장음표시 사용
51쪽
eaeaclione m et pecuniam ipsam depositam praerogari in emptionem locorum montium non vacabilium hodie consolidal0ὶ cuius fructus cederent in ipsius bonum criti instituli utilitatem, ceu demonstrat citata constitutio Pauli V quam confirmarunt aliis legibus adiectis pro tutela publica successores Innocentius XI
per literas in forma brevis l0 Mai l 663 et non odie ius XIV post alias litoras Apostolicas dici lii Λugusti l 750.
53 Haec autem instituta, ut ut in publicam utilitatem rodi rint, haud comparanda ut innui j cum mensis nummulariis doquibus in praesens agimus. Hae originem duxero e Britan nia anno l696 ; persectiores autem institu lac sunt in Seolia annis 3695, i 27 , t Tis . Societalos nimirum modo uno nimae, modo collectitiae institutae sunt quae , certo immisso capito, vel crediti litvl0s a privatis sibi cessos necopto linh0bant, datis invicem propriis iusseris praesonii die per num Oratam pecuniam permulandis p09ubili a visis in favore cuiuscumque possessoris procul ulla cessionis Seu versurae necessitatu pagabili ul po lutore): vel per easdem nummarius tesseras iis, quibus sides esset , pecuniam dabant mutuam certa die restituendam, necepto uiroque caSu modico emolumento quod vernaculo commercii sermone audit Scontare m. Insuper Pecuniam depositam pro lubitu deponentium restituendam accipiebant et, quin ullum referrent hos limentum pro custodia, veluti
consue Verant Venetae, innuenses aliaeque men Sue Superius re
censitae, contra modicum interusiarium ipsis deponentibus praestabant: siquidem potius quam pecuniam ipsam ociosam apud ni eam servarent, eam tutis investimentis collocabant ut novis procreationibus incitamentum praeberetur. Maxima autem fides comuniter accomodata huiusmodi nummulariis mensis in caussa fuit ut tesserae crediti pagabili a vista J potiusquam apud earumdem arcam cum metalli ea pecunia permutarentur , contra in foro mercatorio circumirent easque homines darent et sponte reciperent vicissim quasi aureos argenteOSque nummOS , immo iisdem praeserrent utpote numeratione et transvectione commodiores. Cuiusmodi mensae, cum maxime floruerint, brevi institutae sunt apud foederatos Novi Orbis flatus, insuper in
52쪽
Gallia, Germania, Italia ac per totam qua lute patet Europam l .
Aliarum regionum eXemplum sequutum est Pontificium regimen, quippe, ait Spice Gregorio XVI Sa. me. , anno 183l instituit mensam- nummularium dictam in Bauca Romana in ' A quo haec, auctorante Sacratissimo Principe , quem Deus sospitem Servet, ampliorem in rationem excrevit sub nomino Banea dello
Stalo Pontificio j logo odie tali 29 Aprilis anni l850 2 .
54 Ηae igitur mensae nummulariae hodierna diu sunt in honore, quae minime confundendae cum crediti vel agrarii vel funditi, ii vel mobiliuris vel muritimi institutionibus quarum proprium est agricolis, praediorum dominis, industriae studiosis, naviculariis subvenire. De his si leo; nil enim inter ea instituta et thesina, de qua agimus, rem Scilicet monetnriam commune, tali Ole quia nec eorum ossicium nec iisdem potestas est tesseras nummarias edere si portatore . Loquor demensis nummulariis proprie dictis bunche commerci iiij, quarum institutum est primo crediti nomina mercatoria probatae fidei sibi cessa accepto serendi datis sub modico Donore, loco praesentis pecuniae , tesseris nummariis in quemcumque transferendis procul cessione seu versura at portulorein statim cum nummis metallicis apud ipsius mensae aream permutandis a visi ij si ila possessori libuerit: secundo mutuandi privalis sub pignore vel cautione et eodem modico Menore pecuniam per easdem nummarias tesseras: tertio instituendi sive cum iis lona, sive cum aliis publicis mensis rationes dati et accepti progredientes, vulgo c0nti c0rrenti,MSque nil certam Summam supputato rursus utrinque modico soc-nore: quoi tu depositam a privatis pecuniam accipiendi vel gra-luito vel etiam praestilo minimo inter usurio su vore deponentium 3 . En praecipua os licia quibus operam dant hodierna omen Sae nummulariae, inter quae nulli modo recensetur illud cudendi papyraceam monetam. 55 I csscrae enim nummarino, quas odore solent, nil aliud praestant quam titulos cruditi per aureum argenteamque mone-
