Institutionum medicinae practicae

141쪽

accidit , eadem saltem remanet , ejusque opC plerumque excreantur m Ucola m Ulta cum pectoris levamine . Praeter tussim aliquandiu adhuc perim

stunt non raro, etsi mitiora , spirandi difficultas, oculorum rubor, t Ucis i inpatientia, lacrymatio , somnolentia, & cibi fastidium, brevi tamen desitura . Neque semper febris mox remittitur, nisi papularum fervore , & phlogosii subsidente . Die autem SEXTA , alat eadem inclinata pustulae circa frontem , de faciem pallescunt ; facies ipsa detumescit, & , chaticula arente ac disi Upta , aspera 'tur. Interea maculae , quae in reliquo corpore Tertia' extant, latissimae, & ruberrimas apparent. SEPTIMA deinde prope jam desinit febris , atque in

facie morbilli evanescunt . OGTAVA in reliquo etiam corpore diffugiunt , sudore universali, aut urinis multis subsequentibus, aut etiam alvi fluxu ; qHi plerumque naturam levat. Interdum tamen accidit , ut fluxus hic facile in diarrhoram symptomaticam , torminosam , colliqUantem, &funestam , MORTUNO Observante, degeneret. NONA aeger optime habet, & plerumque e febre vacuus est . Facies, pectus, artus, & reliquae partes quasi farina conspersae videntur, frustulis disruptae , & siccata: epidermidis secedentibus , &vix cohaerentibus, quae squamatim decidunt, pruritum ubique relinquentia, non vero labem, aut vestigium ullum. At incidit quandoque, Ut e Vanescentibus morbillis eo, quo dixi, tempore etsi naturae legibus cΘnsentaneo, febris tamen repen te cum difficili spiritu, & tussi molestiore augeatur, somniamque omnem tam die, quam Docte procul arceat. Non semper a metastasi , sive regressu morbillorum id oritur. Frequentius repe-iendum e si ab imperfecta materiae morbi l lota ad

142쪽

1Σ3 CAP. Vt ΙΙ.eutim propulsione , qua de caussa reliquiae ejus ad pulmones delatae periptae umoniam facile excitant. Huic infortunio eos in primis subjici censet SY DENHAMi Us, qui regimine , & medicamentis calefacientibus usi sunt , 8c sic sanguinem nimium

exagitando effecerunt , quo minus tota materies

morbillosa secerni, & ad cutim propelli posset. A reliquiis hujusmodi materiar intus restitantibus

non raro tussicula, febris lenta , alvi fluxus exsiccationi morbillorum succedunt . Ab his tamen incommodis liberi fiunt, & perfecte convalescunt, Ut animadertit Tissori Us b), qui in reliquo mor-hi cursu , aut sub ejus finem notabilem aliquam evacuationem habuerint, uti vomitum, di arrhaeam, in primis biliosam , urinam, aut sudorem largUm . Harum enim ope excretionum febris omnino solvitur, aeger vires resumit , & perfecte sanatur Concedit tamen , interdum sola insensibili cutis exspiratione reliquias veneni penitus difflari. a ) HOFFV. f. C.' Non modo cutis, fauces, nares, oculi, & Iarynx morbillis occupantur, Verum etiam dissectionibus anatomicis compertum est , viscera praetere δthoracis, atque abdominis similibus pustulis obsideri. L1EUTAUD Prec. de Med. l. c. p. 6o4.

