장음표시 사용
121쪽
N ARD VM civitas est antiquistima, Ptolomeo Neritum dicta populo frequens ac lauta. Agrum habet amoenum pulchrum ac uberem. arboribus medicis, Limonijs vallissimis Olearum nemoribus yi tib sene re se Vide dictam Tabellam.
Vae s rQT V M vulgo Vgenti civitas est in colle. Ea satis ampla olim fuit,ut antiquorum Adfficio tum vostuare' demonstrant nunc per exigua est. Agrum habet optimum, olei,vini caeterorumque fruel uumscrtitero. ITE R ROMA S. GERMANUM.
Ferentinum in itinere Roma Valmontonium numerau-tur mili.
Simul α.8. DG s RM AN i castrum in radicibus Castini motis est, ab illo Sancto Abbate, qui condidit ita dictum per
nitidis fontibus, tum in ipso oppido, tum extra passim exilientibus abundans, quos amnis in propinquosnens omnis colligit. D. Germani incolae maiori ex parte fabri sunt Actium, quae tanta hic varietate fiunt, ut artificum ingenia tam multiplicia, pro miraculo plane habeantur.Eas, quia non solum aputa vicinas gentes verum etiam inali s Italiae regionibus longinquis culmen bonitatis &aestimationis obtinent, qua longissime me .c.1tores portant. I9fra D. Germani ad alterum lapidem ingentes aedificiorum ruinae cernuntur, veteris Intera.
122쪽
Ferentinum usque numeratur mili. 26.
SVEss A POMETIA, ab antiquis Suessa Aruncorum, & Sedicinorum, & Volsi orum, & Vestinorum cognominata vulgo nunc Sessa, civitas est hoc aevo modica, titulo tamen Ducatus honestata. Vide Tabellam
Apruiij, & Terre Laboris. Catanello it o. Capua 6 Simul 17.
CApvA NOVA est ad Vulturni ripam, altero lapide ab antiquae ruinis, quae ingentes adhuc cernuntur iuxta D. Mariae gratiarum aedem,utpote portarum urbis Theatri Aquaeductuum,aliaeque moles immenta tem plorum, porticum, thermarum atq; aedium amplissimarum. Item subterranes concamerationes vastae,& aquarum castella; visiunturque in vepribus ac dumis columnarum ac marmorum omnis generis infinita fragmenta, ex quibus potentia ac superbia veteris Capuae colligi potest quamvis magnas eius reliquias nova Capua, vicinaeque urbes inde distraxerint. Strabo Capuam appellatam tradit, ab agro campestri, eademque ratione P. Mato Campanam urbem. & Tullius Liuiusque frequenter eius cives & incolas Campanos nominare videtura camporum uberrimorum cultu. Poetae tamen Maro, iam dictus, Lucanus de Silius, alijque, Capij Troianum AEneae cium urbi colonos, moenia ac nomen dedisse canunt. Eam, auctore Strabone prius Opici & Au nestenuere, dein osci Thuscorum gens, a quibus Osca dicta, hos eiecere Cumani posteaq; ijsdem pulsis Etrusci eam ampliatam caput undecim urbium aliarum instituere, Vulturnumque etiam dixere a vicino numine ut Livius testatur. Potentem atque vicinam in Itali et meditullio, nec non inimicam semper atque aemulam Imperii, 'non minus quam ipse Carthago ferocemque praesentis Annibalis amicitia atque societate,Romani maximis operibus circumvallata in&obsessam fame demum subiugarunt.Senatuque securi percusso, civibus reliquaque multitudine sub hasta venditis urbem atque agrum omnem publicarunt. Nec in posterum civitatis vllum corpus, non concilium publicum. non magistratus aut Senatum urbi permisere, vel ulla insignia reipub. sed aedificia sedes aratorum esse iusserun t, utique dumtaxat urbs st Libertinis, & institoribus,vilique operaria plebe fre
123쪽
ager Campanus populi Romani publicus fuit, usque ad C. Caesaris consillatum. Qui lege Iulia contra Senatus optimatumq; sententiam lata, militibus agrum eum viritim divisit Capuamque,muro ductam, uti fragmenta Iulij Frontini demonstrant, primis coloniam fecit. Quae ex eo quidem tempore resurgens auspicijs Imperatorum floruit sub populi Romani potestate donec a Genserico Vandalorum rege capta subversaque ab Ostrogo this dei n occnpata, atque his pul sis a Narsete restaurata, tandem a Langebardis iterum excisis fuit atque deleta. C terum quo tempore haec nova Capua ex ipsius ruinis excitata, quove auistore ad secundum ab altera lapide traducta fuerit non satis constat. Est quidem verisimile, quod vi metuque barbaroru pulsi, atque dispersi cives, tandem confluxerint, atq; sensim extra desertae Capuae ruinas sedes fixerint,ibidem ad Vulturni ripam ubi nucnovam Capuam,in urbem peramplam atque potentem emersisse videmus, Castrum hic est propugnaculorum operibus sumptuosis, stis,muris,ac turribus Speluncisque subterraneis munitissina, Vide dictam Tabellam.
