장음표시 사용
811쪽
s9 De diuersiis Entium creatorum generis .catur fundamentum humilitatis, nempe notitia quae ut sit pei secta,postulat etiam cognitionem Dei Vnde fit, vi coniunctissimae sint Humilitas & Charitas; sicut cognitioiui & cognitio Dei, non possunt a se mutuo separari. Humilitas enim sequitur co- , gnitionem sui, Charitas cognitionem Dei. J . Summe lumilis , fumine es magnanimus. In dicatur a Ditifico Gregori' lib. 6. in i, Reg. cap. 3. JRatio est, quia etsi ex seipso, nihil se poste, nulloque bono aut honore, dignum se esse agnoscat : tamen ex dono & auxilio Dei pluxima potest : iuxta illud Apostoli ad Philipp. . Omnia pupum in eo qui
me confortat ) & maximis donis honoribusque dignus est, declarat hoc Gregorius loco citato, dum explicat illa verba, cap. i6. adhuc reliquus est par- uulus, α pascit oues : Nerit. , inquit, Paruulus iste dicitur eae spa fere, quias. Electus qui Me hsimilis est , Berilis non est. Jsiquidem tantam abest, ut humilitas reddat homi- nem segnem, aut timidum, aut pusillanimum, ut ad veram potius summamque animi magnitudinem
disponat. Exemplo nobis sint Apostoli, viciques Apostolici; qui sola Dei ope confisi stupenda Aggrcssi sunt, & perfecerunt , nam ut vere subdit Gregorius: 6. Humilis magna agit Ged de se metna non jeuiit Merito igitur non solum Paruulus; sed etiam Pastor asteritur, ut concludit Sanctu Doctor ibidem : quia qui veret humiles sunt sobs se deij-ciunt; ted per internam secietatem , in summis &aeternis pascuis commoramur ; nam scriptum est, Deus superbii resibiit , humilibus autem dat gratiatur quae autem gratia nisi Vt summa videant, &cognos:
sant, & diligant, Rique ad ipsa dilecta quasi foties
812쪽
M pingues currant. Hactenus Sanctus Gregorius. Idem porro cernitur in omnibus beatis: sunt enim ex se humillimi, & ex donis Dei summe magnanimi. Imo multi sunt magis magnanimi, quam illi qui vere humiles sunt et cum enim non suis viribus, sed Dei tantum auxilio nitantur, eiusque omnipoten tiam & bonitatem assidue cogitent, nihil est quod hac ratione impossibile, aut valde arduum videatur : ac proindo etiam quiduis aggredi cum honor Dei id postulat non reformidant. Vnde illud: Nihil humilitate alitus , nihil arrogantia δε- premus. J Sumitur excitatis paulo ante verbis Ma gni Gregorij. Ratio, quia corsepcrbum & arrogans stubiicitur stultae ac vanae hominum opinioni, & voluntati ; eoque magis deprimitur, quo fastuosius inflatur: cor autem humile opinionibus & dictis honninum longe superius est ; & cum res maguo honore perficiat nihil minus quam honorem aut gloriam curat; ni si quatenus media sunt, ad operacpraeclara melias facienda, de proximos adiuuandos. Id cnim voluit sapiens, cum dixit ; Curam habe de bono nomine, Ecclei i. is. & ad Romanos Aposto' lus : Qua, diu ego seum gentium Apsolus, miniseri nνneum bonorima.', cap. i'. v. I 3. non dixit me ipsum honorificabo : sed meum ministerium ; illud superborum est : hoc vero humilium atque magnani
8. Virtutum stabile fundamentum es humilitas. S. Betnardus lib. s. de Consideratione in fine. JDicitur humilitas fundamentum virtutum,non qui dem directe. sic enim sola fides , est virtutum sit- pernaturalium fundamentum , iuxta illud Apostoli,
ad Hebraeos ii. Credere enim oportet, accedentem
813쪽
ues K Dὸ diuersis Emium creatorum ci
directe quidem , quatenus remouet in Z imentum virtutum, quod est superbia: dispositive vero, quia facit hominem Deo subiectum, & par tum ad eius gratiae influxum recipiendum, clxij est virtutum semen, origo & conseruatio : Eadem de causa Basilius Constitutionum Monast. cyp. 17
Vocat eam φη ταπειφυλαυον virtutum,quo nimirum tutissime virtutes custodiantur.
