장음표시 사용
51쪽
simpli non mouet,uel n5 eo motu,uel non tantata uiui asit,ut inquit, pellens spse existens in Inratus ad nanim,rsinabiis no moue - 'n rnecessarium est id,in quo firmatur .manere. modo accid elasi naui, ut idem fit quod mouetur,et id in quo sit matur, tamam omnia mouentur. Dico idem,q m utram mouentur α eodem motu,& eadem uelocitate,mouetur e nrba culus,& minutin puppiam siniatus penu At si pelle, si ext insteus trahens, mouet, qin terra nulla par est nauis, nem ipsa nauis. Patet ergo quaesta hae e solui non posse, nisi supponendo omne-mouetur,indigere quiete ente, . nihil sit eius,quod mouetur. Hinc p . euum hunc textum esse obseurum propter mutilationem, duae in eodice meo grsco accidix' . . .
Sed euaeres, Mi ludumversum agitii ccxllam, latum molis gubertiaculas linet, rus motus expers esse debeat, nee ulla coeli pars Ili,nec inealo condatur.
Dubitabit aut viis aliquis, utrum si aliquid movet totumhoe mlam esse oporteat etiam immobili: π huius aliqvidese snullaee nullastic piars, res inco .c li n- Similiter uerba haee mutillata repertiantur in nostro cotε, neq; dic eum n G habuerim nisi unum exemplar volvi uidei calo, te transationes ueteres,& etiam illas repeti diuersa, n s-busdam lepsit ut uel ba haec ,ut uides,in aliis reperitatur, ut notauimus in margine, in grico ueto codicea Et huius nulta esse coeli part ε. nem in eoelo veru Aristoteles postquam probauit OE bd mi uoteles PM IMMAI HI- d moues lire duplex Quiescens alterum interius in est pellens instrumenta inotus, re alterum exterius, . firmum est,in quo pelleras , Glastia stinantur,quaerit utrum eodem modo iit dice dum in motu eoli,& dicit. Dubitabit asit utim altis, utrum si aliquid mouet totum eoelum. Laggregatum ex omnibus orbibus esse oporteat aliquid immobile, hoe est aliquodnu escens intreius & quo moueanε 1ifra mot' eoeleuis. Et ut tum huius quiescetis oporteat esse aliqvid adhuc extenus quiescens, qa nulla sit coeli pars, neq; aliquid in coelo existens, per qui qupere uidetur duo, primo ii calum habeat quiescεs intrinsecus,e quo pellantur instraar qus
coelum mouetur secundo utru si quiescens extrinlac , cuicuisseξs intonsecus,& nsttomentum, quibus coelum moretur,mnitantur. Si uero uerba legantur, ut notauimus in margine querit.utrum colum ad hoc, ut moueatur egeat
aliquo in obdi & qesese Ete:& si eo egeat, ut tu illud sit
coeli pars,uel in ipso coelo. Sin asit scribantur, ut legum uti, ite eo nostro eodice, qu stit utrum coetu ad hoc ut mo utatur,egeat aliquo quiescente immobili, & utrum hae uxoportet nullam esse partem caeli, nee in coelo ipso, quand cat dato in egeat quiescente, uti si inius a pars sit eati,nem in ipso coelo, sed penitus sed in se αstum partes omnino e coelum. Hse sunt qus uidentur mi hi esse dicenda,tu ueto si eo dices melior o habes,nscdiximus melius in teuig ia'. rNam siue idem ipsium cum mouetur certam circvagit, nec Ise est uolubilitarem elusimiai co Uitrem attingEs, que guidem da loris motus nuta pars'. ac si mousis immotum continuo est; trulla itidem pars fuerit eius, quod mora tenetur, Tagitatio ς. -
Sive enim ipsum motum mouet ipsum, nec Peli alicui ima - mobili adhibuum mouere, hoc tam esse partem eius s d mo, e sistam immobila est,quod mouet similis irentillabare partem eius quod movetur.
Pro solutione dubitationis Aristo. sumit duas propolitiones hypotheticas,quar si prima est. Si daretur aliquod cor poteum quod ipsum iri se motum moueret coelum, ut brachium uel aliud tale, hoe tale eorporeum se motum, non esset os coeli, obatur, quia tale corporeu moGs coelum eum sit motu,oportet ut sit innisum alicui quiescen
λα M tale corporeum no posset esse para cali, n5 enim stant simul, qu bd si innisum alicui qui seenti ext 'e'
manenti a coelo.& si pars eali. Patet ergo qubd si eme aliquid eoi poteum quod motum mouit et eoelum, taIecorporeum non potest esse coeli pars,unde dicit. Sive eniipsum eorporeum motum mouet coelum ipsum, nee iste est alicui immobili, & firmo adhibitum ae innisum mouere ipsum calum, ut probatum est, & si sic necesse est nullam esse partem eius quod mouetur, hoe est coeli. Lit ergo hypotheti ea li est aliquod corporeum, quod morum mouet eoelum, tale corporeum non potest esse pars eoel moti,probatur, quia tale corporeum esset inna iam alicui firmo extra eoelum manenti. et sic non potest esse pars cm.li,& firmo omnino extra eoelum maneti adhibitum. ouero ad uerba attinet, uerbum illud Eius quod . mouet ut , in alns libris legitur eius quod mouet,& tune n hoc intelligit e lum,per excellentiam enim cretum dicit m uens, quasi & hoe nee esse est nullam esse partem coeli m uentis nos .hse est prima hypothetica. Secunda uero est. si corporeum, quod mouet eoelum, est simpliciter mices, nulli alteri firmo innisum, sed ipsum in se est fitimum aescens,&immobile, necesse est similiter nullam esse par tem eius quod mouetur, hoc est coeli moti,unde dicit. Sisene enim eonfestim re non per reductionem id quod muuet coelum est simplieiter immobile, quiescens, α iam necesse est similiter nullam sore partem eius,qa mouetur. Hae e est laeunda hym h xi δ' . . ac L.
inynetiam qui memoriae literiis hec mandarant,illa crate tradunt, per globi eouersionem nullam omnino p tem quietem fouere, quandoquid in necesse es t uel inum quir siere, uel ficto partium diuortio illius drahi continatim.
Et erecte dic ut ehentes, scirestiriter motest bere nulla manet pars. Aut n. totam necessaria erat manere aut es hi contin statim ipstus. Probat secundam hypotheticam auctoritate physsex
rum. Sphaera enim coelestas,ut dicunt,esi mouetur, necesse est aut totam integram mouera, & ite nullum quiesco
potest esse ipsus pars, ut ii alia pars
uentur necesse est cotinuitatem cali distrahi,separarique partem quiescentem ab ales partibus, quae mouentur,vn de dicit. Et hoe recte dic sit dicentes, qsrorculariter m tae sollerae nulla manet pars.Cui' rei causam arieti approbans eorum dictum,& dicit. Aut enim totam
sarium manete.& sc non una pars quiescit, & alis nisuetur aut si aliqua quiescit,&aliae mouentur,necella est e Genuitatae spiraeu ipsus distrahi ae separari. ut intelligentior. Pet hec uult lire sorone seeundi qussis, qus rebatur. n. iuru dato qci detur corporeu quid immobile, qa coelum mouet illud esset aliud c li motiis solutio qanct psit eε pars coeli motu De prirno qussito dicemus pol te sed cum arbitrantur uertices nulla praeditos magnitudine
quandam uersans caeli habere facultatem, π extrema, Cr pucta inducunt, falsesententisse auctores probant. sed quoniam polos putat quida ui, tute habere, γι nutantat magnitudine sed uni extrema Crpucta, bii dicunt. Csi posuit sotan ε laesidi qsti,hie ponit & resellit so
nisatiotu. Ouid1. n.dixetunt coetu moveri ab imimo ie ooteo.& illud dixerint eε polos,a uident i eε soli isse mobiles,finxersit. n polos utut E hie, ut eoele mouendo coelum si meε super polos,& ne tinios dixersit esse illud corporeum immobile.Arist. ergo simul narrat Lolutionε,& illam refellit et dicit. Sed qH sida polos putat
o uada uirtuιε hpe,ut sun ipsis motor eoeli in mouξdo coetum firmi ε, a simi suspE siua ustri ibi. Non bene. Ucita obsieit,m non possint esse poli, qin poli non sunt coram,sed si extrema & pina axis, qus est diametet coeli, αhoe dicit. Qui nulla lisit magnitudine, sed si extremi metri,& pucta st axe mundi terminat,ua in qua ita
52쪽
est indivisibili ergo non potest esse imul eorpored n es
coelestis motot firmetur in mouendo coelum.
Not ieri non potest, ut quissum de buiusmodi uersicum
cum De enim nulla subnua est aliculas taliam
propter illud s)biam enim,uerba hae e psit Ieri, ut sedis dat eam quare indivisibile no psit habere uirtut ε. ut in eo coelestis motor sit metur,& Iege sie dico nullii indivisibile habere uirtute, qm eu hoe. Lindiuisibili nulla suda hoe enutri' est alie usus taliu,supra Quoru uirtutes motor sit mari possit. Melius aut puto.ut hie ponatur secuda ratio. M tune lege, enim pro etiam, hoc pacto, ad hoe etia accedit subaudii. alleuius talium polotum nulla suda sit, napoli sunt aecidentia ιmaginaria,quot si nulla est suda nue possit eue subiectum uirtutis.
Et mouerisico in unum mota a Lobus, imp δειλpolos autem duorfaciunt.
Tettio resellii h Iesbrone, quia idem moueri uno motu a duob' motoribus,est impossibile plodo illi facisit duos polos tanqua duos motores, ergo n5 bene die ut. Sed dubitabis,qm processivus motus aialis a plurib'est in holeenim a duobus pedibus,in aths a quatuor pedibus, dicendum ci, isti motores instiath sunt subordinati adinvic Eut alter alteri subseruiat,at poli sunt squales, alter alteri nee Libseruies, nec subordinat Sc rpterea cessat dubitatio.
