장음표시 사용
41쪽
subtili minimum iure competere debeat, Cum inceptio non numeratae pecuniae data sit ad exantiandas actionis vires. S, quidem, actionem nullo iure sustragante institutam, iudex suo satis ossicio depellere debeat. Infirmiora haec non curo. Conueniamus modo, qualem creditor intra biennium institueri actionem. Si condictione certi ex litteris experiri coepetit, - solum sundamentum in litteris et consessione numerationis po- nens, improbe, myre, et vel imprudenter vel malitiose ageret i dex, si actorem non statim a limine iudicii depelleret, cum scire possit et debeat 1-hoc fundamento actionem intra biennium γ' non dimanare. Ne autem rigorosior haec censura videri pose ποῦ is es excusabo. praesertim in his terris, ubi executrius processus, non tempore ipeetato, Ied dd lΠ: προ--cum gu remigiato, obtinetb Cum praesagire iudex nequeat, an reus - continenti liquidas exceptiones habeat. Vbi autem hoc pro- cessirum genus, vigente iure communi, Cessat, hanc notam iudex non euitabit. Aliud est si actor condictione certi ex mutuo viatia, in qua iundamentum in vera numeratione constituir debere, nemo ignorat, nisi ignarus, tunc enim repellere agen , tem iudex nequit; reus tamen non numeratae pecuniae α γptione contra hunc impetum se defendet, nihilque actoris proe bationem quae ipsi iniungenda esst, adiuuat scripturam se docere, quam intra biennium flocci habendam esse toties dixi, toties demonstraui. f. XXIV. '.
satis puto me fecisse litterarum obligationi, ne plus nec 'minus iusto efficiat. lam mihi animus est exceptionem non
42쪽
numeratae pecuniae ex sontibus suis repetere, datis cautionibus ne alter alterius malitia deceptus, succumbat, iuraque nostra iniustitiae accuset. Aut parum noui mundum, aut certo scio, superare malitiosos honos viros et numero et pondere. Quo . est delicatius hos a se inuicem distinguere. Boni male agunt. quod omnes bonos credant; quod licet reprehendendum sit. turpe tamen dici nequit. Gloriae itaque famam seruant, licet decipiantur. Nec vitae simplicitas turpioedo iure vocatur. nisi a turpibus. Satius autem est bonum virum et sapientem se praestare, ut et aliis fidem, et nebulonibus cautionem doceat, ut bonus sit, ne ipse fidem frangat. prudens, ne machinanibus fidae, olim non erat sic. sed tempora mutant mores et nos mutamur in illis. ' Caucat quisque, ne periclitetur. . Non rarum enim est, turgescente hominum protervitate, ut beneficiis male et pessime abutantur. Hinc fit, ut uterque et creditor et debitor cautione opus habeant. Multa remedia in
fauorem debitoris in iure constimia sunt, in quibus si ita verso. tur, ut debitum modum et tempus obstruet, nihil ipsi a creditoris calliditato timendum est. Quae inter principem locum
tenet exceptio non numeratae pecuniae. Supponit vero, ut
creditor actionem intra biennium contra debitorem instituerit. cum intra biennium tantum opponi queat, excipere autem nomine agente nec quisquam possit. Iam supra explosi error eorum, qui ex scriptura, ante biennium, obligationem ct acti nem derivant. Eundem igitur utrorem committunt, qui e Ceptionem non numeratae pecuniae condictinni certi ex litteris opponi defendunt. Eam actionem enim plane non competere ante definitum tempus, firmiter contendo. Qua de caussa
43쪽
si etiam iudex, vel imprudentia vel sportularia rapacitate, libellum condictionem ex litteris ante biennium continentem non
statim reiecerit, sed citationes ad partes emiserit, reus imprudenter maxime aberet, si pXceptionem non numeratae pecuniae obiiceret. Quo consilio hoc fieret, haud intelligerem. . Probatio enim iniungi per sententiam nequit, cum libellus plu ne fundamento agendi destituatur, adeoque ipsa sententia a, huc retici debeae . Qualem igitur aliam actionem intra biennium tentare posset actor, quam condictionem certi ex mutuo patque tunc rem, ceptione non numeratae pecuniae opposita, negat fundamentum huiuspctionis, in numeratione constitutUm. ia uia frustra priuilegium debitoris excipientis in eo quaerant, quod non in excipietuesim actinem transseratur probatio. Argumentari mihi ita videntur: exceptione reus fit actor i I. D. de except. Hi ergo actor fundamentum suae actionis probare debet, ita etiam reus eXceptionem. Cum itaque in exceptione non numeratae pecuniae hoc non ita eveniat, sed actori probatio incumbat, singulare hoc esse: aiunt, a generaliS iuriS tenore recedens, adeoque merito priuil gium salutari Ita autem in contrarium per inversionem comcludo: quicunque actor actionem in mera negativa fundat, ibiam non probare debet L. D. de probat. Ergo nec reus evCeptionem negativam. Quare nullum priuilegii vestigium in hoc cernitur, sed communibus iuris generalis regulis respondet.