53쪽
lam commulandos, statim atque ad arcarium Piusdem mensae a possessore os orantur ij. Quod si pleraeque ex iisdem tesseris sero et perraro redeant ad arcam ut cum pecunia numerata Permutentur, ex quo sit ut mensa nummularia valeat plenius com mercio ct industriae subvenire, id accidit ex mutua side, ex ea nimirum si tu is iam sibi conciliat illud credendi institutum; lit nimirum ut lubentur inter privatos accipiantur loco numeralae pecuniae, immo utilitatis gratia aureis argenteisque nummis aliquando praesuruntur. Nulla autem ea in re coactio; ne gocium inter volentes et consentientes obtinet, inviti iure optimo eaS tesseras recusant: quod nemo dixerit proprium monetae papyraceae a supremo imperante editae. Recte igitur superius innui tantum eamdem a lesseris mensae nummulariae dinferre, quatilum coactio, dissiden line imperans, a libura volunt ut prodita e mutua fide quae nomini potest imperari. Haec pro Pria tCSSerarum mensae nummulariae nota , ut scilicet invitis osserri non p0ssint, omnibus perspecta; utque ila quoties eaedem loco numerulae Pecuniae oblatu e luerunt eas recusanti, et res in iudicium deducta est, tolles ius dicentes recusationis ius probatum habuero 2 . Recentissimo factum contrariae doctrinae periculum apud sacrum Romanae Rotae auditorium: perperam Verci; prae Sua quippe sapientia tralaticiam regulam sarciam lectam servavit et schedas nummarias qua numeratam pecuniam accipere recusanti ius tribuit suum 3j. - Aemo e uim est qui
nesciat publicam dumttiaeat et constantem aestimationem, supremue auctoritatis iussu consis malam praestare ut materia quaedtim vel
alitie sorte res recipi hinc inde debeant ad removendas, aequali tulequunt italis, permultilionum dissicullules, ceu sunt verba Pauli inleg. l si . de contrah. empl. LX quo sponte sua consequitur, Sche'dus se della hanc a dello stato Pontificio is utpote materia simul
54쪽
- 46 siquo, ac principati sanctione desἰilutas , nec pecuniam eSSe, nec posse iuvitis creditoribus pecuniae loco obtrudi, nec proinde liberationem debitoris parere se: ita citata Dccisio coram L. P. D. Ne 9r0ni, nunc amplissimo ab interioribus negociis Status administro.
56 Potius igitur a propria natura discedunt ac Papyraceae
monetae notam sibi quperunt tesserae nummulariae ViX ac, nil
lante fiducia, imperatur cas invitis dari et ab invitis accisei, uno Verbo simul ac coactivus , ut aiunt, usus iisdem imprimitur. Quod et iniquum et Oxitiosum osse docet iustitia et historia. Iniquum: nam ut ait Hieronymus Boccardo in Pinstit si ciet e la illequiitis che si commelle autorizetando una Bauca adure it corso foretoso at suo i biolielti equivale precisa mente ad uua autorizzazione data alia Banea di non restiti ire i depositi che leven uero in buo in fede consequuti lj -: ot Bausiold - f0 zore ueo su dei biglielti si iliti e furto: emelle ii seqrelamente e sotto Pre testi mendieali e scrocche, tu - 2 . Periculi autem plenum; ex PQ-rientia enim iugiter docuit tesseras monsae nummulariae vi luisse atque ipsius mensae decoctionem impendisse quoties obligatorius usus iis dona fuit per logum adscriptus. 57 Hinc numquam satis laudibus Oxtollo tur animi sortitudo ac sapientia consilii quibus sacratissimus Princeps, quo S ,spite laetamur, huiusmodi malum adiuravit in nuperrimis rei publicae commotionibus, cum Omnia imperare videruntur vel papyraceam monotam Odi, vel obligatorium usum tribui iussuris mensae nummulariae. Ipso enim admirabili animi robore praeditus utrique obstitit ac potius , praestita por Stalum in-DOX in Oidona cautione, nutantem mensae num miliariae Statu SPonti si dii fidem restituit. Cuiusmodi factum laudibus pro-S quitur citata Bolatis Decisio coram L. P. D. Negroui S 6.
