De curandis hominum morbis, epitome praelectionibus academicis dicata

31쪽

ipsum , si per artem hoc liceat , quanto eius , nian Cmedicis, Draiae chirrirgicis auxiliis ansercndum est. Pro quovis sere humore Petento, stiis e colatoriis. vel aliis, Educendo. propria quondam ac specificu remedia qUue Si Vit , ac nimis venditavit Antiquitas. Haec scilicet artis adhuc infantis desideria, pathologine iterum lita morulis , ac liquidorum animalium diversorum , Hi te triclinsecreti forent , prae existentium hypothesibus innixa , m3jorem Certe, quam par fuit, quondam hydragogis, em metragogis . aliis Me hos vel illos humores edia centibus remediis auctoritatem con ess Errant. Siant qUidem, quae hoc magis, quam aliud organon secerne HS CXStimulent, ne illius secretionem promoveant, mCdi CR-m in B ast vero non his modo in partibus , sed uni Verso magis in systemate plerumque, relenti Oni3 INOP-hosae latet, nee stimulis specificis, localibus, sed habito ad morbi causas respectu reseratur origo. Mintis

nempe Curationis momentum saepe est, releti tam ma-wViam UduCere , quam causam impugnare, qua illa retenta fuit; et donec id opus absolutum sit , Ii X sublato hi more stagnante, mox Do vias repullulnt; Hut sub mujore, retenta movendi, expellendi, Conumine, vilium retentioni contrarium, ae eodem Saepe m Ajus, Prositi tum hoc vel illud, vix amplius Co Ci Cendum, ProVOCatiar. Non paucae retentiones, Vel acum, Vel cultrum chirurgicum satis promptum sibi vindicant; Stant in men aliae , quae manum chirurgi vix non Sem-Per Pee serit: tri moriam lymphaticorum, urticularium, hydro Pis saccati , o varii, exemplo ; quos Sectio , et

par tim sequens hanc taediosa suppuratio plerumque exasperat, Vel plurimum praecipitat.

32쪽

RETENTIONES AEREA E

S. DCCI. Naturae Oeconomia. Qualiscunque sit orbis terrarum vetustas, et incolarum , quos unquam illa nutrivit et alere continuat, quantus fuerit, et in hanc usque diem quantus sit Urimerus; nihil tamen de suis divitiis communis illa Parens hucusque amisit; sed quas, prodiga in suos, indulsit , - quas hi avide rosisse, diviSiSSe, CODSUm-l sisse , atque in semetipsos convertisse videbantur :la S , aut a Vi Vis , aut a mortuis restitiatus, mOX nmplectitur, approximat, recomponit; EX quo, rapta, sub forma longe diversa, prodierunt, regno reStituit, et futuros similesque, vel alios iu uSUS COudunat, redintegrat, disponit, con Servat. Cum vero haec de fluido illo elastico, transparente,

vahimur utique, illum tamdiu elementi nobis sub specie venisse, nec sua in principia dividendum denuo 'lile componendum apparui se , douec recentior clie-

33쪽

PAEUM A Tosis 3 imicorum industria utrumque , iri mn gnum Pertim Phyaicarum, medicariam splendorem est icere didicerit. g. DCCII. Ac atmονhaericus. Ea quidem, quae aerem atmosphaericum Constituunt, Principia , moticum , OxΥgenium , et , exigua Portione , Carbouicum , ut vocant , praeter RhrSICram potestalem , quam diu jam novimus , et chemicam , attractionis scilicet, combinationis, decom 'ositionis illam , ac multiplices istoriam essectus. in Corporu e Xercent; sed his omnibus subjiciuntur et illa. 11 ac nemperatione, aec atmowhacricus, sui nunc Partem qrialem cunque nobis ipsis impertitur ; ae eadem spoliatus , alium mox induit naturam; nunc vero nostris e Bndema partibus recipit, ac pristinum illico habitum asinsumit.