Tremota 6 Suessula 7 Simul is.
Suhssu LA vulgo Sessula urbs plene collapsa nunc iacet, Vide pictam Tabellam Acerra AAc ERRA pene delerium est oppidum,ac potius infrequens pagus,quam urbs videtur. Vide dictam Tacbellam.
N o L A urbs est vetus in planicie, quondam ambitu maximo fuit, moenibus eum II. Mili XVII paTamplectebatur, forma rotunda, cum portis duodenis & habebat amphitheatra bina, unum marmore alterum lateis Tibus coctis structum, item Augusti, Mercurij Iovisque templa. Reperiuntur autem etiamnum in eo circuitu multa veterum ςdificiorum ingentium vestigia,plurimaque fodiendo antiquitatis monumenta.C terum urbs
veteri illa collapsa,nunc admodum exigua est, nec amplius C. M. XXIIII.passambitu colligit cum portis seiuna quinis. Vide dictam Tabellam. Sarno Io
124쪽
verinatum L N ς E V re 1 N v M oppidum est in c5valle,ad collis latus unde clariissimae nobilistimaeq; familiae Sanse atum origo, quae tot illustres militiae proceres ac Duces edidit, collis ad cuius latus eis San severinum radi lces; Micis villis': plurimis nitent. amoena haec foecundaque vallis fructu, peri iucundOS ac Dprimos generat,vinuque item gratillimum vermiculum, San severinate dictum, maXΠn Oinpiaerio Romae, ad fine In huius amoen. Vallis castellum est. Aquae malorum dristus eruditis, prope id est amnis,qiri a fonte miliaribus aliquot d coxiis, terra se condens ita per abditos meatus spatio pati C. emenso, rursus eadem qua deper i copia clagitateque e- rumpit. ilis. Corvino S. Licandro
D i A N VM vulgo Diano oppidum Ptolem o memoratum in Apennini colle opulentum est ac nohile, a quo vallis Diania nomen ii beta Sitas forma naVicylς convenienuissima, puppe proraque diductiore, ventre vero capaci panditur enim in longum XX. P. M.tra latum IIII. tam amoena frumentique ac fructuum ornni glaeris fertilis. ut inter uberrimos lςtissimos'; regionis huius & uniuersi regni agros merito numerari qtieat. Collus undique fi uctiferos atque iucundis limos habet ad quos vici castellaque mδgno numero apparet magis ynius ac perpetui p igi inst ar quam disi ita harum habitationum Ad dexteram aditus stagnum illud apparet, seu palus vi accolae vocata unde aquς profisciscuntur, quaepe pecu mermo pentes Nigro flunaini principium dant Eam paludem arma is Botta Picerma creat, ita cogn6 miliatus, quod propter Picernum oppidum fluat, inde namque altos inter montes, demum arctis fulcibus in vallem Dianiam fertur, qua media decursu, stagnum hoc ad caput .essicit anaplitudinis fere P. Hδciorum, id tamen &ali; fontes augent, qui e circurniectiscollibus orti, hic tan- .Qqsim in Lacuna, propter locum densiorem corriVantur. Exonerat se pei abditum cuniculum in speluncam.
