장음표시 사용
801쪽
r. r Emperantia est virtus, quae inclinat ad cr-L uandam mediocritatem, circa voluptates dolores, qui gustia dc tactu percipiuntur: ita tamen ut Dequentius in voluptate moderranda, quam dolor versetur : versatur autem circa dolores, non uti sortitudo, quae elucet, in ijs constanter perfereiadis; sed facit ne temperans nimium doleat,ob absentiam de
a. Temperantiae generatim opponuntur duo vitia. Intemperantia scilicet, &stupor. Intemperantia est excessus, in fruendis delectationibus gustus, vel tactus. stupor est talis fuga delectationum, ut nolit quis eis uti, quando vel ubi, vel quantum secundum rectam rationem oportet. . i . Partes integrantes Temperantiae sunt diri. Honestas & Verecundia : Nam officium temperantiae totum integrant,amor decoris temperantiae, &suga turpitudinis intemperantiae ; ad priorem ac iuuspectat nonastas, ad Posteriorem verecundia: Sum tur autem hic honestum, non prout virtuti commune est; sed presse, ut in eo clucet, peculiare decus
. Partes subiectivae, sue species Temperantiae sunt . Abstinentia , Sobrietas , Castitas , Pudicitia.
802쪽
Pars quinta. Titulus NA VIII. 38s
s. Partes potesta tuae Temperantiae sunt ό. Continentia, Humilitas, Mansuetudo, Clementia, Modestia morum, & Modestia cultus.
as Emperati est, appetere quae oportet, Acηt 1 oportet. Sumitur ex 3 cap. iii ubi circa finem capitis dicitur. J Vir Tempetans mediocriter, &quemadmodum oportet, cas res appetere, PC Volup ate quidem assiciunt: ad anitatem autem & bona corporis habitudine faciunt; quaeque honestatis can χullos , ac facultatis metas non egrediuntur. Ratio est; quia una omnis virtus in mediocritate consistat, Temperantis est, in appetendo, medium cum discretione seruare. Vti enim vivere puerum sub pedagogi praeceptis oportet, sic & cupiendi vis cupere debet, perinde ac ratio iubet. Ita Aristoteles eodem li. c. a. iub finem cap. & totius libri 2. Temperantia optimum es iiis tuendη mediam. JTraditur a Galeno, ad Trajanum c. x. Ratio est; quia tollit omnium morborum in corpore sano pullulantium causas,& ipsos plexosque morbos. Qu admodum enim omnes pene aegritudines oriuntur ex nimia repletione. Sic contra ex victus parcitate, acquiritur humorum omnium symmetria, quae Vbi est,ibi morbus ab intrinseco bonum non habet . Nam ut recte idem Galenus ait : 3. Nemo morbo corripietur, qui cauerit accurati cruditates. J Lib. i. de cibis,boni & mali succi: atqui per intemperantiam, maxime cruditates generantur :sicuti per iobriam dictam vel praecauccur, vel cliam,
803쪽
186 De diuersiis Entium creatorum genevibus.
si contractae sint. attenuantur, cum tempore, ab sumuntur. Facit pnim dieta sobria, ut perfecta fiat concoctio, & facile digeratur, quidquid ex prima vel secunda , vel tertia concoctione superfluuati est, quod alioqui variorum morborum seminarium est, .ut docent Physici. In candem sententi M. recte
. Studium sanitatis eis, e medere citra sanitatem. Lib. Epidem. sect. ψ. J Quia nimirum , ita pluriri j
vel arcentur, vel etiam praecauenturhumores: noxij, cqui naturam alioquin grauant, & calorem natiuum opprimunt, vis item naturalis & animalis conserva tur integra, & sui tu riai, vitamque extendit, quam- ι diu naturaliter produci potest. Addit vero ibidem Hippocrates: Et imprauum esse ad labores. In quem sensum Aristot. se h. is. Problem. cum ordinate:
inquit, iaboremus, bibimus, edamus, naturam, v re 9:. nostras conferaamus:cum πανὸ inordinate ivix dep ai rearn s naturam, atque de suo.Batu dimovemus: Cuius .