. DCCIII. Ejusdem Princi 'ia in ρ artibus hominis. Atqui ipsis animalium in partibus, tum solidis, tum fluidis , singula certe aeris atmosphaerici principia f. DUCI l. , praeter illud, quod hunc ipsum dominatur ac fluidum conservat, calonicum. et illud, quod cum O gene combinatum, aquam largitur, hydrogenium , Couti uetui' ; nee mirum alicui videbitur , haec ipsa principia, sub variis positionibus, POSSC eVolvi, inter Se coire, ne aerem atmosphaericum , in ipsius corporis humani penetralibuS Componere.

g. DCCIV. Origo Maria. Nec sola certe putrida, Vel alia sermentatio, magno huic operi praefigitur; sed varia quoque particulariam

animalium combinati O , amnitas reciproca , nunc illiad, nunc istud auris atmosphaerici principium liberat, excludit, noviterque cum aliis Componit. Cum vero caeteri humores , VUOS Org3nR Secerne tia plorant , et quos vasa resorbentia partim reassi munt, modo varia principiorram, communi ex alveo Prodeuntium , societate , mistione inter se disserant; dubitari amplius non licet, gas quoque quodvis , Seriacriformenι nant riam , non minUS SUCCrni , quam franin principia decomponi , ac demum resorberi. Ille nempe aer atmosphaericus , quem Cum ingestis ven-

34쪽

triculo , infestinis committimus, enormem illam ne Pi-1brinis materiae quantitatem , quae hisce in canalibus, Dune illico evolvitiar, nuta C, minime ex Plosn, rejecta,

citissime dis aret, largiri haud potest. Neu primis aviis aerem in massam h ramorum Comm Mnem transir But in ista, sine totius interiiri, subsistere dicendum

est. Atqui , vel sine omni laesione externa , et Sine Praevia putredine, -- quid quod sub statu salutis integerrimae sui in Pt,cium se sica nutatorin) Laiad Paro inflationes uerene , vel aerisormes in corpore animali nascuntur. In tutio hominis cibario tros hucusque fluidi elastici trans parentis Species, carbonissa Dem PQ, GTO tica, et bat gentia, repertae fuerunt: quarum Prima, Ventriculum , ter tia vero , crassa in te tina potissime Occiapus Se Sunt visae. Saepe tamen , vol quod loco non Opportuno haec contingant; vel quod ira canali, quo expelli evolutae materiue deberesnt, Iino nimis remorentur; Vel quod eadem majore, fluctio PH P e,t INHN litate evolvuntur: statum mortio sum, in qciem liae inquirimus, tu luctant.

Est vero hic, memnato sis, vel novis almos 'haerici in telam corporis cellialosam, vel in cavum organicum introductio, susceptio, expansio; vel fluidi qualiscunque elastici in istis evolutio, Secretio, et Plerumque cum partis halituosa ius latione, retentio. DCCVI. S ecierum consi irratio. Nunc scilicet sor almos ha ricus in telam cellulosam

subculaneam, Vel uliam, per continui laesionem, aut salis munis Stam , Riat vero ambiguam , intro diaci tur: em bSema a Mulnere nuncupatur. Niane Uui timnii id elasticum diversis in locis, nec cerebro quidem, nee corde, De C VASis sanguineis exceptis, sub morbo alio symplomatice evol Vitri P, secernitur, eX pansum detinetur: MnetimaisSin s Oulaueam , Srm to malicam appellamus. Nunc Vero a Cr atmosphaericus, cum cibis

potulentis ingestus, per et ema , Vel certos in sines injectus, vel gas qModcunque ex iis dum, vel aliis emateriis sermentantibus, But etiam esset vescentibus, hic loci evolutum, utit uiciabo se Secretum, Pentriculum,

35쪽

PNpUMAT Osis 33 intestina, cauum abdominis, uteri, vel sebrili et acuto Sub morbo fine te oris musin, vel per dices, vel modolii ne inde flatu lentia vaga), vel peculia Pi cuidam loco Vxiam, constantius et longius in tempus, sine febre primari a stympani tisin distendit: ρneumatosin tute, ma-lcm , abi mrualem , uterinam Compellum us -; et cum nulla pars corporis , in qua talia non contigissent,

habeat a P, quid quod pluribus in locis simul aliquando

aer colligatur , stibinde vero alio cum morbo , in primis cum h)drope, hic idem comPlinatus incedat; a sede maxime Nomen Cuivis ex his pneumato sis varietatibus conceditia P. Nunc etenim haeo succedunt ita cavo cranii, in dura matre, in pia me ninge, PleXI choro ideo, in oculo , in oesophago vulnerato, in thorace, Pleurct, mediastino , in pulmone, Peri cardio, coide , ipsis adeo in vasis, tam sanguineis, quum lymphaticis, in o merito, me senterio, vesipula fellea, in Scroto, nune 'aliis in partibus, quas, prorit ad morbi cognitionem magis faciunt, speciatim considerabimus. Singulae autem p eumato sis species, Vel locali, ut diximus, ex vitio, vel toti ias culpa systematis, utque tune vel ex alaeto nimis pti eram a tosis energica), Vel ex depresso virium vitalium tonore pneumatos is adynamica), nerDoriam inprimis incluxta mot hos O, - utroque Vero in casta, ex ration tam chemi curiam mutation Θ,