Ex De Moeptati κmmere diduci poteris, ut ex imes alis donnino ita statui oportere ad aniuersum natur1, ut terra ad animares babetur, er quae per easdem ipsis animates motus conficiant suos. mos igitur aliquisse habeat ex ad totam naturam se, que Melam terra ad animalia, π mota per ipse ex talibus utis qui stabitabit. Sed eGita pridicta dubitat,& hoe, ut introdueat alia
solutionem,qua int edit etia cosutate.Et dubitatio est, qui
ita alaad debet se hie ad coetu, ιν est tota natura, licui tetra se habet ad alat et, est pars naturae, re etia ita quid1 dehent se habere ad tota natura,quae est coe Ium, sicut quaedam mora. Lbrachia uel tibis, qui sunt instia motus se hahet ad ipsa aialia qus sunt ps naturae,sed terta est illud fieanum supta quo mouene aiatia,& tibis illa in stia, qui aialia firmant in terra,ergo eodem modo de ecelo, quod est tota natura. Dicendum erit, unde dicit. Quod igiε aliquid se habeat M ad tot2 natura se, q ueadmodsi tetra ad ala Iia,qus sunt partes naturς,6c subaudi quidam se habeant ad coelum in est tota natura, & mota per ipsa aialia se hahent ad ipsa aialia. s tibis uel brachia, ex duabus talib' sim militudinibus utim dubitabit, & copetur ponere quidas ulla de eceto,qualia hie sunt de ipsis a talibus. Haee est
dubitatio,il Aristote.introduxit,ut narret sedam positi nem de ipso eoelo.
At qui fabulo e comminiscuntur Atutem in terra pedes laxos habere, videntur exsuo ipsorum commetisses lamm .s pcriadi ac ire dimittens thnea sit, ex circia vertices caelatorqueat,hoc autem ipsam recta euenit ratibe, poniam terra per quietem consistit perpetuam. Fabularii autem, qui Atlantem faciunt in terra tenere ma
des radentur ut is ab inressitentia dixisse fabulam, s hie uel
es diameter existat, π vertat ecthun circa polos,boc autem a Muper causam, quid terra manet. Narrata dubitatu ne,nunc narrat positionem poetarinci allegoti catillam, α deinde eam si e allegoricatam etiare sutat. Poetae itaq; finxerunt Atlant ε eigate uastissim, qui pedes in terra te mi& calam humeris sustinis, utit
strumenta motus se Iieet brachia, re fit mu externu.cter ram,interptaetatur autem sabulam, in isti uelint dicere, Mintelligere per brachia diametrum exeutem ab ortu in oecasum Sc transeuntem per centrum tertς, . diameter iste uertatur, δί uertat coelum tota existente immobili supta
qua fit matur,unde dicit. Fabulati, aut qui Ailat ε tingsie in terra tenere pedes,brachia uero ad ori si re oecasum, uidentur utim as hae intelligentia ae allegoria dixisse fabulam, et, hie Atlas ueluti diameter existat exi7s a eEtro te rs ad ori si, δ uertat eoelii eirca polos, uidetur aut haec interpritatio per e m facta,qssi terra manet immobilis eir ea quam coelum uertitur, ueluti circa firmum. Hae e est fabula, α interpritati,n u uult lipe secunda solutionε. s. hcoela in siti motu indiget quiescente, uideli. et terra. ivertitamen bui .esintentia ad patitores nec serio confirmare debent eos ipsior uertices tam uniuersi parte esse. Sed edicentibus, necessarium est dicere ipsium, nώ - σβ pari totius. Obsieit nue eontra solutionem hane primo quidε,qssili tetra esset illud firmum, quo coeli motor indiget ut m ueat coelum,cum terra non pars sit totius eali qoemoue tur, tune ipsum simum nulla erit pars totius eali moti, euius contrarium dixerunt,tire terra non potest poni fit si, supra quo motor coeli firmetur.
Addo ita etiam, quod robur, motorises risius ad rem qui sentem aequabiliter respondere debet,nam roboris, σfaciatatis munitudo est, ualli id, quod qui sitit, potist quiescere, ut id quod movet potest meae re, ιta me siris quaedam proportio Meontrariae motionis, ita quieris animo e ci rutimor,seque aut facultates per exuperant m vincuηtur. Adbee oportet uinarem aequari mouentis, er eum quae est, manentis. Est enim moltitudo virtutis er potentiae, secundum quam manet, s manet, quemadmodum etiam sicundam quam movet, quod movet. Et est quaeda proportio, ex nec irate qae. admodum coireriorum motuu sic o Pictum, er aequalis, impasibilis ab inuice, obtinentur alis secundum excessum.
Hie adducit sedam rationem, pro euius declarat icte sumit primo hae suppositione, , si aliquod movens mouet aliquod mobile supra aliquo titino, ibi causa, ut sit a talmouet tibias supra terra, uirtus moultis tibias supra teria, ct uirtus terrae siescentis,sii pra qua alal mouet tibias sunt comparabiles secundum proportionem, hoe est sere dum magis Ac minus. Circa hane lappositionem primo ponit ipsam,& dicit. Adhue oportet uirtutem mouentis de uirtutε eam quae est manetas oportet squari hoe est c6parabiles esse secundum magis & minus, per aequari enim e5-
parabiles intelligit. Et qua posset qua dicere, psiam qui stes in quiescεdo nulla habere uirtutem, ideo exponit . quiesces in quiescEdo uirtute habeat, sicut & moues uiris tutem habet,& dicit. Est enim multitudo uirtutis de pol εtiae P quam manet quod manet, quEadmodu etia est multitudo ututis, per u mouet qcr mouet,ergo nG ab r6 ne dii' si est uirtutε mouεtis,& uirtutε quiescεtis esse eo parabiles seum magis,& minus. Et quia dixit has uirtutes iqua rhexponit, quid ipse uelit pro tquari, Ac dicit .Et haee squalitas mon estem quantitatem aequalem,sed est quaeda mo
portio, ex necessitate quemadmodum contrariorum m
tuum ita & quietum: qm agεs oportet exuperare paties, si debeat actio uenite ad finem, sic quietum sunt uirtutes, hoe pacto quod unum quiescit seeundum maiorem ui
tutem alterum uero secundum minorem uirtutem,pquae
uult habere quod sicut motus sunt eo arabiles secun dum magis α minus inter se & ad quietes, ita aetes sunt comparabiIes secundum magis re minus et admotus.Veta, is quiesces i uirtute e paraε ad uesces, eoparatio est simplexi qm simpli altetu erit alteri aut rite aut mae' aut
53쪽
minus. At cum aestes e siparatur admousis eomparatio erit eoposta qm quiescεs habebit in uescendo aequalem virtutem ad ea q habet mouens in mouendo, aut maior ῆ, aut minorem haec est expositio supponis. Hse est prima suppositio. Deinde ponit scuam supp5nε εc est, et, quemadmodum uirtus mou tis,& uirtus moti, si debeat actio a ficisci,no debet esse squalis,sic uirtus mouetis α uirtus siescentis,si debet mouens mouere aliud in illo quiescευ, nsi debet esse ς quales, unde dicit. Et squales uirtutis mouentis & moti sunt impassibiles ab inuicem sed altera obtinet alteram secudum excessum, si debeat altera mouere altera erto eodem modo uirtus mouentis & viri' quiescεtis,n5 debent esse squales, non enim moues posset ali dmouere in illo quiescenti, & eu uirtus nescetis n6 res sit esse minor uirtute mouξtis nam si esset minor, mouEs mouendo aliquid in illo moueret simul quiescεs, de illud qd'. mouet . in illo quiescεti, ergo ori ut sit maior, quare uult habete hane lapp5nem, q ruitius quiescentis debet esse maior in uescendo, qua uirtus mouetis in mouEdo. Quo a reactis dem ad c si paration Eattinet, Aiaduerte, et, Aristo. uellem detur qcr ab squalibus nG proueniat adiso,cuius c5trat masserit libro de generatione aialium quarto, ubi asserit absquali&am in oti prouenit actio&teactio. Libro ilde generatione aptissime id e tradit,dicendum qu' hic loquitur in motu locali puro in motu locali puro in squalibus no a uenit actio,secus in alteratione.
Quapropter ue Attis, ue mouens quid aliud fit ex iis,
quae intra continiatur,mbilominus oportet quietem re lactiri, quam terra obtinet, aut terra de medio suos ipsius Ioco diu se teretur. Vt Num impelles imperiise impias impelletur, atque adeo per tantiam roboris. sed primum quiescens, hoc est Atlas motum parit dcirco robur maius, o uehementius erit, quam aequabilis, σquieti parsit. Eorems modose habebit robur eius,quod tum eril movetur, tu ipsi non movet, atq; oportabit tantum facultatis su spe terrae in quiescendo, quatu uni. Vocaela,idiu' motori. QAM A Defieri nequit,nulla his ficultas suppetit.qua erelam ab aliqua eiu modi re inlus condita motus incitationem nancillatur.
Quapropter flue Atlas sue aliquid tale alterum sit, quod
mouet aliquid eorum, quae sunt in terra intus, non oportet cot tendere mansione mmia,quam terra cotingat manere, aut
mouebitur terra 1 medio,ais ex loco, sicut enim pellens perulisse pulsum pellitur er fimiliter secundum virtutem. Mollet rem quiescens primum, quare maior et amplior uirtus, aut similis er aequatis erit quietis. similiter autem ermoti quies,
non moventis autem, tantam ergo oportet esse uirtutem terre inquiescendo quantam tunc totum eaelum babet. π mouens ipsam. si autem boe est impostibile, tam ibile est creoela mouerius aliquo tali eorum quae terra intus.
