장음표시 사용
2쪽
3쪽
RERO SALUTIS PUBLICAE CURATORIBVS SAD IENTISSIMIS, LEGUM TUTORIBUS UIGILANTISSIMIS, . :' BONARUM ARTIUM PROMOTORIBVS OPTIMIS, PATRONIS ET FAUTORIBUS OMNI PIETATIS
AC RELIGIONIS. OBSERVANTIA . :
4쪽
'uanssi ambiguitatibus et dissensibus vexetur si terarum obligatio, non pauci et mediociter tantum antiquitates perscrutantes latebligunt Fatetur hoc ipse H EI NEC CIVS, grauis vetustatis scrutator, in /ntagm. antiquit. Roman. L. III. t. 22. sontes harum discrepantium Opinionum aperiens. Ac tam periculosum quam obscurum cernitur hoc obligationis genus, siue ad creditorem, siue ad debitorem animum aduertamus. Quam ob rem omnis opera eis danda, ut ex his laqueis, et creditorem et debitorem liberemus. . Hac ergo in re pluribus, in antiquitatibus autem sere adumbratis nihRue praestantibus breuius versabor. Parum vero a erat. quin et ab hoc proposito animus 'depelleretur, cum inuoner haud paucos eo abire, ut omnem contrae tum Chirogra- , pharium, litterarumque obligationem, non antiquam nanoem, sed a Iustiniano quoque introductam, ab hodierno usu remorueam. Quae si ita essent, tempus p rderem. N I C.. M A R A 3. TIN
5쪽
Tisi in diss de mutuo praesumto g. 2I. IN. copiosa magis, quam ponderosa demonstratione cuique persiaadere Cupit, nubiam dari litterarum obligationem, candemque et Iustinianeo iuri incognitam probare conatur. Mitiori via incedit Perili tris
rens. S. II. c. 8. g. 18. litterarum quidem abligationein legibus Romanis tribuens, usu autem sori adplicari posse negans.. De sendit quippe chirographarium contractum iure Romano sollemnibus adstrictum suisse scripturis, hodie autem priuatorum tantum intercedere chirographa, quae, non ut fundamentum obligandi, sed ut medium probandi debeant spectari. Quamuis autem Viri in tanta celebritate .famae constituti auctoritatem magni faciam, hac eam-.e an seces in facturus, dissem isus rationes reddam. Quod si enim antiquI et noui generis scripturas, uti par est, seiungemus, facilis ad defendendum erit via. Temporibus scilicet Romanorum antiquissimis, nominbbus fieri obligatio dicebatur, si argentarius pecuniam ex mensae scriptura sine stipulatione numerabat, ac nomen tam creditoris quam debitoris in rationes reserebat. Indeque est, quod et credita et debita nomina scilicet activa et passim vocentur. pertinent A S C O N LI PAEDlΑNi in tacer. p. 77. ubi: tituli debitorum nomina dicuntur, praesertim in iis debitis in quibus nomina scripta sunt, quibus pecuniae commodatae sunt. Cui rei contrarium est, mutua accepisse. Ergo nomina debita, vel debitores. In hoc unico vero mihi vituperandus est, quod
Commodatum deprauata ratione cum mutuo confuderid Hoc et pejeribere nomen Vocatur. Huic opponitur rescribere nomen, de quo et expungere ac expedire usurpari, paucis incoemitum est.
