장음표시 사용
421쪽
per omnem aetatem morbidus futurus est, concipiat 'Si autem per sanguinem menstruum, intelligamus, non actu transmissum ad uterum, sed qui in corpore mulieris existens, & qui cius nutritioni superstes, tepore destinato, nisi conciperet,excerni deberet, ex hoc dicimus natura foetum bene dispositum nutriri. At hic sanguis unus est, scilicet, qui nutrit matrem, dc lae. tum s verum adeo abundans, ut utriusq; nutritioni seruere queat; immo cum primis mensibus sit maiori copia, quam fetus absumere possit, si fuerit Vitiosus, picam, nauseam, in appetentiam , & similia symptomata, cum ad ventriculum potius, quam ad alia membra confluat, inferet. Si autem suerit inculpatus sanguis,nihil tale patientur mulieres; sed solam las litudinem, ob copiam grauantem, vel quid simile patiuntur. Qui sanguis in muliero Permistus, S unus, videlicet, & qui ad foetus, S qui ad matris nutritionem facit, cum sit copiosus, ex praescripto naturae, non solam quantum sat est, matrem, & foetum nutrire poterit y sed etiam eius magna portio adhuc suis Perstes , quae nec in Matris, nec in laetus alimentum cedit y quae sanguinis portio, vitiosior ea est, quae ad partum expurganda seruatur, cum: ob conceptum tunc temporis euacuari nequeat; sed in muliere, non tamen aut ad usum matris, aut ad usum Detus, pro alimento retineatur. Foetusi enim in utero purissimo sanguine nutritur; attrahens materiam, non in ve-
nis conculcatam; sed in proprijs venis naturalem, materque simili, immo quandoque deteriori fruitur; quod autem his superest, scit. quod magis vitiosum, effunditur ad circunstantes uteri partes, & in venis struatur, v Dque ad partum; qui postea nisi in puerperio evacuetur, lethales solet indu
Cere morbos, ob eiusdem prauitatem,tum ex mistione prauorum silc corum; tum ex diuturna mora in corpore, di uteri, & vasis acquisitani . Quare lu-Perest, ut istus non sanguine menstruo alatur ; sed eo, qui mulieris ii tritioni superest, purissimam eiusdem attrahens partem; impuram autem dimittens,quae in puerperis euacuanda seruatur, nisi mater adeo vitioso scateat sanguine, ut absumpto puriori, primis mensibus situs augescens , reliquo tempore cogatur, defectu boni alimenti, etiam quid vitiosum attrahere; vel nisi mater concipiat incipientibus, aut fluentibus mensibus; quo casu, ob praesentiam materiae, cogitur attrahere vitiosum alimentum. Hic autem sanguis superfluus in muliere, qui tempore conceptus stius alimoniae destinatus est, si semina natura benὶ disposita sit, de iusta aetate , nec utero gerat, singulis mensibus expurgari debet ea quantitate, quae aetati, complexioni, habitui, Sc caeteris conditionibus debetur, modo pluribus, modo paucioribus diebus. Si autem talis purgatio non succedat, hoc triplici euenit ratione. Prim quia hic sanguis superfluus, vel per alias vias euacuatur, scuti per haemorrhoides, per fluxum sanguinis e naribus, per vomitum sanguineum; vel ad alias partes transmittitur, sicuti ad thoracem,ad Cerebrum, dc ad caeteras corporis partes superiores; praecipue autem ad mammas. Secundo, quia hic sanguis transmittitur quidem ad uterum; sed . intra eius venas non recipitur, vel quia propter earum robur, aut propter vasorum angustiam, aut uteri densitatem, nihil admittunt; vel quia obstructio facta sit in ijsdem venis, quae avena caua ortae ad uterum pertingunt.
