장음표시 사용
101쪽
mus belli Dux Caroli V. Imper. Aug. rerum praeclare gestarum fama, non selum Italiae, sed universe Europae Asticaeque noti stimus. ITER ROMA CELANV Μ. Paterno usque numerantur in praecedenti itinere mili. 22. S. Iona
S. Apetito o. Celano Simul JO.
CEL A N v M vulgo Celana alia oppida omnia vicina cum populi frequentia, tum opibus longe vincit. iuxta montium altissimorum radices litum modico in colle Meridiem versitis. Fucino lacui vulgatu, hac memoria nomen Celam priebuit, Lacus is interdum adeo redundare sertur, ut ad montium radices Occupata planicie uniuersa diffundatur, nonnu quam subsidere ac siccari, ita ut ea loca coli queant, id accidere quoniam abditis quibusd am & subterraneis meatibus aquae dilabantur atque dimanent. Piscem in eo reperiri pinnis octo, cum caeteri quatuor tantum habeant, etiam a Plinio inter miracula commemoratur. Idem per Fucinum aquam Martiam transsesse prodidit,onmium in urbem adductarum saluberrimam & in hodiernum diem a Fucino Romam usque eius Aquaeducatis strueti Fornices, ac ingentium operum quibus aqua perducebatur ruinae, magna cum admiratione conspiciuntur, in campis Palentinis qui ad lacum Fucinumsertingunt cesae sunt Legiones Corradini Siciliae regis a Carolo Andegavensi rege Neapolitano qui ad perpetuam eius pugnae memoriam,c nobium ibi cum templo sumptuosi operis ex lapide quadrato summa arte perfecto, D. Mariae Victrici constituit, praedijs etiam amplis additis, ad sacerdotum alimenta. Nunc id aedificium terrae motibus frequentibus c5- quassatum iacet, adeoque nullam formam nisi ruinarum ingentium habet, quarum aspectu simulque recordatione splendoris antiqui, nemo hercule non maxime commoveri queat.
Vide Tabellam Latij. Molaro eto. Tusculo a
102쪽
1 ἔς ς DV LvM Vulgo ir Pilo Oppi diurn Olim multis nominibus insigne fhiit splencsidissimis item aedifici L is, & vineris circum circa cultis unus, oraesertim qua parte agri Romam spectabant, exornatu. Aget Tlvissculanuus Paula tam in alitum porrigi cur, ac inde descetadentibus aqmS irrigatur quamobrem cum primis amamnus &fructuosus est . Strabo aetate suavillos in.eois'mptuosi id mas Undique fuisse prodidit. Plinius exemplum fortunae varietatis iii signe de L. Furio Thusculano refert, qui tuae civitatis consul, ea adversus Romanos arma parante, Romam transfugit, ibiqsse Confui dues gnatus, Vno eode itaq; anno , Roinae Thusculiq; magistratu illii adeptus est &deThusculanis quoq; triumphauit. Inclinata vero iacent eq; post Imperii Romani fortuna Thucculanorum opes ac potentia adeo creverunt ut praeter alias insignes Victorias, illam ex Romanis obtinuerit me morabilem, qua Raynouit Tyrii ni ductu cum Imperatoris Friderici asino barbi legionibus conitincti no minorem Romanorum stragem edidere quam oti .m ad Cannas acciderat. Ea tamen res exitio illis fuit, quippe post annum septimum memoros iniuriae Romani viribus omnibus repente Thusculanos obruerunt, δc urbem flamma ferroque vastatam, aequarrunt Solo, ex eo tempore pati latim in hodiernum usque diem instaurari quide
coepit,sed arisplitudine multis partibus minori. Vide Tabellam Latij. La Torre Ponte di Sacco
ANAGN1 A vulgo Anagna fuit olim longe potentissima, bellumque contra populum Rom.diti sustinuit v-tia Liuio traditur, itemque Dionysio, tigillatim maximas eius res gellas perscribente. in ea Antonius Augusti sorore Fulvia cotempta Cleopatram in uxorem accepit, nummumque percuti iussit. Non modo florente Rom Imperio, sed etiam posteriori memoria per honesta fuit Patria Bonifacit VIII Po:utino m. qui hic iussi Philippi pulchri Galliarum regis ab Sciarra Columna quem in exilium egerat, captus, Romamque ductus ibi vitam misere finivit. Nunc Anagnia urbs antiquissima semiruta prope ac desoluta iacet. Vide Tabellam Apiutitia
103쪽
S s p I N V As civitas est in Apenia ino, aptolern eo descripta Sed S: Plin.in quarta regione Sepinates memorat. Liuius Papyriam graui apud Sepinum conflictu visitorem, exta ostibus . millia soo .cccidisicis .iyill. c piisse, pasti m etiam corum agro vastato sci ibit. I 4bem lianc Fer inandi Primi Neapolit Ilai regis te typoribus Angelus Sepinas excellens Plidosophus &medicus plui imum illustravit qui apud Neapolitanos diuid aio in honore rixit Vide dicham Tabellam.
