장음표시 사용
441쪽
Lib. III. Fen. XXL Tract. IV. Ais
sensum cum utero,nequaquam praesecantur mulieres eo Iaborantes Ex ouI bus liquet, compatiente cerebro, non necessario sequi prie cationes ε harsi quidem necessario sunt compatiente corde. Ideo dicebat Galenus Lib rad Glauc. Cap. de Cura Feb cum accident. Omnem praeterea, quae ex et te prouemistrangulationcm, defectus animi antecedit; non autem necessario compatiente cereἷros nam animae defectus est cordis, non cerebri proprius Quare censeo .uterum exiccatum posse quidem sequi cerebri assectum y non tamen uterinam praefocationem ἱ & quidem potissimum, cum ex Gal. & Auic. uterina, praefocatio fiat a vapore, venenatam naturam adepto, ex corruptione ali-Cuius humoris, in Vieri conceptaculis delitescentis 3 cuius humoris presentia cum non adsit in exiccato utero, clarὰ sequitur, utero exiccato non posite praefocationem uterinam succedere.
Cap. XVII. Mirum, quod Avicenna, inenarrandis strangulatus uteri nisignis, S symptomatibus eum consequentibus, potissmum, & de quo specialiter disputat Galen. loco citato, omiserit, refrigerationem scit. totius corporis. Quaerit enim Galenus, ex professo, causam, ob quam corpus re frigeretur inpra, catis mulieribus; cuius tamen nusquam meminit in hoc 'ρ. Avicenna . Nili forsan sub nomine syncopes, refrigerationem etiam totius corporis intelligat. Sed nimis diuersa est corum ratio. At oppositum quis forsan obiecerit, nempe, quod haec refrigeratio, quae in suffocati s
st vel actio laesa, vel excrementum exiens, aut retentum, vel affectio immutata. Ad hoc vero sciendum est, hanc refrigerationem non esse quid positivum, & ideo non esse morbum ; positiva enim intemperies subith induci nequit, ut saepiusi Galeno notatum est, prout haec refrigeratio,quae subito ptie catis accidit; sed est quid priuati vum y cuius priuationis haec est ratio Vapor ille venenatus, & malignus, qui a succo, S humore in utero
delitescente, & corrupto eleuatur, transmissus, & exhalans ad cor, spiritus vitales alterat; quibus a venenata qualitate affectis, subito corpus, quod per spiritus vitales calorem innatum, & vitam conseruat, refrigeratur, non qui q in corpore frigida intemperies inducatur; sed quia deficiente calore innato, ex spirituum alteratione a praua illa qualitate, eosdem, & vitam
oppugnante, corpus proprijs, & naturalibus constitutis spiritibus destitu. tum, refrigeratur Ideo ista refrigeratio non est quid positivum; sed priuativum, quod potest censeri symptoma affectionis immutatae quoad quali.
tates tangibiles s cum prius corpus fuerit calidum, nunc vero fit idum adtactum sentiatur. od etiam haec refrigeratio sit symptoma, & non morbus, hinc patet, quod discusso illo vapore maligno, qui calorem, & spiritus oppugnabat, statim corpori proprius calor restituitur, nulla circa ipsum facta mutatione, aut alterationes quod fieri certe nequaquam posset, si haec refrigeratio esset morbus, & quid positivum; unde iure etiam remoto im- peuamento, & sublato morbo, statim remouetur haec refrigeratio, nullo ipsi corpori admoto medicamentos cum sat si in hoc casu, discutere pravum illum, & deleterium vaporem, habita etiam ratione uteri ipsius.
Et quandoque, inquit Avicenna perducit ad peripeumνmam, di Edinantiam ,
442쪽
434 . Petri Sali; Diversi in Avie.
ν apstemata colli, gh dorsi,Wpectoris. At hoc praeter omnem rationem; cum praesecatio uterina possit quidem varia inserre symptomatas non auter morbos huiusmodi: si enim prae cationis causa est in utero, ex qua ille teter, & malignus vapor eleuatur, quomodo tum a causa materiali ι tum a
vapore ipso potest induci peripneumonia, angina, & apostemata dictarum partium P Nisi forsan hoc intelligat fieri posse Avicenna, quod praefocatio uterina perducit mulieres quandoque ad peripneumoniam , debilitando pulmones; ad anginam vero, propter suffocationem, quam patiuntur gutturis partes; apostemata item illa, ob affectum illarum partium, ex uterisy mpath ia. At vero haec causa laret nimis remota, & pariter posset producere eadem ratione plurimos alios morbos.
