장음표시 사용
51쪽
D DE VERA INDOLE LITTERA RVΜ OBLIGATIONI s
promitto. iomnia autem si bene Composita sint, nulla
sertiori probatione infringi poterit chirographi fides. . Et quid, si abituro debitor chirographum dederit, atque in
antecedente cautione remissus egerit, ex interuallo vero debitor litteras ad creditorem mittat, et pecuniae numera-
tionem urgeat, quibus creditor respondens, promiserit . Certo tempore se transmissurum esse λ quin et his litteris persecta probandi vis insit, nemo dubitabit. At enim vero creditor quoque in hoc negotio prouidus versetur. Iumgam hic statim creditoris cautionem. Eo resero, Ut cred, ' ton Mutilas litteras dedit vel emisit, soluta deinde pecunia, has litteras sibi restituΓpd Italet εωδ quida bae 91 crae amissae dicantur 3 Pronum videtur esse auxilium, ut Gre, ras Asiationis, einen mortifications i S tin sibi dari curet. Ego certe non ita tutum reputo, Vt non plus sit ib. mendum de malitioso; de bonae fidei homine pariter. De malitioso, cum timor sit, ne has ipsas litteras casiationis non agnoscat, et, ubi hoc introductum, dissileatur, laudabis curam. Nec in bonis qui dicuntur, censura dignus ero, qu 1 suspicer. Malo timere et cauere quam credulitate decipi. Boni mores haud raro mutantur. Hinc illae la crymae ab his excitae, quos optimos credebamus. Et si haec quidem iron verenda, sed integrae frontis debitor sit, mortuo ipso heredes, honorum, non fidei semper, omnia perturbare poterunt. Et quod ergo perfectius dabitur comsilium p Tradam. Aut coram iudice soluas , et accepta' tionem, solutionem, declarationem de cassandis litteris lare . registraturam conferri cures, aut notarium adsciscas, et haec
52쪽
iunclim in instrumentum redigantur. Posses testes forsitan et aduocare, et coram his haec omnia suspicere. Testes, vel obliuiscuntur, vel adulterant testimonium, vel morium tur. Ita sepelitur tua securitas. laridebunt haud pauci nimiam meam subtilitatem, et ut vere dicam, dissidentiam. Periculum est faciendum, inquient, non semper timendum. Consilium dare voles Nolui foeneratoris partes agere.
Praeter documenta, de quibus egi, et per testes credo probationem instrui possi Si enim hi tompore dati retrographi adiuerint, et sciant solutionem in futurum tam tum fisisse promissam, vel postea audiuerint creditorem dixisse, quod nondum soluerit' pecuniam de qua chirographum accepit, apprime inseruient probationi Redeo rursus ad creditorem, qui si sciat hos testes adfuisse innumeratione deinde facienda, maxima circumspectione uti debebit, ne his testibus debitor deinde pessinae abutatur. Ea propter iisdem ante expositis consiliis Ibam adiuvabit seciuitatem. Superest, ut de modo probandi per iur, menti delationem paucis dispiciam. Equidem hoc probationis medium omni modo reiiciendum puto. Viti tamen profuturam esse operam illis spem facio, qui eo nomine ad L M. 9. C. de mori num. pee. prouocant. Manifeste . ibi proponitur iuramentum deserti non posse. Cuius dis, positionis haec est ratio: quia cui non competit inceptio nec ius datur iuramentum deserenta Ergo aliena haec
53쪽
demonstratio videtur a proposito, ideo quod ex fori usa omnino quoque post biennium admitti soleat exceptio
non numeratae pecuniae. Noli. eX aduerso concludere,
ergo ubi datur exceptio, ibi etiam datur iuramenti delatio, quod falsissimum. In multis enim casibus exceptioni lo-Cum esse, nec tamen iuramento, paucis ignotum esse potω rit; Poscis itaque iure ruo ut alias ab his diuersas rationes reddam. Post biennium, quorsum te vcrtas, scripturam recognitam habere probationem, nihil poteris inficiasi Quod si est, non intelligo, cur alia probatione, scilicet iuramenti praestatione grauari debeat creditor: scripturae enim fides