Altavilla a 'ALT AVI LLA Principatus titulo clard e K. ' Vide Tabellam Apruiij. O. Montcssa in. O . Bo Iaalbergo i II O. Luceria Ita Simul et I.
Lvc R i A exiguo in colle planis insidenti pampis est. Strabonis temporibus L diruta quidem iacebat. Mi nerve tamen Fano donis antiquissimis prsilivito iam mam adlisu indicabat vetustatem. Uestigia illae in illo dier- Duna usque diem urbis amplit tui me iri priscam ducent.Nec soluna hoc in locoaedlesiam alijs undique circumie-
is ingentium operum Diomedis indicia conspiciuntur summa: nimirum illius potentiae monumentae restitutam dein ex veteribus a uinis Luceriam, iterum constantius id. Constantini Imp fili Tum Langebardicis praesidiis occuparetur excissit i captain enim per vim atque direptam caesis oppidanis omnibus etiam cremavIt. Instaurata vero & post hanc cladem,quanquam haud ea magnitudine qua prius , cum Imp, Friderita temporibus infrequens habitatoribus csset, ab illo migrare primum ius Iis Christianis pcieter Episcopum dc viros duodenos omnibus Saracenis ex Africa deductis concessa est qtiam obrem Luceria Saracenorum cognominata. Maximis hic illa gens incrementis brevi spacio coaluit, adeo ut huius urbis imperio non contenta, finitimos etiam. agros populationibus incendioque vastaret, nullis prohibere audpnxibu quod Imp. Friderici, eiusque filij manfredi, quos Pon 6sces Rom. inimicos habebant. gratia niterentur. Sed Manfredo a Carolo Andegavensi Regis Galliae Ludovlai noni fratre occho Carolus regno Siciliae cis&vltra Pharum potitus est. Eius autem filius Carolus ingentibus copijs contractis Bellum Ioanni Pipino, praestanxissimo duci mandat, qui admotis ad Luceriam cam, fili,eam vi cepit, trucidatisque S racenis omnibus novum oppido nomen dedit,ut D.Mariae civitas appellare,
104쪽
tur quanquam votus aboleri minime potuerit remanente in hunc usque diem Luceriae.Ager urbis vino,tritico, hordeo, caeterisque frugibus abundat, coloni, si Rassano creditur perastuti vari)q; sunt, ut si ad virtutes & gloriam ingenium confer rent, quod calliditati ac malitiς dant, insignes excellentesque genere si udiorum quovis evadere possent. Mercatus hic bini quotannis, conventu negociatorum ex Italia, Graecia, Sicilia, lilyrico alijsq;
partibus frequentissimi habentur. Vide dictam Tabellam. Pie tradi Motta Io Casal novo IoCastellugo solo. Manti edonia 8
MAN p REDO Ni A civitas in ripa sinus marini, quem Gargani montis flexus emcit,sita est. Condidit Ma-fiedus Rex, Friderici II. Imp. filius Anno post N. C. ia oo. Mansredoniamq; a se denominavit. AEdificatam ob Siponti interitu constat transataque huc Archiepiscopalis Siponti sedes, ut Sipontini Antistitis nomen adhue Masredoniano manet. Vrbs est Manfredonia cum Lauta, tu populo frequens de honesta. Invictam ad littus Arcem habet, quam Lotrechius Francisci primi Galliarum regis Legatus, annis superioribus multis Apuliae locis expugnatis nulla ratione capere potuit. Moles extra muros in mari iacta magnae artis opus securam navibus stationem creat. A Manfredonia per oram mille passi ad Gargani montis radices in rupe,Siponti ruinae cernuntur conditam a diomede Strabo prodit. Nunc plane collapsa iacet, ut vestigia tamen aedificiorum eiusmodi supersint, ex quibus cognosci manifesto queat nobilem olim& magniscam fuisse. Summum quoque civitatis templum adhuc omnibus fere partibus integrum apparet, ubi principia sumptuosisti mi Sacelli ex lapide quadrato, quae postea deserta sunt.Ciroalitus inter aedificiorum ruinas fons exilit aquae purissimae, sumne copiosus, ad mare decurrens, olim oppidanorum usui percommodus. Garganus mons Praecelsius valde est, & ascensu