장음표시 사용
821쪽
co De diuersis Entium creatorum eneribus. . facetias & iocos, quibus quasi aptis motionibus aegestibus animi elegantia concinnitasque cogit oscitur; sed uniuersim de quibuscunque motibus exherioribus intelligi potest: nam ut recte Tullius in
quit, lib. I. Oniciorum: -oculorum obtutu . supericiliorum aut eontractione aut rem iant, ex morsilia, exhilaritate, ex risu, ex locutione, m reticenti exeontentisne vocis,ω submissione , ex caeterii similibus
scite iudicabimus, quid apte eorum fiat, quid ab of i. naturaque descrepet. In eandem sententiam est ill ad
D. Ambro vj. 3. Habitus mentis in cor oris satu cernitar. lib. i. Ossi c. cap. 18. J Rationem assignat ibidem ; quia, ut inquit : mox quaedam animi es oorporis motus. idem insinuat Ecclesiastici,cap. i'. exiij v cognascitur fen- fatus amictus corporis G risus dentium, ingressus
hominis annuntiant de illo : cum enim corpus nostrum naturali vinculo sit cum anima arctissimὶ coniunctum, naturaliter quoque secundum sui cap citatem ab illa bonum malumque participat. Prae clare Cicero lib. 1. Tuscul. q. Qualis cuique animi ectu est, talis es homo : qualis autem homo est is aliis .cius oratio: orationi autem facta similia funt, .facti, mita. Intellige autem haec absolute, & nisi alicii ius rei gratia simulatorie quispiam agat, ut docet. Aristoteles lib. Et hic. cap. 7. & explicatum est supra Titulo r. distinct. s. num. i6. Quanquam & in huiusmodi quoque non admodum difficile est, ex verbis & gestibus , quid in animo versent, intelli gere : Etenim, ut bene notat Scribamus, alia fere oratio candidi pectori , alia simulati &, fraudulenti; 'est : effusior illa, retractior haec est; ill fiducia sui, tanquam nihil timentis, late se spargit, & qu si per plana decurrit offensione nulla; haec silit scpe cur-
822쪽
Pars quinta. Titi lus GAVIII. Cos
sum, & dum prodi metuit, varie interscinditur cumque in si ias, quas struit, metuit, omnia tuta timet, 'usquam proinde certo pedem figit ; sed tanquam per subiectas prunas spinasque graditur, nulli fidens, quia nulli fidit. . Solutὸ mi uentes desticabilis fiunt. Lib. 1. Politicorum cap. io. J Verba Aristotelis sinat,e λαυς - eυυ ταφών ι γνοντα . Tales autem sivit,
qui non ex regulis prudentiae ; sed ex passionum suarum impetu temere feruntur, ut qui luxui & saginae sunt mancipati , vel in venerem ac libidin m. proiecti; quorum omnium virecte Seneca de breuitate cap. 6. ait in inhonesta labes est: quare cum despectus hue contemptus nihil aliud sit, quam opinionis actio in id, quod nullius aut perexigui videtur esIe pretii, mirum non est, si solute viventes de spicabiles fiant, & si in publicis officijs sint, multas praebeant occasiones insidiantibus, ut loco citato, subiungit Philosophus: Rationem assignat cap. se. quenti. Nec enim sacilis aggressu aut contemptu est . sobrius, sed ebriosus: nec vigilans Sc cxcitatus sed somnolentus, &c
823쪽
Fortitudo accipitur, primo pro robore corporis. 2' pro generali constantia. Quomo-
do accepit Ambrosius lib. primo de Osti-cijs cap. 6. Vbi Iure, ait, ea fortitudo Mocatur, qua nusquisques ipsum mincit , iram continet , nullis illecebrit emollitur , inflectitΜr. 3' accipitur stricte pro dono Spiritus sancti. ' pro virtute morali, quae constituit mediocritatem circa timores & audacias ; & definitur : Firmitas animi, ius tinexdis G tepellendis hi , in quibus animum regere cV Batum rationis tenere es diffcile. Huiusmodi sunt pericula & mala mortis, mutila-xionis , cxiiij , vinculorum,& aliarum calami