Cap. X VIII. Praefocationis duplex est curatio; altera in paroxy smo; altera extra paroxysmum. De prima agit Cap. I9. de secunda autem in praesenti; qui curationis modus, potius praeseruatio, quam curatio dici debet y illa autem potius curatio, quam praeseruatio; licet aliquando utramque habeat
conditionem. In praeseruatione, & extra paroxysmum, monet Avicenna , si causa sit retentio menstruorum, mittendum esse sanguinem, primo ex ba lica, Iecundo
exsaphena. At in affectibus uteri, iam statutum est ex Gal. semper secandas esse inferiores venas, nisi plenitudo sit causa affectus; quo cam,ex Aetio, s canda est vena cubiti. Quare, quod indistincth docet Avicenna, de section basilicae, coarctetur ad solum plenitudinis casum, in quo liceat secare superiores venas. Quare, cum subiungit, quodfar phlebotomia basilic/ istius partis, quaesequitur declinationem matricis, observetur, si sinuit adsit plenitudo in toto, quae foueat affectum uteris si autem sit plenitudo in solo utero, dimissa basilica, secetur saphena pedis, E directo partis in utero affectae. Si causa praefocationis sit seminis retentio, prae caeteris monet Avicenna non eo se mittendum sanguinem. Ratio esse potest; quoniam hic exuperantia est seminis , quod & sui natura est frigidum, & ad sui persectionem calefacientia
requirit; cum autem huiusmodi sit semen, & hanc correctionem requirat, liquet,sanguinis missionem noxiam esse;cum ex se apta sit refrigerare. At cum copia seminis consueuerit fieri ex copioso sanguine, dico, quod si sanguinis, S seminis abundantia concurrant, secanda sit vena, ad demendam materiam praecedentem. Quod si semen abundet, ratione temperaturae propriae valorum seminalium, siae abundantia sanguinis in toto, nequaquam mittendus est sanguis; quoniam hinc magis refrigeraretur corpus ,& materia peccans non imminueretur.
Cap. XIX. Cum in praesecatione uterina tria adsint praeter naturam, a quibus symptomata eam consequentia, vel dependent, vel imminent; quae tamen in unum conueniunt, tribus locis diuisa, tria etiam indicantur; nam omnia haec symptomata dependent ab unico illo vapore tetro, & malefico, eleuato a materia, quae in v toro corruptionem passa est 3 qui tamen vaporcum triplicem habeat considerationem; nam alia eius pars iam petijt partes superiores, S membra principalia, alia ascendit, alia est in uteros ideo
etiam tria indicantur, scilicet, ut ille vapor, qui partes principales iam pe- tijt, resoluatur;qui autem adhuc ascenditircucllatur ad inseriora,& qui non-
443쪽
dum ascendit, sed est in utero, discutiatur. Ad primam indicationem implendam facient haec. Primo odores, vel scetidi, vel rerum discutientium, S attenuantium, naribus appositi. Secundo sternutationes. Tertio vociferationes . Quarto vomitus prouocatio. Ad secundam facient haec. Primbfrictiones partium inseriorum, & potissimum asperae. Secundii ligaturae,&compressiones earundem. Tertio cucurbitulae ad crura, ad poplites, ad coxas, & ad inguina. Qηarto suppostoria, & clysteres acres. Ad tertiam, primo contrectatio pudendorum, & oris uteri,&praecipvh si hoc fiat digito intincto in aliquo oleo odorato, & aromatico . Secundo usus Veneris. Tertio omnia odorata, utero, Vel apposita, vel sussita. Quae omnia optime aduertantur, dc usurpentur, Ut mulieres in paroxysmo praefocationis posisnt eo leuari. Quae omnia distincte enarrare volui, ut omnium agendorum ratio distincta habeatur, potissimum vero, cum Avicenna in hoc Cap. confusti & nulla explicata agendorum ratione processerit. At mirari subit Avicennam, qui cum ad mentem omnium scriptorum doceat, ad leuandas mulieres praefocatione, sitida naribus, odorata verb utero applicanda esse, primum exponens remedium,monet, fundendum esse super caput mulieris praefocatae oleum odoriferum calidum,Wconfortat ram, quale di oleisi nardinum, ct oleum de been , quod tamen effusum super caput, non potest non dolere, & nares, ac cerebrum non assicere, S replere. Sed quod magis,idem hoc olei genus paulo infra supponendum esse docet, dum enumerans olea ad hoc conserentia, recenset oleum de Men, & oleum soliatum. Quare mihi suspecta est haec Avicennae sententia, & censeo omnino abstinendum esse ab hac capitis perfusione; cum huiusmodi