장음표시 사용
381쪽
m. 4. Cum autem turba plurima convenirent... AntequamvEvangelista narret missionem Apostolorum , quae peragrationem secuta est, omissa recolit. v. 9. Venerunt autem ad illum ... non tunc , sed ante propositam superiorem parabolam ut patet ex Mattharo Marco.υ. Σ. Factum est autem in una dierum. . . Vide observ.
in v. s. c. . Marci. v. I. Et ecce venit vir, cui nomen Lims... Vide observa in v. a. a. c. S. Marci.
v. r. Couτocatis autem duodecim Apostolis .... Resumit Evangelista narrationem interruptam a v. . uperioriScapitis. v. I. Factum est autem dum eo Ierentur dies assumptionis ejus... Cum duo insignia Christi monita Lucas retulisset, quorum prius ad vitandam ambitionem , alierum ad vitandam invidiam Apostolos Eortabatur, commodum esse locum credidit adjiciendae monitionis tertiae adversus ultionem Monet tamen ea, quae hic refert, non tunc accidisse, sed paulo ante mortem Christi, cum dicit, dum complerentur dies assumptionis ejus. v. 7. Factum est autem ambulantibus illis in via... non in illa quam tunc tenebant, sed in alia cum scilicet Iesus justisset ire trans fretum Matth. c. 8. V. 8.
v. 13. V tibi Corozain. . . Occasione eorum quae Christus
dixit de civitatibus quae discipulos non susceperint, hic subjicit Evangelista quae longe ante dicta sunt ut patet
v. 38. Factum es autem , dum irent, se ipse intravit quoddam castellum. Verisimile est hoc referri per recapitulationem in intrasse Christum in castellum illud dum Judaeam peragrarent septuaginta duo discipuli quos miserat ante faciem suam. Licet enim discipulorum missioni reditum statim subjiciat Evangelista, certum est tamen multa intercessisse.
382쪽
Ab initio capitis o usque adi i . c. I 8 plurima Ieseruntur documenta quae nullo modo inter se cohaerent. Si militer facta quaedam extra locum referuntur non alias ut videtur ratione quam quia eorum occasione multa dicta sunt ad doctrinam pertinentia. Videtur enim EUaΠ- elista varia voluisse in unum colligere documenta, quae iversis locis ac temporibus a Christo tradita sunt. Haec sufficeret generatim dixisse tamen aliqua singulatim tangam. v. I. Et factum es, cum esset in quodam loco mus ...Hic recolit Evangelista quod omiserat in eo sermone quem habuit Christus in loco campestri. Locus ergo ille,
in quo erat orans, est ipse mons in quem ascenderat ut oraret, antequam descenderet in locum campestrem c. 6. U. I 2. v. 37. Et cum loqueretur, rogati illum Aidam Phari
6us... non cum haec praecedentia loqueretur quidem hoc non indicat Evangelista' sed alio tempore, cum item populum doceret.
v. I. Multis autem turbis circumstantibus ... Occasione superiorum anticipat Evangelista quaedam eorum, quα postea suo loco refert. c. o. v. s. v. . Dico autem vobis amicis meis . . . Quae Christus Apostolis suis dixit cum eos ad praedicandum mitteret lacontra adversa praemunire , hic ea Lucas subjicit ob aliquam cum praecedentibus convenientiam. v. 3. Ait autem ei quidam de turba. . . Haec non sequuntur ex superioribus , neque cum illis cohaerentra sed
optime poni possunt post parabolam duorum fratrum , quibus suam divisit pater substantiam. Videtur enim ille homo fuisse de turba cui Christus hanc proponebat a rabolam ex ipsis Christi verbis occasionem arripui 1se talia ab eo petendi.
v. I. Aderant autem quidam ipso in tempore. . . Vide observ. in . . c. I: Matthaei. v. 8. Dicebat ergo tui simile est Negnum Dei. . . Duas sequentes parabolas extra proprium locum recensitas esse patet ex Matthaeo dc Marco. Itaq: erficulo II lungendus est versiculus 22, ubi habetur Et ibat per civitates ca-
383쪽
quo scripserunt Evangelisti. 36s fletu docens , O, iterfaciens in Ierusilem , ad sestum sci,
licet Encaeniorum de quo loquitur Ioanne S. 34. Brusalem, serusilem Hugoscidis Prophetas. . . Oe casione verborum proxime praecedentium anticipat Evangelista quae Christus jam jam ingressurus erosblImam
Fotutu ut dixi in v. 37. c. 23. Matthaei.