ratio ex eo fit perspicua. Quia A
s. ordo esὶ apta rei conformitas cum nat'ra. Gale nuSi. . de causis pulsuum c. I .J Vnde id quod inordinatum est, in quintum tale,non habet conformit tem cum natura: quod autem naturae conforme non
est, liu subsistere non potest. Vulgi opinio est, homines ordinato siue temperato victui ast letos, faςilius Ledi a casibui inordinatis,ut ab aeris intemperie,&cquam illos qui nullam seruant dictam: sed omnino errdne est,&rem rationi cotraria licet enim huius modi facili s intepertu sentiat. Vti in veste spledida. 'conspicua fit macula etiam minima : minus tamen laeduntur,ac ij, qui vivunt inordinatri cuius ratio est, quia, qui morbo viciniores sunt Acilius infirmatur . atqui inordinate viventes, morbo sunt viciniores,
magis eide obnari . Icum quod rellactius est, boc in
804쪽
necessitate firmius; sed quod ordinatum est,id persectius, Senaturae accommodatum magis. Iuxta illud: Corpora fana permultos feruxi errores : hinc verb non obstat, quod ficile id dicatur laedi quod tenuium est . partium, ut eiplicabitur nio loco 6. 'Temperantia omnium mirtutum effundamentum. Inde iam apti scis seculis ita appellatam esse testis est Philo , iis libello de supelicum virtutibus; ubi Continentiam, inquit, primum ranquam fundamentum in ansma collocant, deinde peras tirtutes super ruunt. Rasio, quia omnia ad virtutum acquisitionem, de , usum necessaria siue quoad corpus, siue quoad ani- mum, ab ea depelident. Etenim corpus reddit agile, Vegetu,&ad omnia bene dispositum: morbos pellit, vitam longaevam'& florentem adducic: iicut e contra. Intem erans adolescentia effetum corpus reddit, ut inquit Cicero de Senectute. Praeterea somnos illa placidos inducit; epulas communes reddit suaves, sensibus incolumitatem , memorie vigorem, ingenio perspiciaitatem confert 3 affectus animi de passiones mitigat, ac domat. Denique corpus Jc animam maximis bonis replet,ut non immerub,scientiae,sapientiae. omnium virtutum principium dici possit, ac verissimum sit illud S. Cypriani, serm. de Ieiunio. Quotquot viros ad culmen iii iuris vidimusperiis se, sine ieiunio non letimus ascendisse, nec aliquitamqnsmmolitifunt,n priui absinentia ac isset.
DIs TINCTIO III. De Speciebus Temperantia.
t. p tinentia est mater sanit tis. J Nimirum i 'LL si lationabilis illa sita de ordinata: haec
805쪽
188 De Asiersiis Entium creatorumgeneribus.
enim & ad bonam concoctionem iuuat, & a crudit te praecauet, & morbos debilitat cc tractos. Est comune Medicorum pronuntiatum, quod lumitur ex Galeno lib. 6. de sanitate tyenda cap.r3. & lil de attenuando victu cap. I. ubi fuso docet, victus' parci tale sanari omnes sere morbos, & praepediri contrahendos. Idem praeclare ostendit Lessius , in suo Hygiastico: melior autem est rationabilis. quotidiana, cum moderatione resectio ; quam per interualla arduum longumque Ieiunium. Per hoc enim & nientis labefectatur constatia,&lassitudine corpus eneruatur; ut recte notat Cassianus, & alij denac virtu te. S. Augustinus ad Deum loquens: Hoc fne doc,si ait qucmadmodum medicamenta , sic alimenta sumpturus accedam , l. t o. Confest cap. 3 i. Caeterum
quod de abstinentia proprie dicta hic dicitur,lom de
caeteris Temperantiae speciebus congrue intelligitur. a. Naturapaucis est cqntenta. Boetius i. a. de Consolatione. Prosa Veritas huius quotidi na pate experientia, in plebeis & rusticanis, qui cum simplici Isimo viantur alimento maxime tarrien robusti sunt & vitales. Persas olim, Xenophon negat qui quam praeter panem.adhibere solitos , & praeter nasturtium ; Sc nihilominus optima valetudi ne ute bantur, ac diutissime viuehant, ut resert Muretus in
&alij multi temperatissimo victu , vitam in terti usque ieculum incolumes producunt ut notat L sius in suo hygiastico. Et ratio est; quia varie tu cibo-' tum, qualitatibus contrariis pugnantitaria, conturbat ventriculum, & impedit digestionem : ut docet A - stoteles in problemat. secf. io . tex. is . ubi ait, Cibi essis tuter odio iutit,co; rumpere se soletina mari 1 cIbus gra--ti eis, turbulam aenim, nec qiudia ethoococtio eti: uri
806쪽
Paps quinta. Titu tu a VIII. 18st