xc Hor C tra urges: non ipse probat
sed excipiens. Sed iuramentum cum deseratur magis cuna cui desertur onerare mihi videtur, quam alterum qui deseri; Alter quippe qui desert iuramentum, dum ad iuramentum calumniae tacite se obtulerit , probat tantum se non tem rarie egisse, et litem iureiurando obtulisse; Alter vero cui desertur, hoc ipso sane suam caussam probare debet. Vocatur litis decisorium. Ille itaque cui iuramentum defertur, hoc ipso dum iurat sacramentum, litem suam, Caussam prin . bando, decidit. Hic vero Cum fundatam xam caussam in agnita scriptura habeat, quo modo alio onere alici possit, coniicere non vacat. Et hoc in illis locis, ubi conscientiae
dosensio per probationes, die Oenufeias Tereretvng niit
Eeweis, obtinet, multo certius adseueratur, eo quod ipse, cui iuramentum desertur, iam ex ipsa scriptura plenam libbeat defensionem. Scio quidem a quibusdam dicasteriis ali- ter obseruarL Merito autem exspecto legum rationes. Im
54쪽
ET EXCEPTIONIS NON NUMERATAE PECUNIAE. sster has vero nou. CXXXUL c. 1 referri aequo animo non patiar, quia, cum de argentariis disponat, huc adcommo
g. XXX. ' . Accedo ad iura Saxonica. Pleraque in iis sunt coimmutata, quaedam ambigua sunt. Cuius mutationis haec milii videtur esse ratio, quod ex chirographo executiuo processu creditores eXperiantur, qui ab ordinario longe dbsat. Separanda vero erant iura processus Saxonici antiqua ab illis quae in ordinatione recognita disponuntur. Utraque iura in eo quidem comoeomaac, quod in e cutiuo processu non aliae cXceptioneS, qUam quae in Continentiliquidae reddi possunt, opponi queant, reiectis intoris indaginis exceptionibus in reconuentionem. In adplicatione autem discrimen cernitur. Ante ord. recog de litterarum obligatione, eius effectibus et exceptione non numeratae pecuniae nihil immutatum inuenio. Qua ste re non con- Cedendum puto processiim cXecutium ante elapsum biennium. Guarenticionatum enim documentum censeri ne-
quit, quod iure ita est inualidum, ut nec formamn probationem det. Adeoque ordinarium processum eligere debet creditor, non condictione ex litteris, sed ex mutuo instituta. Reo dabitur eXceptio non num ratae pecuniae, caussaque ad probationem deuoluta. quam actor suscipiet, nihil probasse ccnsebitur, nisi praeter ser,pturam aliis probandi mediis eam perfecerit. Post: biennium edicax demum est processus executiuus ex chirogra-. pho,
55쪽
s6 DE vERA INDOLE LITTERARUM OBLIGATIONI s
pho, nec audiendus est debitor exceptione non numeratae pecuniae, nisi in continenti eam doceat. Nonne vero in reconuentione eam deducere licet λ Ita est, posteaquam non priuilegiata haec exceptio sorum inuasit, atque tunc reconuenienti incumbere probationem, nemo ambigit. Haec omnia vero mutata sunt in ord. proe. recogn. in ad.
soli:, alibi'hlen Dben Nollen. Haec dispositio 'certe
omnia quae iure Romano de litterarum obligatione comstituta sunt, et ante quoque in foro obseruabantur, abrogauit, ut nec in ordinario nec executiuo processu vestigium remaneat. Nam si quoque aduocatus, cum chirographo instructus sit, ex inscitia ordinarium processum imstituerit, nec chirographum simul induxerit, reo actionem negante, atque ceptionem non numeratae pecuniae opponente, actori quidem probatio per sententiam iniungetur, nihil tamen eum prohibui. quo minus, licet intra biennium fiat, documento, hoc scilicet chirographo, debitum proebet. Vnde . si reus hanc probationem non alio possit elidere modo.
