장음표시 사용
511쪽
ciliet fluido alios musculos contracturo, verosimile videtur ealia ipsam posse fluido nerveo cor contracturo, velocitatem illam quam Iiabet de fasto conciliare cum ii Aia in homine alia motus causa sit praeter ivachinam ct animam, nec ullus effectus sine potentia motriCe n. a. pari producatur. 35. Proposito. Motus cordis a potentia motrice, non vero
Vis automatica ea est quae ex motu semel impresse corpori vel machinae, motus ejus continuat, absque eo quod potentia motrix de novo applicetur. Ut perculse semel globo lusorio, motus illius aliquamdiu perseverat; sic fabulosa Roger Baconis columba laetitia quae sponte volabat, erat automaton. 3T. Motus vero cordis ut omnes hodie periti confitentur vel perennatur a fluido nerveo cordis musculum, aliorum musculorum I instar contrahente, vel ab elasticitate, quam ipsi perfectam supponunt, qua fit ut tantum contrahatur in systole, quantum a languine per venas accedente dilatatum fuit. Caeterae vero sententiae de vi fermentitia, explosiva, attractiva, tamquam autopsiae de anatomiae repugnantes, dudum a foro medico exulant. 38 Uerum a fluido nerveo, circulatoria vi propulso, non posse cordis motum excitari n. demonstratum est. Superest ita iuri it eum a vi elastica corais vasorum perennari non posse
39 Ex experimentis tantummodo, vim cordis elasticam persectam esse, nosse possunt medici perfecta autem dicitias Vis Iastica corporis cujusdam, cum corpus illud ex altitudines data delapsum suDra marmoream seu duram tabulam, propria vim absque ullius potentiae augmento ad eamdem praecise altitudinem assurgit, vel cum corpus durum ipsi impactum eadem vi qua fuit impaetiim repellit. Sic globus vitreus, mormoreus & eburneus ex altitudine Io . pedum delapsus, seponendo aeris resistentiam, quod calculo nem-toniano peragitur, ad Is pedes ascendit, ejus elasticitas unae 16. parte tantum a perfecta desciscit. Verum cor ex altitudine pedis delabens ne ad pollicem quidem reflectitur. Ergo non est periecte elasticum. et O.
512쪽
so. Sholium. Nec regerant cor animalis avulsum statim elaterem suum amitteret, nam musculi recens caesi animalis aequo elastici visi sunt ac in vivente. In cane vivo, rite alligato, denudetur utriusque cruris idem musculus, longitudine aequalis, unus in
vivente, alter recens Xtincto cane trans Vertim secetur, uterque aequali spatio statim retrahitur, vanum est itaque praedictum persu-
6I. raeterea nullum corpus magnitudine finita praeditum, perfecti elasticitate potiri, demonstrant experimenta rationes D. RiZZeti comm . Acad. Bonon cum, ut ait, elementa vis impressae in elementa partim soni, tremoris, intropressionis tartim ess Tionis abeant i 62. st etiam si persecta supponatur cordis elasticitas, quod tamen absonum est, inde motus perennis cordis non posset deduci, quia eadem vi sanguis illius ventricul os dilatare nequit, qua priori diastole dilataverat, aut qua a corde contracto propulsus fueratii. 23.), ad summum dabitur per aliquot minuta palpitationis continuo decrescentis motus , qualis in corde ranarum avulso obse Vatur. a 63 Demum ex ea hypothesi equeretur, omne cor cujusvis 3
animalis fore aequaliter elasticum, eum perfecitionis idea id se nain portet, quod tamen absurdum cuique videbitur, si foetus molliaties iii agno, clun adulti leonis ton conferatur. Ergo patet pro
ad Gor insectis plur1mis avulsum, demonstrat eo esse automatum quam aliquamdiu palpitat maxini si acicula, stipulae prius orsae di viridis, ad ignem
sile acri, pungatur, anne vitale princi jam admotae motitati s omnes mota pium quod est in toto mi partibus tuseordis de corporis non magis prinis principibus, adhucdum viget anne ipio vitali deperident quam inmes motus ille,ut docet Harvaeus, est succes horologii ut iis a libramine es Corpus siva, licet interpolata constrictio cordis enim gravitate delabitur impulsione fine alierna diastole λ quod verosimilius procedit, electila vi imbutum, metho esti ab elateris folius restitutione repe do m. Dusay, attrahitur vegetat ut tendum, unde si in tepidani cor illud planta, calore expanditur elastica vi immittatur a latur vis justic cessat onstringitur, a vi diversa deambulat, ille morus, docente Fried Holmanno cor pulsat, respirat . vitales Dius
Quidquid ut motus ille non magi exerit .