- Princeps sacratissimus inter tot tantasque et aera rho aerumnosiss/m is politicas vicissitudines et perturbati0ura , quibus Ditio Pontisicia novissimis temporibus vexata est , nunquam Gilduci
55쪽
so lorZos 3 - eae qua nimirum illud vere quavissimum contin- qeret ut cives tesseras. tamquam pecuniam numeratum , recipere cogerentur mull0que minus pussus est ut quul simile obli-Heret pro tesseris privato iure emissis a mensa nummularia cui
nomen Danca dolio stato Pontificio . Λ equo autem laudanda prudentia et obediuialia civium, is ii potius quam Principem eiusque aerarium in angustiam rei nummariae coniicerent, prae sentientes damna quae eruptura loront e lessurarum men Sa detrectatione .i, tacito consensu ut ea dona prosequitur Decisio in et mutua quadam compensatioue schedas ipsas invicem receperunt, quorum recusatio dissicultates pecuniarias admodum auqeret in. Itaque in unum conspirantibus et supremo principe et p0pulo , perstitit fidus mutua ac iactura publica e coactione derivanssuit ad i urat n. 58 Omnibus siquido in probata ea veritas quam SuperiuS PO'Suimus, nempe reipublicae maximopere interesse mensae nummulariae apud cum institutuo prosperitatem, et liberam circulatio nona tesserarum s lac per an lonomasiam nuncupantur siduciariae. Cessante enim mutua fide, quae, tertio dicam, imperari non potest, dissolvitur mensa nummularia vel ipsa. Ea vero
diss0lula, haud quidem contingit quempiam sui in ipsam crediti iacturam sacere possessoresque tesserarum fraudari; Siquidem princeps caput quo eadem politur, cum probe fuerit or- in ala, par sit oportet debito quod erumpit e tesseris. At, cum huiusmodi caput suapte natura constot numerata Pecunii , mi nori lanium ex parte lj; in reliquo autem conficiatur crediti lilialis in privulos eiusdem mensae mutuatarios: ex hoc conseqMitur quod cessante mutua publicaque side, omnes tituli redeant
uno eodemque tempore ad arcam, sistat parata eorunia in Sol ullo usque dum eadem mensa nummularia Valent pecuniama debitoribus , quibus mutuam dedit , condicere. II inc extremae dati et adeo pli dispunctioni sit locus vulgo se liqui laetione m atque illud crediit, scilicet fidei publicae institutum expirat.
56쪽
59 Eo autem dissoluto , statim cessat publica prosperitas, quippe sistunt omnes soccundi illius essectus. Illud onim est proprium cuiuslibet fiduciarii instituti, veluti superius innui, ut instrumenta ad procreationem idoneu ii cupit iiij multiplieot ;iis scilicet, quae Ociosa et sterilia manent, foecunditatem importet, utque inde ex his nova usque prod unt procreationis instrumentia. Quemadmodum autem certa argenti copia, quae nil procreandi potis est donec in avari scrinio custodiatur, vix ab eo eductu pervenerit ex. gr. ad Sarcinatorem seu vestiarium qui ex ea comparare valeat textile a propola, is utilem a solidario vendi loro, venditor istu a lanario, lanarius denique a pecuario materiam primam nempe vellus, quemadmodum, repeto, certa
haec argenti copia sere dicam quintuplu redit ac quinque capita totidemque industrias antea Ociosas ad procreationem incitui ; ita , cum cadem desuerit pecunia , vel uvari scrinio extrahi non potuerit, eius vices supplet, immo plenius et latius ossicium implet mulua sidus ut credundi institutum. Atque hoc insuper e ci edito beneficium redit ut in permutationibus
parcatur ampliori usui pecuniae cuius servata pars in novas procreationes vuleat impendi. Redeat exemplum Britanniae cum Gallia comparatae. Quantitas pecuniae a uosteriori in commercio
adhiberi solita quadrupla est, habitu ratione illius qua utitur
prior, ut ut istius commercium longe supuret commercium ulterius. Ac vidimus hoc adamussim fieri quia mutua sidus se ilcredito et mensae ud eum fovendum institutae longe magi&in honore sunt apud britannos, quam apud gallos. Quid si isti priorum exemplum imitarentur Iam maxima pecuniae ParS , quae hodie inservit ordinariis permutationibus, impendi posset
ad novas procreationes fovendus. Λdde parsimoniam OxyonSarum in transvectione pecuniae. Λdde parsimoniam temporis in expediendis negociis. 60 Rursus publica crediti institutu minuunt foenoris modum ob usum capitis ac indigentes pecunia e pravi s oneratoris saucibus redimunt. Favent parsimoniae; institutis nimirum mensis i iae audiunt casse di risparmio - cssiciunt ne ea pusilla, quae Post expictas vitae necessitates superest, Pecunia PUPPE
57쪽