olea odorata praesecationem magis augere, quam leuare sint apta. Cur autem foetida naribus, odorata autem utero apposita mulieres praesecatas ab eo symptomate liberare apta sint, multi quaeserunt,&varij varias habuere sententias. Veritas tamen,meo iudicio,in eo sita est, cui explicandae tria praemittenda sunt. Primum est, quod natura nostra hoc habet peculiare, quod dilatatur, de expanditur ad delectabilia, constringitur autem , & contrahitur ad noxia, quod exemplo hoc patet. Ingrediatur quis halneum aquae tepid dilatantur pori totius corporis, & expanditur totum corpus; descendat autem in solium aquae calidioris, vel frigidae, constringitur cutis,& totus habitus. Adueniat nuncius laetus, expanditur totum corpus, extristi vero contrahitur; quod non alia fit ratione, nisi quia natura nost ra ad delectabilia expanditur; ad tristia autem constringitur. Secundum est, quod ex partibus corporis nostri, quaedam gratis odoribus delectantur, di quidem, non quia sensum odoratum habeant; sed ex proprietate naturae,& analogia, quam habent ad res odoratas; qualis est ventriculus, cui si insi-ctiones, linimenta, emplattia, & alia eiusmodi, ex rebus odoratis composita administrentur, summum persentit iuvamentum, & Oblectamentum sprout & cor, quod adeo delectatur gratis odoribus, ut in syncope, tremore, languore, & omnibus eius pastionibus valde ab his leuetur; si autem foetida, & mali odoris applicentur, magis affligitur; huius item naturae est
uterus, non quia odoratum habeat; sed quia sympathiam cum bonis qdori-oo a bus
444쪽
4 6 petri Sasi Diversi in Avie.
bus habens, his, &delectatur,&Quetur; quod quidem cum experientIUipsa testetur, non est quod de eo dubitandum sit; tertium est, quod ut testatur Hipp. & Gal. Lib. .. Aph. 28. Aromata, mel susta, mel odorata capitis grauitatem faciunt; cum tamen sint iucunda, & grata. Ratio est, non quia simpliciter cerebrum calefaciant; quoniam pura intemperies grauitatem capitis inferre nequit; nec etiam quia vapores ad cerebrum mittat; quia a solo vapore nihil grauatur, cum nec ipse grauis sit; sed quia, cum sint calida, cal
re suo,ad superiora,tum spiritus; tum sanguinem evehunt,cuius ratione,capitis grauitas sequitur ι quod eo facilius succedit, quo qualitas id efficiens
est abominanda magis; unde cerebrum magis expanditur, & magis ad recipiendum spiritus, & sanguinem a partibus inserioribus disponit ut . His co-
si tutis, dico primo, odorat. utero apposita iure ad leuandas mulieres praesecatas prodesse posses quia cum uterus ex proprietate naturae, gratis OdO- ribus delectetur, cumque nostra natura ad delectabilia se expandat, & dilatetur , odoratis appositis, uterus expanditur ,& dilatatur, ac simul cum eo calor eius naturalis excitatur; unde sequitur, quod dilatatis uteri porositatibus, & calore naturali suscitato, facile vapor ille pravus, ob qualitatem aromatum discussoriam resoluatur, & simul etiam consequenter materia il-Ia, quae superiora petebat, ad uterum reuocetur. Secundo dico, quod laetida naribus, in praeso catis adhibita prosunt; quia cum natura nostra tristia Te sugiat,& ea ad costringa rurist tida aut e naribus apposta sint maximo mo testa, & contra naturam, scuti ab odoratis eleuantur spiritus, & sanguis ad cerebrum; ita refugiente natura malum illum odorem, costri stato cerebro, retrahitur simul sanguis, & spiritus ad inferiora; in qua concentratione duo accidunt; alterum, quod concentrato calore,&sanguine , ac spiri ii, facile discutitur vapor eleuatus ab uteros alterum, quod simul cum sanguina, Nspiritu retrahitur hoc motu Vapor ille ad partes inferiores, &inde sciperiores ab hoc immunes sunt, simulque mulieres releuantur. Si autem OP Positum contingat, videlicet, quod naribui odorata; vel utero foetida in Praefocatis apponantur, prae catio, & morbus inualescit; quoniam ouoratis naribus applicitis, ad superiora conuertitur san huis, & spiritus; cuius ratione haec in syncope prosunt; quia a corde sensu inem spiritum reu cant f in prae iscatis autem hic motus est noxius ς quoniam simul deuehit cusanguine, & spiritu vaporem illum, qui ab utero expirat; & quidem tunc facilius , quam fieret alioquin quocunque alio mei bro. quoniam materia