difficillimo, quo syluce quaedam peramoenae reperiun tur, etsi quoque multis in locis arboribus plane careat, ubi tamen diuersa salutiferarum& medicarum herbarum genera nascuntur. Latere quo mare spectat ut Strabo demonstravit, promontorium habet in exrarium spatio CCC. stadiorum procurrens. Incipit ab Apennino,ex cuius radicibus iugum enascitur editissimum, latitudine P. M.duorum, longitudine XX. post quod ita paulatim mons ipsa assurgit, ut in summam fructifer tamen altitudinem, vastitatem amplitudinemque desinat, In mare tam longe protenditur ut ambitu radicum,quas planities excipit ad C C. P. M. contineat, quanquam Plinius spatia hoc CXXXIIII. esse prodiderit. Multas in locis praeceps & abruptus est, qua mare spectat,& promontortu paulo superius ex Strabone commemoratum emittit quod, ut ille auctor est,Diomedem fossa ad mare deducta divi
105쪽
dere,& a continenti avellere conatum ferunt. Etsi domum accersitus cum hoc, tum alia varia opera nec abso luta reliquerit. Loca montis dicenda haec stanta primum Lacus aliquot Piscosi, in eo reperiuntur, inter caeteros
Varanus ambitu P. M. XXX. circum quem oppida Caprinum, Cognat uina, i scitella. Tum in fronte pronion toris Bethia est civitas, ita vulgo dicta pro Vesta, quod nimirum hic olim aedes esset Veste. lictit Rassanus existimat. Post X. millia Vestice castellu sequitur, flexuq; illo promontori, toto emenso Rode civitas Vi eum Straboni vocata, modicum illius temporibus oppidum, Sunt qui Italica lingua Rore potius quam Rode dici debuisse
censeant quod hic summa roris temperies agros mire foecundet, ac optimos arborum, suavillimosque fructus es iciat. In montis Gargani vertice praecelsaque rupe oppidum est D. Angeli ita nominatum a sipecu D. Michaeli Hrchangelo sacra, oppidum est frequens naturaq, munitum loci, rebus ad vitam necessa ill S, quae montano hoc situ proveniunt abundans ideoque diu Saracenorum cum summa Christiani nominis columelia sedes fuit. In ter agri dotes caeteras, Vinum optimum Vermiculatum habet. Crypta est haud qtia quam hominum ingenio vel arte 1ed alia vi conssilioque in vivum montis saxum excavata : in quam deorsum per portam ingentem marmo
ream, quae meridiem spectat,a regni Principibus ingre iliis 31 .graduum ad Septentrione in versiis patet. qua dessecendi absque Face natio modo posset, ni plurimis in saxum excisis spiraculis ac fenestris lunae diurnum in marmoreas admitteretur schalas. Earum adfinem Sepulcretum est, in plano apertum, cum facellis monumentisq; multis, inter quae, laeva priusquam in Spe cum ingrediare, pulcherrimum apparet quoddam cum nobilis familiae Neapolitante Pudericorum, quodam huius loci dominorum insignabus. Prope Sacellum hoc per alia in portam ex aere sumino artificio perfectam quae ad occasum respicit in Spe cum ipsam aditus datur, quo nemini ante Solis exortum ingredi fas est. Ad dexteram Crypta mirabilis apparet, in orientem explicata, tota ex vivo Saxo solidoque lapide, purum liquorem perpetuo scillante, horrida, profunda & obi chira. in medio Delubritim est exiguum, ascensi a graduum . Ara paulo editior in qua Missis quotidianae celebrari pleruntie solent, minimeque in haec penetralia passim omnes admittuntur. Non procul inde fons perennis ac modu us latice scates, quo sibi propemodum in omnibus morbis oppidani medicinam faciunt. Larva deinde ars Sacella, similes'; loci abditi celebrandis millis supra sunt oratoria, non consilio effecta, sed in saxo sic natura creata putat,uir, Pa VI mentum specus, marmore candido rubroque varie stratam. Exteriora Cryptae, id est, supremum eius tectum virens densusque Lucus, altillimis arboribus operit, e quibus multitudo maxima lapidum pedet, quos voti causa peregrinantes collo alligatos surstim in montis iugum Baiulant, ibique suspensos relinquunt Admirationem