Ex suppostionibus argumentat, qxr si mula eoelum sima ε in terea ad hoc,ut moueat eoelsi,terra erit tulis stutis in quiescendo, uel maioris qua primum mouens coeluscilicet de' in moue do,& u sit eoelii simul. Et o deductione pfit septimo infert ex suppGnci'qa siue Atlas moueat coetu sciam poeta sue aliud,illud nsi psit mouere coelia firmIdo se in tetra qm pol Elia terrς masiva erit sIis uel maior potentis illius motius,& dicit. Quapropter siue Atias siue aliud tale alterii sit. s. aia mundi, quod mouet alia quid totu, qui sunt int' hoc est in terra, aut ipsim terram totam, n5 oportet cGtrat Edere mansione magis u irata esit in gat manere,ita ut illud sit sortius in mouῆdo qua terra in man Edo ut ex luppGnibus ps: aut si erit sorti' in mouεdo qua terra in manEdo, pellet tena a medio,& terra nisuebi a proprio loco 6d a medio, probaε consequEtia.qm
sicut Ailas pellens coeli sit mando se in tetra pillet, sic ας quali uirtute pulsum eatum pelletur.& simo Se tquali
uirtute qua Atlas pellet coelum, quare subaudi coetu, pes sum pellet terra tanta pulsione, quata pellitur ab Atlate, Verum ergo est,qst si aliquid mouet ea tu firmando se interea, qd' terra debet esse maioris aut squalis uirtutis i ce- seendo qua illud moGs eoelsi in mouendo, sumfur ergo istud ut maior,& addaε minor, sed qui scis primu.s deus,u immobilis mouet coetu ,mouet eoela firma do se in tura apud eos . Quare sequit cGero, qsruiit' setis teus masius erit maior et amplior,aut similis Se squalis uirtuti dei motius, siri ast erit squalis aut amplior utituti eoeli moti quidem a de non moestis asit desi, & se uirtus mansiua tors erit aequalis uirtuti eoeli moti, Se dei mouξtis simul uesmaior,& hoe insert. d. Tatam ergo oportet esse uirtutem terrs inueseedo qua tam isse totum coelum habet &m uens ipsum. Si aut, ut inat,hoe ε impossbile,ua reuera est impolrina terra rescit sua grauitatemsi virtus grauitatisnsi est squalis aut maior vlute motoris culegiis, ergo inpore est re coelum moueti ab aliquo tali eorsi, si sunt intin tetra,qa s.firmet se I tetra si debeat coetu movere.
Sestamen quaestio exsit de partium talistium eduersioni
bus,quam ut institutae iam disputationis proprium, e conratam cstimare poteris, nam siquis motionis ui terre quier Eexaeesserit,eertum est illam e medio eam diutissurum,nec minus costat robur,a quo ipsa vis proficissitur,in infinitum non excisa surum, cum nes terra infinita sit,ae propterea ne ipsa quid raterrae grauitas ei modi fuerit. Sed cum id quodsicri no ρομsli, multipliciter dicatur, propterea quod non eodem modo asseritnus feri non posse, ut uox a nobis cernatur , quo ea fiunt, quae in lana consistunt, cum alterum ex nece itate sit, alteram qua uissuapte natura aspectu pateat,id tu nuqua cernitur. Est autem quaedam dubitatio circa motus partium cali, quam,ut existentem propriam dictis, considerabit utis quis. Si enim quis excedat uirtute motus terrae Pictim,dium s movebit ipsim a medio. Et virtus datem aqua ipsa potentia est. s
no infinita fit, manifestum Q. Nes enim quae terrae inest, infini
ta est,ucluti nes grauitas. Q monia autem impoli dicitur murut Isino. n.similiter dicimus esse impote uocem videri a nobis, Creos, quisunt supra lana. Noe quide. n. ex nece itere,illus aute aptu uideri,non videbitu rsed circa dicta oeeurrit dubitatio, dicti si est enim qaeuiti 'coelestis motoris motiva est maior si uirtus terre m siua,qin dixit qst grauitas qus est uirtus terrae manuua est minor uirtute primi motoris. Dubitat esitta hoe Aristote. qin hoe coctio coelum de ei'mot' dissoluet Etur. Pro de
duistiGe ergo cc sequEtis,aecipit tres supp5nes, primo triptoponit qualis dubitatio hae sit δc dicit. Est aut qdam dubitatio circa mot' partisi coeli, Sc circa motum toti coeli, i,ut exist Et Erpria dieiis, eo siderabit uti crius, fici νε patet qa dubitatio da da n5 est extrar positum, sed satis propria his,quae dicta sunt. Proposita uero qualitate Ois dubitationis,accipit tres sit postiGes, quarum prima est, qa si aliquis motor in sua uirtute motiva excedat terram in sua uirtute mlisiua,mouebit tetra ipsam e medio, hanenct probat,sed fuit si peti' probata, unde dicit. Siquis enioeedat uirtute mot' hoc in uirtute mouEdi terrae qui αε, hoe est terram in quiescendo, palam qσ mouebit ipsam e medio. haec est suppG prima. Deinde dat ladam, et est,qσmotor eoeli a quo est potetia motiua coeli, Sc ipsius temen G est infinita, probat, qm necd potentiam1 sua terrae est infinita in resiste do, et si e nee illa erit infinita in moue do, 6 dicit. Et aereus aut E Lmotor coelestis a qua est ipsa --t Elia pulsiva terrae a medio, qu bd non infinita sit in pellεdo anifestum est,ex eo, quia neque intus terrae mansi quae tetiae inest, inunita est in manendo,& ressteti do, lut
54쪽
, d ueluti nem grauitas, per qua terra manet,ut est. si uiri moris erit mas, si recrat motus illoremedi est B uero ad suppositionem attinet, aiaduerte in Arist. nci illos motus fieri u lociores,' modo sint,et si e si tingit eos
este uelociores,tue coelum&terra de ignis erut dissolubilia, qm cottingit accidete illis ali ad contra nat ut ara api tudinem ill 5,hoe.n est eoiiapi. Athoe sic siit a tertis suppositionem,ubi supponit coelum simpliciter esse inediruptibile. Ex his patet ratio, de patet qu' de Ripposition bus illis duae sunt neces lariae, tertia ad Φ, ut oste dat ut illud ad quod deducit ratio, esse esitra supp6nε illa, ex pruna, quae est quasi primu antecedis . Secuda uero no est necessatia ad r6 ne, sed est bona in se,& posita ad bu, ad euu qu er et sita si motoris ad potetiam maiaua tors. Hac expositio fuit mihi difficilis,lla uerba sunt obscura.
sis tales non sint,posum tamen si infestum erum haud inridis, quia nullum corpus in infinitum dimanat prosecto inuagere poterit calam dissolui. Quid enim impedimenti intervonit, quominus id consequatur Ruictri non potest non esse. At non posse non esse mina me sini contrariusit necesseriam. De
halamos ambiguitate alia D tuetur oratio. D autem non set quidem,contingant autem esse infinit enim non contingit,propterea quia corpus non contingit infanitum esse contingetitas dissolui caelum. Qiud enim probi De accidere sede no impexibile sino impoli aut, si non opupositu nec friu est ses de hac sibone alter sit fimo.
Dat quidam solutionem de reprobat illam. Soro est q I terra p5t pelli a motote coeli, sc e celii et ignis uelocis moueti possunt, nunqua tamen accidit ut si totum hoc, multa enim sunt possibilia, quae n6 erunt. Obsicit Aristo. qm licet haee no sint dimo lubilia, saltem possunt esse, qin eius opponi si no est necessarium. Fortasse dices, qu' terra ideo n6 t sylli,qm eius uuius masiva est infinita. Contra obiicit, qm terra est finita,ergo eius uirtus mansiua est situta, proeedit aut ξ, si e primo sumit sothnε eoru secundo interponit quasi eam sorbnis de remouet illam. Tertio in seri e G tra lasonem, Ac dicit. Si autem non sint udem mot' terrς,6 motus ignis de etali uelociores, sed eotingunt ess contingit uti in eoelum distatui saltem de possibili, non enim dici psit in terea non mouea a siro loco a motore ecelesti,ila suauit tua mansua est infinita. Cuius eam dieit. Infinitum enim in uirtute non e5tingit esse ipsam terram, propterea in corp'nullum e6tingit esse infinitu, ut tertio physicotu patet, α primo de coelo. Quare teres uut 'minua n5 psit esse infinita, ergo saltem de possibili contingueretu distatui,& hoe probat, Ad dicit. Quid enim probathoe accidete aliquando, sudem hoc no impore est, est autem non impossibile si suu oppositum non sit necessat tu, si e igit uuius tonis est, si motus illoturant esse uelocio res qua sint,contingit aliquando illa dissolui, qm impose nihil prohiiat aliquando accidere, ueru remittit rε adbta de coelo, Se ad libria octauum physicorum. Sed utri r extra i quod mouetur, quicquam cocicandum
est immota, G qui sis, quod nulla eius parasit, ansecus. Utrum autem παrtet immobile esse aliquid, typiusEs extra id.quod mouetur,nulla existens illius, quod movetur partiacit non σhoc, utrum cris omni R exsore necisse M'.
Quoniam in dubitationibus motis processit disputat Dus, e resumit dubitationes uniuersalius, 3c proprie in n-hus est tota dissicultas,& diest. vita asit opollet esse aliud imobile ae qui est Es in motu cuiuscsiq; aialis, in q aiatmou Eoo se firma, ua ut illud quiescens fit extra alal, Senulla illius pars. Est ergo prima pars quinionis ut tu in otmotu aiatis requiratur uescens, qιr nihil ut illius, uel non e Praeterea dato qσin motu animali si istud sit necessari uti si sit ne eessariu in motu coeli,& hoe dicit. Et hoc, hoe est.si e si cedaε hoe in alatibus,uttsi hoc de eone edEda sit de in Oi idest in motu totius ecili, ita ut ne existere ut ne-ia motu coeli, ut in motu animalium.
dicit uirtutem dei esse finitam, sed dicit qa no est infinita
in pellendo tetra esset enim illa pulso mometatia, ideo uult in sit finita in pellendo, qm terra est finita etia ut pel. latur, lise est secunda supp5. Tertia ,sto est, . duplex est impote,alter si simplY,ut uoce uideri,alter u per accias, qui aptum est esse tale, sed propter aliquod impediens,nun. erit tale,ut stelis parus,qui strat si pia luna, uisibiles quidem sint per se, qm lucide inpore alit est illas uidem, qBdistates no psit uideri, Sc sic impedimeto aecidet impote est uideri. Dicit, ' aut impossibile di multi r, si enim pri dicimus eue imposse uoce uideri a nobis,& eos planetas uel eas stellas, qui sunt lapta lunam, nam hoe sdEscilicet uocε uideri & simpli no uide ἔ, qm iee uide,
nee est aptu uideri,illud aut .ssydus paruum supta lunam aptum uideri non indebit ut propter impedimentum distatis .Et Dba haee suspensue legant ut uso ad textum sequetem. Per hae igitur suppositionε uuli habere . e talum est de necessitate limpli incorruptibile.
coelum uero immortala, G nequaquam HiiDdibila ex neces. Hare arbitramur. At β bre recipiatvir rati tum ex nec itateia putabitura uidem motus miorsuapte natura esse, vis cotingere potess,eum dico ὶ quo terra quilis, ta ea a quo ignis.