422쪽
4i 4 petri Salii Diversi in Avici
Tert id, quia licet hic sanguis recipiatur in vasis uteri; tamen excerni non potest y quia ora vasorum uteri, ad eius cauitatem desinentia occlusa sunt, vel quia obstructa, vel quia compressa, Vel quia angustiora sint. In primo ea se, sanguis superfluus non ad Vierum, sed ad alias partes transmittitur; in
secundo, transmittitur quidem; sed non recipitur, in tertio, utique recipitur, sed non excernitur . In primo casu, imminuta sanguinis copia, ex euacuatione nullum malum ex uterinis producit praeter sterilitatcm; nulla autem facta euacuatione, sequitur laesio in membro, ad quod haec superfluitas demandatur. In secundo nihil peculiare accidit praeter sterilitatem; quoniam omnia symptomata consequentia hanc suppressionem possunt hic c tingere, prout conditio est sanguinis, & prout hanc, vel illam partem Iindit; praecipue Vero, quoniam in hoc casu sanguis decumbit ad venam caua, quae in uterum admitti non potest, solet molesta esse lumborum grauitas, quam quandoque comitantur dolores dorsi, potius tamen grauantes, quam alterius conditionis; nisi sanguis fuerit vitiosus; quo casu solent superuenire alia dolorum, & affectionum genera. In tertio, proprie uterini affectus contingunt; hinc enim fixint uteri dolores, grauitates, distorsiones, contractiones, summatim etiam hysterica accidentia, & prae socationes: si enim ex suppressa hac menstrua euacuatione fiunt praefocationes, necessario i vasis uteri materia menstrualis recepta est , sed non excreta ; quare ibi detenta , S conculcata, & ob diuturnam moram, ibidem corrupta, Prauam adeo adipiscitur naturam, ut ex solo eius vapore ad partes principales er' pirante, morti sera sequantur accidentia ι quod nequaquam contingere potest, si haec materia in uterum non peruaserit; quoniam, nec conculcaris nec eam prauam naturam, quam in utero concipit,in alijs vasis induere potest. In uterum autem effusa non solum praefocationes, sed etiam replem do vasa uteri, modo grauitatem, modo dolores, distorsiones, & contractio nes utet i in seri, & per consensum etiam, lumborum, Ilium, coxendicis, &partium circunstantium dolores inducit. Quae omnia optime a Medico consideranda, &discernenda sunt, ut sciat scopos curati uos elicere: non enim in omnibus praedictis casibus eadem curatio requiritur; sed diuersa , pro diuersa causa suppressae huius euacuationis. Quam diuersitatem non animaduertentes communiter medicinam tum facientes; tum docentes, saepius importuna docent, & praescribunt medicamenta ad purgationes menstruas; quae nec ante Issannum, ex naturae praescripto; nec post IoaMedico sunt prouocadae, in illis, quia copia sanguinis, praeter nutritionem absumitur in corporis augmentum , quod ea aetate, iuxta corporis pro portionem maius, quam in pubertate, & adolescentia existit; in his autem, quia calor innatus, ingrauescente aetate imminuitur, & inde minorem sanguinis copiam generat; quo non exuperante, mensibus materia deficit, dum extremis illis annis accedit tempus , quo desinunt mulieres purgari squoniam minor sanguinis copia, ob caloris imbecillitatem gignitur, paulatimq; incipit minui mensium copia consueta; qua decrescente, tandem s-stitur purgatio, non quod supprimatur, sed quia cessat, deficiente materia. Quae materia si sorte,eo tempore,quo ex praescripto naturae haec fieri debet,
423쪽
purgatio, desciat; vel quia paucus generetur sanguis ; vel quia per alias
Vias superfluus evacuetur, aut dissipetur, tunc non dicuntur supprimi menses, sed deficere. Quo casu, Medicus non prouocare menses debet; sed intentus generationi copiosi sanguinis, eundem augere tentabit; ac demum, illum ad uterum derivabit, & mouebit; prout & si per alias uras, vel euacuetur, vel dissipetur, firmatis simul hisce euacuationibus.
cap. II. Superfluum menstruorum cursum , intelligit Auic. omnem copiosam ctiacuationem rubram, siue vere sanguineam, siue sanguinem repraesentanotem. Et ideo sub hac comprehendit etiam fluorem rubrum, & sanguineum ab ulceribus emanantem; quae tamen sunt excretiones diuerse a cursu menstruorum; cum cursus menstruorum sit eius tantum sanguinis, qui per venas
uteri, sorma veri sanguinis expurgatur, vel expurgari debet; qui si exup ret, dicitur fluxus menstruorum superfluus; si autem aliud sit excrementum, non ad cursum menstruorum, sed ad uteri profluuium reduci debet. Cap. III. Eius euacuationis, quae actassecundumsemitam expulponis naturalis, signum es, inquit, Avicenna, quod timsi equitur eam nocumentum, immoperducit ad iuvamentum eius. At hoc signum est copiosae euacuationis, a copia sanguinis dependentis; non autem est superfluae; ex superflua enim quaecunq; sit 3 non iuvamentum, sed nocumentum sequitur; non enim superflua ellet,
