장음표시 사용
11쪽
iet DE VERA INDOLE LITTER ARUM OBLIGATIO Nis
3. UΙ. Antea vero quam ad solutionem de arca et domo deu, nio, silentio praeterire non possum, quam aegre feram ab omnibus se e locum CICERON is ad Atticum L. Im epist. 18. obtorta ratione ad scriptUras ex mensa componi. Addo hunc locum, quo circumforaneus error liqueat: mee pactio,
inquit CICERO non verbis, sed nominibus et perscriptionibus multorum tabulis eum facta esse diceretur, prolata a Memmios , nominitas inductis 'auctore Pompeio. Nolim aliquid inlechione huius loci emendatum, quod HEI NEC CIvM fecisse miror, qui in syntagm. antiquit. L. III. t. 22. f. a. pro perscri
modo non explanat, sed corrumpit. IIOc autern amor imbentissime, CICERONEM vocabulo perscriptionis in sensu
magis vulgari quam antiquitatibus conuenienti ut Persor, ptionem enim non nisi de solutione quae fit apud argentarios vcl trape itas dici, stipra iam tradidi. De hac vero solutione ad mensam ibi neutiquam locutio est. Quod exinde stat unconiicere datur, quod tabulis per utiones factas esse adserat.
Tabulae enim hic CiCERONI sunt, codex accepti et expensi quos omnes patresfamilias habebant. in quem et pecuniae inmmaticiae line usiaris reserebanmr. Has in tabulas malama cum diligentia, ea quae in aduersariis cursim tantum e eperant , ut quasi memoriam aduertant, boni patresfamilias recondebant Quam differentiam scite exprimit CICERO orat. pro Roscio Comoedo e. 2. Quae tabulae si non omnem, quamdam tamen habebant fidem, eoque praestantiorem sorte, quod, Cum censores earum fide urbem lustrarent, et uniuscuiusuis ciuis censum aestimarent, patresfamilias iureiurando has tabulas Coim
12쪽
firmare iuberentur, teste DIO NYS. H A L I C A R N. L. IULArgentariorum vero libri calendaria dicebantur, codex scilicet rationum pecuniae foenoratiliae. Tabulas si cognoueris de argentariis aut mensariis dici, inuenies tabulas auctionarias de-
signari, quibus argentarii, cum apud mensam eorum et p. blicae austiones fierent, res vendendas perscribebant, ut cublibet videndi potestas daretur, C I C E R o orat. pro A. Caecinnac. s. Q v IN C T l L I A N VS XI. a. Ac praeterea si de argentariorum calendariis intelligenda essent verba; multorin tabulis facta nomina dici non potuisse, in aprico iacet. Hinc potius ad hunc sensum componarur locus, quod hanc pactionem non Domitius solum et Memmius promittentes, et consules quibus se obstrinxerant, in tabulas redegerint suas, sed illi quoque, qui amicitiae vinculo intererant, siue tanquam sponsores, siue tamquam testes consideremus, pariter ad seruandam rei memoriam suis tabulis instrucrint; Vt adeo recte multorum tabulis nomen
factum esse dici potuerit. Et quis crediderit, quaeso, hos paciscentes, tam infamem pactionem in publicum conspectum apud argentarios producendi cupidos suisse, quam tamen
Omnibus occultare modis par erat, ne et auctoritas et fides o,
Hactenus de nominum obligatione, numeratione ad memsam argentarii vel mensarii; Paucis de ea quae de arca vel domo dicebatur. Erat autem, quando creditor domi suae ex arta Pe Uniam numerabat, nomenque debitoris in tabulas suas siue codicem accepti et expensi referebat. Quanquam autem supra Commemoraui, his tabulis fidem quodam habitam fuisse modo, tamen cum ipsa numeratio seu traditio ad formam mm