summam haec habet Silva, quod magno circumcirca spatio, nullus ne frutex quidem appareat alius, quapi O-
106쪽
pter miraculum potius, quam res naturalis habetur, tot & tam ingentes arbores hic in vivum Saxum radicaras. Videtur in Specu insignis Crux ex purissimo Crystallo, longa fere dodrante & semis, quam loci sacerdotes hic inventam aiebant, quo rempore Crypta ipsa mirabiliter primum cognita est. Medio deinde montas, ubi plani- t. es inacena,prataque laetissima, castellum est D. Ioannis Rotundi quo finitimae gentes s. Idus Iuni, quotannis conveniunt, &mesiis annon ςque conditione, vel ubertate&angustia perpensa communi omnium voluntate ai Tensitque, certum frumento pretium eius anni decernunt quod excedere nemini licet. Ad montis latera,pas silmentiquorum operum vestigia conspiciuntur, quae plane deserta sunt. Iuxta radices eius, ad meridiem versiis, : rope planitiem inter San severum & Manfredoniam, D. Viti oppidum est, aedifici s haud infrequens, at pro-I tet multitudinem Serpentium omnino desblatum. ITER ROMA TROIAM, SALDE, ET BARVLVM.
Montellam usque in prcce l Vide Tabellam Apruth.
Simul I cos. TR o i A civitas est opulentissima foecundo agro. Condidit Troiam Babugianus Michaelis Imp. Constantinopolitani praefectus munimento nimirum praesidi js, quibus Apulia Calabriaque tenebatur,proximacute Roman loca infestabantur. Vrbs titulo Comitatus insignis est. Vide Tabellam Apuliae.
SALPE oppidum loco veteris Salapiae est, quς deserta fuit ob caeli grauitatem, etenim quotannis inciden te pestilentia M. Hostilianus a Senatu Romano petijt ut urbem quaternis P. M. propter salubritatem introrsium in continentem transferre liceret, quo impetrato, oppidum in mediterraneis condi coeptum, quod etiamnum extat Salpae, desolatumque vetus. Vide drinam Tabellam. S. Eust. -
107쪽
B v VM vulgo satieta oppidum est nobile ac frequens opulentumque, quod si Rassano creditur Fri-dsticus at et Imp. condidit. Colle nutius autem ab ijs qui C musia in deseruerant aedificatum ait. Hi auctores ita conciliari posse videmur, ut a Canusinis incoeptum a Friderico auctum existimetur. Medio oppido foro stat a ex aere armati regis, X. pedum altitu lini e conlpicitur: incolae dicunt imp. Heraclij esse, quis posuerit ignorant. Baiulum inter quatuor Italiae nobilissima praecipuaque castella censetur, qu communi omnium voce hqc sunt, Fabrianum Piceni, Pratum Thusciae, Crema Langebardiae, Barulum Apuliae, Litus hic vadosiim, & absq;vilo simi est. Non cessant quidem Barulani Molem omni ratione fluctibus obi)cere,quo modicis ibi navigijs tuta possit esse statio, verum non queunt ita locum operibus munire, ne Septentriones, cum maxime si viunt, etiam exiguis navigijs valde infesti sint. Hoc in oppido Consalvus Ferdinandus.Cordua. Ferdinandi Aragonum regis praefeci us, ab initio cum modica manu se continuit, unde principium ruinae reru Gallicarum in Italia profectum, etenim cum Ludovicus XII. Gallus, & Ferdinandus Aragonum rex, Neapolitanum regnu inter se partiti essent, Daulatim oborientibus utrinque suspicionibus Consalvum portioni Gallorum inhiare, illos vicissim Ferdinandi, tandem ad arma res red t& praeliari coeptum: rerumque processus huiusmodi fuit, vino ante quiescerct Aragonius, quam exactis e regno Gallis. ITER ROMA ANDRIUM, TRANUM, ET V 1 G ILIAS, vulgo Bisegit. Troiam usque numerantur Peliceto
V1de Tabellam Apuliae S. Clerico