nisi nocumentum inferret; haec namque euacuatio menstrualis , quae exta non est praeter naturam , sicuti omnes aliae sanguinis euacuationes, cum quantitate excedit, dicitur praeter naturam; quoniam eius nimia copia naturae est infensa. Sed sorsan Auic. per superfluum cursum menstruorum, intelligit tantum eum, qui copiosus est, non superfluus, pro ratione vitium naturalium . Cap. IV. Superfluente sanguinis menstrui cursu, monet ligaturas non tantum circa ambas manus faciendas est; sed etiam ligandos esse mirosque pedes, a radice coxarum e que ad duo inguina. At ligamenta in sernis partibus adhibita so- . Ient potius menses prouocare, quam eos sistere; quoniam ligamenta, & nexus trahunt materias ad locum alligatum. Qua ratione ductus Gal. Lib. I. ad Glauc. in cura febris, cum accidentibus, dicebat, in curatione deliquij animi, ex immodica evacuatione. Sed neque malum, manus et pedes alligaia .re, aut nexus fieri plures, ac fortiores circa manus, quando per inferiores partes sunt
evacuationes; quemadmodum quando per ora evenarum haemorrhoiuum sanguis superfuit, aut mentris prosumia adfunt, aut cum per muros exeunt in mulieribus menis
frua; nam si tunc crura sitius ligentur, saepius aliquid ad partes inferiores attrahituri, contra autem fit influxibus sanguinis per nares, atque momitibus, in quibus crura sunt mehementius alliganda. Ex quibus Galeni verbis patet, in superfluo menstruorum cursu partes superiores; non autem inferiores ligandas esse. Si quid autem cohibere mensium superfluum cursum esst aptum, hoc ceriste unicum est, sectio scit. venarum superiorum s cui Galen. Lib. de Cur. per sanguinis missionem, hoc peculiare tribuit , ut mensium fluxum prohibeat, di retrahat. Quod remedium, cum eo sepius selicissime usus sim, non existimaui silentio praetereundum, licet de eo Avicenna ne verbum quidem
424쪽
dis petri Salii Diversi iii Avie.
Curatio sub illa finem capitis tradita per aquositatis euacuationem, discussionem, non competit, nisi cum sanguis fuerit ichorosus. Quare non transferatur ad quemlibet casum; quia si sanguis non si aquosus, haec curatio
non est opportuna. Cap. V. Quod ex percusione, aut casu possintsuccedere icera in itero, videtur praeter rationem , tum quoniam uterus intra Ventrem stus, a pluribus partibus, quae sunt molliores,est circundatus; tum quoniam nerueae est substantiae, quae facile cedit. Nisi sorsan intelligamus, ex percussione , aut casu ulucera succedere; quia percussioni, & casui succedunt inflammationes, quibus suppuratis, ulcera fieri consueuere et vel intelligamus, sinus, cum partibus externis uteri, ex casu, aut percussione simul ulcerari. Cap. VI. JIundificationes et utrum matricis, ex Paulo, inquit esse, si exeat pus o assa substantis,Wad albedinem decliue, sine dolore et chementi, Desertere, ct mo dicatione. At hoc signum,coctionis, non mundificationis est indicium; vicc-ra enim tunc sunt munda, quando'nullae sordes ex eis emanant 'Cap. VII. Inquit Avicenna, quod hoc caput, in quo agitur de putrefactione matrἱ-cis , est ramus capituli miserum matricis. Ratio huius est ; quoniam ulcerum matricis, alia sunt simpliciter Vlcera ι &de his egit cap. 3. alia sunt cum putredine depascente, & hsc nomo dea dicuntur; nonae enim depascentem putredinem fgniscat, & de his agit in praesenti capite; alia autem sunt corrodentia simpliciter, S de his in sequenti. Cap. VIII. Intersigna cancri proponit pulsationem longispatij.Quod signum k-
spectum est; quoniam experientia hoc non comprobat, nec ratio; ctam pulsatio in affectibus sat ratione motus arteriarum, ex seruore; at in Cancris tanta est durities, ut nulla dilatatio arteriarum seri postit. Signum autem certissimum, quoad sensum patientis, sunt, punctura, Veluti acuum per lamrantium, potillimum ex compressone, & tactu illarum partium. Cap. IX. S X. Devirginatas, inquit, pati dolores magnos, proprie cum collum matricis eius est praetum ; tanquam quod pudendum mirile in Q.1uVemris, ingrediatur
collum muri. Sed haec est fabula; cum nec in adultis, nec in his, quae plurimo vis sunt coitu, pudendum virile collum uteri ingrediatur. Sed forsan, per collum teri, intelligit Avicenna improprid loquendo, pudendum muliebre
alias in manifesto errore Versaretur.