ue . sta scilitas animi ciborum copia impeditur. Seneca
istola J Ratio est, quia ob nimiam alimenti
piam, anima tota circa vegetationem distinetur,ut telligendi ossicio satisfacere non queat. Pulchre explicat Horatius his verbis. l. a. serim. Satyr. 2. uin copsa onustumne sternis mt,s, animum qν que fragrauat i um g tque affigit humo diuina particulam aura. . Pinguis venter non gignit sensum lenirem J Moec hoc dicto S. Hieronymus, luxu corporis hebesia ere rigentis aciem, iuxta explicationem praecedentis lim ossicium hominis maxime diuinum; quod est apere Mintelligere, dissicile redditur, si vasta cor ocis m0 es a sedeat: Quo aiam pondus tardiorem red-sit mentemqfensum c*nmunem ut docet Aristo reses l. . de Part. animalium .cap. io tque hac de
cause, antiquo diu rbio, homines luxui dediti, Mcrasso iudicio, lucerna pinguiores dicuntur, quod licet 'l'am maxime edaces sint nihilo tamen inde ha-britores . sed potius sordidiores evadant. Vide Lesiij Uygia sticum, numero x r. ubi de illud tabeta. Sapientia ui siccos si et Bos 1 paludi us . lacnnis. i. corna latuvica etiam po stridie: sunt iucundae. 4Pec Platonicas intElige philosophicas , & quales asinientibus ire paenini solent ac debent. Pr ulit autem linc e turn Timotheus Atheniensis; aerissimum, sane non ex Philosophorum modo; sed i iMe- duo im sententia : Neque vero postridie, modo iucundae sunt; sed insuper per totam usta' , etenim nihil pei in vita naturali iucundius. st bona Sc vegeta valetudine. At haec per illas in su' vigore, ad extremum vi ne i tum, conscruatur sicut e contra in. temperanti uri Coenae tape in ' tot m vitam noxiae
trium, & iniucundae. Vide, si placet, schulam Salerni
807쪽
Oluptas eis posis virtutum capitalis. Elicitur V ex x. Eth. c. 9. J Vbi, inter media ad virtu- em obtinendam idonea, principe loco ponitur fuga voluptatisi utpote quae corruptrix est sinceri u-dicii, & inimicimma virtuti ; unde Tullius : Nullan i capitalior poli j, qualia Molμptas corpor 3s hominibus a natura data est , nec in πνluptatia regno mirius pote iconfisere: Impedit erum consiliiώm Huptas, rati,nis' inimica, mxniis; νι ita sicam, persti,ngit oc*los, ncc .
illum babet cum vi= is te caminercium. Vide D. Tho-
mamz. r. q. 3; .ari sexto in corpore. Eoden spe
a. Animo per libidinem corrupto nihil h.us,mine s. l. H. Annal. J Ratio, quia ibi nulla cst horae- stas, ubi nu lus. est usus pudicitiae : atqui , ut docet Philosophus 7. Ethis. cap. 2. .Pruden iam in ediunt voluptates, eo que magis, Ps m gis qR 'Rς delectaturi; quare animus cupiditatu i illecebris . totus immersius, 'ti nulla est prudentia praeditus , ira' prorsus omni honestate est destitutus. Rationem huius insinua D. Tho quae a. t. ad ,
pori, minihil aliu in ipso momento cogitare. homini liceat. Intelligitur itaquzutrumque proiiuntiatum det voluptate sensiliu , ut praesi puc rei veneria ut per spicuum est ex dictis. Indulgere toluptati initium malorum eis. Seoe
808쪽
pars quinta. et uulua NAVIII. I i
desormitatem non consideret, & ex altera parte luis
blanditi js vehementer hominis affectum alliciat; fit, ut nullum sit peccatum,nullum crimen adeo detesta. bile, in quod hominem non prςcipitet. Vnde diui- liae Plato escam malordio appellat voluptatem. quod ea scilicet homines capiantur, ut hamo pisces ' In eandem sententiam Clemens Alexandrinus, Parudag. lib. 3 cap. 7. Volurat, ait, na rogium es tua
. plures Iulis occiAntμr. Mam gladio. J Veritatem dicti istius experientia manifestat,videmus enim lon-gς plures quam ullus auferat gladius,perire quotidie apoplexia, paralys, phtys, colica, distenteria, diat- rhoea, obstructionibus in mesenterio, in hepate, in splene, calculi, in renibus, morbis articularibus, sexcentis alijs, siue febrium sue aliorum morborum generibus. Hi omnes sunt nobilissimi gulae eikous,
quos comitantur varij capitis dolores, tusses, astho-mata, cruditates, &lancinatior es in stomacho, mille alia pectoris, ac totius corporis mala, ut non minus docte quam vere ostendit Leilius in suo Hygiastico. Porro ei fatum pro postum desumptum videtur ex illo Eccles c.37. v. 3 . propter crapulam multis obierunt, qui autem absi neni eisad cibi vitam.