143쪽

g. CXX. Atque laaec est benigniorum , & regularium

morbillorum historia , ex qua eorum diagnosiis fa- te profluit. Inter initia tamen, antequam in Orbilli erumpant , eos praeooscere , & praedicere , res est aliquanto difficilior, atque obscurior . In stadio enim contagii , sive est ervescentiae; morbilline , an aliud exanthematum genus impendeat, non satis perspicuum est. Tunc disquirere oportet, num epidemica constitutio morbillis faveat; numis, qui febri correptus est , eos nondum passussi ; an alii ex ejus consanguineis hoc morbo labo ent , Utrum consuetudinem , & familiaritatem cum aliquo morbillis laborante habuerit , & demum an febricitans oculorum rubore , lachrymatione, coryZa humida , sternutamentis, dolore , aut ardore faucium, tussi sicca, & molesta , &somnolentia simul afficiatur 3 Si ista consenti anx, MO=bἰlia de morbillis tutius conjecturam facies . Apparentibus vero papulis, ne putes , Omnem dubitatio. smiles in nem ablatam esse . Prima enim morbillorum ap- ,hi, c. paritio magnam habet cum variolis cognationem, vi entur. sic ut primo statim intuitu, uter morbus sit, decerni nequaquam liceat. Si qua tamen disserentia est, hanc esse existimat LIE UT ADtUss , quod pustulae morbillorum in racemos colles stae, nume- ὰ et rosiores omnino reperiantur , quam variolarum, etiam maxime confluentium . Praeterea morbilli 4 ''

etsi in facie & fronte promineant, qui tamen in pectore, & artubus efflorescunt, rubore potius , quam elatione distinSuuntur ; quo sane discrii ui-

144쪽

i3o C A P. VIII.

ne dissentiunt a variolis recens prodeuntibUs, quae selnper, atque ubique protuberant.& cito adolescunt . id etiam peculiare morbillis est, ut calor, febrisque citius, & velocius in ipsis invalescant, & symptomata ut plurimum vehementius urgeant, quam in variolis sc), saltem benignis . a Praee. de Med. l. a. fect. m. p. 6o 3. b) SYDENH. l. c. c) Τ IssoP Peupse P. I. cbap. XIV.

'iserim is Praeterea natura ipsa discrimen inter morhil-α , & variolas posuit, ne una confunderentur; et ario aι. quod tamen nonnulli perperam facere consueverunt . Discrepant autem inter se , I. quod virus morbiliosurn non ita causticum neque ita exulcerans sit, ut variolosum, a. quod pulmonibus magis ossiciat; 3. quod pustulas multo mitiores pariat ; q. quod hae nunquam pus gignant, sed siccentur, & csesquamentur tantiam , nec ulcus Ullum, aut cicatricem relinquant; 3. quod plus epidermidem laedant quam cutim; 6. quod affectibus catarrhalibus, tum videlicet, coryZa , sternutamentis, Oculorum lacrymatione, contra qU3m variolae , stipentur ; . quod haemorrhagiae narium , aut uteri frequentius morbillis, etiam inter initia superdis veniant A ) , quam variolis . Majori vero amniferant a late cum morbillis certare videtur Purpura Scar-

,γὰ iada latina de qua supra retulimus. Ab ea tamen dissident , i. quod ipsi supra cutim se efferunt; Σ. quod affectus catarrhales modo memorati, illo, rum

145쪽

DE MORBILLIS. I 3 Itum veluti proprii, & perpetui comites sunt; 3. quod spatia morbillis interjacent alba , oblonga, quadrata, multangula ob) dum contra in purpura scarlatina plana, aequalis, & continuata rubedo cutim ferme totam, aut maculis saltem latioribus,& erysipelatis similibus eam inficit; 4. quod epidermis farinae instar secedit, & decidit , in scar- latina vero frustulatim abscedit 1, 3. quod tumor leucophlegmaticus; qui in scarlatina die vigesima

prima aut vigesima secunda tantum supervenit; in morbillis aut non cernitur, aut si unquam accedit, statim in sine tertii stadii se exhibet. Non praetermittam demum adjicere , qua ratione mOT-hilli a periculis, atque ab exanthematis miliaribus internosci possint ; A primis differunt elevatione epidermidis, & macularum amplitudine, figuraque multiplici, dc varia: ab alteris discriminantur, quod in facie prodeunt quod nullum humorem conspicaum in papulis ostendunt, dum miliaria faciei fere semper parcunt , & senstibilem humorem continent, qui quandoque etiam in verum pus convertitur.

Morbilli benigni, ®ulares in pue is, &adolescentibus plerumque periculo careat , & feliciter cedunt l, ni sit inepte curentur, aut malo regimine pervertantur . In adultis veto aliquanis gravius malum est , & uuandoaue periculosum .