descendunt. Di demicae adeo P ne amatos is exempla in fastis medicorum adnotata fueriant, nec fraudialentae simulatae , vel et ad morbos sQuandos , seu medicae Pneumato sis casias deficiunt. S. DCCVII. Heu malosis traumatica. eumatosis traumiatica, si externis a partibus omditui , eat tandem, Vel Sen Sim tolli S Corporis intumescentia est, cuti concolor, elastica, gravitatem haud inserens, sub manu crepitans ; in expansionem , pi O-Pagationem ulte Piorem vel maxime nitens. Si ab internis i L hic morbus , nisi extra S tandem se prodat, signis side dignis destituitur. VialiariS Cutuneiam . maxime obliquum , loco, cui tela Cellulosa laxior subest. aut Vis S aureis vicino. inflictum, - et modo Cutis attenuationem, dehiscentiam sibi arum, iusensibilem licet,

36쪽

34 P'EUM TOs Isin ducens , contusio , distensio hunc morbum praecedunt. Haec loca aee atmosphaericus intrat; eadem, a calore rarefactus , oh Collapsas tamen vultioris oras

redire impeditus , pervadit; per spatia cellulosa in longum et latum divagatur; ac, donec de compositus

naturam mutet, a manibUS Compressus, Crepitat. Sis, modo Certe nauseo SO, Iunio, animal in mactata, ut pellem eorum a Carnibus facilius sep iret, cuin anima

Propria , Saepe foetente instat. Pingues aciendos ad bo-Ves, jam veteres eosdem inflabant; noe deest inter recentiores , qui hoc experimentam repetierit, et quilae ipsum vaccarum hae ope adauctum observaverit. Sic a castratione, aec receptas, totius Corporis Pueri malosin induxit; ut etiam mesente Piram, et venue, et

cor ipsum denique aere plena suerint reperta. POStvulnus penetrans laryngis frequentia, etiam man Uum Pedumque, em physemuta. Ex dissecta aspera arteria, et ex fracta costa , emphys ema uni ei sale. A tussi phthisica , stupendae amplitudinis tumor aereus. Λtussi convulsiva pogi mensem vehementissima, tumor ad tracheam , aerisormi materia exten Sus , respiratio

dissicilis sibilansque, et universi mox Corpori S em Phy- Sema. Aliquando nec per ipsos pulmones dissus us obse vatur: quo in casu difficillima respiratio per periodos

inaravescit , utque suffoCutionem minatur.

Sed et absque vulvere conspicuo, similia Pror SusContingunt. A magno pondere vertici Superimposit O , tumor hunc corvis' ait elasticus crepitansque, Pulvina ris ad instar elevatus. A lapsa in latus sinistrum, pneumato Sis oriebatur , primum in hoc, deinde in omni corporis superficie , ita ut aeger omni momento des usi eatione periclitaretur; tota enim superficies telam cellulosam hab iit ad minimum septem pollicibus tar-gidam. Sub partas labore aliquando emphyse muta nascuntur; quando aere in pectus dueto, capite quo retrojecto, facta, ut videtur, laryngis . aut tracheae

interna laesione, ille Subintrat. Sic, Sub tali positione, primum, jugulum, dein iacie S, caprit, et corporis pars superior in parturiente ab emphysemate correpta fuerunt , post duodecim dies dissipato iterum tumore.

A percussione costarum violerita, ubi nee costae fractura, nee alia laesio e Sternu comparuit, mox tantus

37쪽

ad partes corporis supremas exortus est tumor ; ut et album oculorum turgeret, et collum , et pectus dolerent, tussisque Urgeret: quae inmeri Symplomata , iat Priore in exemplo, vel sponte abacta fuerunt. Ab in-Strumentorum Cum satu ex ei Citatione, apud inexpertos, genae dolent tumentque ab aere cellulosam iuin

9. DCCVIII. Pneumatosis montanea jebrilis. Sed ipso sub febrium decursu, quin gangraena has

circumdet, praetimato sis interdum occurrit. Talis anno

i 89 in Italiae loco Bobbio vocato, epide mica febris fuit, cujus exitum frequentius en hySema notavit. Similis quondam anno i 772ὶ in Germania graSsata est.