6쪽
ET EXCEPTIONIS NON NUMERATAE PECUNIAE. 7
Duplicem vero in modum intelligo, scripturam de mensa factam esse. Vel enim a mensario pecuniam foenori accipiebat, ut ipse alteri ad debitoris voluntatem penderet, quo se eius nomine in rationes redacto, mensarii debitor fiebat. Vel deposuerat iam ipse apud mensam pecuniam, atque ex hac summa, quantum ipsit deponenti placuerit, alii debitoris iussit soluebat. In utroque casu creditum de mensa solutum dicebatur. Nec titubans fides, eius quod in has rationes congestum erat credebatur. Miraberis tantam foeneratoribus haberi idem l Desine mirari Cogita quid nostra te doceant tempora. An nescis, et diuites longas habere manus y Disce sapere. At
vero in hoc facile consenseriin, argentariis olim tantam fidem habitam non suille. A darquinio Prisco originem - argent riorum plerique repetunt, quibus adeta videtur locus D Io- , N Y S. HALICARN. L. III. quod confirmat Livius L. Le. 31. de Tarquino Prisco loquens: Ac eodem rege circa forum porticus tabernaeque factae; et L. XXVI. c. II. de Hannibaledicens: in tabernas argentarias, quae circa forum Romanum tune Gyent, iugserit venire. ' Quod publicum argentarii munus his temporibus gesserint, publicamque meruerint fidem, neque in aliis locis relatum inueni. Quin imo a Marco Antonio Caesari Octauio auum argentarium, in contumeliam obi filium, et nummularium nepotem eum adpellatum csse, discimus ex S VETON. m vita Augusti c. a. Et quis nescit quam tum odium Romani erga Meneratores exercuerint 3 Famam seruare videtur CICERO orat. pro A. Caeci a C. . qui de
M. Fulcinio dicit: quod Romae argentariam non ignobilem seceriti Sed hanc nobilitatem ille M. Fulcinius non muneris
7쪽
DE VERA INDOLE LITTERARU Μ OBLIGATIONI s
nobilitate, sed nobili suo, nec improbo rei argentariae eXercitio adeptus milii videtur; quam commentationem ipsa. verbi offerunt facillime. Subsequentibus tamen temporibus publicum habitum fuisse horum ossicium uberrime patet eX l. Io. g. . r. D. de edendo, I. S. D. deposit, L 2 . 2. D. de reb. auctoriiud. posi Nou. CXXXVI. c. r. et MO. Iustis. VII. e. q. Ex quo est, ut ipsorum quoque rationum libri vim probandi libberent, docente VLPIANO l. 27. I. I. D. de furtis.
An vero hi argentarii mensariorum quoque nomine veniant, qui GraeciS τρα τε ταν vocabantur, anceps videtur disquisitio. Quid avi rideatur. paucis dabo. Largiendum mihi es , mensarios saepe pro argentariis et vice erea m iure nostro sumi. Sed hoc inde mihi famam videtur, quod partim argentarii aeque ac mensarii mensis usi fuerint in publicis tabem . nis ' partim ipsi mensarii lucri inuidia ducti alienis negotiati nibus priuatis se pariter immiscuerint, et non absimilos argemtariis faeti fuerinz Quid ergo intercesserit discriminis quaeris Tradam. Haud incongruam sorsan capio coniecturam, si argentariorum auaritiae malitiaeque quibus miseros improbo foenore premebant caussam tribuo. Puinque itaque viri, ut testatur LIVIVS L. VII. c. 2I. A. V. C. CCta. creati, quos mensarios ROSINVS antiquit. Roman. L. VII. c. v. mensores scribid, a dispensatione pecuniae adpellarunt. Meriti autem aequitate curaque sunt, ut per Ommium annalium monumenta celebres nominibus essent. Fuere C. Duellius, P. Decius Mus, M. Papis ius, Q. Publius, et T. Aemilius, qui rem di id, mam tractatu et plerumque parti utrique , semper certe alteri Irarum, cum alia moderatiotae tum impendio magis publico quam, iactura
8쪽
ET EXCEPTIONIS NON NvΜERATAE PECUNIA . y
iactura sustinuerunt. Conuenit et in hac chronologia CAR. sis o Nivs de antiquo pop. R0M. tu e L. H. t. I. c. U. qui tumen in chronologia in Livii historias inconstanti mente A. V.C. CC L ponit. Livius quoque L. XXIII. A. U. C. 'DXXXVII. etempore secundi belli Punici triumuiros mens, rios creatos fuisse memorat. Hdrum ossicium quin publicum fuerit, nemo dubitabit, qui perpendet alios horum consules. alios Censores, alios tribunos plebis fuisse, et hos ipsos publicis olim praefuisse auctionibus, pretia rerum venditarum collegisse redegisse, deposita accepisse et veluti publicae fidei sequestres habitos fuisse, docet sALMΑs Ius de modo Usurar.