iam mouetur, de lamitem habet in membro, quod cum odoratis magnam habet sympathiam. Quod si tunc temporis laetida utero applicarentur, re- sugiente natura molesta noxia, uterus contrahitur, Sconstringitur, &quidem eo magis, quo cum sitidis antipathiam naturalem magis habet; ex qua contractione in utero, & incipiente a partibus inferioribus, per quandam in illis impressionem, maiori impetu transinittitur ille vapor ad partes superiores, & qui genitus est, minus discutitur, coarctato utero, & simul etiam secta maiori humoris corrupti in utero conculcatione, dc infarctu, maior etiam sequitur cor iuptio, unde habitus fit deterior; euius ration
praso catio postea inualescit,&masis amisit. Rodsi non praesens susis
445쪽
Lib. III. Fen. XXI. Trin. IV. 637
catio adsit, sed immineat, ut fit in illis mulieribus, quibus humiditates praedictae in utero putrescunt, haec eadem, scilicet odorata naribus, & laetida utero apposita apta sunt praesecationem inducere; quod non alia ratione , quam quae iam explicata est,contingere in actuali praefocatione fieri potest. Unde qui illam nouerit, hanc non ignorabit. Cap. XX. Sicuti ad anum decumbente sanguine, qui plurimum solet est crassioris substantiae, inde dilatantur vasa illa, & extrema Venarum ca pila, cx qua repletione, S dilatatione turgent; ita in utero pariter quandoque, contingit, qui eiusdem affectus, prout qui fit in ano, idem nomen assia mens, haemorrhoidum appellatione donatus est; quae sicuti in ano solent statis temporibus , & aliquando inordinatis circuitibus sanguinem, cum ab eiusdem vel copia, vel acrimonia reserantur, effundere; ita in utero solent, vel certis, vel incertis periodis sanguinem excernere; & prout illae quandoque sunt molestissimae, & quandoque nimium dilatatae maiorem copiam sanguinis, quam ex praescripto naturae par esset, effundunt , ita hae pariter, vel dolore, vel sanguinis fluxu sunt molestae. Quae haemorrhoides in utero, cum plurimum in eiusde ceruice, in eis venis, per quas tuto praegnantes aliquando no- nihil expurgantur, primis mesbus,multo redundante sanguine fieri consueuerint, & hoc loco facile deprehendi queant,hinc a nonnullis excogitatum fuit, in hac uteri parte tantum fieri has haemorrhoides; quod tamen fallain ex eo deprehenditur, quod Auic. Aetius, & Paulus sensere, etiam in cauitate uteri has suboriri posse, nec tantum intra uterum y sed etiam Aetius addebat, intra pudenda. Ratio autem est; quoniam capita venarum desine tia ad uterum ,& pudendum, possunt pariter sanguine crassiori repleri, &dilatari, antequam ex his sanguis erumpat; qua dilatatione facta, contrahunt hunc habitum, ut laxatae tumeant, & ad recipiendum huiusmodi sanguinem disponantur, Vnde dictae sunt haemorrohides. Cap. XXI. Haemorrhoidibus uteri triplex debetur curatio, prout triplex est earundem molestia; nam aliquae sunt dolentes, quae licet turgeant, sanguinem non effundunt s & haec urantur percarum reserationem, exitum praebendo sanguini; aliquae nimis hiant, & nimiam sanguinis copiam effundunt, quae stypticis ,& sanguinem sistentibus curantur; aliquae autem dolore, Minordinat s sanguinis effusione molestae sunt; quae in duplici sunt differentia;
aliae enim sunt varicosae, & malignae, quae curationem omnino respuunt aequoniam saepius in cancros degenerant; aliae autem sunt benigniores, quas curare oportet; vel medicamentis eas adstringentibus, & exiccantibus; vel chirurgica ope . Quae omnia licet exponanturab Atticenna; tamen quia confusa sunt, ea distinguere volui. Unum tamen moneo, quod in administranda chirurgia Avicenna nimis adaucter apponit dorse, pectini, ac aliys pamissus circunflantibus pannos, infusos in aquis Opticis, nive in rigidatis; tanta enim refrigeratio inutilis est, & admodum periculosa; cum membrum peccans
si substantiae neruosae, & temperaturae frigidioris . Nisi sorsan hoc faciat ad supprimendum sanguinem; sed utcunque sit, res est periculi plena. Dip. XXII. Quid per clauos, mel mieri, et pudendi intelligat Avicenna, nouclarum estἱ cum clavus, ut habet Aetius Lib. I q. Cap.q. sit callosa eminen-
446쪽
43s Petri Salii Divers in Avici