9. Vere humilis , milis ult reputari , non milis pradicari. J D. Bernardus sermone as. in Cantica. Talem enim quantum quidem in se ipso est ab ali)s iudicari se cupit de istimari , qualem se veritatis sententia, & in oculis Dei nouit esse. Dixi quantum in ipso est, quia non semper expedit, ut alij nostros desectus nouerint, aut nihil hos aesti
ment, propter aedificationem & fructum aliorum, urbene notat Sanctus Bernardus sermone 2. in Cantica.io. Superbia est radix omnium mitior m. D. Gregorius lib. 3 S. Moralium cap. 31. J Sumitur ex illo Eccles io'. Initium omnis peccati est shperbia qui tenuerat eam, implebitur maledictu, subueriet esto
tu finem Et illo Tobiae ψ. Superbiam nunquam in tuo sensu aut in tuo ierbo dominari permittas: in ipsa enim sumpsit initium omnis perditio. Nam primum peccatum fuit Luci seri, qui peccauit supelbia, diuinam similitudinem paruersό appetendo. A pς - .cato autem Luciferi reliqua manarunt, tum in alios Angelos, qui & primo iuperbia dicuntur peccaste, tum in genus humanum. Cuius & primum peccatum fuit superbia, ut communiter tradunt Theologi. Neque vero tantum radix est , sed etiam regii a.
ii. Superbia es regina omniκm vitiorum. S. . Greg.
814쪽
Pars quinta. Titulus x Irim. 19 lib. 3 i. Moralium,&nlibi passim J Etsi superbia spe
ciale vitium sit, ut communiter docent Theologi ob speciale obiectum & functiones sibi proprias:
Ponitur tamen regina & mater vitiorum omnium,& quadam ratione dici potest vitium generale, ob uniuersalem influentiam, qua n habet in omnia vitia, dc quia interpretatiue in omni vitio includi.tur. Omne enim peccatum tacitam quandam superbiam continet, ipso opere; quia magna est praesumptio, Deum offendere, & velut contra se lacessere. Videri potest Sanctus Thomas a. i. qu. I 6 a. art. 2. Vbi plures huius rei adfert rationes. Suarea lib. 7.
De Clementia oe crudelitate. et Iementia est moderatio, aliquid ex debita poena
ui emittens. Seneca lib. 2'. de Clementia c. 3. Insinuatur hac definitione, ii ia ad Clementiam, ut in actum externum exire possit , reqηiri : primo potentiam puniendi, quae tantum reperitur in Supe - rioribus. Nama. Clementia es praepria superiorum ' seneca ibidem. J Omnium quidem sed maxime Principum, qui poenas legibias definitas pollunt mitigare: secundo ad Clementiam requiritur, ut mitior poena irrogetur , quam iure irrogari possit. Est namque Clementia quaedam gratia dc condonatio, non perfecta; quia distinguitur a venia; sed ex parte, itaut iustitiae vindicatiuae ossicium non excludat, tertio Vt id proueniat non ex amicitia, vel timore , vel ob pς-
815쪽
198 De Auersiis Entium creatorumgeneriἶus.
cuniam; sed ex animi lenitate & benignitate. Porro quam proprie haec virtus Principibus & Regibus
conueniat, bene olim declarauit Fl. Leo I. Imperator, qui cum alijs virtutibus ornatus, tum clementia in primis, saepe dicere suit solitus : Perinde ut sol , quibus affulsierit, ijs calorem suum impertiri
soleat ; ita ab Imperatore clementiam ijs tribuendam esse , quos aspexerit. Ita resert Zonaras in eius vita. 3. Sanctim es nocentem a diaere, quam innocentem condemnare. ff. de poenis, absentem; caeteris scilicet paribus. 4 Ratio est, quia in illo elucet virtus clementiae,& misericordiae: in hoc vero nulla virtus exercetur, cum sit actus iniustitiae, vel ignorantiae, aut etiam alterius viiij. Ab hoc dicto non alienum est Alphonii, Aragonum Regis: Malo mul- ros clementia seruare, quam paucos sententia perirc Et illud Caroli Quinti, Imperatorum maximi. Maiamnum christianorum seruare, qu/m milu Nanros ,
Turcasque perdere. Et illud Rudolphi Caroli Nepotis : Seuerum fulse poemthio, placabilem nun-
. In poenis benignior est interpretatio facienda. Est haec Reg. 9. Iuris in sexto. J Cuius ratio est ;
quia id fauorabilius & rationi sumanae est conue- mentius : proinde in hanc potius, quam in cont-xiam partem inclinandum; iuxta illud: 1. Odiosa refringi , fauores conuenit ampliari. Est haec regula is . Iuris in sexto. J Cuius veritas declaratur exemplo. Esto quidam Doctor Parisiensis V ob suam contumaciam eiectus e collegio aliorum Doctorum, A commodii doctoralibus priuatus; idque simpliciter , sine additione, utrum in perpz- tuum , an vero quandiu duraret illa contumacia.