σsummum corpus uotatur. Ilassi in rebus facultates uebo
meritiores coelium, Cr terra obtinent reperienta coraliam cr terra dysipabun rura uehementiore facultate, quam rasti, quam utras obtinet.
- coelumitas incorruptibile esse, insi labile patimus
' ex necessitate.aecidit via siccandum banc rationem. non ex neces rare. Aprum enim erit, Creontinget esse motum minore,
sos corpus. si armcius excoli sint, dissoluentur bης
ponat diis talion ε,et sotmia sic Si intus eali motiva est maior stute teras masiua,eoelu et oia diabluent, probaε,
qm si uitl'coeli moti . cptimus motor est maior uirtuteteris m sua, uir la motoris erit maior et ea uirtute qua terra est apta moueri, et ea uirtute qua ignis in sua sphsrix, id coelum fiant apti moueri. vltra,v viri' moto is est ma- ot his uirtutibus,motus ille,quo tota est apta moueti,&mose ignis Ac eoelietit maior qu1 ignia tu e si lant apti moueri, θί sic destruet Fortio aptitia dinum mobilium ad potentia motivam,& sie ulterius illa destructa, de iitur e tu Sc terra de ora,un dicit. Coel si itaq; incorrupti te esse.& indii lii bile putam' ex necessitate simpli, qm caret materia α piratio, de hoe supponenda est ex tertia suppsine pri 'posit accidit aut seiam h e Gnε μ' pere
sam csi cedebat.n.uirtut ῆ motoris coelestis esse maiorem
uirtute misiua retri eoelsi nU ex necessitate esse leorruptibile ae indissolubile. Est ergo enthymema, si id qu' dicta est .sqa uiri 'motoris coeli sit maior uirtute m liua tre, si uet aecidit cald no esse simpli incorruptibile, a bae pntia, Sc dicit. Aptu n. erit dissolui,& ptinget esse motum maior ε, 6c eo,e quo quiescit terra, ct eo a quo mouentur lenis, Sc eotiis teste,q ursum est. Si igitur eccingit esse moi' uores his motibus,quilaus haec mouentur, esit ingit mobilia di Ablus. Coelii enim de ignem moueri uel eius qua sint apta moueti est illa esse dictoliabili M. n. quaccidit alicui c5tra naturalem aptitudinem, est illi mortale Sc perditiosum, α hoe dicit. Si igiε motrignia etali de civili terrae excessi sint, hoc est sint maiores u apti sunt eε, haec . oiadi luentinui eε. Psit ergo a primo ad ultimuro sies rati,si utit 'coelestis motoris est maior uirtute mas tua ors,2 sup ne prima, mouebit tota e loco optio illi',sim uisit terra,uirtus motoris erit maior G rearat mot'coe
55쪽
TtRMe d Imrius,an rares est in uniuerso itiserem Masere sorte enim per absurdum uictri potoriis , flesezuuessionis
Fortasti enim uidebiti. r utis inconveniens Odi principiu
molus in terra intus sit. Respondet ad secundam Ad dicit. uidetur absurdum
motorem coelestem egere terra, in qua se firmet ad hoc ut moueat coelum, qm tune no esset primus motus simplicitet immobilis,eum in mouendo depεderet a terra, unde inquit. Fortasse enim uidebitur ut ' inc Gueniens este, si pricipium motus intus e tetra sit, dc ue nct oportet, ut prim' motor in mouendo, egeat terra, alioquin prim' motor n5 esset simpn immobilis, eu depederet aliude in mouξdo.
propter isto probessibus'imuim Homerius re licetinisse uideri potest. sed nes supremum in terram deducere coelo. ba iovem uis uti queat, non Dique, Deae
Ans papam,vi librabimini simul omnes.
Nam i pzod agitatione, ermosu uacuum est, 1 nemine mae
Homerum. Sed non utis ammouebhur de caelo in terram
seu supremum omnium. Nesst ualde labor erint, approhendere omnes ei j omnesia drae.
omnino enim immobili a nullo. contingit moveri. Quod deus sit omnino immobilis, Se simplicitet in sui actione independensabat uelificando Homeri ita, Ac dicit. Quapropter uidebiε ut iri, his se existimatissi', dic εtibus deum esse simpliciter immobilem dc indepe dentem bene dixisse Homerum, qui ad uerbum se ait. Sed n5 uti
que ammouebunt de coelo in terram inuem supraemu omnium .etia si ualde laborauerant eum appis hedere oti duomne', deae,causam assert huius-Hometus inqt. Omnino enim immobile a nullo contingit moueti,4 se inimus motor in mouendo cαlum non indiget aliquo eo pote quiescente in quo se firmet, sic enim ab eo aut moueretur,aut dipenderet.
Vndest ex principio pendet inurato, olim prope laesi controuersia,explicabitati ut contingat coeli eoaugmetit ictim dii lipari necne. Vnde soluitur ex dubitatis diu dicta, virum contingat, aut
non cottingat dissolui coeli constitutionem β sit ex immobili
principio ortum. Alurenus non imperit 3s Aristo. expositor refert haee ad dubitationem quae prius in hoc libro laeta est,dicebaε enim si motot etali sit maioris uirtutis in mouendo Φ uir.
tua terrae in quiescendo,motor coeli mouebit terram, α sit rata mouebitur,dis luentur omnia. Respondet,ut Aluernull autumat, P coelum licet procedat 1 deo non dis luetuet propter hanc rationem, quoniam licet uictus dei imouendo maior si qua uirtus terrae in qiuescendo. tame non oportet,ut illam moueat eam enim iue moueret, si no posset ealum mouere nis firmat et se aut pedes suos in terra. Ego uero arbitror Aristotelem hae e uerba non ad dubitationε in hoc libro tactam retulisse,sed ad ea, qua Iibto de eotio cum Platone disputauit.Dubitauit enim utru calahoe est mundus sit sactus .ubi Plato dixit, qσ est saei de
nouo per generationem,cGtra quam opinionem Aristote lea dilauiauit,& probavit qa n mundus per uera generationε de nouo esset sactus,iterum eorrumperetur. Ad hae ergo dubitationem .ut arbitror,esiuertit mentem, Se dicit. Vnde soluitur,et dubitatio diu dicta. s.libro de eato, luttu contigat, aut non contingat distatur eali constitutione,
dato qcr coelum sit a deo esistitutu et ab immobili principio ortu, qvi inquo luit otium ab immobili piincipio,
εd non per tenerationem nouam, sed ab eierno se eius opinionem no oportet. ut dissoIuatur. Propter duo enim non dita luitur,dc quia no P generationε ueta factsi sint. Se ua fuit ortam ab immobili principio, e quo nihil nissit si oritur,uetsi de his in librum de coelo. Haee expossis o uidet mihi e 5sona, propter uerbum illud diu, qσgrsee est παλαι, qa adverbium est istis latis temoti.
sed enim huismodi immotam principium non modo, in aestralibus condendum est, uerum etiam in i ,quae per lacum mo moueant. Smi sim alti parra deleti moum,aruptis .cui id, quod mouetur, imia
sum motum vis illudfit pars quae movetur,nam aererat risu era ς fiat. in animalibus autem, non lamste immobili oportet esse,pd etiam in ipsis,quae mouentur fecunia locum, quaecunq; mocrati astipsa. Oportet enim ipsorum hoc quiem moveri, cautem quiescere,cuifirmatum motum, quod movetur,velutissaliqua pars moti . Girmatur. n.alteri quast manethatur Nune dissoluit dubitationem qua tu ad primam part quael est de Halibus,de uult qa ala indigeant duplici quiescenti exteriori Γ motu eorum totali, Minterioriar motu eo in pati tali.& dicit. Et lege sic.In aialibus asst,quscum mouentur scum Ioesi,de quicum mouent ipsa seipsa, hoetst quae sunt alaba n secta, qui reessiua ain a d Ar,- λ- tum sic. s. extrinsecum immobile oportet esse in quo se sit mEt eu mouetur, sed opa ne immobile esse in ipsis, qui eumouentur no tota, sed altera pars mouet altera, ori vis tum a Ialisi, hoe adem moueri,ut puta crus, hoe aut sescere, hoc dico eui eius qa mouetur firmatum est. s. coxa, si ergo eius mouetur,& no totu animat,oportet id cui crus firmatum est quiescere, ueluti .ut inquit.' Si aliqua pars moueatur, oportet alteram quiescere,cui causam asstre, α inquit,Firmatur enim altera pars, qui mouetur altera
quasi manenti Ac quiescenti. Inumma tamen in contentionem venirepogant, atrum haec
quos recorio instinis omnia principium quiescendi, o mouens habeant, o in aliqua re extra quiescere insillant. De inanimatis autem quacus mouentur, dubitabit utique aliqvi Lutrum omnia habeant in ipsis π qui scens, ex mouis, Cr aliquid eorum, quae extrinsiccus qui curvi, cui firmentur necessariobo.
Tettio quaerit ut tu in alata,ut elementa uel mista,qvie mouentur a prae dominate enito habeat illud duplex si mum. cinternum, x externum,& dicit. De maiatis aut Hquaecuq, mouentur,dubitabit Mul; alias uti si ola habeat in ipsis mouea de quiesces,& hoe pro motu partis ab alia parte. dc utrum pro motu totali habeam aliud eotia, quae extrinsecus quiescut,cui firmentur necessario lite subaudi si de It integra mouet uinio Do ad scia attinet dixit. De inanimalia quieti. mouentur,orn terra, qus no in uetur sed aer aqua Magnis,de his. n. qusrit.
An id fieri nequeat, ut ignis, ut terra, ut aliud, quod animorbatum sit. In inanimis quidem haud contingit, ut G quiesces res is dis ipsis plane animalibus, a quibus inanima motumnacsuntur,inanima enim omnia pulsu agitantur exterariataque principiam omnium,quae ita agitatur est, at illa seipsa moveant. Et haec quidem omnia, quae de ammantibus crinanimis dicere tabuimus, necessario probant ita ex institas, ta extra
An im sibiles, puta ignem, aut terram,aut inanimatorem aliquid, sed a quibus primis mouenturiae. Omnia enim ab ulla mouentu r inanimata, principium aurem omnium,quae
sic martior, ea ita ipsa esse mouentia. De talibus duum
56쪽
habere Vescens, o extra, dimentur.
