Historia rerum anglicarum Willelmi Parvi : ordinis Sancti Augustini canonici regularis in cœnobio Beatæ Mariæ de Newburgh

191쪽

icomitem David, fratrem regis Scottorum, ducem sibi ac principem delegerunt. Quo tanquam 1 eliciter debacchante, et prospere procedente ad Plurima, ComeS quoque Ferrariensis, et vir nobilis Rogerius de Moubrui animum diu dissimulatum

declarantes, post desectores caeterOS abierunt. ViXque Sacris Quadragesimae diebus concepti 1uroris impetum cohibentes, post Solemnitatem Paschalem ad ausus improbOS proruperunt. Νe CCeSSubat eo tempore rex junior Optimates AnglOrum, qui patri adhaerere videbantur, Per Clandestinas litteras vel promissionibus ullicere, Vel Comminationibus pulsare: ut eOS ad Sua S quocunque modo partes traduceret. Quamobrem tunc in Anglia pauci admodum nobiles 1 uisse traduntur, qui non circa regem Vacillarent, ab eo pro temΡOre desecturi, nisi maturius eorum fuisset meditationibus Obviatum.

CA P. XXXII. De adventu regis in Angliam, et qualia Scotti fecerunt in Anglia. GITUR secundo initae contentionis

anno, rUrSUm u magnis hostibus, scilicet rege Francorum, Comite Flandrensi, rege Scottorum, bellum ad VerSUS Seniorem Anglorum regem totis viribus instauratur. Et Comes quidem Flandrensis, fraterni jam oblitus exitii, prae ambitu Anglicanae provinciae quae Cantia dicitur, de qua

192쪽

scilicet regi juniori jam hominium secerat, Cum

struebat. Quibus Cognitis rex Λnglorum Senior, malens sibi fines suos transmarinos periclitari quam regnum, qUOS tumen Caute credidit muniendos, praevidebat enim neminem in Anglia, se absente et tanquam non eXtante, illi, qui SUCCeS- SuruS OXΡeCtubatur, Obstiturum, praeventis hosti-bUS, Cum aliquanto equitatu et una Bribantionum turma ψin Anglium mature advehitur. Interea rex Scottorum cum propriae gentis infinita barbarie, atque accersitorum eX Flandria Stipendiariorum equitum peditumque manu non modica, sines Anglorum ingressus, duas in gestineria munitiones regius, scilicet βBurgum et Appelbi, praeoccupatas et sine praesidiis inventus obtinuit: indeque digrediens, urbem iterum Carduli enSem oppugnare statuit. Sed, si cautione a trepidis CiVibii S praestita, quod ad diem certum civitatem illi traderent, nisi interim a rege Anglorum sufficiens Sibi praesidium mitteretur, ad quandam munitionem Super amnem Tinum, quae dicitur Prudeliou, oppugnandum Convertit exercitum. TunC acceSSit ad eum praedictus Rogerius de Molibrat auxilium flagitans. 7 Duabus

193쪽

quippe munitionibus suis a Gausi id O regis Anglorum filio naturali, tunc Lincolniensi electo, sortitereXpugnatis et captis, tertium, λ Threscii VOCatam, cum periculo possidebat. Qui nimirum Rogerius regi Scottorum, in Eboracensem prOVincium irruΡ-

Obsidem dederat, quod illi assisteret et pareret in

omnibus; et ab eo vicissim SponSionem uCCeserat, quod in quacunque necesSitate HUS nequaquam auxilio fraudaretur. Verum idem re X, Cum Perdies aliquot apud Prudeli Ou caSSO et suis magis noxio fuisset labore sudatum, audiens EboracensiSprovinciae contra se militiam excitari, Tino transmisso Νorthumbriae fines invasit. Corrosum eSta Scottis, quibus nulla esca infamis, quicquid Vela canibus mandi potuit; et dum praedae inSisterent, jugulare SeneS, trucidare ParVulOS, QViSCerare seminas, et hujusmodi, quae horrendum est dicere, genti inhumanae et seris plus esserae Voluptas fuit. Immisso igitur miserabili provinciae immunissim O-rum praedonum eXercitu, barbariSque inhumane debacchantibus, rex ipse, eXCubnnte Circa Se honestiori mitiorique stipatus militia, Va Care videbatur, Observabatque circa ca Stellum firmissimum, Alnewicli nominatum, ne forte manus ex eo militaris irrumpens, CircumqURqUe graSSunteS Perturbaret praedones.

bution and excesses Os the Scottish army are noticed by Benedictus, i. 75.