513쪽
64. Scholium. Ad has incitas redacti automatici motus autores, duplex adeunt perfugium is scilicet motum a machinis artificiosis in immensum multiplicari ita ut motor Xiguus portentosas moles moveat, resistentias summas vincat, cum artificiosissimam cordis fabricam supponere liceat, huic fabricae similia portenta tribuunt 3 verum has ad populum phaleras i qui haec attulerint si iam in phisices mechanices principiis inopiam produnt, ut apprime docent parent Hist Acad. pag. I Oo. 47o4. D. Pitto Act. Acad. 737 pag. 69. Bernoulti hydrodyn se l. s. . Secundo vero melliodum geometricam in veritate expiscanda velut falsam inanem respuunt quia experimentis tantuinis inductionibus necessariis utitur, unde praeclarae fictionis libertas facilitas adimitur, temonstrationis tyrannide animus Xcruciatur; non magis miror similia argumenta viris caeterum eruditis excidere quam quod nyctalopes lucem meridianam, Ua Xeaecantur, abhorreant. Corollarium generale. Motus cordis hactenus non automatsecos esse vidimus, utcumque mechanici sint, ut mechanicus est motus antliliarum quae potentiis anu alis moventur. Verum quidem
est quod has praecipue hypotheses, quae magis a neotericis laudan-mr, impugnavimus, is eo quod praedic stae sententiae falsae sint,
non inde sequitur, nostram eram esse, cum plures aliae ex mech
nicis legibus possint fingi, quas non confutavimus, si quis enim fingeret in sanguine materiam pyrio pulveri similem, quae sensim
accensa non nisi intra vitae terminum absumeretur, uimul per intervalla in ipso cordis textu Xploderer, non ne e mechanices legibus motum cordis perennem explicaret 3 ad haec respondeo Dei potentiam infinitam esse , penes eum fuit itaque cordis motum L mili materiae his legibus explodendae committere verum possibile pariter est ut simplicior fit haec operatio it machinae, tialis est, motus potentiae motrici animatae in corpore praesenti debeatur; ast utrum de facto alterutro modo se res habeat, hoc tantum determinare potest experientia ratiocinio mechanico suffulta, quae tamen nos docet nulla esse explosionis aut fermentationis in sanguine sano vel effectus, veligna ast esse animam nos docet fides, conscientia, ct quotidiana experientia eam musculis artuum movendis vim Ret 3 Or-
514쪽
portentosam impendere demonstravit immortalis Borellus in toto libro sino. De motu animaliuna superest itaque ut altius inquira-1nus, an ipsa vires, quas sufficientes habere demonstratum est, cordi reapse contrehendo impendat. Sunt plurimi ιν qui potius quam manus nostrae sententiae dedant, singularem pro nisa alibus legem a summo Deo stabilitam esse sibi fingunt, juxta quam motus incorpore pro necessitate diversa crescat aut remittatur, oblatis vel ablatis resistentiis; verum legem similem aeternis mechanices legibus adversantem supponere ridiculum est etiam si leges motus quondam
detegendae aut accuratius cognoscendae nos adhuedum lateant, eas tamen prioribus congruas fore aut conciliandas esse, haud dubium est aeque ac certum est numerorum proprietates nondum cognitas arithmeticae notae fundamenta non eversuras esse. Praeterea
qui similem legem supponit is entia sine necessitate multiplicat, eum potentia motrix animata his effectibus producendis sufficiat numquid absurdus videretur philosophus, qui cum facillime posset ex
elasticae lamina viribus Horologii motum explanare mallet tamen ad legem singularem pro ea machina stabilitatam coufugere, aut ejus motum fluido cuidam explosvo licet non dermonstrato tribuere as quoquo donetur nomine motrix potentia quae corpori animato praeest, perinde est, modo verum sit motus ordis respirationis certam cum animae ipsius statu analogiam, affinitatem obtinere, ut hac posita ponantur, hac oblata tollantur, pro diversa ejus modificatione mutentur hanc enim mutuam causae Ut .