13쪽
tui requireretur, solue non sufficiebant, sed intercedere debebat stipulatio, qua in scripturam redacta, adscriptis nominibus, vat, dissima praesumtio de solutione pecuniae facta oriebatur, quo pertinet illud sENAEC AE epist. stus Finire iam volebam et manus nectabat ad clausuum. Sed eonficienda sunt sacra et tale
epistolae viaticum dandum est. Puta me nori dicere unde sumturus Am mutuum: , Scis cuius arca utar. Exspecta pusillam et de domo flet numeratio; adde CORNAEL. N E P o T. in Attico
epi 'EX Romano autem iure euoluas L o. D. de reb. credit. ιθ g. 3. et L 2L. D. de pecvn. coristit. L s. g. r. et L T. D. de nouati Solent et L p . . I. K. D. de Scio Macedon. et L vlt. D. mandati Circumferre, ita unam erat 11-ώ -sLgium in his legibus quaeris. Si poscis a me, ut dicam an hoc quoque genus quoddam litterarum obligationis sit, fatebor, nihil ibi adpositum me inuenire potuisse. Tralatilium tamen esse, obiicis Commentitium reputo. Desine itaque cum e rantibus errare, nisi, quod vitium habent prudentiores, gloriam sediatoris tibi comparare credideris. Sed te obsecro, doceas aliud huius obligationis fundamentum, nisi stipulationem. Quae si certa sunt, vix enim dubium probare poteriS, Cur nouum Obligationis genus fingamus 3 Nec aliam quoque actionem video traditam, quam vel ex stipulatu vel de constituta pecunia. Nouam litem mouere videtur THEOPE I Ll π ά ατις ad tininsit. de litterar. obligat. qui ita rem explanat. Ai ερις - τοπαλαον εις κανον δάνειον, μετασχη τι μενον μιμι η Φγράμ ιασι τυπι 10: Litteris es vetus nome' in nouum debitum transformatum verbis et Iitteris sollemnibus. Si hic locus . EOS VeXat, non THEOPHILus noster inculpandus est,
14쪽
ET EXCEPTIONIS NON NUMERATAE PECUNIAE. Is
sed culpa redarguit ipsos. Quamuis enim hoc non adseruerim, eum omne punctum obligationis cui litterae adhibebantur imsisse, falsa tamen contineri, quae perturbare possunt legentes, non introspicio. Pessime sane de THEOPHILO cogitant, qui sibi persuadent, ipsim nouam litterarum obligationem quam Iv-S T I N I A N v S inuenit, eX aliare volutile, quae si ipsius mens fuisset, surca expellenda esset. Attigisse mihi videtur illam numerationem, quae de arca et domo fiebat accedentibus litteris et stipulatione sollemni. Postea enim quam numeratio facta
est pecuniae creditae, obligatio ex mutuo contrahitur. Cum vinro malitia non raro gremium Romanorum impleuisset, verendumque fuerit, ne numerationem factam negaret debitor, caUγhanti ut sollemnibus 1tipulationibus fides redintegraretur, et sciptura hanc cautionem complecteretur. Quo facto, licet debitum reale ante fuerit, illud in nouum debitum ex stipulatione transformabatur. Non ergo cognitu est dillicite, nouationum indolem lsis THEOPHiLI xerbis significari. Nec hoc negare Conuenit, has nouationes non in mutuo tantum, sed aliis quoque contractibus, consensu initis, obuenisse. Erant enim hae Cautiones Romanorum, quibus malitiam comprimere stud,
bant. Nec malo quidem consilio, sed et hodie imitando, cum et his temporibus non languescere, kd ingrauescere, quotidiano malorum adplausu, malitiam lugeamus. fci VIII.
