Iusti Lipsi De cruce libri tres ad sacram profanámque historiam vtiles, vnà cum notis

81쪽

66 DE CRUCE

dum commisso sectaculo , b Furca caesum, medio

efferar Circo. Cicero: Serum per Circum,cum vim De Diu

gu caederaur, Furcam ferens ductus est. Valerius: Cum seruum sium verberibus multatumsub Fur-eap. Vti. ca, ad supplicium ego . Denique Lactantius, Lib. . qui lc Patrisfamiliae nomen expressit: An onius' Maximi spolius Mutronius, ex Macrobio) ἀ- uerberarum feruum sub Furca,medio Circo adsup- r. lao plicium egerat. Ergo sub Furca ad supplicium, L assti: sed nunquid in ea appensit Ita. quia haec Furca non aliud quam Patibulum fuit. Certa auctoritas Macrobij: qui de illo ipso facto. utro-LE. i. nius, inquit, Maximus quidam seruum siuum ver- I P rarum,patibuloque constrictum,per Circum est.

Quid hoc est,paribulo constrictum, nisi quod alij

omnes Furcam dixerunt , dc Liuius de Horatio. Db Furra Unctumὶ Nam ita res fuit. Alligari brachia manusque ad hanc furcam selent: atque ita, . 'ἴ. Circumduci, mox in ea attolli. In Plauto legis, Moli estitiae. Di egis mani patibulum habere . item: ire pa

tibularum per vias. Et quod Nonius ex eo citat: in rati a.

Patibulum ferre per Urbem,deinde a sti cruci. Nota verba Sc seriem: Ferre, deinde Afigi. Quae ipsa in Licinij historici fragineto apud eundem Nonium: Ad paribulos sita mutato genere, pro patibula deligantur, s circumferuntum, cruci deMuntur. Clare omnia. Habes, ut in Macrobio, ligati constringique ad patibulum,habes, Circumserre; habes defigi. Circumferre inquam . nam quod vulgo

82쪽

LIBER TERTIV s. 6 vulgo est circumferuntur, vereor ut rectum sit. - βωquia non profecto circumlati, sed ipsi pedibus suis ibant: nisi tamen capias quasi circumductos. Sed ego malim, circumserunc reponi. ut sit ligatos ad patibula, eaipsa circumtulisse. Ita Plauatus: Tu quidem hodie canemUfurcam ferra.Nam ibi Furcam, quod patibulum alias dixit. sicut Mhic: Cum furca in urbem, tanquam Carbonarium. Atqui docendum etiam est, inquies, in ea appensos. Nonne res clamatὶ Si enim Furca idem quod patibulum: quid ambigasi Constat certe in pati-ia triabulo suspensos. Sed firmo Sc testibus. Festus Furcistasiue furcilla, quibus homine voendebant2 Cedo, de quibus alijs hoc accipies Z Plinius : Supplicia annua canes pendunt, inter aedem Iuventutis Summani, furcasam cea, arbore fixi. Vix est ut aliter intelligas, quam in furca ad arborem fixos. At clarissime iam Firmicus: Seuers animaluertentis sententia paribulo seu fixus, in crucem crudeliter erigetur. En, primo patibulo sussigitur, deinde tollitur in crucem. Atque hinc illa phrasis, Taribulo crucis a Ri: quia patibulum scili- Aig. acer, hoc seni,pars crucis. Distinguit & Tacitus: g et

Patibula, ignes, cruces. dc quod patens haec trans- ηπ' M.

ners aque pars sic dicta, Seneca indicat: Alij bra chia patibulo explicuerunt. sicut inferior defixus'. stipes, Crux proprie dictus.

83쪽

Lua forma Furca fuerit, obscure traditum in vorerum scriptis. SEo qualis haec susipensio, dc qua Vera germanaque facie ipsa Furca , ut ingenue dicam, haereo, dc velut inter Solem Sc Orcum erro. Video, non Video; probo, improbo, & plane quod iri' Graeci dicunt, ται γνώμia 5λαιπλω. Suidas Fur-j., iuri. cam sic describit: Φ α αυι ρωμαοί, ξυλον διδυμον:Furca Romanis est lignum duplex siue geminum Plutarchus paullo magis videtur aperire: i*ς ita

. .s: ἀμφ πις VO ibi : dupleae lignum quod curribus Abiyciunt. Tamen hoc ipsum satis es oui :&άοὐκ. itaque distinctius alibi: ξυλον άααξης m