56쪽
modo, nihil certius exspectabit, condemnatione, quod indoli litterarum obligationis non respondeL Multo minus in processu executiuo quidquam adiuvabit, actorem imira biennium ex chirographo agere. Illud enim non modo licet creditori, sed nec reus aliter audiri poterit exceptione non numeratae pecuniae, nisi eam in continenti liquidam reddere possit. Altioris indaginis exceptiones in recomventionem reiiciuntur. Anceps hic oritur quaestio: an in reconuentione illibata remanserint iura antiquisλ Ego vero menti legis, licet verba sileant, conuenientius censeo, etiam in reconuentione nillil de indole litterarum obligationis superesse. Sive ergo intra biennium, siue postallud instituaturr ouuentio, semper recomen S: Mor probare tenebitur non numeratam pecuniam esse, cuius consessionem chir graphum continet. Quod ut euidentius pateat duos casus, qui in reconuentione Occurrunt, separabo. Si, Conuentione iam instituta, reconuentionem inchoet debitor, nulla alia
mihi instituta videtur actio quam condictio indebiti, qua illud
in quod in conuentione, ob deficientes liquidas excepti nes , vel condemnatus est, vel condemnabitur, tanquam im debitum repetat. Quam ob rem indebitum sine dubio probare tenetur, quod fieri nequit, nisi demonstret num rationem factam haud esse. Parum intererit si dicas em--fionem me caussa osse institutam, cum etiam tunc. cans in mutui non subesse, eodem modo ostendere obstrinquis. Alter casus est, si reconuentio anticipetur, quod per ord. recogn. iure suscipitur. Qualis autem tunc actio reconuentioni inerit 3 Non aliam Mideo, quam vel condi-H ctionem
57쪽
38 DE vERA INDOLE LITTERARUM OBLIGATIONI s
ctionem caussa data caussa novsecuta, vel condictiomm me
caussa, vel prouocationem ex L. Diffamari. In omnibus autem his casibus quoque probare debet numerationem non esse factam, quo demonstretur caussam, ob quam chibrographum datum, non esse secutam, possidere eum chirographum sine caussa, veritatem debiti per chirographum non probatam esse, Nihil muto, etiamsi haec reconuentio ante biennium sit instituta, cum enim ante biennium chirographum ad ipsum processum executium instimendum sussciat, quidni in processu ordinario, quo reconuentio ventilatur, ad probationem chirographum pertinebit. Haecomm aviIC omni dubio erepta sunt per Dec. nouisi. XXIII. de anno II K. ubi in omni Calu et in rccosium in Trimam ii numerationem contra docUmentum marentigionatum,
iniungitur probatio. In qua et hoc notatu dignis limum concurrit, quod si debitor hanc probationem per testes aut iuramenti delationem gerere cupiat, intra quinquennium
tantum remedia admittantur, per documenta autem probaturo perpetuo aditus maneat. Illud silentio praeterire haud queo . quod apud plerosque hoc in reconuentionis casu prouocationem ex L. δε contendat adplicatam .inuenerim, GRIBNER tu princ. proc. iussi L. II. c. 8. g. 3. not., quae
prouocatio an ulla ratione secundum orti. recogn. obtineat , merito dubito. Remedium hoc prouocatorium moram requirit creditoris, sed haec reconuentio etiam ante v
nientcni diem institui potest. Immo periculum quod per L 28. D. de Messis ex procrastinatione timendum crat, quodque in hac prouocatione cit requirendum, Omnino cellat.
58쪽
ET EXCEPTIONIS NON NVMERATAE PECUNIAE. SP
Cessat. EXceptio enim non numeratae pecuniae, abrogatis iuris Romani principiis, perpd la nunc est, et siue intra, siue post biennium opponatur, ab excipiente probanda venit. Uanus ergo timor inuaderet debitorcm. Acquem quaeso effectum habiturum cstet hoc remedium pDicis ut sententia feratur: Prouocantello ceptio
Neibeii. Sed nihil essectum est; cum semper eiusdem conditionis maneat exceptio non numeratae peCuniae. Quidquid vero reliquorum remediorum tandem dabitUr Ob non numeratam pecuniam, facillimo negotio ad ea quae de exceptione dicta imia, cicii Moasi poterunt, illiSenim, inligerere dissertationis cancelli non permitenmzQuae proposui tuis usibus adplica.