Si aliquid est quod ad debitoris fauorem spectat, hoc via, eum recessiverim, quod intra biennium creditor scriptura nec ad
44쪽
ad probandum uti possit, cum alias documenta efficacissimum medium probandi sint. Inde enim est, quod in L 3. et Io. C. de non num. pec. actori probatio iniungatur, quod fieri haud posset si scriptura ad probationem numerationis factae sussctaret. Neque discrimen inter scripturam publicam et priuatam hic attendi meretur. Si enim publicum instrumentum nihil aliud continet, quam debitoris consessionem, quid interesse potest y cum intra biennium confitenti confessio nocere non debeat. Longe aliter se res habebit, si publicum instrumentum ipsam numerationem, in praesentia iudicis, re ipsa. factam esse Commonstret, quo casu probationis efficacia instrumento do- negari nequit. Maximum priuilegium in eo consistit, quod
biennii spatio exspiret, Cum alias eius generis exceptiones perpetuae esse debeand Quod si ex parte debitoris considerumus, non fauorem, sed odium continet, desidiae scilicet poenam, quae essicit, ut elapso biennio nullus aditus ad impugnat, das litteras amplius pateat. Fauorem itaque tantum creditoris respicit, quod verba declarant IMPERATORIS in s. um
I. de litter. oblig. ne creditores diutius; phsent suis pecuniis fuissiau defraudari. Quam ob rem manticibus est, ut dubitari possit, post elapsum biennii spatium chirographum, consessionem
accepti mutui continens, ita confirmari, ut nec dubitetur de numeratione, nec ad illud labefactandum quocunque modo, debitor amplius admittatur. Lex Ι. C de nori NI . pessi emenso tempore omnimodo eo edere iubet debitorem et in I. I . eod. eo lapso nudo modo querelam non numeratae pecuniae intrinduci bile, sancitum est Quo nomine cetra nulla dubitandii caussa subesset, nisi mortalium generi irequens vitium dissensus
45쪽
leges perturbauerit. Tantoque alacrius vigilare debet debitor ut δαμαρτυρία τῆς ἀναργυρίας intra biennium suscipiatur, quo illa maximi praeiudicii praescriptio interrumpatur. Hac enim cuntestatione facta, exceptio perpetua redditur, et ad heredes transit. Sed quid si debitor , scripturam dans, ante contestatam querelam moriatur, tunc quaestio est, an heredes quoque facultate excipiendi gaudeant 3 Quae quaestio recte deciditur
in I. 8. C. de non num. peo. An mortuo debitore totum tempus exceptioni determinatum exierit, nec Rep attendere iubet. Si posterius, residuum tempus et heredibus merito Competit.