Soluit, uuit ,-inaiata nee pro eorum motu habent quie cens externu, cui in eorum motu sit Etur, nec internum,cus altera pars firmet ut in sui nistri quirecens adem ternum, non hiat nis, quς moueturaseipsis propries momentis, ut tabes,uel alis, uel Dardis. At elemeta n5 a seipsis,ied a generate mouentur,ut iam e sipponat, quie scena uero internum no habent, nisi, quae habet motorem corporeum internum, e quo altera para m eatur. At cle- eta no lint intra se talem corporeum motorem, Se quo
altera pars mouea sunt. n.c sit inua, quorum motus unus
eii, de dicit. An impore est in animata hie hoe duplex
quieices, puta igne, aut terram si terra moueretur, aut inanimatorum aliquod, sed haee hiit imid duplex quiescens. a quibus 1eipsis primis opths p organis mouEtur, ut sunta alia, quae a seipsis propriis instrumentis motiuis mouentur. 2m autem quare inaiata istud duplex quiescεs non
labent, sugnat, α dicit.Oia. n.inaiata ab alio mouetur, inputa a gener te, de nullum eorum mouetur propins in-1trumetis motus. Sed principium Ed cli,utinat,olume
et quae sic mouentur ex duplici illo qviescente est ipsa
elle teiplia mouentia ab interno motote re proptes instrumentia De talibus a sit aialibus, quae hoe pacto mouEt ut ora lite ducta sunt, Sprobata,ideo cludit, in necesse siti pia habere duplex quiescens, 5 in seipsis α intra,eui firmetur,cum propr4s instrumitis mouetur.
M uero incertim est o Ficquamsuper iussit, pod prima
t ac Nut, Cromnino debuit modii utio uilia Ascissenda oratio. Mari quae motu aguntur, omnia externae parti incubantia uno mcumspirant, Texpiras, nihil enim intemnet nupro ci pondus, parium, quod quinm futaui qui destiat, quin iunt, quioant,er qui expirant. Si autem aliquod estsuperius er primum mouens, immanimum est,tas debui modi principio aliassermo. Animalia
cutem quaecus mouetur, omnia exterioribus in m Etur.
rorantia, erexpiratis. Nihil melist magnum proi cur po raulparuum,s quis faciunt entia, et ii tentia, G inoirantia, s expirantia. His declaratis, Haduertit nos ut intelligamus quid indictis no est manifestum, δύ quid est manifestii, α dicit. Sed si aliquod est suptimum M prirmam mouens toti achilaam hoe libro immanifesta est,estin de huiusnodi,
principio alius strino ut libro phyucotum d io . manifestum est,in hoe libro est, . aialia quaecuns mouentur,ola innisa ae firmata exterioribus manentib'mouetur, di co omnia,qm Ad respiratia, Sc inspirantia. Nam differt Mhil ea proecere magnum uel paruum pondus corporeλα illud firmate in aliquo manenti, v quide iaciunt spuEoa,fic tussientia, δί inspirantia Sc expiraria, haee. n. omnia habEt eorpus vastum, qssi h fit pulmonε,qui non inest nisi aialibus mulis ealotis, α quae tussisit magna eorpora hahent propter magnitudinem calidi . ergo haec siue magna sue parua sit,non mouentur,nisi firmen ε in aliquo qeseent δρ dixit notane de his Halib' magnis, qui pania firmari in aliquo non est dubiae uo ad uerba attinet, aiadue te . omnia tussientia lant aialia magna, qm non tussisit. nisi descensu segmatis a cerebro,hoe aut ε fit propter cerebrum magnum, quibus autem inest e ere si magnum.
io sunt M pulmo ix eor ualde ealida, ct sie non animalia essent tussientia, nisi sint magna.
se in controuerstam quos tralitur, utrum in animalita taxat cura per locum mouetur,quippiam debeat piissim, a
etiam cum exse aderost, er auctum recipi Deprima fom tione, erinteritulo arua yrenti est promtissentin prima motissmerducius, eriti teritiuis quem ex scimus, si prasim evisa explicabitur aliarum omnium moti
num, Creo quia magis: quod ut primus iae motus euasi insiti soscis animali postquam absolutum Ustatuitur. virum cutem in eo o pressio dum secum seipsum mo . necoporteat aliquid manere,aut in eo quod alteratur, et astipso augeturYDe ea aurem generatione, que est 1 principio, cet dem pii Galia ratio est.Si enim primus motus quem quid radicimus, tenerationis ex corruptionis est, hic causa Miserit. Gallorum motuum omnium memoron autem in toto, eris animaliprimus meus ille est, cuperficiatur. Quirit post haec utrum in alijs moti quitatur aliadmanens, ut principium mouendi alterum, in si quiescis, de primo quaerit,ic dicit.vinim aut in eo solo quod secadum Ioeum seipsum mouet, oporteat aliud manere uelut
motor corporeus quiescens cui alterum innuatur,aut etia
in eo . alteratur de a seipis augetur tale sit teperire. R spondet Ac primo de generatione, Sc dicit, in in generationedion est reperire tale quiescens, quod mouet alterum, qm generatio est primus motus omnium motuum,u aiali insunt, Sc qiu est primus motus in alati ideo in eo n6 est dare partem gener tem cui pars genita innitatur, quonianihil generat a me secundum totu,nem fm partῆ. Quod enim generatur n5 est,qs autem generat,est, modo nihil simul est Ac non est, neq; scum totum, necu stum partem,
ergo in generatione non potest dari tale immobile , unde dicit. De ea autem generatione, quae est a principio. quκ uocatur mundi Sc retum olum origo,& de corruptione qerit ultim alia ratio est, subaudi a generatione particulati, quae est aialis. Cam assert, dc inquit. Si enim prim' motu quem nos dicimus primum motum, generationu de corruptionis est, hoc est. Si primus motus totius est generatio Oer qua mundus primo mot'iuat ad eis hic motus. qui prima generatio est, erat e 1 dc aliorum motuum omisnium, quoniam prima, in ot genere est ea aliotuin in illo genere, Ac locutus est conditi aliter, qm sc qm ius opinionem primus mot' est cuculatio coeli, sed quemadmo
dum est in toto, si illud generaretur, ita re in alati primus motus iste est,qui generationis est,cu leuera alal generende perficiatur. Ex hoe vult habere,q x generatio est prim moi'aialis,dc sic nullii praesupponit in alati, de uansi potest supponere quiesces quod sit necessarium generationu
- propter auctonis etiam Galteraticinis,stmodo id
sibiDMaus esse ρα rit. QM: est motus per lacum alios non praecesseri necesse non est aliquid latui quiescensis ij quae ex
β tum matre rationem incidunt, tum paritum auctonem rectis pia Prima quidem ductionis, eralterationis genera alia ab re, Cr percilias inducuntur.
inure Craugmentationis squid m ipsum fiat sibila cau
sa π iserationis. Si a rem non, non erit ne aerium. Priama autem augmentationes er alterationes ab alio fiant, σperatius cavsas. Soluit de aliis motibus, Sc vult qae si aIalia intra se habent suinei pium auctionis,hfit etia primopirum alterati nis,qui illudinet qa est principium augmentationis ut puta ealidum est principium alterationis. sdigestionis. talca sit principium erit quiesco 3c immobile eo motu,q -- uet, de sie in talibus est dare aliud uestes, unde dicit. Quare M augmentationis est dare aliquod quiesces, δύ immobile motu quo mouet, siquidem ipsum quod augetur fiatsbepsi causa. 5: alterationis de digestionis, loquor eo diationaliter,qin s non fiet prineipium suae alterationis, nec habet principium suae actionis, uerum in libro de genera tione dictum est,qsraiat augetur a se,& alteratur a se. qae hie omitto. Exponit adt qa dixit, esse intelligendum nodi de ptimaealteratione, Sc de ptima auction qui Maugit ut
57쪽
& auerat ut embrionssed cla alteratione se auctione, q-
insunt a talibus iam pelli. his, unde dicit.Prinis autem augmentationes 3e alietationes ab alio motore externo fiatre pre alias causas, qm ilis sunt a motore externo. Ex his patet . an alia Se plantae quae augentur,isc alteratur a seipsis, hiat inita se principium horti motuu , cte hoe Arist. appellat uelaens, manen x, 3c fixum, hoc.n est aut aia, aut
uirtus animae,quae auget,& alterat in augmentata .s in alterata .saltem il la auctione uel alteratione, aut no eo gradu, quatenus enim non augetur ea a uetione nec alteraturea alteratione uel non eo gradu,dscitur haec uirtus immobilis Se quiescens.
cum tamen feri non ut idem mi πβ generationis, er
int critus causa sit.moror enim rem mobilim, ef ctor opificium praecurrere debet,nihil auteseipso prius, G drat ause l. De
anima utrum illa moueatur necne, Crst moueatur quomodo id
contingat, proxime insilibris utauimus, abus raturam illius tomplexi Amur. Generationis autem er corruptionis nequaquam m i re
ia imm sibiles eassim esse ullum. Prox stere enim oportet
ra quod movetur movens, tr Pentra Ie Frentratur. Ipsi mautem siet Ombilis prius est. De ala uero e mouestrum aut non, CT si monetur,quomodo mollitur, prius Mura est in bis,
Repetit solutionε de generati5e, qua prima solutio fuit
ex eo ditione,& siritudine ad motum generationis, quae est totius mundi, dicit. Generationis aut Sc corruptio
nis nequaquam possibile est ipsum sibi psi eam ullis esse.
Cui' eam repetit, Ac dicit. Prae existere enim ops ei quod moueε mouens,nihil enim nihil mouere psit, re generans oportet ut prsexistate , qa' generatur. At nihil es Ueipso prius seum esse Ad non esse,ergo nihil pGt a seipso generari. Non ergo daε internum mouens ad generationem, Uouiescat ab eo motu,quo generat uel ab eo gradu, quaten non datur internum. bene potest dari externum ae se erium generans quiescit a generatione illa, qua genetat Posset quu dicere,Plato posuit alas mouetia stips, deo quae is pol ut tum habeat intra sequiescens internum. R fidet, de inquit.Sed de ara quidem siue moueatur, siue non,& si mouehquo modo mouetur, prius dictum est in libro prismo de aia, ubi dictum est ipsam no moueti nis o aeeid Ea
motu corporis. Ideo n6 omitet qrere de motore animae.