tia, capiti claui similis, quae circa manuum extrema, & circa calcaneum. frequens esse solet, quae non videtur posse seri, nec in utero , nec impudendo muliebri y fit enim tantum in illis partibus, quae sunt ossear, & duriores, qualis non est uterus , nec muliebre pudendum. Sed forsan quis ex Nstimauerit, per clauos, intelligendos esse thymos duriores, & Verrucas, quae saepius muliebribus pudendis adnascuntur. At his non conuenit curatiost
Avicen, proposita per lin cantia,st mostientia, curandi quippe potius hi sunt,
vel per chirurgiam, Vel per medicamenta exiccantia, & absumentia. Quare in eam eo sententiam, ut phymon uteri, a Paulo dictum Lib. 3. Cap. 22. ci rei ; quod mihi suadet , quia omnia remedia a Paulo eo Cap. exscribit. Γ- ' te autem assectus nil aliud est, quam muliebrium locorum clausura, ex duriatie; & ideo emollientia tantum ad hoc probantur. Notandum tamen est,
quod dum Avicenna inquit, quod supponantur pessaria , facta ex bypo, ni
tro , ς' resima, interpres errauit; cum debuerit dicere, ex oesypo, nitro, resina, & terebinthina; ut apparet ex ipso Paulo, a quo exscripsi t Avicen. sed si hoc, superfluum est caput istud; cum superius egerit de clausura uteri. Cap. XXIII. De duobus a flectibus hic agit Auiccnna. Alter est de nympha
nomine albatara; alter de cauda teri, nominefusus. De primo egit Aetius Lib. I 6. Cap. Io 3. De secundo egit Cap. I oq. Quoad primum, sciendum est, nympham, eam esse partem, quam Graeci Clitoridem appellant, & cuius contrectatione maximh delectantur mulieres; unde, si multum excrescat, magis pronas ad Venerem eas reddit; cum ob eius excrescentiam a vestimentis continue fricetur; cuius ratione AEgypt ij, ad honestatem seruanda, consueuerunt eam secare suis mulieribus. At haec sectio nostris tempori-hus non est in usu; tum quoniam rarae sunt muli ei es, quae hanc excrescentia patiantur; tum quia nostrae mulieres honestius vestiuntur, quina AEgyptiae. Quoad secundum, sciendum est, eam esse excrescentiam carnis, qua adnascitur, vel Vtero, vel pudendos unde pudendi cauitatem replens, muliere Simpotentes ad coitum reddit. Cuius caudae illud signum propositum ab Avicenna, quod prosi atur in aestate, di abbreviatur in hyeme, est falsum, ut experientia compertum est; hoc tantum discrimine, quod sicut hyeme corpus est magis contractum, ratione ambientis frigidioris; aestate autem laxatum est, ratione aeris calidioris, quo tempore, venae eminentiores appa rent ; ita caro haec aestate maior videtur; quia ratione caloris aeris videtur
tumidior; hyeme autem, concentrato sanguine, & spiritibus, a quibus caro, & venae magis tument, videtur m inor; non tamen quod ratione subit antiae, aestate augeatur; hyeme autem diminuatur. Cap. XXIV. In sectione nymphae, nomine albatara, monet Avicenna, incisionem faciendam esse ex profundo, ct ex radice, nefluxus sanguinis accidat; qui accideret , si in medio secaretur. At contrarium docuerunt, Aetius Lib. I s. p. I. 3. & Paul. Lib. 6. Cap. 7o. adimonentes, ut non funditus illam resecemus; sed superuacua tantum pars amputetur. Ratio huius esse potest,nescit. mulier penitus hoc membro naturali priuetur &ideo rhoeada, idest huius carnis detrimentum patiatur. Caudam uteri, ex contrario monent Paulus,& Aetius,radicitus serro a scia' a
447쪽
Lib. III. Fen. XXI: Trast IV. 4 9
scindendam esse. Auic.autem,eam per ligationem cum do factam abstina e tenatat; qui modus, nisi cauda habeat originem in peniti cribus partibus, est magis eligendus, & probandus. Cap. XXV. Quod terus sed pem patiatur,de auctoritas Scriptorum, S ex
perientia docent; sed in quo loco materia contineatur, non ita omnium est communis sententia. Alij enim in cauitate Vieri , alij in vesicis utero adnatis, ut voluit Aetius;alij autem, prout & nonnulli Arabes, intra tunicas uteri eam contineri iudicarunt. Quod in uteri cauitate contineatur, quandoque ingens tumor uteri, S magna aquae copia subinde effusa indicant; cum in tunicis, aut vesicis tanta contineri nequeat. Quo ad autem vesicas illas,de quibus Aetius, non est negandum, has in utero, prout S in iecore, ut scribit Lib. 7. Aph. 1 f. ad nasci Hipp. & repleri aqua posse. Ex his tamen magnus tumor uteri eleuari nequit; quia antequam hae vescae in maiorem molem attollantur, disrumpuntur, & inde effunditur aqua. Quo autem ad eum casum, quo materia in tunicis Vteri continetur, dico, posse feri cedema, seu tumorem cedematosum; non tamen hydropem: in hydrope enim materia in uteri capacitate, non in substantia contineri debet. Praeterea, materia in hydro pe est aquosa; at quae continetur intra tunicas,est pituitosa,& crassoris substantiae , quam quae hydropem inducit. Si enim esset serosa, & aquosa, facile ex tunicis, in quibus tot sunt ora vasorum, in uteri cauitatem desinentia, dilaberetur in eandem. Quare, cum Aetio sentio, hydropem uteri tantum duplici praedicto modo fieri posse. Causae huius affectus diueris ab