Graci Hypoctaran Sterema sius fulcimentum& sustentaculum J id Romani appellarunt Furcam. Bene dc clare pro suis Graecis: nos an scitiores Z In Hesychio hoc saltem reperio: Hμψας idem quod πυγμ α b dici a quibusdam. Θῶκρῆνο et u se sic Oγύ. istud biceps aut chi, μω. furcadum, qγod seubsistunt currus iugo. I uuat, ammoratur Z istud potius, quoniam Zυγον scribit si ue Jugum, quod Plutarchus Temonem Sc ρυμ ον. Vtri accedimusὶ Plutarcho magis,nec video quid Iugo fulciendo subieceris, quod dependet Sc ser

84쪽

LIBER TERTI vs. Otur collo boum. Ergo, me quidem arbitro, He- in vicinis voculis, sic corrigatur. Atque dia. em factam habeamus, si nota veterum , Curruum membra. Nescimus,&aliunde, si po-.test, lucem etiam mutuemur. In Dionysio, ubi

poena deseribit serui illius Autronij Maximi de quo plustula supra haec lego: A ρ ρ-αος - α- 73

ρηκολουθουν ξ-οντες μαδεξι γ ανον οG: Vir I manus haud ignobilis, seruum suum ad mortis suppliciu/η tradens conseruis aliis ducendum, ut conoicua σil ustris poena hominis eius feror, per forum verberi

bus affectum trahere ipsos iugis, s si quis alius in

trbe locus celebris. Iut autem ducebant eum ad par nam , manus eiuου ambas extendentes, m ad lignum alligantes,quod circa pectus er humeros ad manuum

volam pertingeror, jequebantur flagris cadentes sic

nudum. Iam Plautus imagine etiam videtur voluisse expressam: compara-- ego remittam ad te tirum νψ Cum furca in urbem, ranquam carbonarium.*chius, ex istis r

85쪽

TODE C R V C EC A P. V.

Ex jstres sententia eruta, singula explicata.

HIE c sunt quae apud veteres quidem lege

rim rei huic illustrandae. Nos ex ijs senten- tias, an somnia nostra ξ proponemus: impetrabili tamen venia, sicubi in antiquitatis illis tenebris . . et se subsistemus, aut labemur. Sententias, dixi. nam rei tria sunt quae ex deseriptiunculis elicio iam dictis. Prim. Primum, Furcam potuisse esse facie qua nostrum hodie Patibulum: atque idipsum reliquias & exemplar esse a poena prista. Ait Plutarchus, currui aut temoni subiectum fuisse. quid olim,nescio: tale aliquid in nostris curribus supra ipsium axem. Ait Dionysius,per humeros,per pectus ijsse: hoc in isto, si collo imponas . Obstat tamen huic, quod diserte aiunt Avo, δίδυμ ον: lignum duplex, biceps ,geminum. Nam certe hoc triplex lignum est: etsi ista quoque forma Furca olim di-Secis a. cta. Sententia altera, Lignum fuisse geminum, quod a tergo per humeros, ante per pectus, hominem medium includeret, atque ita rectum ad expansas utrasque manus iret. Forma, quam Dionysius ingerere videtur & suadere. Quid tamen hic simile Furcaeὶ quomodo in utroq; isto ligno homo suspensusZNam anterius illud incommodauerit,imo ad guttur strangularit. Sed nec inhian; curribus quid simile, scio. Sententia tertia. Fur- χ

86쪽

LIBER TERTIUS. TI

cam, veram esse furcam: quam hodieque dicimus , quam Varro indicat , ubi Vallum ἐαμο-

λογει: quod singula ibi extrema bacilla furcilla,

guram habeant litterae v. Pro hac sententia multa, sunt. Primum quod Furca in bonis priscisque Glossis. item Furcifer,λκωνοφορο. Atqui δικω tu Hesychius destribit φας

initio s capite in duo desinunt, tanquam duos fines habentes. Est plane figura Varroniana, dc litterae iam dictie. Quid, quod in curribus hodie, qua

Temo cum axe coit,Furca est sustentando illi aut fulciendo Θ Denique cum descriptione Dionysij mihi conuenire videtur examussim. Da Furcam istam paulatim divaricantem, ab humeris per pectus,dc inde manus venia est illudi psium lignum quod descripsit. Iam Plauti Carbonarium, quo nisi huc reseras ξ Ecce qui lignarios fasces aut ca bonum saccellos hodieque ferunt, furcam tui gunt. Cuiu S caput cum exstantia aliqua bacillorum a tergo est; longiores duo fines diuersi pei pereus deicendunt, ic manu utraque quasi ad contra nixum sustentantur. Atqui, inquies, m tiba nus hic non in alto expansae. Fateor non in alto, expanis tamen: & cum funibus traherentur, ligatis ad extremas manus, etiam protendebantu 'tollebanturque. Quin alius locus Plauti est, q si videatur ab hac modesta expansione, si attendis.