VI cera a principio non indigent mundiscationes, quoniam sordes I principio non expurgantur; sed egent consolidatione. Quare in his, si quae Vasa disrupta sunt, statim consolidanda, non mundificanda; tum quia mundi ficantibus tunc non egent; tum quia mundificantia morderent, &lancina-
Cap. XI. Licet Avicenna, loquens de Rhagadibus, simpliciter loquatur de
Rhagadibus Vteris, attamen sciendum est, has S scisuras non proprie fieri in Vteros nec sin eo serent, possent ulla ratione deprehendi; sed fiunt tantum, vel ad collum uteri, vel in pudendo muliebris, cuius ratione, in usu Veneris magnam inserunt molestiam, ut plures sic a flectae virum toleraret nequeanis quoniam ex sticatione exasperantur, ta dilatantiis,& inde maxi mum inserunt dolorem.
425쪽
Lib. III. Fen. XXI. Trin. III. 417
Cap. XIII. Rhagades, quae sunt in pudendis, facile visu deprehendi ponsunt; quae autem ad collum uteri, dissiculter; atq; lis sorsan sunt, quae indigerent speculo. At hoc experimentum sallax est; cum non possit interna, &quae sub oculis non cadunt repraesentare. p. XIV. Quoniam ut plurimum Rhagades ex acrium humorum influxit,lo-Cos exulcerante, ac corrodente fieri solent; ideo in hoc casu Medicus , ante localium usum, deueniat ad remotionem causae; alias operatio eum frustra
Cap. X V. Licet dicat Avicenna, accidere pruritum in matrice, & inscribat
hoc caput, de pruritu matricis , sciendum tamen, pruritum este, non in utero,
sed in pudendis, & ea molestare, ut qui hunc casum viderint testari possunt; ut habetur ex Aetio, Lib. I G. Cap. Ta. Cap. XVI. Quoad sectionem venae, cum duplex memoretur ab Avicenna , notandum, quoad secundam, quod non cephalica est secanda; sed vena tali, quae propriὸ diuertere ab utero possit; prima enim debet esse iecoraria. tanquam quae plenitudinem tollat; secunda autem saphena, Vt quae uterum proprie respiciat. Cap. XVII. Per haec verba, quae habentur in hoc capite, alludit Avicennaad dicta Gal. Lib. 6. de Loc. Aff. Cap. s. dum docet, quomodo aliquando tumor,' aliquando panus effciatur in utero, qui panus iuppurans ad inguina, sectus a Medicis, aliquando in sinum, vel fistulam descissit, ac desinit. Cap. XVIII. Signa fistularum uteri, tradita ab Avicenna, non sunt propria fistulae; sed disserentiarum eius: fistulae enim uteri indicium habetur tantumeti loco, & si tu, non a qualitate exeuntium. Cap. XIX. Potius pani, quθm fistulae curationem tradit, cum inquit, eam esse perforandam; sed periculum ex perforatione imminere; quoniam si sectio perueniret ad Uterum, plura malasequerentur. Sed forsan Avicenna per Uuia curationem, pani curationem intelligit; cum hic perforandus veniat. Cap. X X. Per tollerantiam aegritudinum ,siue diuersaram, fine praeteritarum, non intelligit Avicenna, quod uterus tollerauerit plures aegritudines; quoniam
tollerantia est signum sortitudinis, non imbecillitatis; sed intelligit, per tollerantiam, passionem multarum aegritudinum. Cum enim saepius uterus diuersas patitur aegritudines, signum est, eum esse imbecillum ι membra enim. Ianguida sunt, quae morbos facile, & saepius incurrunt. Cap. XXI. Curam raritatis texturae non exponit AHicenna; quae licet arte tolli vix possit s attamen multa admittit auxilia, ad fouendum calorem naturalem , ne ex raritate texturae expirans membrum spiritibus exinanitum
relinquat. Quem scopum habeat Medicus prae oculis, si ei hic casus cu
p. XXII. Inquit Avicenna idem contingere muro, quod contingit intestinis de colica. At erat animaduertendum, quod sicuti dolor colicus a flatu, duplici fit ratione, scilicet, vel in cluso flatu in cauitate intestinorum; vel in eorundem tunicis; ut habetur a Gal. Lib. I 2. Meth. Cap. 8. Ita pariter in utero
possunt dolores a statu duplici seri ratione, scilicet, vel incluso flatu in ca uitate uteri, ex quo fit uteri tympanites, vel in eius tunicis. Qui casus sicu-
426쪽
4ig petri Salii Diversi in Avici
ti sunt diuers; ita etiam diuersam requirunt curationem. Cap. XXIII. Percursum matricis, intelligit fluxum muliebrem; de quo Aetius Lib. I 6. Cap. 63.& sub quo comprehenduntur, non tantum humiditates plurimae putridae, & spermaticae; sed & rubri fluxus, & omnium aliorum colorum, dummodo non sint verd menstrui sanguinis; quos tamen hic Avice