Patet igitur ex his Aristotelε in talibus motibus per quieseει intern si intellexi Ire mouis, a, uel simpliciter non moueε,no eo motu, quo altera mouet, ueI nsi eo gradu, quo alterum mouet. In motu locali hoe est mibrum, i altetuper ium iuram inititur, in aliis motibus hoc est motor,qui alterat,vel auget alteriim. Hae e sunt quae habemus ab Ativi a rom noteles quiescente particula, ubi primo que' solet,utrari moram in omni motu oportet intelligete quiescens, si re oportet prius dilucidate ut eam Aristo. exposuit. Postea oportet dubitate de multis. Quiescεa hic apud At isto. ut mihi ui detur,uno modo accipitur pro motore, qui aut simpliciterno mouetur, aut no eodem motu quo mouet, aut non eadem parte,uel no eadem uelocitate, uel nJ eodem gra-' du uelocitatis motus. Alio mctaeeipitur quiesces pro fir mo corpore, cui alterum ιν mouetur innititur in sui motu,
α utrum duplex est, externsi, cui firmatur id in mouetur, ac innuit si debeat moueti, α hoc diciε quiesces uel smplicitet,uel ua no mouetur eodem motu,quo moueε illud, qain ipta inmatur,uel nsi eadem parte, uti no eadε uelocitate,uel n5 eodem grada uelocitatis. uia uero est cor Pus,aptu natu moveri deo dici p6t quiescε aliud est in ternum quiescens, 5 istud est membrum eor potesi, quod
mouet aliet si me brum sibi ediunctum,& innisum, ut btachium manum, armus brachium, α humerus arma, Se totum animal oes partes,& hoe dr qui est Ea, qua est eorpus aptu moveri,non tu mo ε eo motu quo aucia mouet,uel n5 eadε parte, uel n5 eadem uelocitate uti nddem gradu velocitatis. Quiescεs qn sumitur minis modo pro motore, n5 proprie dicitur quiescis,smin. n. mobile n5 dr quiescens, psit in diei quiescens stam rationem
qua dicitur non moueri.Tue Arist.in toto hoc D cessu, ut mihi uidet uoluit, in loquῆdo de uesccte aceepio prostr-mo corpore,cui altetsi innititur ae firmatur I suo motu,solum in a talibus habet locum. Na in eis repetitur utrum scilicet externum,& internum. nam alat dupla se movete pote Aut secundum totum α ne in sui motu opa intelligere firmum, i instia motus innitantur firmemur, ut
deduxit Aristoteles in olb'animalibus,qus de loco ad lis cum mouentur siue per aerem, siue t aqua sue a terram, Aut p5t se mouere scum partem aliis non motis eo motu uel n5 eadε parte, uel n5 eadem uelocitate uel nG eodem gradu velocitatis, et ne in tali motu oportet intelligere internum quiescεs, in est altera pars aialis, cui per hinctura pars quae moueε eGnamna sit,& firmata δe innisa. Et hoe Aristo. deelarauit ex iis rei sinibus satis in textu. Hoc
duplex firmum eorporeu explodit Aristo. a motu coeli, et a motu elementorum. Motor. n. coelestis in mouedo e celanon indiget simo externo,cui inspa moi' innitan ε, ae fit mentur,alioquin deus in mouendo dependeret ab aliquo externo,nee coelum in mouendo aliquam sui partε, eget aliquo aestime firmo interno, euin iuncturam pars --ta eo iungatur innitatur ae sit metur, est enim ecelum esitinuum sal pr Sc unum. Explodit etiam hoe duplex firma a motu elementorum,& qm nsi mouentur ab interno motore per instri aliqua innita ae firmata alicui simo, sed a generante, nec altera pars mouet alieta per iuninuta sibi innitam, oc firmatam, cu unu quod in eoiu sit simpli esit senusi in aliis autem motibus. alteratione, generatione, de augmentatione, n5 op; intelligere uestres pro firmo, cui motor firmet instia motus, qua hoe nemo dixit, ideo ad illud explode dum n6 deuenit Aristo. haec dixit sume do stescens pro firmo corporeo. At si quiesces sumit ut pro m
tore,qui aut no mouet ut sim pse, aut nG motu quo mouet, aut no uelocitate qua mouet, aut no eodem gradu velocitatis,fie cogitur dicere in Oi motu oportere intelligere se sces uel externum,uel internum. In motu e talem primo
motor est smpli immobilis, in motu aialis ala est,qus mouet mediatibus spiritib 'transmissa a corde ad mebra. In
motu generationis,licet n5 detur uitetn' motor, dat ut externus. genera . In alietatione aut Sc auimetatione animatorum datur externus,de internus, extemus qui ct motor respectu primatu alterationu, et augmetationum, quem ons insunt internus uero est ala alterans in bra me diate corde. Et sic patet .sumedo quiescens promotote, qui no moue E sim t aut n6 eo motu quo mouet, in omtu motu opῖ intelligere uescens, nsi enim est motus sine motore, nec intelligi potest aliud moueri, nis ab aliquo ni istore Haec habemus ab Atium in summa. Verum Candauensis multa quaein,quotum primu est ut tu prim' tot in mouedo coetu indigeat aliquo quiesce te corporeo, q rnee sit pars ς caeli,nec aliud coeli. Tenet lo2nes Cada ui . sis, ut primus motor in mi do coelum indiget alid quie stente corpore sterra,s r nihil coeli est,nct quide, ut primus motor in mouedo ut mei se in illossed ut i si mei' salis uitiir, qus est,ut se habeat respectu alicunis aluer*pti'. Cum enim coelium moueatur,oportet, ut coelum id sta Jalicui' fixi, ac manentia, se habeat ecti inue aluo G ptius,
de qm istud non potest ei se aliqd eoli, qm istud respectu
alterius adhue se lipet alit et in prius, α eu non positi inieextra calum, qm extra coelum nihil est, tergo intra coelum,& qm hoe n5 psit esse indivisibile, qm te ectu in diuisibilis semper est eadem habitudo, Sc non atque
alia, ergo est corporeum,& esi non possit esse aer aut aut ignis, ergo terra. Per haec concludit . primus motor indiget terra in mouendo coelum, non ut in illa se sit me haut sua instpa esistituat, sed, ut coelum respectu illius aliter .st habeatis pr. Sed pace sua dixerim hac positio primo
58쪽
Aristo aduersatur,qui I textu asserit primsi motorε auctoritate Homeri monere independenter, si ergo in mouedo indiget aliquo quavis ratione illo indigeat, deficit. α macsi 5c dependens erit. Dicere enim dea in sua actione indigere exteriore quouis este sitra Peripateticos ripitatu ee.Veritatis.Praeterea enauit eu uoluit illud eEtru esse naturale,de non pundisi, sal sum enim est in resperi u in diuisibilis cetis citcul'sem per se habeat eadε habitudine, qm si linea.e. o. serae auersus. b. puctum immobi- iE terminum lineae. .b. do nee fiat una linea, esitan uoangulus. e.o sit minor, et
go potest coelum se life aliter qua prius, dato in cent tu eius sit in diuisibile. Vi detur ergo mihi esse dicendum, primus motor nG pGierela mourae sine eentro medio, qm est de rGne sor mali motus ei reularis esse circa mediii,modo de' nci potest sacere motum sine eo vest de ratione eius formali, sicut nee albu sine albedine, nee hominem sine ronali. NG tame seqtut ergo deus ad hoe ut moueat ccxl si indiget cetro, qm indigere dicit depEdentia, ct impellectionem in indigente. Ais quid. n. egere alio est dependere ab illo in sua acti ne in aliquo genere causae. Deu aut ε non posse sacere aliquid sine alio no est indigete illo, sed est effictum eε non posse sine illo, ideo pace tanti uiri dixerim, nil qua c5cederem deum egere aliquo exteriori pro sol actione, licet concederem deum non posse multa facere sne alis, quando illa d est de t sine formali effectus, non aut causa, qua de', - . dep deat. Secudo Rufrit ut tum uitius primi motoris sitinator in mouendo coelum qua uirtus terrs inquiescendo. ν--. Quod quidem uirtus primi mototis sit absolute maior u
enim terrae grauitas est,qus finita est, uirtus dei est essen- ' ita infinita ideo comparati qusmo est, u ,ut tu viri' primi motoris in mouendo ecelum, sit maior uirtute teris inquiescedo. Candauensis up uelle o sic, sta uiti' primi motoris in mouendo coelum est infinita, uirtus io tetis in seseῆdo est finita. Amplius uirtus terri in uescendo depedeta uirtute coeli i mouedo coelum,quiescit .n. terra a sua gia
intate, qm de' mouit coelum circulariter,& nu qua de I co ad locum. Ego vo saluo meliori iudicio,di cete in uirtute aliqua esse maiorem absolute uel eGparative psit esse intensiue,α extensiue,intensiue ude primus motor abso I te de in mouedo eoeIum a maiore uirtute mouet, u sit luti' a qua quiescit terra,extensiue Sc comparative sunt squa
les si philosophia Arist. γ tenet tetra esse sterna m totum.qm deus nG est magis sternus in mouedo eat si quatena in quiescεdo, utinq; enim semper qui scit & o h se
delentur rsines Ioani e sicludut enim uirtutE pruni motoris esse maiore in moue do intε siue qua sit uiit' tetit in cescendo. eum hoc in stat eas esse squales exiesue. Quirit tertio ut tu in inanimata in suis motiis indigeant uesten ti.Et Candauensis respG det bii. no indigent uescentii
suis motibus, quibus innitantur aut tota aut aliqua pars, nee internum nee externum, ut probatu est in textu.Indio stent aut E qui steti,ut termino ad que mouetur, alioquin
trustra mouerenε,nisi uenitEt ad locum inimi obiiε, in quo qui stat,dico immobilem aut simio, aut seeudum quid,
ut superius dictum est. Hie sunt qui de quiescenti Aristoteles M ale scripserunt. Sed eum inarum omnia ab Hiis motu iratur Genim cutem eoderis perpetva mobili, qua ratione motu incitetur, σPo pacto princeps motur agitet in principis ph ophiae commorari s disputauimus reti m est,ut explicemus, quo moudo anfra mirum corpo ri aspiat, crγοdia initium liauria semotionis animalium.