Subito nempe in febre regnante nascebantur em b. Semata, nunc Bd genua, Dranc nil faciem, collum ; aliquando etiam totum ad corpus. Aspeetus erat horridus; artus vix adeo dolebant, qriam rigebant. Palpebrae saepe a tumore prorsus claudebantur; labia hiabant; ita ut similia hoc in morbo, ac in Austria quondam vir clarus Observavit, uo stati emphys ematis nomine descripsit, occurrant. In ipsa Peste, Post mortem tamen , emphys emata descripta fueriant. In Cynanche, em physema ab egregio Angliae qriondam medico descriptum fuit. euaesectio fiebat ; vesicans ponebatur ; versus Oetavnm tamen diem, ad faciem, nucham totumque, Precipue dextrNm , Pectra S, DRSCebatur magnum, Sonitum Irae a PerCUSSione reddens, emphys ema.

Ex febre suppressa , Universi corporis et periis adeo emphys ema in praero describitur. In bobus, u clysenteria epide mica adfectis, familiaris est pneumat Osis, non tamen universalis, hippia tris Probe nota. Diversas ea dorsi lumborumque partes obsidet. Si manu haec pars prematur: dolet animal , et pars ita tractata edit Sonum leviorem. Sectis istorum animalium cadaveribus, pulmones Poperiuntur emphys emate distenti. Quinquies virgini, sub accessione febri S tertianae , ventris tumoPTECHCurrit, apyrexiae vero tempore subsedit. Cum erysipelate emphysema in clinico instituto IVirceburgensi incessit. Simplex adeo corpori S r frigerium, ad pia et matOSin , in qua mammae Adeo Sororiabant, Occn Sionem Porrexit. Summus quondam tu Patria chirurgus,

38쪽

36 PΝEUMATOS Isem physema a mento ad collum descendens, et, a digitis Compulsum. resonoris, descripsit; quin Ritu causa, quam quod aeger tres integros per dies aurae frigidae ac humidae expositus fuerit, pateret. Ad scrotum frigori expositum emphys ema describitur. f. DCCIX. meumatoSis iubet οSa. Tu mores Dentosos utiquando inter tendines et subperi ostio nasci, qui per vices accedant et membra disrumpant, jam Graeci et Arabe, aduolarunt. Flatum in ambitu corporis sciriosum vocavit clarus quondam Mantuanus medicus. Summi pridem medici germani

observatio est: in spatia corporis, quae Pur te S cohuerentes intercedunt, satus non latin luntra, D In C SOlOS, Dunc Sero junctos', irrumpere, illisque inclusos, extuberantiam oti triam, vel tumores parturire: ita ut, sub

cutem uridique delati , intumescentiam illam corporis generalem , quae interdum stabito invadit, cutemque sistendendo, a subjectis sedibus aliquo usque elevet ,

producant. A In mias taloriam externorum invicem incumbentium spatia serri status, illic quoque yrominentias, quam diri haerent, spasmumque flatu lentum Gimul procurare, ut, alio fui animadversum. Tumor ad om-ries quidem partes subinde in hysteri eis, sed ad tibias

sed matutino tempore protuberantior est , nec digito prementi cedit, aut vestigium Lilliam retinet; Caeteri in autem oede mali in omnibus similis est. D Hanc pneu mutosin, cum plyalismo in hystericis alternus se, et ubliis solutam, suppressis vero reversam fuisse, Vir CC-lebris adnotavit. In puerpera interdiu, siab ipsa abdomitiis superficio, tumores, varia magnitudine discurrentes, ne C Sine strepitu sese dilatantes, fiat, vesperavero evane Scente S , describuntur. Aegri , a juventute sua, dum ab alio, Vel manu, vel brachio Pudius attrectabatur, quamvis id fieri cons iceret, Vel sciret, ructus mox quam Plurimos propellentis historia exstat. Nos ipsi, triginta abhinc annis, Bruchsaliae. virginum causidici siliam, conspeximus, hybtericam, sortiter fiat parens credulus putabat, a daemon in Convulsam. Collum hujus ne grae, antehac tenue, Paxaea tuter minuta

turgebat adeo ; ut ipso cum capite, ad Pectus usque,

39쪽

PNEUM ATOSis 3 tanam quasi columnam crassissimam simularet. Ubera, huic virgini antehae non magna, stra pendiam in modum nucta, et durissima suerunt. Saepius in hystericis guttur et colliato, aliquando ex uno modo lutere, in-tiam Misso, iterumque sat cito subsedisse, animn d Vertinacis. Virgo nobilis Vindobonensis , consilium nosti tament agitans , postquam di os ac diuturnos abdominis dolore S PASSa esset, mediis sub choreis, cum sultationis

B socio volutaretur clam impetu , inexspectato TUC trisCOPloso S et mRXime Sonoros, prae verecundia Suin me