Hipp.& ab alijs recensentur; veritas tamen in hoc consistit, quod huius hydropis duae sunt immediatae causae.Altera est uteri intemperies frigidior;
altera vero copia materiar serosae, & aquosae, ad uterum demandatae ; quae materia vitio alicuius visceris, & praecipue iecoris generat urs quam natura per propria vasa ad uterum, ad hanc suscipiendam a propria intemperie filia
da dispositum, transmittit, in quo colleba, hydropem producit. Et haec
de disserent ijs, & causis, quas Atticen. neglexit, huius assectus, sussciant. Cap. XXVI. Avicen. iuxtὲ Aetiuinquit, quod hunc asseelum antecedit retentio menstruorum. Quae sententia in eo veritati consentanea est; quonia frigidiores uteri, qui ad hunc affectum proni sunt, saepius mensium suppressione patiuntur, non tamen eo sensu Vera est, vel quod suppressio mensium sola se causa huius affectus; vel necessario huic affectui mensium suppressio connecta rur; tum quia experientia demonstrat, sexcentas mulieres, quibus ex suppressione diuturna mensium nihil simile accidit tum quia certa periodo in aliquibus colligitur haec aqua, & fit hydrops uteri ; quae tamen statis temporibus purgantur ; quod nec Hipp. Lib. de Mul. negauit ; cum eas assirmat purgationes menstruas habere, licet pauciores, ct deteriores. In nonnullis tamen , quae statis temporibus non purgantur, solet copiosa accumulari aqua, per effusionem sensim factam collecta, quae veri conceptus similitudinem, intumescente ventre, exhibens, saepe illudit mulieres, quas dum purant se utero gerere, statim magna copia effusa aqua, expectatio,& spes frustrantur.
Cap. XXVII. In hydrope uteri, tria sunt principalia, a quibus curativae de- sumi debent indicationes. Nam a tumore, quoniam fit a materia indicatur,
448쪽
44, petri Salii Diversi in Avici l i
ri materia contenta in utero evacuetur; id quoniam in eo colligitur, ratior ne intemperiet frigidioris, indicatur ut uterus calefiat, & inde roboretur , quoniam autem haec materia generatur vitio alicuius visceris, indicatur vivitium illud vel obstructio, vel intemperies amoueatur; dum autem hoc fit, cum nec omnino impedita sit huius aquola materiae generatio, indicatur ut quod genitum est alio diuertatur, sicuti ad vias urinae, per quas
consueuit natura huiusmodi aquosas purgare materias. His autem satisfacere non possumus, nisi prius totum euacuemus. An autem in totius euacuatione sit aliquando administranda venaesectio, ut consulit Avicenna, non ita rationi consentire Videtur; cum hic peccet materia frigida,&affectus membrorum in hoc morbo assectorum, dependeant ab intemperie frigidiori. Quare in hoc cauti sint Medici. Cap. XXVIII. Cum exscribat haec omnia Avicenna a Paulo, & ab Aetio,
mirum quare non meminerit, inter causas inflationis uteri, grumi sanguinis; a quo potissimum existimarunt Graeci posse suboriri hunc affectum; &quidem non abs re; cum ex grumis sanguinis calor naturalis partium eum comtinentium valde labefactetur, ex qua labe, di imbecillitate solent flatus ortum habere. Quare attendatur haec causa, quae in puerperis solet aliquando euenire,& inflationem magnam, non sine periculo excitare; nam retentigrumi, praeter inflationem, solent accidentia similia lethali veneno inducere; atque insuper partem affectam aliquando ad cancraenam deducere. Si tamen in hoc casu, inflationem, quae a principio leuis videtur momenti ani. maduertens Medicus, tanquam grumorum signia aestimans, eorum Uissolutioni det operam, omne periculum euitabit, & mulierem a morte vindicabit. Quam inflationem nonnulli Medici negligentes , ut experientia comperi,
fuerunt causa, ut puerperae vitam in partu cum morte commutarent.