I , Qui

146쪽

Qui ex aegiis, antequam morbillis corriperentur diu male habuerunt , hi acutius aegrotare , &magis periclitari sa) solent. Morbilli opportuno,& regulari tempore exorti, & prominente , he

ne ominantur. Contra praematura eorum eruptio,

aut justo tardior suspecta haberi debet. Facta eruptione , si aeger relevatur, & viribus valet, alacriorque evadit; si maculae dilutae rubent; si cu tis aequaliter Calet, & non nihil tensa renititur , honum' b 3c contra . Insida esse solet pustula larum duratio Ultra quatuor dies protracta. Quod si earlim color ad nigrum vergat, & cutis flacce, scete simul videatur, gangraenam, & mortem appropinquari signifieat. Huic malo ii , qui calefacientibus medicamentis indulserint, & prae ceteris adulti, magis subjiciuntur. Subitus pustularum ex frigore admisso regressus ob metastasim semper

metuendus est. Interdum ) enim necem attulit. Diarrhora tamen superveniens perniciem quan-dsque s H avertit. Si pastulae debito tempore , id est, tertio, vel quarto ab eruptione diu incipiunt pallescere, resolvi , & exsiccari , & simul febris minuitur, & respiratio liberior cum facili excreatione sit, morbum seliuiter solutum iri, indicium est. Tusssis assidua cum alvi profluvio, di magna inquietudine infaustum pra sagitionem se) habet. Inflammationem enim pulmonum , in primis ubi calido regimine eruptio acceler3ta est , inducere potest, & demum in phthisina desinere ). Haemorrhagiae immodicae discriminis v plenae; mali quoque sudores largi, & a studui in adultis, nam ex levissima tum caus a morbilli intro h) vertuntur. Qui ex morbillis occumbunt; praesertim infantes, nono. plerumque die, evanescentibus ne mape exanthematibus in farctu bronchiorum, & pul

147쪽

DE MORE ILLI S. 133 monum oppressi si) , aut peripneumonia praecipue ii, qui calidiore regimine usii sunt VI, suffocantur sere inopinato . Diarrhora quae post morbilios exsiccatos, δc depulsa reliqua symptomata accedit , & si diu persistat, N ad plures hebdoma adas protrahatur; Vires prosternit snet , & tabem,& demum mortem affert . Aliis post morbiIIorum ultimum stadium succrescit lent febris cum abdominis tumore funesto . In his post mortem

glandulae me seraicae obstructae, & mole auctae , pulmones vero vomicis referti so) inveniuntur . Non nullis remanet tussicula cum raucedine, qUae

facile in phthisim sp) terminatur.

Absoluta diligentissime , quod per me licuit , VPnenum morbillorum historia , indaganda nunc est mor- I- fobiliosi veneni s 9. CXlII. natura, quo facilius , peculiAri& rectius eorum curatio institui possit. Et primo quidem peculiari , & calida , ut loquuntur, acrimonia illud praeditum esse videtur, quod ubicun-

I a , que

148쪽

partes vehementer irritat, inflammat, convellit,eias' e ad uberiores secretiones , atqUe excretiones, prout Uniustes jusque organica structura fert,conLinenter sollicitat. Hinc pro Dicto in oculis rubor, calor, Iucis impatientia, lacrymatio ; in naribus coryra , sternutamenta , catarrhus ; in Ducibus sitis , ardor , tumor , dissicilis deglutitio ;in larynge, & pulmonibus tussis sicca, assidua , rauce do, respiratio cita, dissicilis , pectoris constrictio; in ventriculo cibi fastidium, nausea . VO- mitias , ponderis sensus, anxietas ; in intestinis diari hora , tormina &C. potissimum enascuntur . eis, .., Num vero hae in primis partes assiciantur, quod . ab Orst, &. naribus Virus intro suscipitur, ut quidamia , . existimant, an potius in iis consistat ob amanitatem , & sympathiam , quam habet cum lymphaticis, mucosisque humoribus , liberum cuique. e Q. pro arbitratu suo judicare . Qui primae opinioni adhaerent, hoc praecipue Brgumento ut UntUr quod ii , quibus inoculatione morbus insertus fuit , plerique tum caruerunt , aut certe multo mitior, quam soleat, exstiterit . Qui vero alte ram sequatantur ; ore de naribus reliqua etiam Venenata mi asmata plerumque excipi perpendunt, quin tamen hujusmodi loca acerbe, insigniterque . ...is 3 digantur . Quae res utcunque se habeat , illud fanguine certissimum est , sanguini infundi venenum istud, ς' & febrem admoduna ardentem ciere , donec paullatim exsolutum ad summam cutim feratur , ibique sub epidermide sparsim consistens , tande nidesquamatione ejusdem , sudore , atque insensithili exhalatione diffletur . Quare alia hi nc hujusces d. . veneni proprietas manifestatur, subtilis nimirum , ac volatilis ejus natura. Quam insuper talem esse