a. Quatuor vitia opponuntur Fortitudini : quia sicut peccatur excessii &defectu timoris, ita etiam excessu &defectu audaciae. Prin una vitium est timiditas, siue excessus timoris, quo reuocatur se- . Icundum vitium ; quod est defectus audendi, & di- ἐ
citur proprie ignauia. Tertium vitium est intimiditas , liue vacuitas iusti timotis. Riartum est
824쪽
. audacia, siue temeritas , quae consistit in excelluaudendi. 3 . Magnanimitas, Magnificentia, Patientia, MPerleuerantia sitiat partes potestativae huius virtu- , iis, quatenus ipsam virtutem principalem in materia iecundaria imitantur: quatenus vero versatur in materia propria fortitudinis, ad parte:s intenrantes reuocari debent. . Partes subiectivas proprie sortitudo secun- 'dum D. Thomam non habet: quia ipse est species specialissima, cum versetur circa pericula mortis, quae omnia fiunt eiusdem generis, etsi alia sint alii s
DISTINCTIO II. xiomata de fortiturine fecun-
ωο um perpesito. J Ita ex Cicerone, Fortitudine; a definit Magnus Augustinus lib D. Quaest. qu. 3. Vbi per consideratam laborum susceptionem intellige prudenteiri, congruam viro forti, de conon ne amatam : senim suticipias periculum amore patriae , erit aetiis hietatis ; si amore verae fidei erit consessio fidei ; si amore commodi, non erit opus virtutis, sed amoris sui commodi ; si ex audacia , & timoris vacuitate , erit actus temeritatis. Itaque ut sit formaliter opus sortitudinis, debet adiri periculum amore boni fortitudinis, quod in illo opere obiective elucet.
825쪽
Istud de Monocerote dictum viris sortibus accom
modatur uti idem de se dixit Epictetus Enchiridi
cap. 29.) qui licet corpore minera excipere possint. ac lang linem vitamque fundere et animus tamen eorurn vulnera nesciet, nesciet sanguinem , im gloria: suae primam partem in vulnere ponet. dc sanguine ;memor veteris dicti: Namque in corpore fortium mirorum Lavi es amplior, amplior cicatrix. Magis etiam memor Christi ducis ac Domini. nostri cuius summa laus a vulnere &. sanguine est, memor etiam illius: maximum remedium es inter oras ho unis si in hac area mundi, i ijs passionum flage is tritu retur exterior. Porro Monocerotem belluam esse ferocissimam, quae viva capi non possit auctor est Pli nius lib. a. cap. 2 r. quem consule si placet. . Fortes in opere feruidi unt: antea mero quieti.Ji.
3. Ethic. cap. 7. J Discriminat hoc dicto Philosophus
vere fortes ab iis, quos θρο δείλους vocat, quali dicas audaci- timidos ; quia audaciam cum timiditate coniunctam habent: Isti enim, ut ibidem Aristoteles ait, sunt perpro pari, & antequam res Vrgeat, .dire pericula volunt , ad coque vcluti , leones in pace sunt, in praelio cerui, iuxta prouerbium Tertulliani, in libro de Corona Militis statim post: princi pium. At viri fortes in factis ipsis sunt acres de celeres, ante facta sedati & quieti. . Nar rem non Igna, sic causa facit. Magnus Gregorius Concion. 1. in Psalmum; . Explicat. ibidem, & probat: Poena autem inquit com tinis es, latroni Gr ῖ Iamari, ha: stilo Cr Catholico. ; f d. ca i i*ar. Nec refert quod haeretici aliquando puten , se causam ius .im habere S pro domina Clicissi 0. --idi i tum quia error est culpabilis, tum quia iiii pii -
826쪽