sin prius, minime excipiendi ius est, sed haeres ad soluendum
Comperitu se uod et co Drotendi ur in etiamsi heres pupi lue sit, ab hac necessitate non relaxetur. med λά-heres
eius etiamsi sit pupillus; G o TH o FREDus male intellexisse milii videtur. Ita enim commentatur: heres etiam pupillus tenetur debito paterno. Quasi vero hic respiciendum sit, an heres sit filius an debitum paternum. Sane ad rem non pertinet Commentatio. . Haec potius adaequata ratio erit , quod heres restitutionem non ex propria, sed defuncti persona impetrare debeat, desuncto autem, praeterito tempore nulla competebat restitutio, ergo nec heredi, licet ipse - nor sit, concedi debet. Nec aliud declarat IMPERAΥo Rcum l. I . d. t. dicit: his scilicet, qui propter aliquas eaugos specialiter legibus expresas, etiam elapso quinquenmo, in praeter, iis temporibus adiu abantur, etiam in posterum eodem auxilio potituris. Quis enim negaret minoribus et maioribus etiam ob absentiam contra praescriptionem dari restitutionem p Quis contra minores biennii praescriptionem admittet 3 Sed haec
46쪽
ita, si ipse debitor sit minor. Heres an minor sit, nihil refert, nisi quoad residuum tempus recte dixeris, intra tempus minis
' f. XXUL , , 'Habes itaque meam sententiam, quae post biennium
omnem quaestionem de non numerata pecunia eludit. Non quidem noui quid me inuenisse iacto, est et aliorum cordatiωrum Ic torum opinio, planius tantum de mea, voluntate COIN stare cupiebam. Hoc tamen te scire volo, quod illi tantum remedia, quibus numeratio consessa impugnari potest, biemnio evacuentur. De caetero vero alia. et mira, et ponderosa, adhuc conquassare potiunt actoris Vincendi spem. Ac primo post biennium reum ipsam scripturam negare posse, eoque nomine actori probationem iniungi expeditum est. Ignor, tur enim iure Romano iusiurandum dissessionis, quod hodie in usu cile solet. Deinde omnes aliae eXceptiones peremtoriae, i Mae numerationem non attingunt merito et pyst biemnium adplicabuntur. Quis enim tam inique cogitaret de IusTINIANO, quod post biennium Omnes exceptiones evstirpare et malitiae ita ianuam aperire voluerit 3 is quoque nescit specialia iura res ringenda, non extendenda esse Θ Ac exemplum quoque exceptionis solutimis in L Io. C. de non num. pec. luculenter prostit. . Adseuerationem nempe debitum solutum eontendentis temporis diuturnitate non excludi disponitur, quod merito ob adpositam rationem ad alias peremtorias evceptiones, numerationis negationem non Continentes, Proetenditur; et unius etiam positionem, alterius exclusionem
47쪽
non essicere, quilibet intelligit. Unicam peremtoriam e ceptionem nempe doli, siue generalis, siue specialis, post
biennium, quatenus haec ad numerationem impugnandam profertur, penitus rQiicio. Uerborum enim tantum est
lusus, sussicit, quod numeratio liis ipsis exceptionibus negetur , quod fieri nequit. Nolo in hac re copiosius esse, cum ubique sere in controuersili4 dimise deprehendatur. Mihi sufficit vera proposuisse iuris principia, quibus dissentiem tibus facilius occurri potest Et si non priuilegiatae exceptiminiS non numeratae pecuniae, tanquam exceptionis doli aut in factum, inuentores tot. tit. C. de non hum. pee. non superficiaries myrare e in sine si ρας hmad 2otuisset in I. y. eod. exceptiο-nem doli, et in l. s. eod. in Iactum VOCar XC ---noi
numeratae pecuniae; adeoque omnibus his exceptionibus post biennium repulsam dari. Incidi hac occasione in mirabile caput et somniantem interpretem URANIVM ad cap. exceptionem ae de excepi no. 2. Duo adhuc visa sunt ipsius ingenio commoda remedia, quibus et post biennium consuli posse debitoribus sibi sapit. Alterum ponit in restitutione in integrum ex generali praetoris clausula : s quae mihi iusta caussa videbitur ; quo nihil excogitare potuit interprete detestabilius. CD
uillatio haec est, non interpretatio, non Commentatio, non consultatio, non obseruatio, nec quidquam aliud iurisprudente dignum. Si hoc auxilium praesto esset, quis tam obnubblatae rationis inueniretur, ut non perspiciat, totam Iustiniani inuentionem ad reprimendos malitiosos, desides excitandos, incassum ire, quin immo ct ipse IMPERATOR in L I . C. deum num. pecvn. hanc lubricam meditationem reiecit, dum
48쪽