149쪽

rubrae , & inflammationi. cu)usdam participes , ibialii. nunquam in suppurationem desinant; a. quod facilis sit earum metastasis, & repulsio; 3. quod san. is ita rarescat, & diffluat, ut non solum in pri s.' mo morbi stadio, sed etiam in altero, & tertio haemorrhagiae crebrae, & large subsequantur , in- is .is z. terdum irreparabiles.

a in ROSEN. l. c. p. 26 I. Curatio benignorum.

9. CXXIV.

Experientia lapisssime demonstravit , morbillos Saepe iabenignos, & regulares plerumque sola naturae Ope ad faustum finem produci , immo esse interdum ita mites, & faciles, ut aegrotantes vix lecto obligentur. In universum igitur, si benignus Quando,& regularis morbus videatur , si febris non vehementior sit , si non ingens pectoris angustia , ra relin si aeger alioquin sanus , nec ulla anteriore pul- s' μή 'monum. labe affectus cernatur ', res tota naturae commitatur , imperato tantum dimetico regimine , quod temperatum siti oportet , nec calidum nimis , nec nimis frigidum : nocet enim utrumque extremum. Victus ratio non alia esse debet,

quam tenuissima ; qualem nempe cibi cujusque fastidium , atque aversatio suadet . Quae tanta plerumque est, ut aegri per aliquot dies ab omni alimento abstinere cogantur . At summum potui danda aqua ex hordeo aut oryza , aut e X pane decocta , quae diluit , demulcet , temperat, dc tenuiter alit. Eo spectat serum lactis , cremor

150쪽

C A r. VIII. hordei , emulsa ex amygdalis dulcibus , & fici

ctus acido dulces, Ut pruna, cerasa, pyra , mala , & similia . Primis diebus subinde lectum deis ferere post unt , ne nimium incalescant sed ea veant ab aere frigido , & quieti se dedant, &bis , vel ter in die dilutum aliquod florum fam-buci , aut tiliae , aut papaveris erratici tepide

hauriant , ut conatus nato rar versus cutim adjuvetur . Quam primUm vero eruptio in facie incipit apparere , lecto se committant , & in assiduo, blandoque tepore conquiescant. Cum enim morbillosa materies mobilior , dc fugacior sit , quam variola , majore cautione opus in morbillis est , quain in variolis , ne intro vertatur. Hinc amovendae sunt omnes caustae , quibus quies tum animi, quam corporis petui bari potest. Soli custodes neces arti aegrotanti assideant . Occlusis fenestris solis radii arceantur, ne oculi nimia luce percellantur. Noctu vero cubiculum exiguo lumine, & Ianguida flammula illustretur, eo e tiam consilio , ne aer noxio vapore, atque fUino depravetur . Incepta , & perfecta eruptione pergant duos , tres , vel quatuor dies se lecto continere , quo facilius per cutis spiracula exhaletur morbidus fomes ', sed nec cubiculum calefiat , nec stragula augeantur , Ultra quam sani Utebantur . Decedentibus porro pustulis , & de- squamatione incisente , abeuntibusque reliquis symptomatibus, alvus, nisi sponte laxata sit, leni eccoprotico ex manna, nitro, & tamarinuis,

aut simili alio semel , aut his ad intervalla ducatur , dc paullatim ad victum; & regimen convalescentium gradus fiat. Hinc absoluta de cae-matione iterum regiis interdiu licebit e lecto surgere ; duminodo tamen ab aere frigido religiose