Cap. XXIX. Actius, & Paulus in hoc affectu, nisi aetas, anui tempus, ct regio obstiterint, monent secandam esse menam i fortasse scit. ratione doloris . At nisi adsit plenitudo, forsan melius fuerit cum Auic. sanguinis missionem in hac curatione omittere; cum astectus hic dependeat a materia frigida, & caloris imbecillitas, cuius ratione flatus generantur, in eo adsit. Cap. XXX. Flatus in utero, vel efficiunt tumorem, & de his egit in praecedentibus capitibus 9 vel non eundem excitant, & de his , agit in praesenti. Verum quoniam ab ijsdem causis, a quibus, & sunt superiores, generantur, eadem indicabitur curandi ratio. Quare ad superiora capita, in hac recurrendum erit.
Fen Vigesima Secunda Trach. I. Cap. s.
Cap. I. det II. TNter causas eius herniae, quae fit ex ruptura peritonaei, re L censet retentionem spermatis, moti, p prohibiti as expulsion sui. Insuper recen latascensum mulieris super mirum, in s Veneris. At quoad primum, semen commotum continetur intra cyrso ides parastatas, qui sunzad vesicae ceruicem s non autem supra inguina. Quare, non est aptum di Iumpere peritonaeum. Quo autem ad secundum, Uir impositus mulieri,
449쪽
Lib. III. Fen. XXII. Trast I. 64i
minus laboris subit in coitu, quam si mulier eidem sit imposita; in minori autem labore, minus periculum disruptionis imminet. Quare hi duo casus mihi suspecti sunt.
Facta ruptura, inquit Avicenna, descendit aut Vrbus, aut melamen, aut intestina . At quod detur hernia omenti, & intestinorum, omnibus in consesso quidem est; sed quod in hernia defccndat melamen, id est peritonaeum,est praeter rationem; cum ipsum sit ruptum, &praebeat alijs rebus descendentibus prolapsum. Inter species herniae, seu rupturae, recenset eam, quaesis suprasumen , vel
supra imbilicum, dicens, eam raram se, comparatione ad alias rupturas. Circa
quod sciendum est, hanc sententiam veram solum esse in viri si quoniam rari sint homines, qui hanc patiantur; plurimi autem herniam ad inguina. In feminis autem; oppositum contingit; quoniam plurimae supra sumen ruptura laborant ; quod plurimum fit ex laborioso partu; rarissimae autem herniam ad inguina patiuntur. Rarissimas autem dixi, non omnes excludens; aliquae enim similem viris ad inguina rupturam incurrupi; S quidem no absque ratione; cum cremasteres musculos, viris similes habeant, qui eumdem situm, & formam, non autem magnitudinem obtinent; & ideo nec in mulieribus hae herniae sunt adeo molestae, aut periculosae, ac in viris. Cum autem subiungit, quod omne, quod est ex ruptura δεῖ sumen, messura
rvmbilicum, es malorum accidentium, quamuis siparuae additionis s quoniam plura mala θ tomata, or tandem Ilion, si' mortem inducunt, sententiam, quae experientiae non respondet, proponit. Nullas enim vidi, cum plurimas viderim, mulieres, ex hoc periclitatas , nec mortuas y cum tamen contrario qua mplurimos viros nouerim ex inguinis hernia mortuos. Sed forsan Auic. alludit ad sententiam Hipp. Lib. 2. Epid. sub finem, dicentis, hermam supra bilicum in dextra parte esse dolentem, fasidiosam, ν neum inducentem, qualis Piti cos t. At hic casus est particularis; de qua aute Auic.est, sermo uniuersalis. Cap. II. In distinctione ramicis intestinatis ab hernia omenti, inquit. Illam I Urbe, M sphaciumscant, dic. In qua distinctione notandum eli illud verbum, siphae, quo videtur ann iere, peritonaeum etiam in herni
descendere, contra rei veritatem, Ut superius notaui.