rani absumatur, sed potius cumuletur ad nova procreationis capita et instrumenta paranda. Per deposita frugifera, de quibus Superius meminimus, prospiciunt ne eadem capita Ociosa maneant qu0ad deposita suerint sed potius utili procreationi interim incumbant. Ex iisdem crediti institutis solicior redit operariorum conditio; nuclis enim capitibus procreationi destinandis augetur Operum Occasio ; hinc opera eadem latius distribuuntur, Salaria augescunt. Si creditum et mutua sidus viros haudeXSeruissent suas, viae serreae, telegraphum transallanticum, suetit isthmi aperilio aliaque gigantea opera, quibuS PraeSen Shominum societas praestat, inter aegri S Omnia adhuc essent re
6l Nec moror damna vel discrimina quae nonnulli eXn gerant. Λiunt o circulatione tessurarum seri quod numerala pecunia e commercii facie evanescere quodammodo videatur. Perperam vero id tribuitur mensis nummulariis, quarum illud est ollicium proprias reliquis mercatoriis obligationibus, haud quidem nummis, sufficere quaeque parcunt usui pecuniae obmutui S compensationes, nec pecuniam ipsam deglutiunt. Nil autem damni cum pecunia ideo abducitur, quia superfluus ipsius uSUS : Porro suapte natura con Sequitur rursus apparituros soronum mos vix ac commercium iisdem indigeat; quod enim usu commercii subducatur quin redeat. st obligatorio usu quom sorte conlingui tesseris oppingi, haud quidem e libera et voluntaria earumdem circulatione. Subdunt, quo loci plurimum in honore sunt mutua fides et credondi instituta, Saepius contingere commercii perturbationes quae audiunt crisi commerciuii seu mone tarie. Argumentum vero ex huiusmodi experientia depromptum retorquetur ad utilitatem institutorum crediti evincendam, vix harum perturbationum causam quaeruS. Ea siquidem posita est in mutuae fidei lapsu , quod eloquentissimum praestat argu mentum plurimum ad rei publicae utilitatem conferre mutuam fidem. Quis autem recusabit quod bonum actu est ob formi di nona damni ex eius amissione derivantis Idem porro esset ac periculum pacis ex eo arguere quod, si bellum inde fiat, tota respublica commovebitur; idem ac sani et si0rentis corpo-
58쪽
ris beneficia inficias ire consideratione morbi qui sorte poterilingruere. Coelerit in huitas modi commotiones quae fiunt in commercio transitoriae sunt, fugaces ac momentaneae ; nam si descito restituitur cum populus fuerit ad eius beneficia in prelio habenda edoctus : contra si perpetuo ab suerint instituta credendi, infelix et squallida populi conditio par erit morbo chronico et desperato. Denique etiamsi singas , po Si commotionem commercii, mutuam fidem nunquam soro redituram quod absurdum , nil detrimenti patitur societas quae in deteriori hypothesi ad eum redibit statum quo suerat ex institutis credi liredempta : supersunt autem opora, divitiae et capita ab iisdem procreata. Stultum igitur soret beneficia mutuae fidei et institula credendi proscribere ob commercialis perturbationis
62 Reliqua autem damna vel damni pericula quae lamentantur an lagonistae, nempe vel excessus in emissione tesserarum, Vel mensariorum praestigia riuochi di borsu , vel si audes in collybo aggiofuggio in haud quidem prodeunt ex usu institutorum credendi : sed vero ex abusu. Nec quisquam adfirmaverit ob alicuius rei vel negocii ab usu prohibendum esse rectum et legitimum usum. Potius enim, cum huiusmodi nummulariae mensae aliaque instituta credendi fidei et prosperi talis publicae intersint, consultum iustumque eril eorumdem rectae administrationi vigilare eorumque tuitioni prospicere supremum imperantem. Quae sane vigilantia et tuitio eo tantum spectare debet, ne scilicet a statutariis quae primum dictae fuerunt legibus desci- Scant, ac ne legitima eorumdem actio et progressus intercipiatur , haud quidem ut rei publicae moderator nimio favore privilegiisque eadem prosequatur, quae tantum Corumdem Prosperitati ac soliditati nocent quantum ipsorum aversatio. Id
nimirum curare debet supremus imperans ut ius commune promensis nummulariis sive contra eas vires exserat suas ex edicto Praetoris in Pacta servabo in. Nonnulla hinc dicenda superforent de recto huiusmodi institulorum regimine. Hoc autem non pertinet ad thos tria de re monetoria propositam : nam de
59쪽
hodiernis mensis nummulariis lantum dicere oportebat quantum satis esset ad tesseras ab iisdem odi solitas distinguendus a pa- Pyracea moneta atque ita ad errorem, qui in ore vulgi est, depellendum. Qua in thesi plus aequo me loquutum fuisse arbitror, ideoque bonae volunt alis gratia, prolixae et inconcinnae orationis Veniam peto a perpaucis, si qui erunt, lectoribus.
60쪽
Fr. Raphael Λrch. Salini O. P. S. P. A. M. S0cius. POI ERIT IMPRIMI Si videbitur iis, quibus ita imperandi jus est. I. B. De D0minicis Τ0sti S. C. 4. Advocatus et Pi 0m010r deputatuS.