A. D. II74. Invasion Ofilio Scotch.

194쪽

A. D. H74. Capture Os

CAP. XXXIII.

De captione regis Scottorum. EBUS se ita circa aquilonales Angliae partes habentibus, Eboracen Sis provinciae regii proceres ingenue indignati, quod Scotti fines Anglicos infestarent, apud Castellum -N Ovum super fluvium Titium cum equitatu Valido con- Venerunt. Urgente quippe negotio, sedeStreS non Poterant Copias Congregare. Venerunt autem illuc 'sexta Sabbati, longo et laborioso itinere fatigati. Ibi sane cum in commune tractarent quid esset agendUm, prudentiores allegarunt, multum jam

CSSO DCtum, Cum rex Scottorum adventu eorum

praecognito longius recesserit; suae hoc mediocritati pro tempore debere sufficere; Sibi non esSetutum, neC regi Anglorum utile, ulterius progredi, ne sorte paucitatem suam devorandam Sicut CSCum panis infinitae barbarorum multitudini exponere Viderentur; sibi non esse plusquam quadringent OSequites, in hostili vero exercitu plusquam OCtO-ginta armatorum millia pestimari. Ad haec serventiores 'responderunt, hostes nequissimos modis Omnibus esse impetendos, victoriam desperari non debere, quae procul dubio justitiam Sequeretur. Denique horum sententia praevalente, quia Deu Ssic voluit, ut voluntati magis di inae, quam potentiae prudentiaeve humanae, uSCriberetur EVOntUS,

respondenteS, R. C. H. L.

195쪽

viri virtutis, in quibus erant praecipui Robertus de Stutovilla, Ranulphus do Glanx illa, Bernardus de Baliolo, Willelmus de Vesci, nocturna requie PauliSPer recreati, Summo mane progressi Sunt, tanta Velocitate, tanquam propellente Vi aliqua, ProPeranteS, Ut, quod armorum pondere gravatis minus tolerabile videbatur, ante horum quintam vigintiquatuor millia passuum transmearent. Verum dum irent, tam densa, ut dicitur, eOS Operuit nebula, ut paene nescirent quo irent. Tum prudentiores periculosum iter causantes, certum Sibi imminere discrimen allegarunt, nisi mOX CODVerSi

redirent. Ad hoc Bernardus de Maliolo, vir nobilis

atque magnanimus, recedat, inquit, qui voluerit, ego autem etiamsi nulluS Sequatur ProCedum, et perpetuam mihi maculam non inurum.'' Cum ergo Procederent, Subito CVRDOSCente nebula, CRS-

tellum de A inewicli prae oculis habentes, id sibi

tutum fore receptaculum, si hosteS urgerent, laeti Censuerunt. Et ecce rex Scottorum, Cum turmaequitum Circiter sexaginta aut paulo amplius haud procul in campis putentibus tanquam SeCurUS, et nihil minus quam nostrorum irruptionem motUCI S, Observabat, barbarorum multitudine cum Parte

equitatus ad praedas late dispersa. Qui nimirum

nOStriS COI Spectis, primo quidem eOS de Suis a praeda redeuntibus eSse ratuS est. Sed mox VOX- illis nostrorum Caute notatis, tunc demum intellexit nostros jam ausos, quod ipsos nec SUSPicari potuit esse ausuros. Attamen non eSt territ US, Suo quippe tam VnSto quamvis minuS conglobato circumVallatus eXercitu, conclusum illum paucitatem facile absorbendam esse a Circumfusa multitudine nec umbigere dignabatur. Illico ferociter Rrma ConCutienS, SUOSque Verbo Simul et Exemplo