Nam in Milite, seruus qui iam in ostio stabat,

mulie

87쪽

72 . DE CRUCE mulierculam redituram, exspectans , εί nequaciaberetur. Ad eum seruus alter:

Credo ego isoc tibi exemplo eundum esse actu- Miatri

tum eatra portam,

Di egis manibus, patibulum cum habebis. Bene est, inquit. forma & status in te, qui mox erit; cum herus alligatum te patibulo per urbem ducet. Atquin stetisse ego cum opinor, manibus ante se proiectis & leuiter diductis, habitu quoselent captantes ec apprehensuri.

88쪽

In Patibulum.

LIBER TERTIUS.C A P. V I.

Raris sustendendi per singulas istas formas exposi

ta, atque uiam oculis proposita. TR ε s sententias super Furcae forma habes: tu elige: etsi nos ad ultimam vides proclinatos . Quomodo autem nunc Suspensio 3 Pro sor- lammamis distinguenda est. Si prima placet, res facilis. α' in trunco absciso, in paxillo infixo, imo in fissura superne facta potuit firmiter appendi. Imaginem oculorum enim magis res quam verborum est)infra habes. Si altera, tum sic censeo, ductos Insiecvn- quidem cum duplici ligno ad Crucem, sed non cum utroque in eam actos. Quod ante pectus, depositum putem : manus fixas in altero, atque

idipsum in trunco, paxillo, fissura sui prius sirmatum. Imaginem vide. Nec absurda autVeronimis extranea sententia est: cum M patibulum possissu

reperiam singularem eiusmodi rectumque tem dictum. Nonius ex Titinio citat: si quisquam hodie praeter ham ρiainhac, Possicum nostrum pepulerit, paribui hoc ν' ' Si caput de ringam .

Et interpretatur Seram, qua o lia occludutur,quod hac remotά valvasti eant. Credo eum ipso argumento fabula: sic proferre,& quod Ianitor aliquis atque ostij custos haec dicat. Certe quidem Sera est lignum transuersum quod ostijs opponi solet, in postem utrimq; immissum. Hodie quoq-Κ usus

89쪽

74 DE CRUCEvsius. Itaque Glossae: Sera, γυρος. Et Poeta aliquis- excutepo Ieseram. Atque ego am- νὰ ia plius arbitror. ctiamsi olim Furca alia facie fuerit: fp tamen commodi caussa,& quia pronior faciliorque haec appensio, successisse singulare hoc rectumque lignum, δί id tulisse in humeris, manibus inibi reuinctis, in eoque mox figendis. At in mia si tertia sententia sedeat. duplex potuit fuisse sus Vt ' pensio. Prior ista. quod hominem sic leuinctum clauis in loco fixerint: tum Furca sublatum appenderint funibus ijsipsis siue & alijs,non rescri)quibus traxissent. Figuram insta vide. Posterior, quod Furcam ipsam, sed inuersam, in trunco, aut paxillo appenderint, facie quam hic quoq; vides.

Amor.

90쪽

LIBER TERTIV s. C A P. VII.

- Furca Lib. v. oris.

De Icoua Furcλqua nostrum Paribulam. Iarib nianum substituisse pasm in Legum libris.

DE veteri Furca sic censemus, cum lege resipiendi &resiliendi, si quis meliora. Mutare in his tabulis non mihi probrum. I rsequitur quam dixi, quia inferioris aeui inuentum. Ea est instrumentum e ligno triplici,sorma Iugi voteris, cui appenses homines laqueo strangulamus. Hodie quoque usum speciem hanc habet in pleraquc Europa. Non dc priscis cognita' non arbitramur. Poena quidem laquei Homero cxpressa, qui facit in moimpudicas ancillas ab Vlysse sic puniri. atque, idem infamem ita μη Θαι,αΓν ita loquitur) f ' impuram mortem ostendit: viilc Plinius, qui praposieran dixit. quia iritus intereluditur, cui exitus quaerebatur.Sed a G raecis usurpa tam vix reperias: nec a Romanis quidem in publico . etsi ij, in carcere, damnatis gulam ' laqueo frange - . '' bant. Credo coepisse, cum Crux desjt,& vicariam illi factam. Isidori quidem aeuo nomen hoc& usum habuit. Patibulum vulgo, inquit, Furca Q

dicitur sita nunc quoque in Hispania, ubi illia scripsit) quasi ferens caput . Substensim mira

'angulatum hac exanimas. In libris legum,quas Tribonianus atque eius adiuuae collegerunt,satis frequens hoc nomen: ut opinor,significatione

nouitia: quia sublato Crucis supplicio, quidni

Κ a. etiam