Cap. XXIV. Quod fricatio crurum cum oleis calidis, mel acutis, conueniat in hac cura, ad discussionem humorum peccantium , non est absurdum; sed quod sola crura, sorsan est praeter rationem; quoniam magis pollent frictiones in reliquo corpore, quam in solis cruribus,, immo fricare sola crura, est auocare materiam ad uterum; quod in hoc casu maximE vitandum est. Ga-Ienus autem, in uxore Boethi, usus est totius corporis fricatione, manibus, melle optim h cocto, ad ex siccandum, & discutiendum, inunctis. Quare non haec, vel illa pars; sed totum corpus fricetur. Cap. XXV. Distinctissime processit Avicennia in enarrandis omnibus retentionis mensum causis; non tamen eas disserentias exposuit; de quibus superius egi, cum monui, sanguinem superfluum in muliere aliquando nommoueri ad uterum, sed ad alias partes; aliquando moueri ad uterum, sed intra uterum non recipi; aliquando autem moueri, & recipi, sed extra vasorum uteri ora non excerni. Nec omnes causas, ratione instrumenti recensuit; cum praeter omnes ab eo enarratas, etiam non fluant menses, ob ta'
hur vasorum uteri, cuius ratione, cum id, quod insuit, non admittant, Rhabet Gal. Lib. 1. Aph. Com. 17. nec fluere possunt menses. Cap. XXVI. Si considerasset Avicenna tres predictos diuersos modos,qui bus diuersimode retinentur menses, pro qualibet differentia, & modo,co sequente eam differentiam,& modum , separatim symptomata ,& morbos enarrasset. At cum hanc distinctionem non animaduerterit, ideo confuse admodum hanc congeriem hanc symptomatum, Sassectionum, quae suppressioni mensium succedunt, recensuit. Avicenna, inter alia praeter naturam suppressoni mensium succedentia, recenset febres ardentes; hoc exscribens a Galen. Lib. s. de Loc. AK. Cap. F. Aetius autem, Lib. I s. Cap. 32. dicebat, febres assidue concomitantur, a praedictis discrepans in duobus ; tum quod non expressit ardentes, quasi omne febrium genus intelligens; tum quod dixit, has suppressionem mensium assiduE concomitari; cum Galenus,& Avicenna nequaquam tempus descripserint, cum eis lassiciat symptomata enarrare, quae possint mensium supepressioni succedere. Haec autem Aetij sententia non videtur admittendas quoniam experientia docet, plurimas mulieres,quibus supprimuntur menses, nequaquam febricitare. At sorsan intellexit Aetius, non quod semper omnes concomitentur; sed quod eas, in quibus accenduntur febres, assidue concomitentur, idest, quod labres his accedentes sint continuae. Et ratio esse potest; quoniam cum materia sit intra venas, cum ad putred, ne deuenerit, necessario inducet sebres, non intermittentes, sed continuas
Cap. XXVII. Explicat Avicenna, non signa retentionis mensium; sed si-- na differentiarum, ratione causarum. Sed nec signa harum omnium re censet;
427쪽
Lib. III. Fen. XXI. Dast III. Oss
censet; cum tantum exponat ea, quae desumuntur ab intemperiebus uteri; caeteras autem, quae vel ratione virtutis; vel ratione sanguinis, & plures alias, ratione viarum uteri praetermittit. Quare in hoc capite satis diminutus est, cum signa causis respondere debeant. Cap. XXVIII. Ad prouocandos menses, inter principalia remedia, recenset Avicenna sectionem menarum inferiorum, ad mentem Galeni, qui ubique, docuit, mensium suppressioni sanguinis missionem ex cruribus,siue facta scarificatione, siue aperta vena, vel poplitis, vel tali, opitulari. Sed de hac venarum inseriorum sectione, tria, quae maxime faciunt ad curationem,exa minanda sunt. Primum est, an in omni mensium suppressone haec conueniat sectio. Secundum, quo tempore ad prouocandos menses sit usurpanda. Tertium, an praeter hanc sectionem, conueniat etiam aliquando suppressis mensibus, secare venas superiores. Quoad primum, scio apud nonnullos pro axiomate haberi, hanc sectionem in quacunque mensium suppressione indiscriminatim conuenire. Sed isti pauca spectantes, errarunt s quia tantum suppressionem ipsam, non causam eiusdem considerauerunt. Multae autem sunt causae, in quibus talis sectio non conuenit;scit.quae vel non habent materiam suffcientem pro hac euacuatione; vel in quibus corpus materiam ex se non transmittit; vel in quibus uterus, ob robur vasorum, eam non admittit; vel in quibus uterus est adeo occaecatus, ut viam ad materiae excretionem non praebeat; nam