes subsistunt. quae ex si nihu, smplicium derivantur. QuatenuI tamen unam comis postam constituunt, necesse est, ut hinc quoque nascantur
850쪽
quaedam jura & obligationes, quae prioribus accedunt & de quibus hic potissimum agendum.
Quoniam in domo non omnium membrorum eaedem sunt cium e obligationes, sed uniuscujusque obligatio metienda est ex rum, quι siunt sine societatis simplicis, cujus cst membrum g. ias Q.) ; mae 4 domo. η' 'πι que agere vi t. quod sexum es, Ebsae caevere, ne Hiera quomodocknyae impedimento III, quo minus aliqua μ parte
Ide , quia in embra diversarum societatum simplicium sum n eadem domo, actiones it lorum fiunt a se invicem dependentes, & frequens emergit occasio, qua unus ad alterius a ctiones concurrere potest. Hinc facile contingit, ut saltu unius societatis simplicis periclitetur, non quod membra alte rius non ficiant, quod suum est, sed quod vel dolo, vel cubPa sua a recto tramite membra alterius avocent: id quod non minus facto quodam negativo, quam positivo contingerUPotest. Ita consortium cum famulis corrumpit mores liber rum & conniventia heri eos reddit inobedientes patri & eo. rum ab hoc animos alienat. f. II 2.
Tiris domas es sinet aris composta cujuscunqae es, ut con- De fine Linjunctis visibus eorum, qai sunt membra sicuratum sinplicium, o mos B s-las societatum simplicium rectra s promoveatur. Quoniam enim cietatis omnis societas finis cujusdam causa contrahitur, quatenus compstae
conjunctis viribus obtinendus s. r. I siocietas quoque genere. composta finem quendam sibi propositum habere debet. Enimvero composita coalescit ex pluribus simplicibus g. I. , quarum unaquaeque suum habet finem sibi propositum l. a. , di plures hi diversi fines in composita conjunctim intenduntur g. 6. P. Quamobrem in societate composita,