v. 3s. Factum es autem , cum appropinquaret Iericho. . . hoc est , cum prope esset. Non enim ingrediebatur , sed egrediebatur , quando miraculum illud patravit ut constat ex Matthaeo marco. Igitur Lucas hoc miraculum refert per anticipationem.
v. 29. Et fac7um est, cum appropinquasset ad Bethpha ge is ethaniam ... hoc est, cum esset prope Bethphage Bethamam. Erat enim inter utrumque castellum. v. Et ingressus in Templum , caepit ejicere vendentes in illo non prima die qua ingrestus est in Templum quidem hoc non dicit Lucas sed secunda, ut patet ex Marco, qui dies distincte memorat.
v. I. Vermmtamen ecce manus tradentis me mecum es
in mensa. Et quidem filius hominis , secundum quod de nitum est , vadit: erumtamen a homini illi , per quem tradetur. Cum legali coenae statim institutionem Eucha ristiae subjecisset Evangelista , nunc per recapitulationem refert quae Christus ante institutam Eucharistiam istconstat ex Mattharoin Marco de proditione Iudae dixe rat Tamen D. Augustinus d post eum alii non paucior dinem narrationis Lucae sequentes existimaverunt prodi tionem Iuda: a Christo fuisse revelatam post institutio nem Eucharistiae, proindeque Judana institutioni illi in terfuisse Verum post institutionem illam non potuit Chri stus diccre, M. Unus vestrum me traditurin est m. μοmanducat mecum. . . . Unin ex duodecim qui intingit mecum
manum M in paropside , hic me tradet: nam Eucharistia res est ultro qum discipulis suis manducanaam praebuit antequam eos relinqueret, nec ipse nec illi post talem escam immorati sunt in intingendo pane in paro'pside , quasi eam obiter manducassent , unde mane ia'
384쪽
3s obseret attones in ordinem stitutionem Eucharistiae dedit Judae panem intinnyum de quo loquitur Joannes Iudas autem cum accepisset buccellam , exivit continuo , inquit idem Evangesista esgo exivit antequam institueretur Eucharisti ut anuDadverterunt D. Hilarius c. o in Matthaeum RuperduS. Om. a. lib. O. de gloria & honore Fil1 hominis super Matthaeum, circa medium Malii nonnulli. Porro textus Ioannis a loco ubi dicit Christum ad mensiam iterum 1ecubuisse, usque ad locum inclusive ubi Judae proditionem revelat Chr1stus , adeo sibi cohaeret, ut nullomodo permittat credere revelationem istam post institutionem Eucharistiae factam fuisse. Vide Rupertum ea de re optime disserentem.
m. 2 . Facta est autem is contentio inter eos ... Occasione anxietatis Apostolorum , quisnam eorum traditurus
esset Jesum, subiicit Evangelista contentionem qui eorum esset major , quae contentio inter ipsos orta est eo tempore quo filii Zebedaei a Christo petierunt ut sederent unus ad dexteram munus ad sinistram ejus in Regno ipsius ut patet ex Matthaeo, Marco. Et certe sequentia illa verba, Ego dissono obis sicut dissosuit mihi
Pater meus Regnum, optime duorum illorum fratrum petitioni conveniunt. v. 66. Et duxerunt illum in concilium suum, dicentes: Si tu es Christres , dic nobis sec. Antequam referat Evange-
Iista Christum ductum fuisse ad Pilatum, resuini quae noctii peracta sunt apud Caipham. Eadem enim cst interrogatio quae memoratur a Matthaeo c. 26. v. 63. Mar-C c. q. V. I. Luca hic , illamque subiit Christus antequam illuderetur percuteretur, ut constat ex atthaeo marco.
v. IS. Ioannes testimonium perhibet de ipso is, clamat ἀicens: Hic erat , quem dixi: ut post me venturus es, ut me factus est , quia prior me erat. Hoc non potuit dicere Ioannes Baptista nisi postquam testimonium illud perhibuit Judaeorum legatis . I. Itaque versiculo illo IS. refert Evangelista per anticipationem quod suo loco ponit V. 3O.