125쪽
Casiale novum TlC A s Α Ε N o v v M in exitu allis Dianiae est extra eius fauces Excipit eas Peregrinalis sylva, densitate arborum praesertim sicurii tariae altitudinis, ut caelum cacuminibus altiligere videan itur perob cura, qua dein iter P. M. octo peragitur, & ob horridas rupes asperum de ab latronibus infestum. Praecelsi hic dissicilesque Luca- hiae moliresiticipiunt, anti niς nominatis linii'. pH eos, perque ne inorum saltus illa via miliariorum octo co-fectae Lacus niger occurrit oppidum. Vide Tabellarii dicha 1. '
. Co Rae I AN VM oppidum agro est perbono, quo passim horti cernuntur cultissimi, medicis alijsque id genetis fructiferis arboribus ordine bella positis conferti, cunissptis' ex Myrto, Gelsamino, Rosa, Buxo, R'o si marino Lauro similibus : fruticibus odoriferis ac perpetuo virentibus, item cu pergulis variarum nobiliumque v1- tium. Inprii dis elegans es: Sc mirabile hic priticipis pomarium,alijs janc cunctis nobilissimarum arborum varietate caeterisque rebus omnibus excellentius. Vide Tabellarii dictam. Rosiano F Η 'R o s A N v M civitas Sedem habet Archiepiscbpalem,&agrum amoenum foecundumque, vitibus,olea meis dicis ac aliis huiusmodi fructiferis arboribus nitentem. Arbustulas etiam fert, quae piper gignunt. ITER ROMA MARINVΜ, VpLI TRAS, TERRA CINAM, FUNDos FORMIAS, A V E R s A M. Vide Tabellam Lati j. I TR v Μ ,
A re 1N v M muro recenti cinctum, in Lanii,oppidi Latij solo aedificatum est: nam alterius antiquioris vestigia extra hanc apparet: in publico simi bina darmora antiqua forma puellari, quarum altera, cornu co- vide dictam Tabellam.
126쪽
Belletri DELICIAE ET ITINERARI v M
VEL 1 T Ra vulgo Belle tri Volscorum olim oppidum, antiquitate & potentia clarum est. Antiquitatum Hispauca visuntur vestigia, quamvis amplum & frequens sit oppidum,& aedifici,s excultum satis. Ager eius seu ct um omnis generis nunc etiam ferax est, ut olim propter urbis Romae vicinitatem, villis & hortis nobilium expolitus haud dubie fuit, nominat quidem inter generosa sui temporis vina Ve literna Plinius, quae tamen nunc dea generarunt, ac auctoritatem amisere suam: quia propter cruditatem, austeritatemve coqui alieno debent. Quapropter haud false palam esse contendit idem, sua quibusque terris, tempora esse, sicut suus rerum proventus & occases. Extra portam sunt Fossς angustis foraminibus, in profundum amplae, quales sunt, in quibus condi &conservari solet frumentum. Vide di ctam Tabellam.