cium non insertur odio veritatis Christianae; sed hae reseos,&ita moriendo non dant testimonium veritati ; Tum denique quia etsi mori videatur, pro aliqua veritate fidei; ut si Anabaptista a Turcis captus ob confrionem Christi mortem subeat : tamen quia veritatem illam non credit fide furernaturali,eeuera non moritur pro fide, nec ex motivo fidei,sed tantum ex humana aliqua persuasione. Cuius indicium est,quia eodem modo paratus esset ad mortem, pro quacunque alia re, quam simili modo credit etsi contingeret eam Catholicae veritati repugnare. Vi de Suaren tomo 3. in 3. parte dist. 2 .F. 2.3. Fortes fortuna adiuuat: J N on fortuna modo, ut est in communi Prouerbios sed multo magis ratio, at bene iotat Cicero Tuscul. Quaestionum ii. r. Alii ita dictum proponunt: Audaces fortuna iuuat. inducti ut credibile est, ex illo lib. io. AEneidos, ubi pro dictionesortes, metri causa, audentes ponit Vi gilius: sed illud in meliorem partem, non de Audiaculorum vitio; verum de virorum sortium generositate intelligendum est'; audaces erum temeritata proiecti, in exitium sese praecipitani. at viii fortes quae prudenterincipiunt ea generose, ac constanter, quantum in se est, perficiunt. 6. Vir fortis , subitis in terroribus, magis interri tur est , qvam in prouisis. Lib. 3. Ethic. cap. 8. J Ra--tionem assignat ibidem. Es enim ex habitu magis Aeminus ex apparatu : Nam antea misa, cogitatione crrarisne quissiam eliget; at ea qua repente eueniunt, habitu. Quibus verbis significat , argumento esse, quod in eius animo magis roboratus sit fortitudinis habitus, qui malis subitis minus commouetur,quam
exspectatis. Nam, ut recte Tullius lib. i. de OE-sius, fortis animi M constantis ςst, non perturbati
827쪽
cto Dediuersiis Antium creatorumgeneribus. in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu dejici, ut dici tur, sed praesentis animi uti consilio nec a r tione discedere: quanquam his animi, illud etiam ingeni, agni est, prςcipere cogitatione sutus, cialiquando ante constituere, quid accidere possit in utramque partem, & quid agendum sit , nec committere aliquid, ut aliquando dicendum sit, non pu
7. Canibus senescentibus mox redditur grauior. Aristoteles de historia animalium lib. 3. cap. I 2. JDocet effatum iuuenes agilitate corporis praepolle- re ; at senes in stataria pugna ac viribus superiores esse. Idem est sensus istius:
S. Bos lassui fortius figit pedem. J V titur isto san.ctus Hieronymus scribens ad Augustinum Epist. s. lil . primi Epistolarem, a Canilio selectarum: Ubi inquit: puerilis e se iactantia quod olim adolescentuli
facere constacuerunt, accusando illusi es miros, suo nomini famam querere; monetque Augustinum, ut inscientiarum , campo , iuuenis senem non prouocet,
memor vulgaris illius Prouerbij , quod bos lassus fortius figat pedem. i. Bonum est fulciri duabus aηcboris. J Monet hoc dicto Aristoteles, Bonum esse pluribus muniri praesidijs,vt s alterum destituat, altero nitamur : nam ut habet metrum vulgare. Mus miser es antro quifalo
io. Leoni mortuo O lepores insultant . J Sumpturia icst ex Homeri a Iliade χ, ubi Hectorem ab Achille iam intersectum , circumsidere scribuntur Graeci, imortuo insultantes, nec quisquam erat, qui e tincto non aliquod vulnus infligeret. Hoc sensu clara etiam l est veritas illius : Melior est canis miκηι leone moriao. cclec. . . . .
828쪽
fPars quinta. Titulus NAIX. gis Dis TINCTIO III.