in quam rem iuuat dare motum sanguini, si vel sanguis deficiat, vel moueri nequeat, nec vel recipi in utero, veI per Vterum eundem excerni sic impossibile ' Vnde hoc pro comperto habeatur, quod in extenuatis mulieribus, & valde obesis, ac pinguibus, quoniam in illis paucus est admodum sanguis,& in his, quae ratione validi virtutis concoctricis, & retent tuae totius corporis non purgatur; quoniam corpus nihil ex se transmittit, in quibus est robur vasorum uteri, vel eadem vasa sunt admodum constricta, vel natura, vel arte, ut fit in his, quae ex infusis quibundam, cum sint vitiatae, volunt apparere virgines; quoniam uterus nihil admittit , in his item, quae vel sunt imperforatae, vel habent ora vasorum, ex
cicatrice praecedente , occaecata; quoniam non datur exitus materiae, nusquam liniusmodi conuenit venae sectio. Quae tamen, si adsit sussciens huic
euacuationi materia, S corpus ex se redundantiam transmittere aptum sit, ct uterus receptioni idoneus, nec imperforatus, nec occaecatus, semper
conuenire poterit. Et haec de primo.Quoad secundum de tempore, quoad prouocandos menses haec sectiost usurpanda, duo animaduertenda sunt; alterum numerus dierum; alterum uteri dispositio. Quoad numerum dierum, Galenus clare Lib. de Cur. per sanguinis missionem Cap. I 8. docuit, hanc sanguinis missionem tribus, quatuorue diebus ante statum purgationis tempus peragendam esse, ut appropinquante mensium tempore , & concitato sanguinis motu, facilius ad uterum fluat. At Paulus longe aliter sentiens , monet, expectandum esse tempus praefixum purgationis quo si nihil, aut parum expurgetur a muliere, vult tali venam aperiendam esses inquit enim. Vbi accesserit iam me Imale tempus, si nihil, aut nulla mentione dignum fuerit excretum, ex talo savguir
428쪽
4 Petri Salii Divers in Avic. .cli
'Ut .aetrahendus. Sed forsan alia est intentio Galeni, alia Pauli Galenus enim intendit mittere sanguinem ex inferioribus partibus, ut prouocentur inde
menses statuto tempore. Paulus autem, ex haς evacuatione, non tunc temporis prouocare menses; sed eam sanguinis portionem, quae per uterum expurgari debuisset educere intendit, atque ita acilationem naturesein supplere, & simul clia mimotus sanguinis ad inferiora, statum, S naturale tempus fetuare, ut in posterum natura huic motui assueta, facit ius hunc statutis temporibus moliatur. Quare hoc in praxi observetur, quod ad prouocari dos menses , tribuς vel quatuor diebus ante mensium iustu in tempus haee sectio peragatur. Quodsi non antea fiat, sed tempus menstrictis purgatio nis expectetur, nihilque, aut parum mulier expurgetur, ad supplementum naturalis purgationisς& eius conseruandum statuto tempor 3 ad inferiora sanguinis motum, ad entcm Pauli, Vena tali secetur . In qua fictione hoc unum monendi sunt iuniorcs, Vt nunquam fluentibus mensibiis; ad eos acidi lius prouocandos, secetur haec vena ; queniam tunc maior feret ab Utero per hanc sanguinis missionem deriuarris, quam ad ipsum uterum attractio svnde ex tali sicctione, dum actu fluuntinenses,saepius sistuntur, quam prouo centur. Quare exspectet Medicus minimenstruae purgationisi, antequam huic sectioni manum admouenta quacessante is pirum quid, & nulla coni. deratione dignum extractum fuerit , tunc per hancrati sectionem suppleat illud,in quo deiecismatura .Et haec denumero dierit. Quo autem ad uteri&spostionem obseruandam, sciendum est, quod Medicus antequam ad se et ioncm venatum inseripruni ab dat, debet uteri dispositionem animadue iter ut dignosca an uterus si aptus sustipere sanguine ad eum conflue te; nam nisi ita coparatus fueris frustra, erit Medici expurgatio, de in cassa mores sanguini dabitur; hic enim generalis norma est obseruanda, quod Raliquant i ateriam ab una parte ad aliam derivare volumus, prius praeparandae si ipsa pars, ad quam dostramus, ut illam possit materia permear , alias Medicus proprium opus frustra fit. Quare si uterus sit ineptus ad recipiendum sanguinein, vel ex aliqua intemperie, vel ex vasorum obstructione, audangustia, aut robore, aut occaecatione, prius quae sunt praeter naturam, & quae impediunt hanc sanguinis receptionem, sunt amouenda, ut inde ada hoc disponatur uterus; postea tunc opportuna fuerit occasio , S tempus secandi venas inferiores; quoniam tunc dato motu ipsi sanguini reoterit idem exuperans commotus recipi in utero, di inde etiam csfluere . Quod non animaduertentes pleri';Medicorum,non mirum,si indiscriminatim sectis his venis, lapius propositum scopum non assequantur; cum prius uterum bene disponere,& postea motum sanguini dare debuiuent. Et haec