accendens, ' modo,'' inquit, apparebit quis miles

196쪽

OSSe noverit. V Primusque in hostem, sequentibuSCaeteriS, irruens, mOX u DOStriS OX Cipitur, utque intersecto dejectus equo, Cum tota sere turma Sua capitur. Νam et qui per fugam eVndere potuere, eo capto fugam detreCtantes, Ut Cum OO Cuperentur, in manus Se hOStium Sponte dedere. Quidam etiam nobiles, qui forte tunc uberant, Sed non longe erant, agnito quod RCCiderat, CurSu mOX rapidissimo assuere, atque in manus hostium ingerenteS Se potius quam incidentes, dominico Communicare periculo honestum duXere. Porro

Rogerius de Moubrai, qui ibidem tunc aderat, rege Custo, elaPSUS CVRSit, refugitque in Scotiam. Nostri

Vero procereS nobilem Cum gaudio praedam reVehentes, Castellum-N Ovum, unde mane digreSSi fuerant, VeSPere rediere, eumque, ad dominum SUUmillustrem Anglorum regem Opportune mittendum, apud inichemontem cautissime custodiri secere. Gestum est hoc feliciter, Deo propitio, anno a plenitudine temporis quo verbum caro factum est Μ. C. LXXIV., tertio Idus Julii, die Sabbati, et mox late Vulgatum, atque in cunctis Anglorum provinciis grate SUSceptum eSt, CampaniS pro Solemni laetitia concrepantibu S.

197쪽

LIB. it. J HISTORIA ANGLICANA.

Qualia in eaeercitu et terra regis Scottorum, eo capto,

provenerunt.

EGE igitur Scottorum in manus hoStium tradito, funeSti SSimum quoque ejuS exercitum perspicua Dei non permisit ultio abire illaesum. Regis quippe Captione comperta, barbari primo attoniti a praedis destiterunt, mox, tanquam

furiis agitati, ferrum contra hOSteS Sumptum, jumque innoxio Sanguine ebrium, in SeiPSOS Verterunt. Erat autem in eodem exercitu ingens Anglorum Numerus, regni enim Scottici Oppida et burgi ab Anglis habitari noscuntur. Occasione ergo temporis Scotti innatum, sed metu regio dissimulatum, in illos Odium declaranteS, quotquot rincidebant peremerunt, refugientibus in munitiones regius caeteris qui evadere potuerunt. Erant etiam in

tredus JGal vadensis provinciae domini, cum genti Spropriae turma numerosa. Hi nimirum Fergusi, olim principis ejusdem provinciae, filii fuerunt, et patri in fata Concedenti, rege Scottorum, qui illiuSterrae principalis est dominus, haereditatem inter eos dividente, Successerunt. Verum Gilbertus natu major, paterni juris integritate fraudatum Se

198쪽

dolens, in fratrem semper in Corde suo Oderat, Cum tamen concepti sui Oris impetum metus regiuS CO- hiberet. Capto autem rege, liberatus hoc metu, mox fratri nihil verenti manus injecit, et non nece simplici, sed pro exsaturando execrabili odio excruciatum Suppliciis interfecit. Illico fines invadens fraternos, barbaris in barbaros Saevientibus, non modicam hominum Stragem secit. Erat autem fratri nefarie interempto filius, nomine ROllandus,n Cer atque industri u S adoleSCen S, qui, paterniSumicis cooperantibus, debacchanti patruo Pro Viribus resistebat. Eratque totum regnum Scottae turbatum, Deo aequiSSime diSponente, atque ea men Sura remetiente improbis, qua ipsi mensi fuerant; Scilicet, ut qui paulo ante gentis innoxiae quietem turbaverant, et Anglorum sitierant Sanguinem, ordine pulcherrimo a semetipsis reciperent

talionem.