Non procul aberrare videtur THEOPHILUS a CAI in v itui. L. II. i. g. ra. quem ante oculos habuisse THEo-PHILVM vel exemplum ab ipso luculentiori intellectui adpositum, commonorat, de qua re, et loco C A I I A N I A N I inte
polationibus multum obscurato, copiose, et scite dixit s C H V
15쪽
is DE vERA INDOLE LITTERARUM OBLIGATIONI sT1Nsius in iurisprud. antelasinian. ad C A I I loe. adleg. p. m. Is.sqq. qui et cautionum sollemnitatem perscrutaturo sati iacit. Venia mihi impetranda est, lector benevole, quod te tamdiu, sere dissertationis cancellos egressus detinuerim. Sed comtine te ipsum intra cancellos. An enim nihil ex his antiquis moribus ad nos translatum putas 3 Parum et nostram urbem et aliorum mores cognoueris, nisi quae noua iactitantur, antiqua redolere, intelleXeris. Cinguntur, vestiuntur homineS more antiquo, quem Vestitum ab exteris terris nouiter adlatum susu rant, ut citius sapiant nouo colore induti. Ρeda nostra annon veterum Romanorum hastam praesentent, circumspice. Cave tamen, ne haec antiqua vendites, ne famam iuuenis bonae indolis perdas. Mundus vult decipi. Actum tamen agere videbor. cum ipse IUSTINIANVS f. vn. I. de litter. 2blig. obligationem quae olim nominibus fieri dicebatur, hodie non in usu esse, et cessare verborum obligationem dixerit. Ac consumere omnem defensionis spem videtur VIN NIVS in comm. ad m- sit. de litter. oblig. n. s. hanc caussam desuetudinis adserens: quod translato Cotestantinopolim imperio consuetudinem Graecorum impetrassent Romani, qui συγγραφαῖς usi, id est, ex Α s C O N II PAEDIA MI aliorumque interpretationibus , cautionibus utriusque contrahentis manu subscriptis atque o, signatis, quas deinde non συγγραφὰς sed voearundHaec omnia animum non reprimunt. IUSTINIANI dicta quod attinet, nondum intelligo quidquam esse abrogatum. Quod vero dicit nomina non amplius esse in usu, hoc certe abro- gationem non redolet. Primum enim irridere milai videtur I M-PERATOR veterum imaginariae opinioni, quod his generibus scripturae vim obligandi inesse crediderint, et alto supercilio Contemni
16쪽
contemnit somnia quod nominibus, quod scriptura obligationem fieri dixerint, quae non nisi accessoria et probationi deserta utens iusto haberi debuerit. Deinde cum intellexerit, chirographorum magis quotidianum rium fuisse, ex quibus frequenter.
numeratione haud facta, tam malitia creditorum quam negligemtia debitorum liquesceret, operam nauauit, ut et creditoribus prospiceretur, et debitores caussae iacturam metuentes, a des, dia ad mentis agitationem reuocarentur; ut pericula quemvis cautum reddant. Antiquorum itaque cautam obligandi rationem nihil immutauit; Nouitios tantum cautius mercari docuit, quo nullum legislatoris consilium sapientius esse potest. Argentarios an nescis ex ipsis nouellis constitutionibus et edictis
Itisiniani publicum munus habuisi. Quis ergo prohibuit
quemque ad eorum fidem confugere 3 Quis vetat patrum s milias tabulas Θ Quis tam obscure cogitat, ut non collatis debitoris et creditoris tabulis, nominis probationem informari posse credat 3 Doce caussam. Et, ni fallor, hodiernis moribus
haec omnia, quamquam certo modo temperata, valere Cernitur.
Libri proxenetarum publicarum, qui ab argentariis parum discrepant, annon probant 3 Diueris semiplene; probant tamen. Mercatorum libri, quos patresfamilias credimus diligemtissimos, desides bonis cedunt, annon apud exteros iuramenti fide stipati plene probant λ Licet apud nos aliter dispositum sit. Et nonne pariter laude dignum soret, si quemque patremfamilias ad tabulas suas diligenter et fideliter sedimandas obshingeremus p Uel itaque intelliges, mores antiquos nos sequi, vel dignum esse vestigia premere; quae derelinquem Jes perdimus fidem. Sic testibus quoque re fideiussoribus hae tabulae quam maxime commendandae essent.