de secundo praecipuo praecepto. . . f
Quoad tertium , an in suppressione mensum conueniat etiam quandoque superiores venas secare, difficultas est satis vota cum ex Vna parte Gai. tria suppressione mensium, nusquam meminerit sectionis Venarum superiorum ;sed solum inferiorum. Ex autem, contrario Aetius,§ionis venae in cubito , S in talo, in curatione mulierum, quae ob plenitudinem non purgantur, meminerit. Ratio est pro Galeno, quod si motus dandus est sanguini,
429쪽
Lib. III. Fen. XXI. Tract. III. Ori
guini, ut ad uterum facilius fluat,& inde etiam facilius excernatur, hoc soluper sectione partiu inseri orti fieri potest, cu sectio in partibus superioribus
rantu non praebeat sanguini motum ad uterum; quin imo etiam contrariu e Gficiens, eunde reuellat ab utero cuius ratione dicebat Lib. de Cur. per sanguinis misi. Cap. I 8 . uod quae ex cubito sunt evacuationes, aliud etiam habent a Lmistum malum, nempe quod purgationes menstruas comprimant, sanguinc ue adfueriores corporis partes retrahant. Ratio est pro Aetio, quod cum in his mulieribus, quae ob plenitudinem non purgantur, causa suppressionis mensum sit plenitudo ipsa, obstruens uteri venas, & causae debeat Medicus, priusquam morbo, prospicere, antequam tollantur obstructiones, tollenda est plenitudo ipsa; quae cum nulla commodiori ratione tolli possit, quam persectionem venarum superiorum; ideo ad tollendam hanc causam,& plenitudinem , veniunt secandae venae cubiti; a quibus sectis, postea facile suerit obstructiones tollere,& motum sanguini conciliare, per sectionem Venarum in seriorum . Nec est quod quis contra Aetij sententiam adducat Galeni verba Lib. de Cur. per sang. Mist. Cap. II. ubi haec habet. Nam plenitudines a suppressis mensibus ortas omnino per crura evacuabis. Quas i doceat Galenus, etiam plenitudinem in suppressione mesium, per inferiores venas apertas tolli debere ; quoniam, ut alias scripsi, alius est casus Gal. alius Aetii. Galenus enim intendit curare plenitudinem, quae suppressioni mensium succedit, ct quae a suppressis mensibus fit; Aetij autem mens est curare suppressionem mensium ex plenitudine, & demere plenitud inem, quae est causa sup- Pressionis. Sunt tamen qui hanc dissicultatem examinantes, sentiant con . tra Aetium, in nullo casu secandam esse venam in cubito, ad prouocandos menses , etiamsi adsit summa plenitudo, his rationibus ducti. Prima quide, quia Galenus nusquam meminit huius sectionis; cum tamen saepius, & pluribus in locis sectionis venae indeficientibus menstruis, meminerit, quod non videtur casu, sed arte praetermissum. Secundo, quia sectio venae in cubito, ex Gal. cohibet inclinationem, & impetum sanguinis ad inferiores Partes, S eundem ad superiores retrahit; quod si retrahit sanguinem ad superiora, motum etiam ad inseriora cohibet. Igitur ad prouocandos menses non conuenit; cum in prouocandis mensibus oppositum sit faciendum. Tertio, quia plenitudo pari ratione, ac per venas superiores, tolli potest per crurum scarificationem; ut habet Lib. q. de Sanit. Tu enda Cap. q. Gal. &per sectionem venarum in ijsdem; ut habet loc. cit. Lib. de Cur. per sang. Misi. Cap. II. ubi docebat, his sectis, tolli pleni rudinem a suppressν mensibus ortam ; si autem plenitudo per haec tolli potest; igitur in his, quae ob
Plenitudinem non purgantur, sectio venarum in seriorum adhibenda erit, cum utrique intentioni simul satisfacere queat: nam & plenitudinem tollet, & simul motum, & impetum sanguini praebens, ad menses prouocandos optime facere poterit. Quare statuendum , quod venarum cubiti sectio, ad hoc, nec sit necessaria, nec utilis, quinimo potius incommoda, & damnosa. Hanc tamen sententiam si accuratiori examine expendamus, nequaquam suscipiendam esse certo iudicabimus; ea enim est recta medendi ratio, ut
prius causae qua morbo, ct quide praecipue, si a causa potest augeri morbus,
430쪽
414 petri Sali; Diversi in Avic.