TARRACINA vetus fuit Romanorum colonia, Volscorum, Anxur primum appellata, vel ipse rum Iingua, ut quidam Volunt, vel Graeca potius, ut plures opinantur, a Iovis Anxuri fano celeberrimo & an liquissimo, quod ibidem constituisse Spartanos tradunt, ut&Feroniae Deae in Pomptinis campis, apud Circeios&Rutilos: cum ob duras Licurgi leges, excessissent patria, & post longos errores, in his italiae maritimis oris, sedem fixissent. Ad tertium miliare a Feroniae fano, inter Appiam & Circeium promontorium posita Tarracina est, quamari circumsiliam olim fuisse, testatur Solinus, nunc oppidum est frequens sed e iguum. Ager latere maritimo Gcundus, & amoenus admodum est, olim ditium Romanorum praetoriis, villis, praedijs, ac hortis frequentibus excultissimus: quorum multae sparsim visuntur adhuc reliquiae atque ruinae, quemadmodum & celebris illius portus ab Antonino Pio sumptuosillime resecti. Appia via, silice strata, perquam Fundos tendens peregrinus vi tor incedit, ibi eum detinet, structura sita eximia, & consideratione reliquiarum antiquarum: atque imprimis, ubi in planum ac re ctum Scalpris ferreis ad littus in Tarracinensi promontorio excisa est ex durissima caute.Stupet spectator admirabundus re ctae vite planum unius saxi pavimentum sub pedibus porre ctum per passus plus minus viginti in longitudinem,ac trinis fere passibus in latitudinem: munitum quidem ut Appia tota fuit ab utroque latere limbis bipedali latitudine eminentioribus, qui viatori pediti siemitam siccampr stabant. Quibus
127쪽
ITALIAE.hus adiecti lapides eminentiores, veluti bases quaedam per decimum quemque pedem equeis in Vehicula, Vel equos scansio fieret commodior. Quis non miretur solidum ex eadem candenti rupe parietem explanatum, in summam altitudinem, quam per pedum de cades multas characheribus numerorum magnis singularum decempedarum distantia sculptis, curiosa vetustas posteris demonstrare voluit. Quem non delectatione adficeret graphicotera characterum illa symmetria, proportioque, qui aeque magni, a longe, in altissimi pstrietis fiammitate, ac in imo intuentium oculis occurrunt. Quis non marmoru ornatis limis vestibus suis nuda nunc atque spoliata templa, mausolaea, praetoria doleat: quae transeuntibus sparsim utrimque in Appia, sicut & in alijs Italiae publicis vijs per viros triumphales munitis occurrunt ρ Sic visum maioribus. maiestatem ac auctoritatem Imperii Romani per terrarum orbem propagare summisque laboribus ac impensis esticere ut eius magnitudinem & potentiam timerent exteri populi, quorum principes ac Legati e transmarinis transalpinisque provinci)s,Romam fe- pius commeantes, Urbis atque Italiae maximum cultum arque splendorem attoniti non poterant Non admirari. Delectant igitur atque morantur nunc etiam temporis advenas quoscumque, nec non exercent ingenia magna Romanorum operum ruinae immenis, passim itinerantibus obviae, quamvis admodum deformatae. Vide diactam Tabellam.
FvND O s nunc Fondi oppidum quidem parvum sed si tu iucundum ad Appiam in planitie positum, ex ruinis antiquae eiusdem nominis praefecturae surrexit, cuius adhuc cernuntur in vicinis paludibus vestigia prope lacum Fundanum: ab ortu &Septentrione montes, a meridie & occasu mare habet. Vina eius celebrata sed aetatem non ferunt. Cecubus mons, cuius vina multis in locis ab Horatio laudantur, Fundis adiacet. Nostro seculo hoc oppidum insigni est clade adflictum per archipiratam Caradinum Barbaroslam, Turcicae classis pr se stum.
Qui illud subita incursione cepit, ac civibus omnibus in servitute abductis, & ς dibus sacris profanatis diripuit. Vide Tabellam Apruth. Cast. Itro SIT Ro vulgo Itri oppidum Campaniae, quod alij A trium vocant. Est longe inter montes extensum. Vide dictam Tabellam.
128쪽
FORMIAE vulgo Mola vetus Lestrigunum sedes, a Laconibus conditum, ab hormi porta primum Hormiae postea Formiς appellatum. Locus est peramoenus horti undique cultissimi, Citris, Limonibus alijsque nobilibus arboribus consiti. Omnia quoque rivuli purillimarum aquarum gratum urmure perfundunt,&passim habitationes, imagna cum voluptate Gucuntur, Vide dicham Tabellam.