17쪽
g. IX. In his itaque nominum obligationibus, vel nihil, vel parum
abrogauit IusTINIANV s. Videamus an in stipulatione sollemni numerationi de arca et domo consueta hoc fecerit, dum dicit: cessante silicet verborum obligationes Antecedentium coniunctio hanc tantum voluntatem exponit, ut in hac a IusTINIANO introducta litterarum obligatione nulla requbratur obligatio verbis sollemnibus contrahenda. Verborum obligationem vero omnem exstirpatam esse nunquam mihi persuaderi patiar. Quantus enim stipulationum et I v S T I N I A N Itempore suerit usus, non ignorat, qui tractationes in Instit. de Cerborum obligatio nou mn MA,Mι Mipulatiantibus, Metussimibus, nouatimibus, liberationibus, quaeque et de us ut Codice Passim deprehenduntur, et mediocriter tantum pervestigauit. Quanquam autem alii CONSTANTINI constitutione in I. r. C. de formulis et impetrat. action. sublat. et IVSTINIANI sanctione l. io..C de contrah. sipulat. tanto Commoueantur opere, ut nullis stipulationibus amplius aures praebere velint; Metamen nec titubantem reddunt; cum ipsarum legum verba hoc tantum praestent, ut aucupationeS Verborum scrupulosaeque formulae tollantur. Omnem autem et stipulationum et Verbo- trum obligationum usum obiicientes pessime concludunt, quod res ipsa docet.
Constat igitur, nisi milii ipsi adsentior, antiquis usitatam, nominum obligationem indolem littorarum obligationis plane non habere. Hoc potius demonstraui, eas obligationes vel ad mutuum vel ad stipulationem pertinuisse, scripturam autem Pra ςr probationem nihil effecisse. Omnem itaque reprehemi '
18쪽
sionem incurrunt qui TRIBONIANVM increpant quod in L 8. q. r. D. des iussor. I. I. I. I. D. de nouat. l. I. g. 3. D. de pactis et l. r. q. r. D. de obligat. et action. obligationum re, verbis, vel consensu contractarum, litterarum obligatione omissa, mentionem faciat. laclementior adhuc est censura MARCILII ad insit. I. vlt. de obligat. qui omnes has leges, in quibus obligatio litterarum praeterita est, interpolatas a TRIBONIANO mira cum fiducia adserae Temperantius dicit sc HvLΤlNG ad Caii insit. L. II. t. s. g. r. ideo noluisse TRIBONIANUM verbum de litterarum obligatione inesse pandectis, ne quis existimaret de illa agi, quae hodie non est in usu. Dic, infeste MARC Li, unde tibi haec coniectua venerit, Vt coniicere ipse possim, te non somniasse. CAir obiicies locum p Sed nondum in portum te contulisti. Omnes a me supra laudatae leges, si exceperis legem I. g. r. D. de oblig. et action GVLPIANO sunt. An autem hunc ΙCtum litto. rarum obligationis mentionem fecisse, probare poteris p Nihil penitus. Ergo desistendum est ab his calumniis. Ipsam i, men l. I. q. r. adi. ex CAII libris esse, urgebis. Est ex illis, largior, sed non ex CAII insitutionibus, sed e libris aureo-rimi, qui si non continuerunt obligationem quae litteris comtrahitur, nullius culpae eum accusare par est. Numne itaque praeualebit haec coniectura, quod, cum nullus ΙCtorum celeherrimorum, nec C A i us ipse in libris aureorum meminerit litterarum obligationis, hic locus A NI A Ni interpolationibus corruptus sit 3 Aut itaque haec mihi est concedenda coniectibra, aut largiendum est errasse CAIVM in obligationum gene ribus commemorandis, quum et litteris fieri sparserit. ΕΟ-
que iacilius quemque mihi de errore conuenturum esse spero,
19쪽