ut ignotae effectuum cognitorum convenientiam nosse nostra interest; tum ut phaenomen mira quae ab animi affectibus in corpore prodeunt accuratius dignoscamus, tum ut auxiliis moralibus labascentes aegrorum vires apposite recreamus, anXietatem maero
rem philosophicis remediis deliniamus eo fine causam phaenomenorum sanitatis Z aegritudinis inquirunt medici, non Ut eam noscant intime, quod non concessum est, nec ut in hac notitia quiescant ;
515쪽
verum ut ex ejus proprietatim cognitione, in sanitate servanda, aut aegritudine de /llanda, diriguntur. Non ergo inquirendae sunt causae fictitiae 'antum postibiles, Qvis explosiva fermentitia, sanguinis, elastici a perfecta c. sed reales inuales experimentis mechanicis inductionibus indicantur. Proporro est anima&dominatur corpore toto ut ait Lucretius, quod ex observatis seu experimentis numerosis, vel metaphysice lemmatis jam ostendemus.
63. Uulata metaph ica. Homo constat anima & corpore. Non minus foret ridiculum animae existentiam negare, ex eo quod ejus notio infinitas dimetuitates involvat, quam corporis existentiam in dubium revocare, ex eo quod ejus essentia nos lateat, .inextricabiles nodos secum importet, ut ex infinita materiei divisibilitate patet. Qui clariorem corporis quam animae ideam 1 concepisse pha tant, nihil tamen magis in corporea quam spirituali reapse concipiunt corporis proprietates tantum experiundo animae facultatis meditando, nullius essentiam ullo modo, intelligimus. Mulybenbroe .arch. Pitcarn Oratio. inaugur. H. BoFRHAAVE rat. De certo in physic LOCR de inteli hum. Qii plures animae acultates, ut rationem, volitionem, libertatem, cogitationem, memoriam c. reflexiva attentione Lsecuti sitimius, eo clariorem hujris notionem obtinemus.. 66 Tot animae faculiates seu potestates adscribi possunt quot ex effectibus diversis, vel conscia animadversione, vel simul exobservatis effectibus, ratiocinio certo, huic inesse comperiuntur. Motus in corpore oriundos ab ira, gaudio, similibusque animi affectibus, ipsi animae tamquam principio moventi tribuendos esse
516쪽
extra iubium atque Videtur; ast non ratio, non Ohmias, non libertas indiferentiae, non mella oria, horum effectuum sunt ausae motrices alia igitur facultas Anonyma datur, quam non advertunt plurimi cuique tamen vetere Natura nomen tribuisse videntur.
Ea scilicet ratione nomen singulare concessum est huic animae potestati qhiae ideas refricat, huic quae ideas comparatin huic quae movet artus secundum animae nutum, memoria scilicet, iudiciiun, libertas co quia stectus diversi ab anima producti cernuntur, ita si dentur effectus ab ante memoratis animae potestatibus non pendentes, re tamen ad animam referendi, illoruin causa, clarioris notionis gratia nomen proprium sortiri debet. 67. Animae praecipua attributa sunt motrices potentiae.
Potentia illud est quod vel per se ut summus Deus, sti ex immediato summi Dei initituto, atque constanti lege, actiones Xerit; duae vero nobis cognitae sunt actiones, motus scilicet corporum, d anuni motus, seu ogitatio. Ideam cogitationis eorpus non suppeditat: nam illa ex resexiva tantum attentione solum procedit, nec ideam potentiae motribcis ex eorpore deducimus, nam quamdiu quiescit, illud nullam activam refert potentiam, Meum movetur, illud potius passivum quam activum est, nam nullum corpus motum habet ex se nullam itaque potentiae moventis ideam ex de corporis, acquirimus. Ast illam ex operationum mentis intuitione, primum obtinemuS , nam e inconcus ra experimento nostro corpori, solo voluntatis actu, citra praeviam corporum actionem, motum
conditiari observamus Haeren BL LMAE R E. Voluntas es equidem facultas, qiuae motum illum prae alio, ideam illam prae altera suadet tantummodos ast libertas, praecipua facultas animae motrix est potentia, ea enim suasum a voluntate motum exequitiar, indicatam a voluntate deam artipit e retinet vel dimittit, Sentiendι facultas est equidem passiva, nee enim penes os corporum impressionem qua assicimur non sentire, sed perceptam ideam retiaere post ablatam imprestionem corporeani, iam idem
517쪽
pro lubitu dimittere, aut quod eodem recidit, ad aliam, montem
