Iusti Lipsi De cruce libri tres ad sacram profanámque historiam vtiles, vnà cum notis

111쪽

flantium fulcrum, infirmorum scipio,pastorum vir'

, reuertentium manu luctio, proficientium pers ctio, anima tonseruarioloe corporis, omnium malorum auersio, omnium bonorum concilia fio, peccati pernicies, tirps resurrectionis , lignum vitae aeterna. Da hanc nobis o AETERNE.

Fi Nis LIBRI III. DE CRUCE.

. . D

112쪽

AD EOSDEM LIBROS

ALLOCUTIO. D T Ex Τ VM etiam meum,

Lector, visum fuit breuia

ter haec notare. Cur non

in ipso3 quia non pro om nium gustu haec talia,& pl risque fatis est capita rerum delibasse. Caussa etiam, quia placuit quaedam explicatius aut firmius iterare. Debui si nE, ut hoc aeuum est: in quo calumniae, ut ille inquit, Quasi herba irrisua,succrerunt Cescrrime. In culpa sumus, siue quid commisimus, siue etiam omisimus: & plerisque pul

γcιν. Ego Vero scio neminem e striamsilicem, qui non subit ius fit errori,' hoc non demen-ris esse proprium, merum hominis. Itaque ne nunc quidem clim caveo, satis cauero:

utique in isto vario dc diffuso scribendi N genere,

113쪽

genere, in quo alitu aboplura inuenire ρoto, nemo omnia. Quo magis miru, quo1dam nobis insultare: nec cogitare quam multa ipsi fortasse non repperissent, si primi quaesissent. Non sum tam LynceuS, inquiunt,qu im mihi videor. Egone testor te summe Deus, non videor: & s,

quid olim in calida illa aetate calidius, abijt, & veris me pretijs nunc aestimo& pendo. Quo longius in hac vitae via

progredior, magis magisque aspicio circumfusam animo caliginem , corpori imbeeillitatem . Heracleitus, opinor, olim dicere solitus, Se cum iuuenis esses, ni

Alsiire; cum sinex, nihil isnorare: mihi planissime contr, euenit, & qui olim alia quid scire visus, nunc parum aut nihil. Et o miseri, quid nos , doctrina, fama sumus t Ipsi puluis, illa opinio, ista vem

tus. Atqui etiam tangunt quasi manum iniecerimus scriptis alienis. Vellem parcius: certo non merito meo fit,

qui prolixe & libenter honorem ingenijs inuentoribusque habitum tui, nisi sicubi Dialogorum ratio & decorum id impedivit. Tale in Saturnalibus . ne

que negamus Virum magnum multa ante nos

114쪽

te nos in eo argumento obseruitasse sed scripta eius exstant, quid detraximus 3 Illud tamen non arbitror, ibi aut alibi insigniorem notam aut correctium

culam mala fraude in .nomen meum

transscriptam. Tetigit aliquis hanc aut illam materiam 3 quid tum e ego fortassiis impleui. Et ut serio loquar, lecti nis aut collectionis tota ista res est: cur alteri imputemus 3 Tot iam annos, imo lustra,in 1jsdem illis scriptoribus versor,

volvo reuoluo in easdem curas: male

mehercules de industria ingenioq; nostro sentit, quisquis aut non ieeta ea nobis censet , aut neglecta. Vt e fonte quod haurimus , nostrum est, quis que tamen suo vase: sic quod e comminibus illis scriptoribus, sed quisque pro iudicij sui modo . Denique legere aut

colligere, parum est: seligere, disponere, eloqui, poscit laudem. Haec &. t lia satiare nos scriptionis poterant: melior ratio reuocauit, & suasit publico prodesse qua possum. Opes atque arma nostra, stilus. Quem tamen tu alium nunquam stringam aut proferam: absit: Christianum me comemini, id est, Saccr-N a dotem

115쪽

dotem pacis .mbustoria, ait Plinius, tra- ωy si 'tim in fluvijs, quiddam ἀοινωνει : Nolo in me expetat. & quandocumque moriar, feram mecum hanc conscientiam, nullius me famae inuidisse , quosdam meae. Quod si aeuum hoc parum etiam gratum iit: quid noui 3 Suum cuique protium toferitas r indet. Tu Lector vale,

& iuuantem, aut certe volentem, ama.