385쪽
quo scripserunt Evangelista. 363 v. 16. Et de plenitudine ejus nos omnes accepi s. . . Verba sunt Evaugelistae resumentis narrationem interruptam: pergit enim loqui de plenitudine, de qua tam locutus frue
. I9. Et hoc est testimonium Ioannis , quando miserunt Ddgi. . . quasi diceret Joannis autem testimonium , de quo supra locutus sivi in sine scilicet versiculi 1 hoe modo fuit perhibitum , quando miserunt Iudari c. Quo niam iii Concordia ante versiculum Is colloco haec ver ba Et hoc est testimonium soannis , rubris tantum literis ea Vprimo, tunc enim Historiae contextui non conveniunt. Vide observ. in . s. v. 29. Altera die. . . non secunda ab ea in qua Iudaeo rum legatis satisfecerat , sed alia quadam die post Haec enim legatio facta est antequam baptizatus totus es se Christus quae autem sequuntur , post ejus jejunium acciderunt. Cum de Christi jejunio , de quo tres primi Evangelisti sermonem fecerant, ultra loqui supervacaneum crederet Ioannes , continua narratione conjunxit varia Ioannis Baptistae de Christo testimonia. Vide etiam
annot. I. art. ε . Concordiae.
v. 1 . Et invenit Iesus asellum , is sedit fuster erum . non post acclamationem tui barum , sed ante, ut patet e aliis Evangelistis. v. 36. Et abiit, O, abscondit se ab eis ... non tunc, sed post completum sermonem, qui resumitur a v. q. us que ad finem capitis. v. 37. Cum autem tanta signa fecisset coram eis. . . His verbis interrumpit Evangelista Christi sermonem, ut ostendat cur Iudaei in Christum non crederent , licet ipse Christus eos tantopere hortaretur. v. stris autem clamaυit, , dixit... Est continuatio sermonis interrupti in v. 36. ut jam dixi.
U. 2 . Et misit eum Anna ligatum ad Caipham Don tiscem, non tunc, sed ante ut patet ex iis quae memo- Tantur a v. 3.
386쪽
T si ex accurata Evangelistarum connexio ne a dispositione maxima lux affulget Evangelio multet tamen in eo restant dissiculta ses, ad qua explan .indas annotationibus opus est itaque , ne quid ad sum cientem Evangelii melligentiam hoc in volumine desideretur ea saltem loca, quae ne male intelligantur periculum est , hic illustrare aggredior. Non quia e dubito quin omnia, vel clarissim . ab impii sin malignis perverse explicari possint:
sed de iis tantum loquor locis , quae piorum etiam ac docilium animos movere possunt , ut sunt verbi gratia quaedam apparentes contradictiones in historia vel doctrina, exaggerationes quaedam circa mores , modi quidam loquendi d agendi in Christo accommodate ad captum Scinores hominum. Annotationum autem , quibus haec omnia illustrant ut , quaedam quidem mea sunt psummae Ue, I ex variis tum Patribus , tum aliis Interpretibus multo studio selectae , quorum nomina raro exprimo , tum breviatis causa, tum quia istas eorum annotationes non semper secundum verba , neque etiam semper omnino secundum sensum expono , tum etiam quia fatis ex se solida sunt, ut autoritate non indigeant.
Dil ficultates non fingo, sicut nec dissimulo. Multa sunt difficilia, quae ne leviter quidem attingunt Interpretes, dum ad sensum aliquem spiritualem, ad evasunculas confugiunt. Item multa sunt facilia quae multorum In
terpretum nimia diligentia subtilitas dissicilia reddide-yunt Extiterunt enim vaniloqui homines in contenti ni amantiores quam veritatis . qui in rebus etiam clari LXmi obscuritates maximas invenire conati sunt, ut ma
387쪽
Annotationes invaria Evang. Oca. 3 steriam sibi darent disputandi, ostendendi se multa perspexit se quae alii numquam animadverterant unde & opi. Diones multas a veritate alienas tenuerunt, multo fri Volae rationes ad eas tuendas ipsis excogitandae fuerunt.