Hosp. Cariglano Vbi transmittitur fluvius Liris, viilgo dici us Cariglian 6.
Formias vulgo Mola numerantur mill .
Vide dictam Tabellam. Hosp. Cariglano ad Lirim flu-
vium vulgo Carigliano qui hic t Hosp. Patria
Hosp. Bagni Castello d. t o. Aversa
Simul jio. AV ς κ s Α M oppidum illustrium Viroru aliquot Palatiis atque praetorijs subtarbanivexcultu. Adversa prius
appellatur uiti eo suod ibidem olim Normanni castra in ruinis Atellae veteris muniverunt,adversiis Caiapuam Ne,polimque, medio itinere, novi huius oppidi moenia firmantes ut duarum potentiurri urbium ires ex eo loc divelleren r. Fuit quidem Atella vetusab antiquissimis Oscorum populis condi una', frmosiumq; imprimis ac c Frequondam, Sa rieissabulis lascivis ridiculis atque dicacibus,quae ab ips5 dicuntur Atellanae.&hi quidem iocis ac salibus ridiculis eam auctoritatem nactae sunt postmodum, ut e municipalibus ludicris irrepse rint etiani in Theatra Romana. vide dictam Tabellam.
NEAPOLITANA urbs spatium complectitur magnum, posita inter amoenissimos colles a Septentrione de Orien
129쪽
oliente, & maris sinum a Meridie & occidente, e cuius portu Misenus, Minervaeque promontoria,celebres que antiquitus insulae Capreae, Ischiae de Prochytae sereno caelo conspicust siunt. Eam Cumanos vicinos primum condidisse, δc Parthenopen a Syrenarum una ibidem sepulta nominasse, Strabo Virgatus alij que auctores consentiunt. Sub versam deinde fuisse volunt ab ipsis conditoribus, cum nimium emorescere&augeri, propter agri ubertatem, matremque vicinam Cumas, sensim supplantatura videretur. Sunt tamen aliorum opiniones diversae. Omnium tamen una esst opinio, eam antiquissimam esse, dc an te Romana tempora celebrem, inter praecipuas urbes Graecas Italiae floruisse Pythagorica philosephia. C terum crescente per Italiam Imperio Romano, quod se ficilius submisisset ea civitas, cum Campania subigere tu in ter liberas atque foederatas est recepta: quae deinde in amicitia fideque populi Romani constanter permansit. Quin etiam adflictis Annabalico bello rebus,
contra Capuam vicinam δc alias perfidas urbes, illa Romanis adhaerere non selum non dubitavit, verum etiam Legatos per Romam mittere, pateras aureas O. magni ponderis: imo vires, opes,& quicquid a maioribus theas auri relictum, ad Imperij urbisque Romae subsidium in curia Senatui liberaliter & ingenue praesentare voluit. Quibus tum actae si int gratiae pro munificentia curaque, atque una dumtaxat patera, quae minimi ponderis fuit. accepta est. Itaque propter fidem singularem atque perpetuam, inter civitates Italiae liberas & foederatas Nea polis amicissime semper est habita cultaque, tam Consulum quam Imperatorum temporibus An hanc etiam vohem, stridiorum causa i ventus, aut aetate confecta seniores, quietis & ocij causa plerumque secedere ab urbe Roma sol cnt. Caelum enim nusquam est mollius aut clemctius in Italia, bis floribus annue vernans: ager unde..cumque f. rtilissimus, & varietate nobilium fructuum, sontium, aquarumque salubrium copia, nec non naturae multiplicibus miraculis abundans, Sc prorsus inaestimabilis est, ut non immerito Paradisus Italiae dici possit. Quae tam praeclarae dotes in causa fuere uti haec semper urbs, ab Imperatoribus regibus principibusque maximis sitque etiam nobilibus ingenijs frequentata semper fuerit. Quemadmodum &nostra hac aetate multi reguli illuli res atque potentes viri sua ibidem habent magnifica palatia, & splendidas aedes: in quibus plerumq; pro anis ni maiore parte degunt. Ea minc temporis civium & incolarum nobilitate magnificentiaque non minus quam structurae sumptibus atque aedificiorum omnis generis splendore celebris est. Etenim Caroli U. Aug. ac deinda