m. ris vrum si nihil metuere. 3. Et hic. cap. 7. 1L Ex stoliditate nimirum quia suror seu i fania facit, ut non concipiant quid sit periculum, de quae post mortem se uantur, sic milites quidam cae eo quodam impexu in pericula sese proij ciunt, &persistunt, etsi parua sit spes victoriae ; hos Aristoteles vocat ere ψο- ω, id est, proiectae audaciae homines, qui mortis pericula lusum faciunt & iocum;&instar belluarum depugnant. At vero, mir fortispra. ignitate, Cr it ipsa ratio iubet, tam patitur, qu metiam agit i inquit Aristoteles ibidem. 2. Feries non funi, qui ira mei dolore in periculum ruunt. J M ore videlicet plebeiorum militum, qui temere sese periculis saepius obiiciunt, vitamque pro paruo emolumento perdunt, ut ait Aristoteles 3. Et hic. cap. 8. sub finem. Vnde istud pronuntiatum desumptum est, additque Philosophus ibidem : nihil forte prohibere, quando tales praestantissimi milites sint: & si minus sint fortes. Vir enim mere fortis quo maiori mirtute tollit, . felicior est, inquit , eo magis mortem timebit; cum maxime dignus sit vita, maximisque per mortem bonis priuetur : Quanquam in hoc utpote Christianae fcelicitatis ignarus hallu
3. Fortitudo nan ades hominibus maxim/ mera tis. Sumitur ex8. Politi c. cap. 3. . J Vbi docet Philosophus, ne lde in alias animalibus, neque in hominibus fortit dinem adesse maxime efferatis, scd po
829쪽
6r L De diuersis Entium crearergni generibus
tius mansuetioribus, & leoninis moribus,multaeque, ait siunt gentes, quae ad caedes hominum,& ad eorum comestionem insultant , ut circa Pontum Achaei,&c. quae quidem gentes clanculum per insidias latrocinantuΓ : ad bellica tamen opera nihil valent; Minsta. Itaque honestas non feritas es in certamihibio in f enda: neque enim lupus,neque bestia honestum periculum subiret pugnando , sed magis Vid bonus. Plura de hisce vide in materia de passionibus. i
i. λ T Agnanimitas est omnium mirtutum ornamen-
IVI in m. . Et hic. c. 3. J Eesi quaelibet virtus,
habeas quendam decorem sui e ornatum, ex sua specie, qui est proprius unicuique virtuti : superadditur
tamen alius ornatus exi pia magnitudine operis virtuosii per magnanimitatem; qua omnes virtutes maiores e cit, sine illis visi nonpositi irint docet Philosophus ibidem. 2. Magnanimi es id, quod in quaque mirtute es
magnum. Ibidem. J S. Thomas in . Ethic. cap. 3.erponens hoc dictum Aristotelis: Per hoc , ait, mognitudo es Vecialis mari s d ncta abali's,quia tendit ad rationem magni, in cuiuslibet virtutis opere,V. c. Fortitudo intendit fortiter agere: magnanimitas intendit magna operari, in fortiter agendo ,& sic de aliis. Indicatur itaque hoc dicto magnum seu arduum, in operibus aliarum virtutum esse rationem forma
lem obiectivam Magnanimitatis , ob quam ad ill m
830쪽
inclinat, dc quam in illis ellicere, dc velut in sua materia imprimere conatur.3. Magnanimi es , neque secundisinsolescere, neque Glyci adue sis. Cicer. lib. i. Ois & Aristoteles . Et hic cap 3. J Vbi docet Magn nimi esse, siue in
prospera siue in aduersa fortuna utrumquelcontigeris; moderate sese habere, ut neque prosperis fuccessibus laetitia gestiat, iamve in aduersis vehementiore tristitia obruatur. Enim vero , ut Olympi cacumen rerum naturalium scriptores, qui ctum semper esse aiunt, propterea quod altius sit, quam ut eo vis ventorilm tempesta&mque perueniat; sic ani-
mus viri sortis sublimi dc excelsror est, quam uxistos flatus sentiat surentium, dc de rebus abiectissi mis inter sese humi digladiantium cupiditatum : stat ille ut in medio mari edita, & altissimis defixa radicibus rupes, cuius summa fluctus ne attingunt quidem : infima sic verberant, ut eam non commoueant, sed ut ipsi frangantur. Eandem doctrinani habet Philosophus lib. 2. Oeconomicorum cap. I. ubi docet, animi celsi esse, in magnis calamitatibus 'inivrijs nihil inconstanter dc iniuste sacere. Eodem sensiti verum est istud: . magnanimi es magna contemnere. Seneca lib. r. de Moribus. J Si magna; multo etiam magis ea,qua pauca, spernuntur, Vc sunt diuitiae, voluptates, ho- .nores hciliis mundi: dc reliqua ad vitam istam cor-Ioralem dc temporalem pertinentia: nihil enim in rebus humanis vere magnum est, praeter virtutem quae sola est hominis bonum, dc ornamentum qua homo est; animum perficiens, dc aeternum perma
nens aeternamque viram concilians.
s Mogn nimi es, diguum se magno honore. Ui- mare.J Inccllige spectato honore quod gerit, vel do-