C. Is et K I P P IN G de antiquit. Roman. XI. 3. g. ro. Qua in - re vel nociorum temporum transformatio vel scriptorum n,
gligentia confusioni ansam dedic f LV . Nummularii pariter ab his separandi sunt, quod et secisse
PAVLVM I. s. g. r. et 2. D. de edendo, patet; qui si hos nummularios omni ex parte argentariorum indolem redoleuisse credidisset, non dixisset separatim : ninmmularios quoque non esse iniquum; cum de argentariis satis actum sit. Colliniant sere omnes, ut
hos nummularios illis aequiparent qui Graece κολυβιςai et κερματις dicuntur. Sed vel plane his non conueniunt, vel duplicis generis fuerunt nummularii, quod si illud genus nummulariorum consideramus, qui probabant nummos, an probi essent, cuius auri, an subaerati an aequi ponderis, an bonae . fusionis, parum attingit collybistarum significationem, quod paullo post demonstrabo. Eoque pertinent verba APUL. metaram . X. quae resert PITIs Cus in texie. antiquit. Uerb. nummularius. Atque hos publico munere iunctos esse non
9쪽
IO DE VERA INDOLE LITTERARvΜ OBLIGATIONI s
inficias eo. Alterum autem genus horum nummulariorum refertur eorum, qui maioris generiS monetam accipiunt, ut minoris per partes reddant, vel acceptis nummis in alienam regionem, in qua diuersi generis nummorum usus est' transforantUr, Curant. Et hos quidem recte collybistas dici crediderim, κόλυβος enim tam ipsam pecuniae permutationem, quam pretium pro ea soluendum designat. Quod vero hi publicum gesserint ossicium, nunquam inuenisse memini. Privata potius auctoritate has ninotiationes exercuisse, facilius credide-
ris. Et hinc est quod CiCERO in Verrem L. III. c. 7 collybum improbissimi furti vocabulum adpellet; quod improbum dictu fuisset, si oe Mec. uocabula. ζt hoc munuS publiCam habuerit Caussam. Ex quo CIC ERONI s Iocommae duplex nummulariorum genus, de quo antea disserui, commode probatur, cum ibi illud, quod pro spectatione, et quod pro
collybo datur, sollicite separet. Spectationem vero, probationem pecuniae, quae a nummulariis spectabatur, recte inte pretatur HOTTO MANNUS. Displicet autem quodam moedo PITIs CVS Vocabulo num larius quod L I. g. s. D. des'. praef. urb. qua nummularii cognitioni praesecti urbis subiiciuntur, ad illos tantum nummularios restringat, qui mon ita scrutabantur, cum tamen ipsa d. l. verba: ut nummularii ν obes agant, circa omne negotium suum, et temperent his quae sunt prohibitas latiorem nummulariorum considerationem optime tradant; et cum omne quidquid intra urbem, immo intra centesimum lapidem ab Urbe committeretur, ad praesere urbi animaduersionem pertinere doceat VLPIANVS cI. g. . D. de praef. Urbi, consequitur, PITiscvM iusto strictius hanc legem accepisse, quae tamen ad omnis generis nummularios' haud
10쪽
haud dubitate spectat. Quam autem collybistarum speciem refert HIERONYMVS in cap. 2L Matthia .huc non, sed ad solos pertinet Iudaeos. 3-- V.
Satis, quantum propositi limites permittunt, dictum est
de argentariorum, mensariorum , nummulariorum et. Collybbstarum differentia. Si quaeris, cur saepius tam in legibus quam aliis scriptoribus haec nomina commisceantur ρ Cogita mulitiam ct lucri cupiditatem plerisque communem fuisse, et quod nummularii arte sciebant, argentarios ex diuturno usu haud ignorasse, ut facilius omnes, cum unum intenderent finem , Vno quoque et Communi nomine comprehendi posse creditum sit. Haec erat nominibus olim contracta obligatio Quae, licet obscuris sane verbis eXprimatur, nunc tamen patet. Erras tamen, si putas ita esse contractam litterarum obib gationem Nec enim scriptura hanc essicit obligationem, sed est tantum alterius obligationis accessio, et quoddam probandi, medium, quod abunde adparet ex l. s. pr. D. de obligat. et action. ubi sCAEVOLA ita: Procurator Seii admisissu cscriptionem ad argentarium vascularium in verba infra I ripta: Λουκιος Καλανδος ἐπέγνων καλως προγέγρ- η ἐδε λοιπὰ πἀρηψν οφειλόμ ενα τω δεινι τοσα. 9uaero an Caium Seium obligari potuit ' Respondit. Seium, si alioquin obligatus non esset, non proper quod ea scriptura, quae proponeretam interposita sit, obligatum esse. Vides quod sola scriptura, licet ad argentarii
mensam facta fuerit, non obligauerit. Nec obiicias, quod procuratoris facium rationem dispositionis reddat. Quod nego.
N Ostiae, quod quis per alium facit per semet ipsum fecisse dici p