AA N DR t V Μ vulgo Andria civitas, titulo ac dignitate Ducatus inclyta. Eam longo tepore nobilis Balcioru familia tenuit. Ex ea postremus Pyrrhus Altemuranus Princeps, filiam herede habuit Isabellain, tria ' ci-M 1 indius
108쪽
monio iunctam Federico Aragonio, qui postea Rex Ne polis, rebus suis dissidens, cum Ludovicus XII. Franci Rex, bello Neapolitanum regnum peteret, ad eum in Galliam profectus ibi ob ijt,relictis liberis quinque; maribus tribus, foeminis duabus, cum uxore vidua. Andri, vasa fictilia, sunt ob operis elegantiam in siimma apud gentes finitimas existimatione. Urbis incolae inprimis studiose negociantur, qua ex re qu stum maximum faciunt. Ager aeque ac aliarum, quae iuxta sunt Urbium optimos nobilissimosque fructus, vinum, oleum, amygdalam, p6mum medicum, summa ubertate producit, ac instiper undique cultissimos&amoenissimos habet hortos Vide Tabellam Terrae Barianae.
TR A N VM vulgo Trane civitas, Plinio Trinium est, Auctorem eius inscriptio supra portam indicat huiuia modi. Tranum a Tyrrheno filio Diomedis conditum, & a Traiano instauratum, quapropter ut Collentitius refert Traianopolis, S eontractione vocis Tranum di stum. Arcem eius Fredericus alter aedificavit. Urbs est aedi-fieiorum descriptione pulcherrima, sed maiori ex parte propemodum deserta. Causam incolae dicunt, quod castipe ibribus annis, inditione potestateque Venetorum esset, Iudςis & Maranis Hispania eiectis plena, ob eorum negociationes amplissimas, conventu quoque maximo Christiani nominis mercatorum, frequentabatur, at post Venetam cladem, ad Abduam a Ludovico XII. Franciae rege factam, urbe a Ferdinando Aragonio, regeque Neapolitano recepta, Iudaei Maranique pulsi fuere quorum excessum desolatio consecuta. Ager condicionis cum finitimis est ob ingentes Olearum stluas, &frequentiam Amygdalorum, quae pulcherrimis ordinibus sunt dispositae, tantae proceritatis dc crassitudinis, ut apud eos,qui non videre, dissicilis hercule rei fides esset futura. Inter arbores, dc aliarum regionum, eiusdem generis, tanta est dissimilitudo, quanta silvestrum olearum cum caeteris, idque tam magnitudine Truncorum, quam proceritate ac frequentia ramorum, idemque est de Amygdalis Blvae olearum & Amygdalorum,ab huius oppidi agro, propemodum Tarentum usque pertinent, etsi quibusdam in locis, attamen paucissimis rariores paulo appareant. Non desunt etiam hoc agro medicae, Li-mmiae, caeteFrumque generum arbores fructiferae tam ad necessitatem mortalium satae, quam ad voluptate
VIa II et vulgo Bisegii ad maris littus praecellis in rupibus est.Eius municipij cives tanto libertatis deside
109쪽
yio tenentur, nimirum quo stib Ne politanis regibus tantum, hec alterius cuiusquam Principis imperio subesse liceat ut Anno i 32s. Carolo U. Imp. Neapolisq; regi, aureorum nummum millia I . vltro obtulerint, ne in colusquam alterius reguli potestatem traderentur,sed eodem quo tunc reipub.statu,deinccps uti possent. Conditur hic uva faccharo alijsque rebus aromaticis tam excellenti arte, ut miram suavitatem longeque maiorem Ca, quam oriens mittit,trahat. Ager uti finitimarum urbium aeque vini,olei,amygdalae, aliorumque fructuu ubertate fertilis. ITER ROMA VALMONTO NavM, FERENTINUM, A QV INUM, BENEVENTV Μ, TRI PALTAM, ARIANUM, MAR FETAM, IUVENATIvM, BITONTV Μ, ΒΛ RIVMo, MOLAM, ET SAM VI Tu M. Vide Tabellam Latu. 'Torream eZaviad Albano
VALMOMTONIVM castellum in mile est, Labicum Straboni dictum Ilvius expugnatum a Q Sulpitio Prisco Dictatore, direptumqus scribit, & colonis eo Roma ex S. C. missis bina iugera singulis data. Labicanas ager olim ab uvae pretitantia nomen habuit, cuius tres & viginti libras uno prandio Claudium Albinum absumpsisse Capitolinus auctor est. Vide dict m Tabellam.