Proponens ligna herniae omenti, in fine, inquit. Et reditio eius, quae est exmt6 ino, o Urbo est di ilior, quam mentosae; quasi eius sit sententia, & omentum in hac hernia in proprium locum reduci possit. At Aetius Lib. I q. Cap. 22. diuebat. Nam in hernia omenti semper inscroto omentum pessim, i niuam Ramicen aquosum distinguens, inquit, quod inhoe aqua non redit noumgreditur. Quod dicit, ad disserentiam ramicis intestinatis, in quo intestina
Ieaucuntur :n proprium locum, cum redeant, & ingrediantur peritonaeum. Haec tamen Avicennae senteritia, quam mutuatus est ab Aetio, & Paulo, licet pluramum vera sits non est tamen usquequaque vera; nam experientia
testatur, quandoque hanc aquam redire ad partes superiores,& ingredi pera tona um; quod tantum non ego.vidi, sed etiam Guido, di Petrus de Arge-ιata Boc idem assirmant, dicentes,h nc aqaositatem quandoque intrare sit μῶ &
450쪽
441 Petri Salii Diversi in Avie.
propterea dicunt se vidisse multos deceptos circa hoc , credentes esse rup
Cap. IV. Praeceptum illud, quod patiens apud coitumst fraetus circa rupturam, videtur superfluum; quoniam dum curantur patientes herniam,omnino Coitum, ut monet inprincipio Cap. dimittere debent. Quare hoc obseruetur tantum, cum aegri non curantur P Medicis, ne in deterius labantur. Cap. V. Repetit Avicenna, in hernia omenti, contra sententiam Aet ij, omen. tum posse reduci in proprium locum, or hoc cum resupinatione, r compressione cum manu. Nisi forsan ibi Aetius intelligat, omentum non reduci ex sola resupinatione; hic autem Avicenna addit, & eompressionem cum manu factam.
Monet Avicenna, super rupturam nihil apponendum se, quod fit figura sphaeri-
M. Aelius tamen Lib. Iq.Cap. 26.id exscribens ex Theodoro, proponit medicamentum ex charta, quod admirandum appellat, madida, in modum piuessormata, Cap. VI. Sciendum est, herniam aquosam in pueris lacile sanari. At in adultis dissicillima est eius curatio, per sola localia; non cnim sanantur omnino; sed saepius recidiuam patiuntur curati; etiam si per sectionem omnino aqua expressa suerit. Quare, Vel cauterio prohibeatur affluxus aquae; vel, quar cst Tutior curatio, impediatur aquae generatio; quae non aliunde ortum habet, quam ex viscerum mala dispositione, cui si incumbat Medicus, recidiuam
Cap. VII. Cum flatus eleuentur a materia, si morbus si contumax, n qu Ic- quam Medicus perficiet localibus medicamentis, nisi eodem tempore Purgatione adhibita, tollat materiam, ex qua flatus eleuantur. Quare, prius concocta materia, purgatio adhibeatur; postea localia, &resoluentia administrentur.
Cap. U III. Hernia carnosa duplex est. Alia dura, & cancerosa, quae non est tractanda a Medico; altera autem non cancerosa, quae manu chirurgica carandaue non enim admittit smplicem scirrhorum curat ionem. Varicola curatur ab Avicenna satis inepth cum ad hanc adstringentia, quibus profiteor me plurimas sanasse, usurpari debeant; ipse autem laxat tia sola adhibeat, inungendo inguento basilicon, δ' pinguedinibus lenibu , UT medullis; quorum usus, relaxatis vasis, disponit ad sanguinis descendentis Deiliorem susceptionem potius. Cap. IX. Sicut in inguinis ruptura aliquando procidit intestinum, aliqOndo omentum; ita in ruptura umbilici, laxato, vel rupto peritoneo, aliquando procidit omentum, aliquando intestinum y si sola sit ruptura periton ei, procidit primo omentum, deinde etiam, eadem aucta, intestinum. Si autem cum peritonso ruptum si omentum, procidit intestinum solum . Quomodo autem distinguantur, habetur ex Paulo Lib. 6. Cap. 11.
Cap. X. Et quod es exsanguine, inquit Avicenna, est sanguinei coloris, st nigri.
At cum duplex hic tumor sit, ex sanguine scilicet, vel venoso', vel arterioso; nam quandoque hoc si, aperta Vena, q uandoque autem aperta arteria; iure de utroque suit agendum i S utriusque signa proponenda ; haec ital.
si sit ex vena, est thmor, sangui oei quidem coloris, de ad nigrum tendentis 3