CAP. XXXV.

De memorabili humilitate regis Anglorum, et de eo

quod consecutum eSt.

ΛΜ venerat in Angliam a Normannia rex Hemicus Secundus, filio cum Flandrensibus copiis udVenturo Suae murum praeSentiae objeCturus. RecordatuS autem quantum in ecClesiam Cantuariensem deliqui SSet, eundem mOX, ut appli-

199쪽

Thomίe, fusis ubertim lacrymis, OraVit. Ingres- Susque CaΡitulum monachorum, prostratus humi humillime veniam postulavit, et propriae petitionis inStantia, a cunctis per ordinem fratribus virgis QSt Vir tantus corporaliter castigatus. Sequenti Vero nocte cuidam venerabili ejusdem ecclesiae monacho seniori dictum est in somnis: ΝOniae vidisti hodio humilitatis regiae tam grande miruCU-lum ' Scito quod in brevi quantum haec regia humilitas Regi regum placuerit, rerum, quae CirCaiPSum geruntur, exitus declarabit. Sane hoc iΡSum, Viro reVerendisSimo et Sincerissimo, Rogerio scilicet abbato Bellulandensi, reserente, CognoVi, quod utique sibi fideli innotuisse relatione dicebat, dum forte ipso tempore in Cantia moraretur. Denique, ipse qui tangit montes et fumigant, illam montis fumigantis devotionem quanti appenderit, insigni mox indicio claruit. Quippe δ ipsa die, atque ipsa, ut dicitur, hora, qua mons ille Cantuariae fumigavit, hostem ejus immuni SSimum, SCilicet regem Scottorum, in extremis Angliae finibus virtus divina pessumdedit; ut merces pii operis non ConSecuta ipsum opus, Sed comitata potius videretur, nullusque Super hOC ambigere Sineretur. Idem autem princeps Cantuaria digreSSUS, Lundonias properaVit, et praemiSSis adversus Hugonem Bigotum militaribus copiis, ipse, Vena inciSa, modi-

mediam missus a Ranu pho de Glanvilla cursor volocissimus ad januam pulsavit regiam. InCre

200쪽

patus a janitore in et vigilibus ut taceret, pulsaVit

instantius, dicens in Ore Suo bonum e SSe nunCium, quem modis omnibuS OPOrteret i9Sa nocte a rege audiri. Vicit tandem instantis improbitas, praesertim cum bona nunCiaturus Speraretur. Admis-SUS ergo intra januam, eodem modo cubiculari Os' quoque Vicit regios. Introductusque in cubiculum regium, audacter acceSSit ad lectum principis,

et excitavit quiescentem. Qui eXPergefactus, quis,'' inquit, es tui V Et ille : puer,'' inquit, sum Ranulphi de Glutivilla fidelis vestri, a quo

missus celsitudini vestrae bonus Venio nunciu S. V Sanus ne est,'' uit, Ranulphus noster 8V Et ille, valet,'' inquit, idem dominus meu S, et CCC ehostem Vestrum regem Scottorum Captum tenet in vinculis apud Richemontem. V Rex vero ad hoc Stupidus, dic,'' inquit, adhuc.V At illo iteravit Verbum; Habes ne,' ait, litteras ΤV Mox illo protulit litteras signatas, rei geStae seriem Continentes. Quibus rex Statim inspectis, Stratu eXSiliens, quibus potuit motibus ei, qui facit mirabilia Solus, piis madidas lacrymis gratias egit. Tunc familiares festine accitos consortes gaudii secit Mane autem Venerunt et alii cursores id ipsum nunciantes, Sed unuS, id eSt, qui primUS adVenerat, bravium accepit. Vulgatum eSt Statim Verbum bonum, populis Solemniter aCClamantibu S, et Campanis per totas LundoniaS ConcrepantibuS.

omitted in C. Ducange in voce.' Quoque. H. L. R.; omitted in C.