Regis Hispaniarum Philippi auspicijs, hanc mirum in modum adampliarunt, muros, propugnaculis, fossis, tut-tibus atque castellis munierunt, & quasi inexpugnabilem fecerunt, eorum principum Legati, qui proximis annis regni Neapolitani provinciam obtinuere. Sacris etiam aedibus, dc collegiis, item curijs atque principum hominumque illulirium palatiis mirifice ubique locorum est: exornata. Extant dc antiquorum aedificiorum priscae
130쪽
reliquiae plures, epitaphia, statuae, eippi, columnae, arae, marmoraque sculpturis artificiosis praeciosa, quae logum esset recensere, inter quae vehementer spectatori placent quadrati templi Castorum magnae illae ruinae, licet incendi js deformatae: cuius ex praeclaro propylgo columnae sex priores marmoreae cum imposito fastigio visiuntur adhuc erediae, symmettia Corinthia pulcherrima conspicuae, necnon amplitudine & artificio staspiciendae. Qua Ium capitula calathorum in emgiem efformata volutis floribus atque reflexis acanthi foliis eleganter vestiun tui . D. Clarae templum cum parthenone facro, peramplum est liberaliter extructum ab Hispana Sanctia regina, Roberti regis coniuge quam Agnetem alij vocant. Ex comptum est atque celebre rogum veterum ex illustri Dyrrachyna domo sepulchris exim ijs: sicut in D. Dominici de Oliveti montis, alijsique sacris delubris Hispanorum regum, heroum ab orumque Principum ditillima monumenta, statuaeque marmoreae ad vivum factae. Annun- elatae Virginis Mariae aedes donarijs locuples est. Huic iunctii mes: pauperum hospitium magnitudine atq: structura municipij perampli instar, in quo su ora duo millia pauperum omnis generis, groti, senes debiles & ad operandum impotentes aluntur, atque curantur, pro cuiusque condicione, aetate, atque Valetudine. Plusquam o
istingenti utriusque sexus orphani & expositi iij in eodem ab infantia & unguiculis primis educantur, literis imbuuntur, ac artibus pro ingenio & indole cuiusque diligenter instituuntur ad aetatis usque maturitatem. Ho rum exercitia atque studia diversa in suas classes distributa, diligenter animadvertere & perlustrare iucundia, hest. Castrum novum, ut nunc appellant, ante irecentos amplius annos extructum est a fratre D. Ludovici Francorum Regis Carulo primo Neapolitanorum Rege & Andium Comite, ut urbi&portui adversius maritimos hostium insultus esset praelidio. Instauravit avorum memoria Rex Aragonum Alphonsus primus, Gallis expulsis, regnoque subiugato, maximisque operibus ampliatum adeo munivit, ut inter Italiae filia missimas arces nunc celebretur : In ea armorum atque instrumenti militaris copia multiplex, summaque varietas ad miraculum usque visitur in armamentarijs, in vallis & ubique locorum.
Verum in medio castri amplissimi umbilico, reful ret instar Palati j praetorium ingens refertum regia suppellectile, in quo Rex quispiam vel etiam Imperator cum aulico comitatu suo hospitari commode posset. Stupent
advenς machinas, vasta tormenta, globorum ferreorum cumulos magnos, auro argentoque fulgentes, galeas,
clypeos, gladios, lanceas & reliquum Martium apparatum, sed in praetorio periti ingunt intuentium oculos bulea holo serica, gemmis auroq; intexta, sculpturae, statuae, atque picturae artificiosae , variusque splendor si pelectilis plane regiae. Ovi castellum, propter formam Ovalem, scopuli, marinis undis, insulae in modum circu-iasi,m Do p ositum est, illud nomen accepit. Condita est hcc arx e Guillelmo III.Normanno, dc inde Normannicam