116쪽

NOTAE AD LIB. I.

cabar, didici & Hebraeam origine ii Mart. Antonio Deirio, doctissimo S amicissimo vito. nam illis Ga excelsum: Gabal, terminus, aut rectus sti pes in agris. Quid nisi tale crux, quae erecta,& in excelsist Reperio M in Persicarum vocum indice a Franc. Ra phelengio nostro habui: Gati notare excelsum. Iam nostras vox quantulum abit, qui Patibulum Galeam appellamus' Cruces Ciar sorum. J Potes pro ipsis supplici js accipere, occruciaria morte. Aussimus de hac quoque Promethaea: Sie uter rupes Scythicas stetit alitibus crux. Vnde Promet baeo de corpore sanguineus ros. Iunius Bassus apud Senecam lib. i. Controu. Hr. Nihil amplius putabam ad Di istius audaciae posse , quam quod in ista cruce Ve- Eam nominauerat. Nusquam sane crux, sed virgo deijcienda do saxo erat, vestam inuocauit,& cecidit illaesa. .

Confixum eo Christo dicis.J Est illud Pauli ad Rom. cap. vi.

Cruciarius 3 Quo modo δc Verberonem, Flagrionem , Manimam dicimus, verbere, flagro, mastige dignum. Tertullianus aliter hac voce utitur. Febris per cruciarios se mortiferos exstineruat hominem: id est, cruciantes. Qua mente& Vinum cruriam in Lucilio Festus obseruakinsuaue, acerbum.

Στυροι se Σκολοψ.J Nec tamen nego pluribus etiam verbis

in hanc rem uti. Ecce&Iκρίον appellant crucem. Scriptor an nymus apud Suidam: ΙΜΑ Ιουδεῖοι φ σωτηρο α σήλω- ν: Ligno recto Iudaei seruatorem auxerunt Suia i q u ii ta hoc verbi expli cent& vertant in Thu didis vita, quam scripsit Marcellinus: Iκειον 'του-ουκεῖο . si νοπφώ Π γωρ αγρια dναι - γω-.- A noMυ κόπιν, μη Αθηναις ἁφεντων : Ait quosdam opinari Thucydidem peregre M in exsilio mortuum. Lignum enim De Tabulam super H- pulchrum tam positum esse. Hoc autem Manis se honorar, tumuli

N 3 patriam

117쪽

io2 N o T IT AD LIB. I.

patrium signum cse fossenne Atticum haberi, in in qui ιali inser unio ob lent , nec Athenis sepulti ebsent. Sunt, inquam, qui Crucem aut Furcam volant, nec malai probant. Magis est, ut Ix, hic lignum nauale sit peregi mantis, aut absentiae indictu, quo niam mari scre ex Attica abiturὶ de quo Hesychium vide. Ille idem Grammaticus addit: Iκρίον, σανίδω Π , η ωλον G ωναι ξεον&ι. Melius yiονῶι Id csset, lignum siue axis in quo male ciliguntur. Atque ita Eullathius in iliad. X. ητους κουργους yyy μ ιδε : Asser, ιn quo malesicos ligabant. Item Aristophanes : Bα- σανι ων πανm P ωπον, ὀνιππακιιέ-ς: Omni modo torquens, in a Ffere ligans. Reperio&in Eusebio Iκριον pro cruce, dc supra adduxi, lib. I i. cap. X II. Σώδα in hac re Gixit Herodotus in extrema Calliope: Anm γ γόνως δὲ α αν ἐς τίει ἀκτίω, τανίδα - αλ ισα τες ἀνεκρεμ σαν. Quod vertunt: Adrictum hunc in

litus depastu homi a fer bus se penderunt. Vide an non σανίδ l gas potius, hoc nostro sensu: Abducentes eum ad litus, a scri affigentei si tenderunt. Esset a s lixio in stipite simplex. εμῆν. J Ita palam Plutarchus in Caesare, de piratis: πιψα -

ni omnes loquuntur & narrant. Est&Antiochi regis edictum, quo philos Sphos regno pellit, & poenam etiam assectantibus ponit istam : τάν δὲ νεανισκών iis ι αν ἀλιτ- ω προος τουτοις γσόμενοι, δυοπ κρεμάσοντου, e ὶ ο -τερες ἀυ γ ἐν α πίως ἔσονταa μεγ: tac: Iuuenum vero quicumque reperientur apud Hios, y s lendentur, o patres eorum haerebunt in maxima noxa. Ita Athenaeus recitat

lib. x m. sed utrum de luic noli ra in cruce suspensione, an de alia in trabe accipimus Z Intrabe, inquam, ad verberandum flagellandumque. quem morem Graecis Latinisque fuisse, comoediae atque alia docent.