Cons SA, eXplosit. Eo vero a tempore, haec ipsa, totieSac aliquam corporis sui partem perfricaret, Vel alterius manus perfrictione utebatiar: mox flatus sibi ad ventriculum resonare persentiebat ; qtai flatus magno dein cum fragore per oeso Phag tam prorumpebant. irgo

h nec, antehac a chlo Po-i adfecta, usu vero chalybis restituta, purum nunc ' illori S nobis obtulit, menstruis modo Parcis instructa , spasmodicam saepe faucium constrictionem patiebatiar: fluoris acie albi vestigia accusabat. A dolore qua i rheumatico, vehementer P n-

gente , saepe illa partes , quae uolebant , perfricare cogebatur : qui membrorum cruciatus, a Perfrictione, explosis pluribus mox statibus sonoris, il l ico ceSsabat. Quare flatus sibi ex ea Parte, qtiam PerfViCutSSet, MC-nire, firmiter insolix asserebat. Ructus vegra. PΓΟ ΥΟ - luntate explodere non poterat ; nec plures ea flatus Per Huum, qcium niti, Constante tumeta cum levamine , reddere solebat. obstructioniam in venire , quidquam tumidulo, Dialia fuerunt vestigia; explosi ructus minime metebant. Citiorum appetentia Somnus irae Dnturales 'neque unquam Stib hoc ultimo , dolor ille ne ructus

aegi am molestiarunt. Α n Uci S Vomicae tinctura , per mensem symplomata CESSAVerant Pedeuntibus vero

nunc iisdem , medicina haec opem Ulterius non tulit. Λ corticis tinctiara cum o Pio , morbus augmentiam habuit. Altiore loco nata Daralter , quotiescunque sibi crines ac pilos pectebat, trRhebat, quacunque demum in parte hoc ultimum tentabnt, Copiosos mox ructus EX Ventriculo cum impetri excutiebat. Tum dici ne vix irgini, tum alteri seminae Visuriensi, pulsus ad carpost'ngi, quin plures sonorosque mox ructus eXploderent,

non potuerunt. Simile exemplum vir quondam celebris

40쪽

38 PN UMATOS Is Hamburgenyis adnotavit. Duodecim nbhinc annis, Ner. Cator Vindobonam, nostrum con Silium petitiaria S, RC-

cessit. Vir hic quadragenarius longiore jam temporetiypochondi iasi laboraverat et flatibus. Quoties vero

ab istis angebatur : mox manum ad caput , Seu ad ossa parietalia , quibusdam tumoribus non magnis, sed duris, obsessa , ferebat. Hos vero tumores, Cum digitis, vel ad murum, sortiter comprimendo, centum, ducentosque adeo flatus per anum, nunquam Vero Peroeso Plingum ructus, magna cum violentia explodebat;

quod praestare non poterat, quin sibi dicto modo caput comprimeret. Senatoris Russiae uxor, cum juvenis esset, taenia laboravit: a qua, radicis polypodii maris, ne salis amari ope, alvo sortiter purgata, liberataftiit. Αntes haec vero Ἱolorem in brachio sinistro, quasi Theumaticum , persentiens , cum hoc sibi brachium

perfricuisset : contigit mox ructuram, negrae Ante fine in Solitoriam, Sonora explosio, evanescente illico brachii dolore. Ab eo tempore, etsi taenia, qua pridem laboruVerat, omnis fuerat expulsa, nec rillum aegra vermis hujus symptoma Obtulerit; mox ad calvariam, mox

in facie, ut plurimum vero ad jugulum, dolores per- Sensit: qui, suscepta partis dolentis perfrictione, illico

ruetus copiosos excitabant, bis cum fragore explosis, Evanescendos. Copiosa nobis, in haec nunc magis attentis, ab eo tempore , similis naturae exempla Obvenerunt; ne non ita pridem virginem P tro olitanam nobilissimam, aspectu robustam, pertracta inauS: quae ad ubera, et totum nil corpus, artubri S non eXCepti S, Saepe mirum quantum intumuit, a flatibus simul vix non suffocata. Quam primum vero illa, hanc vel alteram partem Peristi cavet: flatus illico permulti, cum levamine, per OeSophagum a SSurgebunt.

S. DCCX. metimatos is Phlyctaenosa. Diversis omnino in morbis, corporis, aut et viscerum internorum ad Superficiem, haud vano se dictaenae

oriuntur : nune Sero, mox resorbendo, gravidae; nune

ad aspectum quidem vacuae, sed certe materia ad visorismi, necdum chemice examinuta, repletae. Vnviolae sili-