3. Nunquam inMenii finem libido. Tuli. l. 1. Tusc. Quaest. paulo ante medium. J Ratio est,quia appetitus hominis nulla in re terrena perfecte satiari po- test. Jdeo Heliogabalur, ei qui noua iura dapibus condiendis invenisset , maximum dabat praemium. xerxes etiam Persarum edicto, ei praemium proposuit, qui nouum voluptatis genus reperisset, quiae nimia deliciarum cupiditas , amplissimi Imperi, ruina fuit. Plura de hac re inuenies apud Tira bellum,
ij lib. de Nobilitate c. : I. n. 6 Q.
809쪽
i. 9utinentia non es mistus, sed quiae lammirtutis habet admixtum. ψ. Eth. c. vlt. in fine.J Ratio est, quia voluntatem quidem ra oni suo modo con format ; sed appetitum inferiorem contra quem pu-nnat , rationi non perfecte subi jcit, ac domat: R ita a perfectione virtutis moralis dcficit , atque incirco
non tam virtus est,quam inchoatio virtutis. Si tamen accipiatur nomen virtutis commun iis, ut pallim accipi sole pro dispositione animi, ad opus recte rationi consonum ; sic continentia virtus dici potest: hlicet enim non coinplete perficiat potentiam:disponit taHen eam, ad lationis dictamen sectandum, & :p.ὶssionibus resistendum, quod honestua est & laude
a. Contiuere omnes cupiditater , practarunt mare
quam dissicile. Cicer.ad Q. Fratrem Ep. i.J Nimirum i& si dissicile sit, nulli seruite cupiditati e regium tamen est, adeo ita magnificum,ut illa difficultas cum
hac excellentii in comparationem venire noli debeat: nam ut idem ait pro Marco Caelio , siquis hoc robore animi est, atque hac indole 'irtutis, ac continentiae, ut respuat omnes voluptates, omia riua' vitae suae cursum , in labore corporis con' tentione consciat , quem non qities,nta remissio,
non aequalium studia, no ludi , non conuiui delectent, nihil in vita expetendum putet, nisi quod , cum laude & honore,& cum dignitate coniunctum, hunc. mea sententia diuinis quibusdam bonis instr
810쪽
. Pars quinta. Tu lus x VIII. m
Tullio, continentia late, & non secundum rigorem philosophi ςum , prout est pars potestativa Temperantiae. Plura vide distinctione de Impruden
DIS TINCTIO VI. De Humilitate Superbia. . i. T T Vmilitas est laudabitis sit ad ima deiectia. JI I S. Thomas a. i. quaest. 16 I. art. I. ad 2 declaratur hoc dicto , ipsa Humilitatis etymologia, Humilitas enim ab humo dicitur; quia per illam ad ima, & veluti ad humum usque deprimimur , quod potest fieri dupliciter, primo si contra voluntatem ab alio quas piam deprimatur, & hoc modo humilitas est poena, eoque sensu dictum est, Omnia quifeevabat humiliabitur ue secundo si quis sua sponte ex consideratione tuorum defectuum sese deprimat, &soc modo est virtus, ac recte dicitur, laudabilis sui ad ima deiectio,aptissimeque a S. Bernardo, lib. de Gradibus Humilitatis, in principio desinitur hoc
t r. Humilitas est mirtus, qua quis mersima fuieumtione sibi ipsi itfci'. J Supponit enim humilitas cognitionem sivi,quae comparatur optime, si quis coram. Deo festatuens, consideret, qualis sit, tum animo, t una. corpore ; quia ad illud Lumen meritatisi verba sunt D. Bernardi, serm. I. in Cantica) can-nitutus holvo seipsum, sine disii aulatione in picis, ' sine palpatione diu dicat.