Aliorum inanes logos. J Ita vere, inanes. Nam Alciati qualeri,. x. - est ' Ait Histiaeum LMilesium intellegi, quem Sardibus praepostium NU cap. Artaphernes cse Harpagus crucifixerunt , capite desecto se ad re- xiii gemmisso. Ita Herodotus, inquit, libro sexto. Quod verum est: sed quid Histiaeo, cum Achaeo ' Respondet, iriosic vocari apo ra, quia Histrivi Milesii fuit, Mile ἐν coloni Ionum, Iones Acbat. Ergo a Patris , Achaeus. Quis color in hoc sermone Z Sed nec amicum nostrum audio sine auctore scribentem: LAchaeum in-tiassen Lydiae regem , qui ob avaritiam necatus in Pacroli aquis perexit.

AD C A P. V.

118쪽

NOTAE ADLIE. I io; xvi sola steteretur . clam de sacrat apud Proserpinam. Sed ham mox in eadem flamma: ac repetenti Veneri negat dare. Lis est, itur ad Iouem. Ille rem sic componit, ut Adonis, quod ad usum , in tres anni partes secaretur. Prima, ut Adonis Adonidis esset: secunda, Veneris : tcrcia Proserpinae. Acquieverunt. sed enim Adonis pronior in Venerem, suum quoque trientem illi tribuit. Haec Apollodorus lib. m. Bibliotlaecae. Ergo illud est, quod Proserpina nunc cruce vindicat. Thooclitus &ipse huc aspexit EidylI. x IIII. Eo, σις ιζ pix Aπωνι, ν ἐν άδε α εἰς Aχερον

Migno, o bone Aisai, istuc cir ad infera regna, Semideum, ut dicunt , solo. Nam vult non alteri concessum, ut modo ad inferos modo ad superos iret, di alternis copiam sui facerct duabus deabus. Arbores recisu leuiter.J Ad has, vel ad nudum alium stipitem,allusit Quinctius in epigrammate quo poetam Graeculum facetis est ultus. Ille Philippum & Macedones insigni victoria fregerat . cuius laudem ad Aetolos transferre Alcaeus quispiam voluit Graeca leuitate. Scilicet quia in auxiliis Romanis fuerant citoli. Scripserat igitur: A κλαυπι-άθαπροι, ὁδὸl πορε, πή- α

Indefleti,inhumati, his campis ecce iacemin Thessalia, caesi mira terdecies, toti domiti sub Marte, se Marte Latine, ' os Titus e lata duxerat Italia. En aetolos Romanis praepositos,& quasi hi accesso illorum. M mordit Titum, Sc vltus est, sed verius versu. Rescripsit alludense

Quibus versibus significat crucem defixam ibi stare,quae homunem illum exspectet. Plutarchum in Quinctio lege: S: simul nota, altam hic Crucem poni, quasi in scelere insigni, suo loco a nobis dictum. Isidem vero Cererem.J Ipse Tertullianus hoc affirmat, de C rona militis : Prima Isis repertas spico capite circumtulit. nam quae haec Isis quae spicas repperit, nisi CeresΘ

119쪽

NOTAE AD L I B. I.

Maecenatis verba nobis faciunt, vix tamen Senecae, qui velut

interpretans subdit: Sus M licet, o acutam sessuro ita legendum , non sensuro crucem iubdas, est tanti vulnus suumpremereor patibulo pen ere HErictum. Atqui pendere,&patibulo quidem,

vix est ut conueniat in nostram Acutam. Nisi si tamen patibi tum etiam de uno ligno, in quo homo quomodocumque expam sus: quod haud nimis velim sperni. Si displicet: alia interpret tio quaerenda sit crucis hic acuta. An ideo talis, quia cum dolore acri necat ut morbi quidam acuti Medicis. Lente probem: &mauolim opinari genus aliquod crucium triste, rarum,in quo stipes, cui homo acclinatur, stimulis clauisque acutis sit praefixus. ut cum acquiescere vellet f uri vox in Seneca) pungeretur ac scinderetur in corpore averso. Nihil super hoc legi, fateor: commentum est merum, nisi siquid iuuat illa Reguli machina, quae sic armata, & in eam ipse inclusus. Quae ci si nostra crux non fuit auinarium potius quoddam Marca in tamen & crucem Seneca appellauit epistola xCui ii. itemque libro de prouidentia cap. Ii I. Certe quidem Acuta vocem in Maecenatis versibus non sic leuiter & in ventum additam, ipse indicat Seneca, qui eam attollit ac repetit c tu videt quasi in ca sententiae momcntum. Iam olim sic legimus. J Nempe in Curis secund is: idque o libris. tantum timo ante me Pincianus, vir fidei & iudicii bonus. Mi retus tamen aliter : sed qui bene examinat, stabit a nostra. cuius sentientia, Hanc vitam mibi sustine se proroga, etiam sedenii in acuta cruce. AD CAP. v i I.