Verum qui subtilibus clongius arcessitis rationibus ingenium suum ostentare student, multum utplurimum spe uafrustrantur saepe etenim nimia subtilitas non tam aciem ingenii notat quam levitatem praeterea plerumque fit ut subtiles quaedam sententiae, quae satis placent in earum inventoribus multum displiceant in ipsarum compilatoribus. Solum verum ac sol 1dum semper cin omnibus diligitur. Ego minime subtilis iubtilia non quaero : genuinum untaxat sensum assequi contendo quem si assecutus tuerim, si laus Deo. Omnes meas seu potius nostras annotationes 1 continenter afferre mihi visum est si enim eas infra singulas Concordia paginas collocassem . plurima ex istis a ginis breviores fuissent ac deformatae. Ne autem multa pluries repetenda sint, annotationibus peculiaribus nonnullas praemitto generales , qua sum unaquaeque varia loca dilucidabit Claritati non modo, sed etiam brevitati studui.
Quod si praeter hunc librum aliud aliquod auxilium ad
Evangelium uberius intelligendum appetis , sequere consilium Autoris Concordiae Evangelicae typis Caroli a Vreu editae. Ne sciscvi tibi immensos illos commentarios
inquit ille Doctor in ultimo sua Praefationis articulo qui pietatis UiCina Traditionis male securi , , in unam scientiam intenti jejunis utplurimum sterilibis quasio nibin atque expositiombin paginas implent, quibin divini eloquii sapor non modo non degustatur fAaυim, sed plane
obtunditur. . . merum adjunge tibi aliquem e cincti Patri bino aut Interpretem graviorem paterna traditionis is au liqua te itis amulum sectatorem. Cum enim fla Ecclesia Catholica Scriptura si cra vera sit inter res quod qui dem a retici soli negaterint Ἀν demum ad Scripturam exponendam videntur adhibendi , quos ipsa utribin 1 ιι ac defensoribm amrumerat, te qui eorum sensibm ac seiu
388쪽
DE GANCTISSIMA TRINITATE. Non me est instituti de Religionis nostro mysteriis
hic ius disserere, sed de iis ea tantum dicere quae ad quorumdam ex notabilioribu Evangelu locis intelligentiam maxime necessaria sunt. Nonnulla quidem dicam quae omnes vel a pueritia edocti sumus , quaeque ideo valde communia Videbuntur; sed ea non inutiliter ω ne causa dicta esse lector perspicax facile animadvertet.
Deus est spiritus ire sectissim usin aeternus , qui ses e ab
ceterno perfectissime cognosse Ii, quique proinde ab re te no perfectissimam sui format imaginem , quae dicitur Verbum eius , id est mentis ejus conceptio. Itaque in principio, antequam quidquam fieret, erat Verbum diviniana; quia est ab aeterno; ' Verbum illud erat apud eum Dam quodlibet vel bum internum, seu quaelibet cogitatio ei in intellectu a quo formatur non autem erat in Deo tamquam res adiacens aut inhaerens, sed tamquam persona distincta per se subsiliens 9 Deus erat Verbum illud, idem Deus ac pincipium a quo procedebat quidquid enim in Deo est , Deus est. Verbum seu secunda Persona divina dicitur Filius eo quod generetur a prima , quae id circo dicitur Pater Ex Patre Filio tertia ab aeterno procedit peribia , quae ab illis distincta est, quaeque cum
illis 1 unus e idem Deus, cum unam eamdem habeant tres illae Personae naturam divinam Tertia Persona dicitur Spiritus sanctus , eo quod sit spiramen seu amor Patris in Filium MFilii in Patrem.