816쪽
Fars quinis. Titulus NA VIII. 199
Dubitatur ergo, utrum illam poenam oporteat cita Perpetuam necne: Respondetur, secundum proposita statuti iuris, illam pinnam censeri debere icmporalem, quamdiu scilicet ipse perseueratinus erat, in sita contumacia. 6. CMm sunt partium tara obscura , reo fauendum polim quam actori. Est regula io. Iuris in sexto. JRatio eius patet ex superiore ; quia nimirum secundum fauorabilia est procedendum. Quare vera est haec regula: nisi actor foueat sauorabiliorum causam. Tunc enim fauendum esset actorj ,h a regu Iam praecedentem : dicuntur autem hic, iura esle obscura, quando non constat de alteri utra parte a
Plura de hac materia. Vide supra Titulo de prudentia politica.
Primis erroribus benignior s Clementia. Vitiatur hoc dicto Salianus in Apparatu ad Annales veteris Testamenii, cap. io .art. ii. J Vbi de peccato S poena Angelorum disputans, ait , hanc eorum primam fuisse culpam, & eorum apud quos nullum extat ullius animaduertionis exeir plum ; quo pos- sint in officio contineri : nulla supplici: minitatio, qualis postea Adamo & Euae intenta est ; proinde si' humanum iudicium consulendum esset, lenitate po'. tius quam seueritate opus videretur Primis enim culpis, ait, non immerito solet agnosci. Sed dicendum, id locum in ijs maxim E culpis desectibusque habere, qui ex passione seu fragilitate, vel ex ignotantia committuntur: non in ijs qui ex mera malitia: de hac autem in Angelos peccantes, seuera Dei .nimadiuersione illud dicere sufficiat, I Uius ea Domin , crrecIMn iudicium tuum. Psalm. ii 8. 8. crudeles causam puniendi habent, in dum non
habens. Senec. lib. a. de Clementia cap. q. Susti
817쪽
Coo De diuersiis Eutium erratorum generibus. ad dit ni , non qsi et i in homines innocentes j ea super humon m G probabilem modum fauile. Eosque ita crudeles vocari dicit , qui exce- 'dunt in poenis ob dUlicta sumendis: Crudelitas enim proprie respicit aliquam culpam, & praetendit 'perlam quandam iustitiae: at vero, qui hora vindictae aut punitionis causiam alios saeuiunt, ut Busiris ille, α Procus es, &alii, de quibus Seneca loco citato isto potius & immanes , quam crudeles dicendi
9. Hominum natura maxime inimica eis crudelitas. lVt homo placidus, mansuetus, & clemens Omni-bus est amabilis'; ita morosus, asper, & crudelis Vatiniano communitatis odio est expositus, Ut patet cxperientia quotidiana: Et ratio est, quia summum inter se hominum vinculum est humanitas: quod vel maxime laedunt , qui sine causa oderunt hominera & crudelibus eum suppliciis excarnificant: ut fuse ostendit Seneca l. de Clementia ad Neronem. Proinde pro belluis potius immanibus habendi sunt, quam pro hominibus, quibus volupe est contra leges humanitatis saeuire : sicut enim illat hol dilaniani nullam iustitiae aut rationis speciem attendentes; sed solam voluptatem, aut feram naturae inclinationem: ita qui mera nocendi libidine cruciatus inferunt quod truculentius est, sanguine humano delectantur, seris ac bellitis quam hominibus, affectu & truculentia: sium similiores.