Ipsi verterunt δίδυinis. J Quod ipsum pro cruce posuit

incertus scriptor apud Suidam: Eυρων δὲ ιλλου ν via. κρεμανδιδυαου ξυλι: Inueniens utagum corruprorem Iuspendit in gemino ligno . id est cruce : etsi Suidas intcrpretatur, - παρα ρωμ in φοῦρκαν. Vide ipsum i voce Δίδυμον, α

Penkla aut manui. J Inpenula aut veste monachorum crire, imo & cruces, si recte capio Nicephorum Gregoram, qui sic de Imp. Andronico monacho novello: Aνω AG -ειν ij ατον - Θείου κυρῆ ρν, virm δι μελανοι: Superne rubrum praetulli diuitis crucis signum, inferni AEurum. Duas diuersi coloris cruces

120쪽

NOTAE AD LIB. I. IOIappostas videtur dicere: nisi tamen unam intellegit, sic distinctam. Quod manu autem tulerint, hodieque in AEthiopibus siue Abyllinis ille mos, uti vulgus reliquum cruces c collo pendulas gestet, monachi hoc amplius etiam manu. Auctor Da-rnianus I Gocs in illorum rebus. Illud etiam mihi nouitium legi, miseros oppressori: cruces praetulisse,haud aliter quam olim infulas & velamenta. Ligurinus lib. vii I. de Italis hoc notat. qui ius auxiliumque poscebant ab Imp. Frederico:

ex omnibus undique multi Vrbibus ac vicis aderant, queruloque ferebant Innumeras clamore cruces. hoc quine querelas

ore solent aperire suas. Cum anulo vel anfula. Ansulam Secanus facit, & interpretatur cita ingenium 5e scopus viri sui tὶ μυωκώς, quasi moneam ut apprehendere crucem, & eam tenere. Quid si oculum esse dicam 3 Iuuet aliquid Macrobius, qui inter notas AEgyptiacas refert , de significare ait Solem. Lib. I. Salum. cap. XXI. Osirim eguit, ut Solem esse asserant, quoties uter tubicis litteras juu exprimere volunt, insiculpunt sceptrum , ins eo hyeciem oculi ex rimunt, o hoc signo Osirim monEranR. quia Solem, Iouas oculum, appelgauit antiquitas. Et sane quia signum hoc Tau Visam menturum designauit: nonne apposite Sol asscriptus, qui auctor vitae AD CAP. X.

Vnicorno enim cornua. J Curiose & pame dixerim morose explicat Iustinus. simplicius multo Tertullianus. aduers. Iud.

cap. x. Tauri decor eius, cornua Unicornis cornua eius, in eis nationes ventilabit pariter inque ad summum errae. Non utique Rhinoceros disinabatur unicornis nec Minotaurus bicornu: sed Chri- IIus in ido significabatur. cuius cornua lieni crucis extima. Nam ct in antenna nauis, qua crucis pars eis, hac extremitates huius cornua vocantur. Vnicorno autem Medis stipitispalus.

- ψων ρω ν in VII Parru ων. J Mutilus locus. & aptant quidem haec ad trophaea vulgaria, siue monumenta victoriae: ego cum in verba intendo, ambigo: &nescio quid de fascibus potius. subolet dictum. Per issos cita verterim δε in) progresus in ροί- tiram funi: illi vere signa imperist se potestatu Atque cum inse ta securi, crucem reserunt planissime. Noniac etiam Tropaea inquies. Quis nescit Z sed praetuit sortasse aliquid de Tropaeis illis: hic magis de fascibus f mihi quidem dixisse videtur. Nec moveor quod TUOίων voce utatur: nonne & supra Malum in O naus