incumbendum esse methodus nos doceat. Quare, cum lappressionem mensium cum plenitudine curamus, debemus animaduertere, an plenitudo si
causa suppressionis; an ex suppressione, congesta copia copiosi sanguinis succedat plenitudo, ita ut suppresso plenitudinis causa sit. In hoc secundo casu, ad mentem Gal. Lib. de Cur. per Sang. Miss. Cap. I 8. dicimus, subficere missionem sanguinis ex partibus inserioribus; quoniam obstructioni, quae est causa plenitudinis, primo est incumbendum, qua sublata, subsequiatur postea plenitudinis imminutio. At in primo casu, ad mentem Aetij, dico, prius esse secandas Venas superiores, ad tollendam plenitudinem, quae est causa suppressionis; postea inferiores, ad praebendum motum, & impetum sanguini ad easdem, & ad tollendas obstructiones uteri. Vt autem hoc rationi consentaneu esse probetur, haec consideranda venient; primo quide, qua ratione plenitudo sit suppressionis mensi si causa; secundo quomodo i lis plenitudo tolli debeat; tertio,qua ratione in summa plenitudine,cu mensum suppressio processerit, Galenus, & quid experimento in hac re compertum sit. Quoad primum, omnibus patet, plenitudinem, & sanguinis in culpati copiam, non alia ratione suppressionem mensium inuehere posita, quam vasa ipsa obstruendo, prout eadem ratione febres inducit. Nec est quod quis dicat, sanguinem si sit inculpatus, non posse ex se obstructionem inferre; cum ex se fluidus sit y sed quod ad eandem inducendam, requixitur non tantum, ut sit multus; sed etiam, vel crastis, vel viscidus, quoniam sola multitudo sine crassitie, & visciditate, potest esse causa obstructionis; quod ex pluribus Galeni locis habetur; nam Lib. s. Meth. Cap. I. dicebat, obstructionem, mel per glutinosor, mel per crassor, mel copiososoccos incidere. Atq; hic animaduertatur, quod disiunctim, & alternatim loquitur de his causis. Hoc idem docebat Lib. I i. Meth. Cap. s. dicens, prohibitam respirationem feri, pr ς
rcr densitatem meatuum,. corporam constrictionem, ab humoribus tum abundantia,
tum crassi: tis, tum lentoresuo obstruentibus. Quare, abundantia succorum, alia
ratione, quam per crassitiem, & lentorem obstructiones inducit. Sanguinem etiam sola multitudine obstructionem essicere, haberi potest ex Gal. Lib. s. Meth. Cap. I. quo icco loquens de synocho sine putredine, quae χ- Ium fit ex abundantia sanguinis purioris, dicebat . cum quibus corpus ex fuc
corum abundantia inhabile ad transpirationem iam redditum, tantum caloris congcs
sit, mi inde iambiricitet, si c. Hanc autem febrem dixerat ex constipatis ab obstructione meatibus fieri. Paulo autem in serius , de plenitudine illibati sanguinis, quoad vasa, dicebat . aeque ob id ipsum tum pei rumperem sat, tum
recludere solet, reliquaque modo dicta b tomata inducit, Astructioni=nscit. discnsonem, tumorem, ruborem. Inferius vero idem assirmabat, Cap. II . dicens. Fit autem sanguis naturae inutilis bifariam ii vel cum propriam qualitatem ad CV guem nou seruat, nec amplius nutrire sicutprius,cum millis e se potest: mel adeo mul
ritudine creuit, mi aut mires premat , aut tum e nas , tum arterias, mel distendat,
et rumpat, mel obstruat. Ex quibus omnibus Galeni locis clare patet, san
guinem puriorem sola plenitudine obstructionem inducere posse. Sed si sanguis cncerus est fluidus , quomodo potest vasa, quae permeat occlud rei S obst ruere Hoc equidem praestare potest; quia irruens ad vasa illa- ,