illas tantum caussas specialiter legibuI expressas, contra pra scriptionem adiuuari sanxit; .Clausulam hanc generalem praetoris restringere voluit. Si hanc miratus es auxilii imuentionem, obstupefactus leges, quod viam denunciationis euangelicae aperiat, ut in hunc portum se coniicere possit debitor. Dixeris,quid denunciationes euangelicae huc pertinent ρ Quid ad nos p Recte quidem sentis, sed audi v R AN I v M deperditum auxiliatorem i quia sumus in materia peccati, quo passι ius canonicum eiusque dinositio de denum time euangelica, concurrentibus caeteris requisitis, obstrum
ri solet. Sed haec putrida philosophia refutatione non
Quid tandem sentiam de excogitata distinmone inter
exceptionem non numeratae pecuniae niuilegiarum et non priuilegiatam, non Vberius a me efflagitabitur, cum iam prolixius decertauerim de resecanda post biennium querela non numeratae pecuniae. Immo ipsum nomen non priuilegiatae et priuilegiatae exceptionis non numeratae pecmniae verum huius receptionis sensum corrumpit. Iam serio
dixi, et dedi demonstratum quod priuilegium incongrue quaeramus in eo, quod excipiens haud probare debeat, sed id ipsum exceptionum negatiuarum naturae consentiat. Si hoc non est priuilegium, quae erit itaque non priuilegiatapExcogitantium sensu non ens. Si alterum priuilegium per pendimuS, quod scriptura post biennium numerationem Plene probet, nec .contrariam probationem admittat; CODG roboram
49쪽
roboraui et 3 principiis et legibus ipsis, in fauorem creditoris hoc priuilegium tendere; Nescio itaque quomodo debitor fauori pro creditore introducto renuntiare queaz Quid- - , quid tamen siit, in foro, inuito licet iure, dii inctio inter pr,
uilegiatam et non priuilegiatam adplausum meruit A N T O N. p A B R. is cod. L. IIu t. 22. des I. CARPZov. P. I. cos. n. def. G et in prorsis tit. XXII. art. J. N. JO. et Tet. S C H IL-TER. Exere. XXII. g. 3Id RICHTER. P. l. dec. 2 . n. 12. quamuis nec dessint ex pnagmaticis Ic tis qui ct in contrariam abeant sententiam, M E R G ER. in electi discept. Dr. T. XL olf . IV iE RN HER P. I. OV K. Z A N G E R. de exin
gat. De. in Saxonia Ab. I69I senatum adpellationis eandem ODinionem recepisse testatur. Minimum auteio illi disseimsus dicasteriorum demonstrant, eis minime subscribendum esse, qui per usualem interpretationem distinctionem inter
priuilegiatam et non priuilegiatam eXCeptionem non num ratae pecuniae introductam esse tradund Infeliciter sane nobiscum ageremn si inconstantes opiniones ICtorum, et ipsorum collegiorum quoque instar iurium colere obstringeremur. Quae sit autem haec non priuilegiata exceptio, paucis tradam, ut, ubi hoc receptum est, sciamus cautiones suscipiendas. Priuilegiatam vocant, quae intra hiennium opponitur, atque onus probandi in creditorem transsere Non priuilegiatam vero esse contendunt, quae et post biennium potest opponi, reum tamen excipientem probatione onerat, quod numeratio non sit facta. Hoc itaque in casu maxime
excipiens de modo probandi sollicitus csse debet. i Eludere
50쪽
hanc probationem videntur qui cum L V D O v I C I in doctrina ι s. ad L. XII. LI. g. 22. adserunt, negatiuae huius probationem aliter fieri non posse, quam per remotionem loci et temporis. Deperderet plerumque operam reus, quam in hanc probationem conserret. Miraculosa etenim maxime sunt eius .modi chirographa, in quibus locus specialis fame realis solutionis seu numerationis exprimitur, atque dum nanime, Cum creditor machinis contractus chirographarii debitorem obruere meditatur. Locum quidem chbrographo addi, non ignoro, sed exinde iii hoc loco num .
rationem factam esse, nihil consequitur; Quid ergo haec
probatio sit essectura, non FILA Cio. - -
Cur vero debitorem tantis illaqueamus discultatibus Nondum in angustias redactus debitor, eTceptionem proba turus,' milii videtur. Documentis maxime suam caussam agere potest optima est debitoris cautio, ut si sorsan rerum angustiis oppressus chirographum ante numerati. nem det, vel, transmissionis pericula cultare cupiens, hoc προ derit, sibi maxime per litteras, vulgo dictas den reuerseder Segerri 2 eine prospiciat, quae continent consessionem creditoris, nondum numeratam esse pecuniam, quam debitor in chirographo consessus est. Ne vero umbram securitatis in illis litteris quaesiveris, attendas omni contemtione, ut minimum summa debiti, et tempus, quod in clibrographo continetur, adcurate in illis exprimantur, alias
enim vel nullum, vel mediocrem studium tuae cautioni G a promitto.