Cum tres Persona sint unus idem Deus , in omnibus aequales sunt quamvis Scriptura soleat tribuere potenta alia Patri tamquam principio , sapientiam Filio tamquam per intellectum genito in bonitatem seu morem Spiritui sancto tamquam amori Patris allii Oamen Pater est sapiens sicut Filius ad ius est potens sicut Pater , uterque bonus est sicut Spiritus sanctus Spiritus sanctias potens est Tapiens sicut Pater ωFilius Licet etiam omnia ranctissima Trmitatis opera ad extra seu circa creaturas sic inter se subinde distinguantur, ut opeia pC-tentiae Patri, opera sapientiae filio, opera charitatis
389쪽
Spiritui sancto tribuantur cindivisibiliter tamen tres illae personae operantur , ita ut actio unius trium omniumst actio. DE INCARNATIONE VERBI. Verbum carofactum est Filius Dei factus est homo unita sibi humanitate , corpore scilicet humano animarationali unde Deus 'omo est aequalis Patri quate. nus Deus , quo sensu ait 3 Ego se Pater unum fumus art. 2 7. minor Patre quatenus homo , quo sensu ait
Per hypostaticam seu substantialem unionem ita adne etitur Verbo De atura humana quam assumpsit , ut unica sit in eo persona, quae vocatur Es Us id est, Sal vator in uia salυumfecit populum suum a peccatis eorum , art. I . CHRIs TU id est unctus quia a primo incarnationis suae instanti unxit eum Deus Spiritu san
Tres ersonae divinae naturam humanam Christi formaverunt , in ea substantialem illum nexum produ- aerunt quo hypostatice Verbo unita ex unde absolute dicenda sunt operatae fuisse incarnationem Filii, sicut operantur omnes alias actiones ad extra Appropriatur tamen speciatim Spiritui sancto haec incarnat Io , quia opus est eximiae Dei charitatis erga hominesci qualia Opera Spiritu sancto tribuere solet Scriptura , ut in fine praecedentis articuli dictum est. Licet autem ab omnibus tribus Personis productus sit nexus ille substantialis quo natura humana divinae unita est, formaliter tamen non connexa est natura humana cum alia quam cum Persona illici unde solus Filius incarnatus est. Assumendo naturam nostram mortalem infirmam, eam cum appetit irascibili Motuum ejus capaci assumpsit: sed in hoc internosin Christum discrimen illud maxima est, quod nos istiusmodi motus utpote rationem plerumque Praecurrentes patiamur, etiam inviti, in nobisque ad objecta illicita non minus ferantur quam ad licita Christus vero sponte, quando, quomodo,& quantum Volebat sentiret, acetumpere sineret, in eoque numquam ad illicita propensi
essent, nec ullomodo rectae rationi adversarentur. Ut Oznnii, corporis infirmitatibus, ita& omnibus anime amicti nibus obnoxius esse voluit. Adeo siemetipsum Tinam vit,
390쪽
368 Annotationes in Carsa ut ceterorum hominum similis apparere, seseque ad eorum Opinionem ter agendum cloquendum accommodare voluerit. Licet ab aeterno quatenus Deus ta primo conceptionis suae instanti quatenus homo sapientia scientia plenus esset, omniaque praeterita, praesentia futura perfectissime novisset plerumque tamen uti malebat experimentali notitia , iram succestu temporis vicissitudines aetatum siubeundo acquirebat. Quae ignorare credebatur, de iisdem quasi ea ignorasset interrogabat modo mirabatur , modo laetabatur , modo cori tristabatur quasi admirationis , gaudii aut tristitiae causam non praevidisset More humano visis allorum 1 serras lacrimis se ex an imo compati & condolere demonstrabat: verbi gratia , super Lazaium ficctu humano commotus est in modum turbati, usque ad mutationem vulζuS V cis , habitus exterioris cita tamen ut nihil in eo recte rationi distentaneum fuerit aut apparuerit. Porro tristitia in Chrasto non excludebat nec turbabat gaudium beatificae fruitionis eius : quia erant de diversis objectis. Et si Christus erat ipsa anctitas , peccator tamen 1 deri non refugiebat: non enim solas, quae Occurrebant,
mentis corporis paras subibato sed etiam eiunium aliasque corporis assici ationes sibi imponcbat quasi delicta expianda habuisset. Et sane habebat , non quidem propria , sed nostra Etsi legis magister erat , ei tamen sese subjicere voluit , eamque penitus adimplere. Cum
in forma Dei set, inquit Paulus ad Philippenses
2. non rapinam arbitratus est se se aqualem Deo sed semetipsum exinanivit formam frί accipiens in similitudinem homini m ficius , is habitu in entiu ut homo. Humilia Cit semetipsum factu obediens usque ad martem
Et si in utero Beata Virginis Mariae sine viri opera, sed sola Spiritus sancti virtute conceptus fuerat , tamen quiam 3 sterium illud non erat nisi congruenti tempore reve landum, Joseph filus ab hominibus haberi non recusa-Vit. Porro non immerito dici poterat filius os ephi si enim non erat ejus filius secundum sanguinem , ad eum tamen pertinebat ratione matrimonii, educationis; hoc sensu filius eius dicitur a Beato Luca m sterii non ignaro , art. 23. quin is ipsa Virgine Maria art. 3 o. Non intempestive promulgandum erat incarnat Ionismγsterium, sed erat habenda ratio dispoditionis animorum