Quoniam dat mittantam omnia moventur ab astero. De primo vero moto,dis simper molo, quo modo mouetur,et
liter ipsium mouet primam mouens, determittatum est prias in his, pae ct prima philosophia, re Inpuu est costderare, pro m D cia mouet corpus, U quid sit priui u motus in auli.
Cum dixisset, quo omne qcr mouetur indiget quiescε- te,& quomo non, M quae indigeat,& qus n5, nune accedit ad pertradiandum de principio motus, qui fit in alalsebus, quς se psa mouent de loco ad loeu, α explodit duo
ab eius conderatione, alata quidem, no enim uult dicere de principio,unde moueatur inanimata,qiu illa n5 mouetur a se, sed ab externo motore,& primum motu, qua un de, Ad a quo moueatur primum mobile, in libro phicotus dictu est,unde testat,ut ibium de principio, quo animalia mouentur, dicamus inquit. Qin inanimata o Ia mouentur ab alino ae ab externo motore deo de principio horum, nihil nue dicedum. De primo ueto moto, at in sema moto, quo modo mouetur,& qualiter ipsum mouet prismia moves, determinatu est pri' in iis,qus de prima puta, reliquum est psiderare de motore aiat tu, si modo Ha m uel eorpus & quid sit principi u motus in alali.
Siquidem animati iam allistini motui aliora. prct uum ipsius uniues couersioni, modo ιδε mutuos non praestent m
tus, quoniam interse colliduntur. Aliorum enim praeter totius motrum, animata edusa motus
sunt quaecuns non m entur ab inuicem) propter id quod Uis sinduruis ab eis.
Posset quia dicere, si non uis dicere de motu inaiatot sinaturali, re de principio illius, cur no dic ed si de motu inanimatorum uiolEto,assignat hui'tes eum .deinquit. Aliorum enim praeter totius moid spistet motum coeli, alata ipsa causa motus sunt,dico aliorum. qu scitui non mouentur abinuicε.s natura, sed ut, quia ergo alalia sunt ea motuum uiolentorum,ab atalibus enim proficitur graue sui
cipium est illorum,& idem finis,quo a talia illa mouent. Quo ueto ad rε attinet, aiaduerte v licet motus proiectorum pro maiori parte sit ab animalibus,tia potest aliquod inanimatu inolenter mouera ab in alato, ut uentus moueε a media aeris regione.& fulgur ab extinctione nubium, satis autem est intelligere quod Aristote. dicit, esse uerum pro maiori parte.
Q napropter omnes eorum motiones eritum habent, amismatorum enissunt,quandoquide animalia omnia alicatus rei causa σmovent. π mouentu , ita vitae ipsium constituatur exitu sciatiis motionis. aproptπσ terminum basent omnes ipsiorum motus, etenim Cr qui animatorum. Omnia enim animalia Cr mouent.
Cr moventur alicuius gratia. Q rare hoc erit ipse cuius latino Uni quod est cuius gratia.
Quod uero motuum proiectorum, non sit quctendum aliud prine Nium, nee alium finem, exponit, sta mot'proiectorum oεa h fit finem,le terminum, si t 6c aialia ipsos agentes finem intendunt, dicit. Quapropter Be terminum habent omnes motus ipsitum inanimatorum,qui ui mouentur ab animalib' etenim α qui animalium mot' sunt,snε lint .modo isti motus sunt quodam modo ipsoru aialium,ergo habent finem. Causam affert,et inquit. Omnia enim aialia 6c mouent, sc mouentur alicuius gratia, ergo in mouendo id ipsa inanimata, hoe idem erit illis inanimatis finis ebliani t motus, quod est eui' gratia 5c sinis alalia mouentis,ergo non oportet aliter Sc seotium agere de motu uiolento inanimatotum, qm ille reducitur ad motu
aialium, α ideo ab eodem principio re gratia ess finis est,
59쪽
mi ibus motum autem omnia asinetem referuntur,ta' appetitione uisum essem. quam mens obtine: uselem, eum omnia iudicandi, oestituendi facultatem babeit,attamen eo discriminum genere siparitur, que alio trusiimus Ioco. Volantas ira cupiditas appetitioni redduntur. selectio comanis scogitationis,cet appetitionis. Videmus autem mouere animal dianoeam, crphantasiani re elemonem, π uolantium,eπ appetitum. tumen omania reducuntur in intellectum, rappetitum, etenim phantasti ensus, intellectivi eundem locum babet. Iudicarius enim omnia sunt,sferunt autem secundum disserentius, quae in alij diae sunt. Volutas autem, Crisa, er concupi centia omnia apis petitur sunt. Electio autem communis est insed aeui π dpa
Exponit fune omnia a quibus uidentur animalia tnoueri, x continuetur sic. In aiata mouentur ab aialibus, sed
aiat videmus moueri ab inteiltiau 3e phalasa, Se electio
he,de uolsitate,de appetitu siue eacupiscentia,OE enliri pricipium a quo moueri uideε alat,est aliquod horum. Quoyo ad uerba attinet, hie Atis .interdianoeam de intellegium nullam lacu militentia, deinde reducit lixe ad duoptinema. s. ad intellecturi Ac appetitum,.s dicit. Hse in omnia redueuntur in duo,hoc est in intellectum, se appetitum, phantasia Ad sensiis sint intelle 'ius, sed quoniam phantasia Ic sensus habent eundem intellectivi lo- eum in illis in quibus sunt,est enim phantasia in brutis in tenectus, ut in nobis intellectus est intellectus. Enumerauit uero sensum, no qubd sensus sit principium motus, sed
quatenus est prineipium mot 'phantas diti, a quo a alia mouῆtur. Quod uero subeant eade tonem,persuadet, Ac inut. Iudicativa eni ola sunt, Ac si e quo iudicativa sunt, subeutrationem intellectu differunt autem secundum diiset entias dictas in libro de anima . Sic igitur oes potentiae cognoscitiuae reducuntur ad intellectum.Dei de reducit oes appetit tuas ad unam, de dieit Voldias autem Ad ira de cocupiscentia,omnia sum appetitus, uno nomine appeti in s diei potiunt,licet in hominibus appetitus uolutas sit sed in brutis appetitus. Electio uero reducitur ad uitiam scilicet ad appetitiuum,Sc intellectivum, quoniam electio
est quidam appetitus, non quicuit; sed eius, quod conclusum est per syllogismum deliberativum, ae deliberatione ipsam,& sie reducitur ad utrum. Haec dicuntur principia
motus a talis, sed mota, ae ab erroribus concitata.
mapropter id etiam,quod eligi potest, tale erit, cum non omne rationali seligi queat Ied rerum agendaram ius est. His
circo i qui ita mouet,eo Hi, π boni rationem obtinet. imamo non omnis bonestus est, nam quoad gratia baias, alius est, quoad finis est rerum, quae rei alterius gratia sunt, eatenus mouet. Bona quos emetitu boni locum tenet,dis iucundum tabella est, u doquidem illud ementirum mire cr appetibile, non omne autem intelligibile appetia
bile est, sed ii quod est operabilium fuis. Idcirco tali est bono.
rum .quod mouet e non omne bonum est, triquantu enim graistia hujus aliud, cr in v tum iamis eorum. Aterius, gratia existunt hie movet. oportet autem ponere est dppares εο
num, bona loca babere. Ur delectabile, appares. n. ebl bona
Cum dixi iret,e quo principio, qs mouetur a talia in uentur nue exponit,e quo principio illud principium mouetur,& quid est motot immobilis in motu aialium. Est enim in motu aialium cui dictum est) duplex mot principium alti rum moues motum, istud est intellectL Sc appetuus, uti electio Alterum mouis immobile, e quo illud principium mouet. Cuspitur dixisset de principio moto, hune de princ ipio immobili agit, de e Geludit quasi ex dictis, ν illud iii appetibile, uam si principium motu est intellectus 3e appetitus, eum istud moueatur ab appetibiai,
igitur principiti immobile erit appetibile Se qm οε appetibile est intelligibit nullus enim appetitus serε supra lenotum. Supponens ergo appetibile,qcrintellectum Ad appetitum mouet esse intelligibile, exponit quale intelligibile. α dicit. Non omne autem intelligibile appetibile est, qm non speculabile. Speculabile enim intelligibile est, de in non est appetibile. sub rone speculabilis,aut intelligibilia,
sed illud intelligibiIe est appetibile, quod est operdilium
M actionum finis. Finis enim mouet appetitum agentis. Hi ne concludit-tale appetibile mouet iit bonum,et ita uult habete qa intelligibile qa mouet ut appetibile, sit boniam. Deinde exponit quale honum, no. n.oe honsi, ut inquit, est qa mouet,multa enim sunt bona, ouae non
mouent appetitum, qm non appraehenduntur,ut nona,iis
dicit. Illud bonum mouet ut appetibile, qLr est finis, de quod mouet oi finis, 3 lege enun pro sed, hoc pacto, sed
inquantum gratia huius est aliud,& pro id est , inquanta est finis eorum,qus alterius gratia existit, hie idest ad haerationem mouet. Sic igitur quod mouet immobile, est appetibile, ergo intelligibi Sc non Oe intelligibile, sed quod est finis operabilium, hoe est bonit, ergo intelligibile mouet, quo est bor um,dc nsi quo est omne bonum, sed ea ratione qua est bonum de finis Quare appetibile quod mouet immobile,mouet quo est bonum ut sinis. Ses dices an bonum ut finis sit simpliciter bonum, Respsidendo, mur, oportet autem ponere Se apparens bonum iu delectabile habere locum boni,apparens enim bonum est bona sali εappetenti,& si e nu quod movet ut finis satis est, ut sieuel simplicitet bonum uel γpparet bonum. Animaduertequbd per intelligibile,intelligit in disterenter cognoscibi te siue phantasticum,quod est brutorum, siue intellectuale, quod est hominum,nam Sc per intel leyum indifferenter intellexit Ec phalasam, quae mouet bruta, 6c intellectum promie,qui mouet homines.