transferre penes nos est. Sic ael pene me est Parisios, vel Romam, vel Londinum o c. animo reVolvere, caeteris deis dimissis. Penes me est ideam, quamdiu voluero retinere ut de Roma per horam cogitare, eam deam ab aliis segregare, cum aliis comparare, omnes analyseos operationes circa idea exequi. Verum illac omnes animi operationes sunt activae, nequaquam
vero passivae, ut libertatis de secum importat, hae tamen si intpraecipuae aestiones animi, ut Velle, moVere, attendere, reflectere, imaginari, G ardari, contemplari, iudicare Q. ergo praecipuae facultates animae sunt activae potentiae, et si concedamus fibris cerebri motus his operationibus issichronos ab anima imprimi, consequens est praecipuas animae facultate esse motrices. q. e. p. 68. Corollarium Anima est erga suum corpus, quod rga suum Clavicinabalum musicus. Ea scilicet non statim chordarum. ab externis causis pulsatarum sonos percipit, sed etiam ipsa sonos exeriti pulsat chordas Atque in hoc mutuo commercio , vel hac mutua dependentia lex unionis consistit. 60 Groll. Anima ideas certarum fibrarum vibrationi, vel cujusvis fibrae certo tono annexas, pro lubitu elicit, ut musicus pulsuido chordas, sonum quem liebuerit, excitat, modo chordae dehit modo se habuerintro Corollar. Vt musicus chordas certi sonis odorid , pt is,
emcit, ita anima pro lubitu certas ideas ut coloris, saporis, soni&c revolvendo, si bras his deis respondentes, prius ad motum talem indiflerentes, vel etiam laxiores, tendit succutit. I. Corriar. Vti penes non est musicum molliores, vel laceras, vel
nimis compressas fibras in motum vibratorium agere ita ex fibris paralysi asseclis ideam nullam elicit anima. Ta Coroolllar. Praecipuae musici acultates sunt non solum sonos aure excipere quod passivum est, sed sonos elicere, conjungere, separare, Componere, Certi modi aptare chordas tendere, laxare c. quod activum est , idem de anima dictum est M. 73 Corollar. Tota via aberrant illi qui animam merae passive se tantum habere δε nullas ideas nisi a praevia certaque fibrarum Tom. IV. vibra-
518쪽
vibratione, obtinere existimant. Illi enim sua conscientia reseruluntur, libertatem cogitandi, movendi luce meridiana clariorem, mercedis c poenae fundamentum unicum, homini adimunt se meris machinis componunt. 74 Lemma Anima tunc etiam libera est ac stiva cum 8 conatus frustraneos ad movendum exerit 3 cum urgentiori periculo intenta, ideas ex uno in aliud non transfert. Omnes machinae cujusvis plantae cujusvis motus necessarios esse necessitate mechanica nemo non intelligit,quia inipla deest principium intelligens liberuim ast ex eo quod homo causis physicis aut moras bus ad certos motus,aut certas ideas retinendas sit coactus, eum conandi ct cogitandi libertate, seu alios motus, aliasve deas eliciend potestate juxta lubitum agente, destitui, nemo sane dixerit. Sic metu mortis Reus milite armato solum custoditus non effugit etiam si
queata pondere gravi Obrutum artum non movet homo, licet conatus exerat. Sic iracundiae fini intentus homo, vocem amici non
audit, etiam si surdus non fit, fiat in fibris coullicis solita vel major inpressos sic oculis apertis, media die, somnambula quam
nuper sdimus, cantillans, deambulans, concinne loquens, ne videbat, nec audiebat, nec ignem, ne C lanceolas, nec corneae T- frictum a pluma, stimulum a sale acerrimo immisso, sentiebat. Verum cantilena, concinnae fabulae narratio saltatio regularis ad mo-clo musicos, etiam in Tarantatis, animae adtionem liberam simul adesse comprobant, licet unico objecto sensus internus detineatur, ad eXterna se non transferat adeoque anima tunc etiam libera est lactiva, cum morali vel physica quadam causa cogitur, re ad certum motum prae alio, certamve ideam, non aliam, eliciendum
s. Qui illustria Cartes adstipulantur, nihil hominis libertati
concedere videntur sed Deum omnipotentem ad omnes deus cmotu8 exequendos accersunt continuo verbosas lites indicere animus non est, sed caveant tamen ne dum talia proferrint, hominenae atqne se ipsos meris machinis passivis conferant. Qui vero praestibilitam celebr. Lethniigii Harmoniam sectantur fato cuiacta tri bdere videntur, qiuod ainen foret absurdum asi istinimi Dei praescientia.