si cum animi contentione g. n. I. C A I I legerit, ubi nouatim num et delegationum exempla ad illustrandam obligationem, quae litteris fieri ab ipso dicebatur, adferri in propatulo est
Idcirco tantum abest, ut noster TRIBONIANVS conuitiis exagitandus . Vt potius quam maxime sit laudandus , quod C A I O nuntium miserit, remque ab errorum tenebris in lucomprotraxerit. Intellexit certe Omnes obligationes, quae nominibus fieri dicebantur, vel re, vel verbis contrahi. Quid ergo opus nouo nomine rem obscurare. Instas Cum MARCILIO:
sed L 38. D. de obligat. et action. litterarum obligationem commemorat, ergo omitti a Triboniano non debuisset. Adiicio ipsam -em . Non Duri litterarum sed oratione, quam ex Munt litterae, obligamur, qua Dynmpli. cuit, non minus valere quod scriptura, quam quod vocibus lingua Ammatis Anificaretur. Ergo datur litterarum obligatio p Quae qualis quantaque conclusiot Scriptura valet; Minime tamen obligationem ante tempora I v S T I N I A N I efficiebat. Non melius MARCI LIo et GALVANO Consulitur l. 2. D. de obligat. et
actim. in qua plerumque verba: Scripturae proprietatem semientiae patrocinari credunt. Ego nihil noui ibi, nec ullum EO terarum obligationis vestigium deprehendo: scripturae proprietas, sollemnitatem indicat; Cum itaque dicitur, in illis contractibus qui consensu perficiuntur, neque verborum nec scripturae proprietatem requiri, respicit C A i v s ad antiquam si, putationem sollemnem in scripturam redigendam, de qua fibsius supra co Si vero a contrario quis concludere vellet: Εmgo sunt tamen contractus qui scripturam sollemnem desiderant, ac litterarum obligationem producunt; Hanc conclusionem tam ineptam diuerim, quam si quis adserat: In emphymusi e clesiastica
20쪽
ilesiastica requiritur scriptura, ergo haec emphyleusis est comtractus litteratis, et litterarum essicit obligationem. . Hae erant illae veterum nominum Obligationes quas I sΥINI A Nus ab usu decessisse adserebat. Successerunt deinde Graecorum more συ γραφα, quarum a chirographis differemtiam ita describit AsCONA PAEDi AN. in Verre u L. I. c. Inter I traphas et caetera chirographa hoc interest, quod in ca
teris tantum quae gesta sunt scribi solent, in sngraphis etiam
emtra veritatis pactio venit, et nori numerata quoque pecunia, aut non integre numerata, pro temporaria voluntate hominum scripi solent, more tu mutoque Graecoxtim et caetera ta-hulae ab una parte seruari solent, syngraphae Anatae utriusque manu, utrique parti seruandae traduntur. Litterarum autem obligationum induxisse nunquam consenserim, quamdiu eXc ptio non numeratae pecuniae perpetua mansit, uti illa regulat,
ter est, quod patet ex L . f. IK. D. de doli mali exest. iunctat 1. 3. . D. eod. Ita enim siue graphas, siue chirographaad probationiis genus tantum pertinuisse, dubio . vacat. Si it, que litterarum obligationem ab ortu derivare velimus, ab illis temporibus repetenda est, quae constitutionem nobis tradunt, qua certo et breuiori tempore inclusa exceptione non numera- tae pecuniae, post illud plenum vigorem, nulla exceptione labo- factandum, litterae habent. Vetus vestigium quo antiquius mihi non obuenit, deprehenditur in Coritis Hermogeniani fragmentis, quae vide m SCHULTINGII iurisprud antelasim Titulus r. est de emta et nori numerata pecunia. Fragmen tum ita se habet: Exceptimem, ita pro: erieutione, secundum edit. Lugdun. Paris et Genev. optime legi notat SCHVLTINGIVS, iC im