constat igitur mobile perpetuu partim mili modo 1 primo agitari motore,ut gula animalia ab re appetibili, paristis alio modo. Ergo perpetuum obtinet motum, cum animalia impulsus exitu terminit usita sincidenim quod perpetusi est. pulibram habetur,erquis reuera est, o prius, bonum statuitur, nec mado est,modo non est,ae omnino Suinius, dis nobili
us est,quim ut quicquam alias prius se habeat. incire manifestuiri est, quoniam est quidem sequantum mi
liter mouetur, quodsi remouetur,ὶ semper mouense, CT animalium unumquodq; est autem ut aliter, idcirco σ haec sima per mouentur. Motus autem animaliuni habet sum, sempiternum autem bonum, er vere et primo bonum, na aliquandoqxidem.aliquanso datem non, diuinius, o bonorabilius est,
Ex his e sicludit per ordinem quaedam, quorum prima
est,qubd animalia quae mouentur,quaedam semper mouEtur, Ac uniformiter,& 1nuat labiliter,ut etalestia, quae ideo semper mouentur, quia similiter amouente semper,cui' finis est invariabilis mouentur . Quaedam nee semper,nec eodem modo,q m non mouentur a mouente semper,& si nis ob quem mouentur, variabilis est, qin nuc honum est, nune non bonum, nune apparet bontain, nue nia apparet, et hoe pacto moueot ut aialia errena, unde inquit. lare manifestum est, quoniam est quidem Ad anima inani unumquodq;. quod 'empei mouetur, inquatum timidi mouetura semper mouente,ut unum quod cri animalium coelestra,
quatenus enim mouetur a semper mouente, sempet ccxlii mouetur, quatenus etiam mouetur a motore eudem, finε
semper fili intendente semper 3d uniformiter mouet. Desenim intendens semper bonum uniuersi eum illud inuatiabiliter intedat,semper invariabiliter eodem modo mouet, Ee quia est sempet mouens, collum semper moue ε . Aialaaiilitur calestia mouent ut semper, c fit uti, semst quida
60쪽
m uentes piterno,sd uero, quis amouente sire eadει mentionem habente. Semper enim intendit bonu uniuer quod fieri n5 motu,ut credit Arist. Deinde ponit quan mouentur terrena alatia, tu dicit. Est autem unuquodq; animalium moueri ut aliter,& no semper, ut aiat
terrenum. mouetur enim a motore OG sempiterno .ideo n5 mouetur semper, a motore uariabili, qui nue uno nune
alium finem intendit, Ic sie non similiter. Propterea con eludit driam horum, S inquit.Idcirco delige semper mouent ut Ad uniformiter . sanimalia eoelestia,motus aut aia-hiam tet tenorum het finem, de se n6 semper mouetur, terrena alatia nee uniformiter. Huius disserentis Eam affert, dc legae eausaliter particula aut hoc pacto, qm sem pater num bonum, uere bonum est . de primo bonsi, Se no aliquando quidem, aliquando a sit non diuinius α honora bilius est,q ua, ut sit prius, sed est uniforme et semper ς quar onum uero tetrenum nee est uete honu, nee primo bonsi,de aliqn ude aliqn non est bonii. o itaq; ad dria attinet,motor coelestis est sempiternus. qm separatus a corpore de magnitudine, ideo semper mouet est inuati'bilis iintentione,non enim nune intendit unum finem nile alio, nee finem quem intendit,intendit nue magis nune min' sed eodem modo semper,ideo animalia creteia mouε tuesemper, de uniformiter, semper quidem, quo mouentur amouente semper, uniformiter vo,quo mouentur a mouente semper intendente unum finem de eodE modo. Lbonau' uersi. At animilia terna contra,non mouentur semper, quoniam uel eorum motor non est semper, uel non semuillis inest, ut moueat, nee uniformiter, qm motor eoru ua
tiabilis est in sui intentione, nune enim unum finem nunc Quam intεdit, sinem quem intendit nuc magis. nuc minus intendit. Hare Aristo. et edidit, quae an uera sim libro octauo phy seorum refutauimus.
Et certe primum immotam mouet,sed animal appetitio moxi quae ipsi etia si moueatur, non tEper laeura mouetur.
. Questgitar primum est, tuam motum mouet, appetitum autem motum mouet,vllimum uero eorum, quae mouentur , nom
Secundo concludit ordinem in mouentibus &motis in Mali,dc dicit. Quod igitur est prima mouens. s. appetibile mouet Ad non mouetur, qm mouet, ut finis, qui a nullo mouetur. Appetitiau autem mouet, sed motum ab appeti-hili Se primo mouente. Vltimum uero eorum quae mouentur.s corpus aialis, quod ultimo mouetur ab appetii tuo, α anima appetente, non necesse est mouere aliquid, alioquin esset procedere in insinu uni, dico non necelle, qm si mouet aliud,ut lapidem uel naculum,hoc per accides est, per se autem non necesse est monete aliquid. Patet ergo ordo in mouentibus 5c motis in ipso animali.
'Ex bis compertam rit,idq; oprima ratione pulsum eoru,
quae oriuntur, ιmum eorum esse,quae prodeunt, animal enim motu agitur, Cringreditur vel appetitione, vel optione, incratione tamen aliqua facta persensum, aut ut . Manifestum autem ex bis etiam,s licitabiliter latio ultima fictora est in bis, quae fiant. Nouetur enim π procedis animae apperim,dus iactione,ditur so AEqposminissensum via
Tertio e ludit,vinatalibus generabilibus, laeto est
ultima motio,eorum motuu,quae fiunt,in his quae sui, dixit in his quae fiunt, exelud edo a talia coelestia, quae neci, nee eorum motus fiunt de novo,probat, quonia animal mouetur Se procedit de loco ad loeu appetit ut bruta ut electione ut homines, Se hoe non nisi alterato alid interno motore,aut secundu sensum, hoc est alterationo
sensua ut fim phantasiam, hoc est alteratione phantastio: Quo quide ales mouetur de ptocedit appetitu uel ele- .ctione: motus localis est post generationem animalis, nsir Mini potiuales appetere,aut eligete,tus suetit prius geniti ,3e pet sectum exist s.Quo ueto appetitio, εd Hectio
non postunt inesse alati, nisi praealterato principio, quod est in ipso sensual aut ph tastica alteratione motus localis sequitur alietatione, quate tecte ultima est latio in alalibus generabilibus, prima uero & unica est in anunalib' coelestibus, ut didium est.
mi intelligit quodammodo in actionem nunc incubit, nun
non Drcubi ,σmovetur, nunc non movetur, eodemsine modo
de rebus statuendum videtur, quae immotae cogitatione compra Maduntur,cr ratiocinatione cossiguntur. Quomodo autem ira trigens, quandos quitim operatur. quandos autem non operatur, Cr mouetur, quandos aut e nomoueta reicedum. Videtur enim similiter accidere, ut G de immobilibus, interigentibus G β rogietantibus.
Hactenus de principiis mouentibu ,nune uero proponit dicete,de m6, quo ex illis principiis aiat mouetur ,δc primo proponit hoe et dicit. Quo modo autem intelligEsquandom quidem operatur,qua docv autem non operan& qsio aliquando movet,quandocti autem n si mouetur, dicendum est. Quo ueto ad rem attinet, animaduerte ueat alia dupliciter mouentur,& ad agendum, re ad locum, ideo haee otia. proposuit,qsio assequatur alat, ad agen dum quidem, cum inquit Quo modo aut intelliges quandoque operatur,quandoq; aut non operatur. Ad locu uero,eum ait.& quo qno quidem moueε quadoq; autem, non mouetur. Proposita intentione , t git modum generatim.& dicit. Quod ita mouetur ad ag Edum, α de loco ad locum ueluti intelligent,6c syllogis ans intelligit et syllogicat de immobilibus, hoe est de speculabilibus. Speculabilia. n immobilia uocat, qm nee sunt operabilia, nee uatiabilia, R dicit. Vide ε enim simi in accidere intelligξti, omouetur ad agendum,& de loco ad lacum,ut accidit intelligentibus M syllogiςantibus propria qussita de ipsis
immobilibus. Quo ueto ad similitudinem attinet, ani madurate . sicut in speeulabilibus speeula itu' intellect' omnia reducit ad ens,qm omnia speculatur, ut habent rationem emia, se intellectus praeitcux omnia,qus agit, e ducit ad honum. qis omnia agit, quatenus uid turbona. Ampinis sicut speculatiuus ex ratione entis syllogiςat de speculabilibus, sic practicus deo ibus operabilibus syllo. pisat ex rGne boni. Praeterea se ut in speculabilib' est deuenite ad aliquod complexum ad qcralia reducuntur. ut de eodem ii si uetis cantur simul esse Se non esse, ita in operabilibus deuenienda est ad hoe esiplexum finis est appetendus. Adhue sicut speculatiuus intellectus cuspeeulatiue syllogis at primo accipit propositionem uniuersalem, deinde aliam sub illa, ut ex illis c5cludat quis tum,se praecticus intellect' primo aecipit una prop5nem in deterini- natam,deinde sub illa accipit unam particularem, ut con cludat in qusrebatur,esse agendui, uel de loco ad Ioeu es.se mouendum, recte ergo intellei tu practicu ad agendumesiparauit speculativo ad speculandum.
vertim in his comemplatio finis est, nam ut duas binopemeepit propositiones conclusiones conclusionem excogitatur, er
des compes.stsi dis ijs, piae geruntur, duabus a propositioni
bus concido ducitur, quae eadem actio est.
sed ibi quid si talis Dis est cum enim duas prope is
ti Mus intellexerit, conclagonem inteilexit, Creo furoru aut ex duabus propDibu conclusio quaest operatio est.
Csi posuisset e Guenientia inter intellis speculatiuii syrIogicantem,& practicii syllogicant ε .nue ponit di iam,et uult ιν in sylla quo utitur intellectus speculativus, sinis est scire,& speculati,M nihil aliud, qm in ecclusione ni hil aliud telinquitur nisi scite. in sylloso quo utitur pta cticus finis est,operatio, unde dicit. Sed ibi quide in syllogis , facto ab intellectu speculativo finis est' cula tio, scia dc uerstas. Cui'cam expotui,& inquit. Cu enim