Castet Mate ' o. Ferentino 8 Simul 17. FERENT 1NVΜ olim Romanorum colonia fuit.Dionysius in foro Ferentino concilium habitum scribit. Vide dictam Tabellam. Torrice So. Sora 6 Simul 26. o. Arpino S. Elia
A-N v M civitas ita a Veteribus dicta, nunc collapsa fere iacet, ut tamen antiqua morientis vestigia sepetiorem eius amplitudinem haud obscure testentur, hac in urbe Robertum Guisicardum Normannum a Grego-
110쪽
rici Pontis Rom. cum magna solennitate Ducem Apuliae Calabriaeque dictum Blondus & Platina scribunt. Mquinum e tsi totum fere nunc ruinis conciderit, tamen Comitatus habet titulum. Vide Tabellam Apruq.
Tn E LEsI A vulgo Thelesie vetus est civitas. Amnis in hac urbe nascitur tantae frigiditatis, ut nullum generet pincem. Vile dictam Tabellam.
Taburno 4 Solepaca 6 Serra et Taifara q
B F N p V E N T V V coloniam civium Romanorum deductam, quo tempore & Ariminum auctor est Liviu . Alitea I, .leven . una a pDellatum fuerat, sed cum Colonia eo deduceretur, honi ominis gratia Beneven in αδ inum est O in Iebus Samnitum florentibus, quanquam gentis caput non esset, maximae tamen existimationis pr. e caederis urbHbUSiuir, cum obsitus oportunitatem , auctoritatemque civium, tum ob amoenitatem , bol itatem ut abi oriam: caeteroetque etiam Samnitum populos Beneventani Consiliis ac disciplina militari superabant. Totilam Beneventum evertisse atque omnia devastasse Blondus auctor est. Refecere Lanimebat .d 1 tota Italia occupata, sedibusque atque impetii sui domicilio, cum Beneventani ducatus nomine hic constituto. Sublara illotum a Carolo magno dominatione, cum post multos annos in Italiam Saraceni appulissent, Gargano, in quo se munitionibus sepserant, finitimas late regiones excursionibus vastarent, ab ijs quoque Beneventum direptum incepsumque & ad fundamenta deiectum est, nec prius quam istis foedis ac rabidis canibus omnino tota Italia pulsis, instauratum. Rediit tum ad pristin as sedes paucorum civium,qui per tempora bellorum passim fuerant dispersi numerus coepitque urbem instaurare, quae post annos etiam alii pior ab Othone II. Imp.de improviso capta direptaqtie ac incensa est. Instauratum deinde Benevctum a Guillelmo Norma- onmesignatumque Adriano IIII. Pontis Rom. in aede D. Martini , quς haud procul eadem ab urbe est, ubi Pontis Siciliae rex fuit dictus. Fridericus II. ab urbe Roma iniquo animo digi elsus, par tim fraude, partim vi cu Benevento potitus fuisset id evertit, A quo postea refectum sit non invenitur. Impositit m cst colli cui perpulchra planities amoena rivulis nitentium aquarum , magna cum voluptate spectan tium , passim discurrentibus, subiacet.. Vicini sunt alij nitidi apricique colles, optime domiciliis exculti. Ager finitimus Beneventana vallis