519쪽
scientia hominem ad has vel illas ideas, hos vel illos motus non de
terminari, vel necessario quodam impetu non cogi, propria cuiusque evincit conscientia, o legitima libertatis idea, demonstrat. Nos vero animam in plurimis casibus potentiae motricis instar habemus, curent alii caetera sic mechanicus aquae, venti, ignis, hominum, elaterum impetus machinis admovet, mens irat, nec horum essentiam noste satagit.
76 Lemma. Quidquid anima jubet aut exequitur, illud rasioni
Animam a bono vel 1 nato apparenti tantum determinari extra dubitationis aleam est. Sic iracundus vinoictam, libidinosus venerem, potator Vinum, pro summo suo bono quisque sectatur sua trahit quemque voluptas verum hos similes, imo morotrophii
incolas anima eaque rationali, gaudere nemo inficiabitur, motus eorum voluntarios huic motrici potentiae referendos esse nemo negabit. Ergo patet propositio.
7. Grossim ident itaque sine re, quicumque actiones ex eo quod inconcinnae, rationi etiam minus consonae sint, naturae tribuendas aut ad animam referendas esse non censentis diversa sentientes naso sibi pendunt adunco Mallent autem ipsi quas noxas ad animam reserimus, ad nescio quas leges, ab optimo maximo Deo sancitas, referre, quod impium est. Animam utpote spiritualem vitio corpore seu partium quas non habet prava dispositione, laborare non poste crediderim, asst suo modo vitiari posse, bene multa suadent. 8. Coroll. Proprium est animae finibus suae rationi consonis conatus suos accommodare, utcumque depravata sit haec ratio, utcumque fines optati diverso modo forent assequendi, sic iracutidus frustra ante hostis necessum semet exercendo, clamando, obiurgando ad syncopem usque defatigat inepte dc ridicule parietem quem capite impegit puer, pugno, calcibusque plecti, bique volent sciens ferme nocet quis automatico non naturales vel voluntarius, ros motu diXerit 3 ergo quomodocumque ad certos
520쪽
79. Lemma X eo quod anima non advertat se velle, se operari, an tamen & velle , operari non repugnat. Longa aluietudine certas leges sibi praescripsit anima, ut deinceps illis voluntariis statutis se veluti regi patiatur Sillis velut sponte se subjiciat, ut quidquid bonum videtur exoptare, quidquid melius apprehendere, quidquid optimum, perdite prosequi frustra itaque, ratione contraria suaserii judicium, firmiter statuerit voluntas ab admoto oculis amici digito, non nictandum nictat homo velut i vitias inscius, qui suis oculis prospiciat. 8O. Tussire penes voluntatem est, adeoque nervi musculi ad hunc motum destinati sunt voluntatis organa, tussim comprimere, cum nihil ad tussiendum invitat facillimum est, ast si guttu a dia lactis vel muci glottidis rimulam arctaverit, quandoquidem sensu nescio quo persuas inius respirationem vitae esse necessariam frustra amicorum suadela philosophorum ratio, ingrata pectoris sensatio tusIim cogere reprimere tentarint, urgentiori semper occurret anima, tussim, etiam si non advertat se velle, naturaliter eXequetur.
81. Qui noctu surgere irinam emittere consuevit, is statuta hora surgit hingit vel ad ingendum se disponit, etiam 1 ne somninando quidem id voluerit aut cogitarit, etiam si urinae multo
minor repperiatur, tum copia tum acrimonia, quae animam OH monefecerit consuetudine ductus citharista ad modos elegantis ID moi non sine conatu refleXione comparatos erudite pulsat idium chordas, adeoque digitorum musculos concinno Ordine adraque velocitate contrahit, qui si se illum vel illum digitum movere velle, animadvertat, aut reflexo iussu moveat, nullus sit. 8a Corollar. Exempla duo priora commonstrant, naturaliter ab anima, citra voluntatis justum naturae solo impetu plures motus perfici, de hujus nuturae conatus ad certos fines dirigi, nec non periculi conceptae ideae proportione respondere. Posteriora
Vero evincunt motus quos Xercere minus Vitae interest, a Voluntate supprimi posse, sed tamen velut sponte de incogitanter ab anima produci. y 83.
There are voluntary motions tus chordis fiat in somno, hoc eum aboarric mu Whithout thougi , t avoid anima independentem esse non probat, patu arbuthnoi lepon theatri quod mo. noctam bulos considera idem.