818쪽
Pars quinta. Titulus NAVIII. sol
- . De Mansiuetudine, iracundia. i. T Ir mansuetio maximὸ es compos sei. J ut ira
V maxime perturbat liberum rationis usum& exercitium : ita mansuetudo quae iram moderatur, maximὶ iacit hominem compotem esse sui: est enim quieta animi dulcedo, quam nulla vincit aut turbat amaritudo, de qua dicitur Eccles to. Fili inmansuetudine vera tua persice, cyr super hominum clariam diligeris.
tio est, quia mansuetudinis est, ferre moderate iniurias, nec rapi celeriter in ultiones , dc moribus mitem esse, ac ingenio quietum dc stabilem: sumi -'tur ex φ. Ethic. cap. s. ubi addit: Mansuetum esse illum, qui perturbatione vacat, ab affectu minime ducitur ; seae it ratio ipsa saluerit, O quod ad meniam dandam spromptior quam ad 4 litonem. 3. Improuidi' es omni, , qui operatur ex ira. Sumitur ex 7. Ethic. cap. 8. J Ratio est, quia in ipso non est principium talis actionis; sed in eo a quo prouocatus est ad iram. Item prouidentiam & omne sanum conssilium ira peruertit, ut quid agendum iit homo perspicere no possit. Unde Greg. lib. i. Moralium cap. 33. . Per irai apientia perditur. J Vt scilice et, quid quove ordine agendum sit , nesciatur, sicut scriptum est: Ira in sinu sβbi requiescit. Eccle . 7. Io.Quia nimirum intelligentiae lucem substra. hit cum mentem permovendo confundit. Nam ita: suae sti-
819쪽
6or De diu rysis Entium creatorum generibus
rnulis accesium cor palpitat, corpus tremit, lingua se praepedit, facies igneicit& nequaquam homo quid agat recognoscit. Lingua quidem clamorem format; sed sensius quid loquatur ignorat. s. Da es omnium mitiorum ia a.J Videri potest cla hoc dicto glossi. ord. super illud Prouerb. 29.
Vir iracundus prοωοcat rixas , ubi dicitur : Ianua amnium mitiorum, eis iracundia, qua cla0 a, mistutiabus intrinsecus dabitur quies : aperta autem ad amne facinus armabitur animus. Dicitur itaque ira elle ianua vitiorum, quia inter caeteras passiones propter
impetum suum magis impedit usum & iudicium ra
cap. Ideoque indirecte & per accidens est principium vitiorum ; quia scilicet remouet prohibens, id est, impedit usum rationis, per quem homo retrahitur a peccatis Directe enim & pcr se, est causa aliquorum specialium peccat rum, quae dicuntur eius nitar, de quibus Samstus Gregori us i. Mor
6. Patientiae quis bonos purgat, malos absumit. JVeritas huius dicti compluribus S. Paginae firmatur test noniis. Praeclarum est istud Iudith. g. v. a IIemares esse debere quando Pater noster Abraham tentatus es, sper multas tribulationes probatus , Dei
amicus effectus eR. Sic Iseae, sic Iacob, iis Moser , cromnes rhi plac erunt Deo , per multas tribulationus, ansierunt fideles: illi autem qui tentationes non sensi perans cum timore Domini, G impatientiamsuam, mproperium mηrmurationis sua contra Dominum pem ruserAnt , exterminati sunt ab extermiuatore, O a feri pentibus perierunt. Huc usque verba Scrirtu rae, ex
quibus etiam clara est explicatio propositi etiatri'
820쪽
rium , commentario in Verba allata.
I. T ZItae compositis plurimum confert ad exi sima V tionem boni miri. Aristoteles Rhetoricorum ad Alexandrum cap. χ . J Ratio est; quia animus hominis de virtus interius latens, oculis cerni non potest: at grauitas, prudentia,moderatio innegoti)s &actionibus externis, vitaeque ac morum exterior compositio per sese in omnium oculos incurrunt, suntque signa quaedam ac notae ordinariae, quibus interior animi status declaratur, ut etiam do. cet Aristoteles, Poet. cap. . Hinc quoque Pictores , qui suo alios penicillo delineare solent, non exhibent ipsam carnium, ossium, neruorum & corporis naturam; sed figuram, colorem,stum, pulchritudinem vel deformitatem; idque solum quod sese soras in oculos evibrat , colorum similitudine resexunt, neque ullus est, qui possit ab ijs plura iure postulare. a. Mores ex motionibus disce unium. libro . Ethic. cap. 8. J Pronuntiatum explicat D. Thomas:& probat huiusmodi similitudine ex citato capite
desumptam: PMemadmodum per motus corporales exteriores , discernuntur interiores corpore diθι tiones , ita mores interiores ex operationibus cognos cuntur exterioribus. Ethicorum lectit 1. Eustratius in caput citatum , per motiones intelligit