장음표시 사용
211쪽
Ds V ARI OLI s. I97 Apum , anxietatem continuam, fastidium , apathiam malignitatis in variolis essu critfria non aequidoca , Epist. var. argument. p. 33. Edit. Uen.
Sed non melius benigna , aut maligna variolarum natura innotescet, quam si singulas earum dira lentias , quas paullo ante indicavi , describens , sic cujusque notas , & proprietates exposuero, ut benignae a malignis facile, & distincte
internoscantur . Itaque a varaolis discretis beni- P, smum guis exordiar. Hae interdum ita mites , & faci- 'les sunt , ut sine ulla febre talia ante, quam poster Uptionem , aut certe cum perexigua vix sensibili , & nullo prope symptomate efflorescant, de progrediantur ; idque speciatim evenire in laxiori sanguinis diathes animadvertit, in qua str-pe tota separatronis periodus sine aliqua insigni aegritudine , ut ipse ait, sensum , & gradatim transigitur b). Frequentius tamen praecedit per aliquot dies incerta , & labens sc) valetudo ;deinde moibi initium facit febris, modo major,
modo minor, prout ad eam aetas , temper3mentum , sanguinis diathesis , habitus corporis vires, aliaeque res circumstantes magis, vel minus prO- pendent . AEgri primum rigent, atque horrent , tum Vehementer incalescunt , & sitiunt, anxii , atque mequieti fiunt; capite, dorso , atque etiam interdum artubus, sed non fixo, nec stabili cruciatu, dolent, Da Useant, vomituriunt, vomunt s& doloris sensum in epigastrio, & sub cartildgine en si formi , si manu locus prematur , perci N et oi Uni
212쪽
CAri. IX. D E VARIO LI s. piunt. Ad haec accedunt stupor quidam, aut sonu nolentia, ingens ad sudores in adultis propensio iin infantibus vero, & pueris ad epilepticos insultus aut convulsiones . Si convulssionibus, aut eclam sita in sentes , aut pueri corripiantur , jam dentitione perfuncti, pro certo habeto , SYDEN HAMio asseyerante su) , variolas prope instare , plerumque intra paucas horas erupturas esse , nempe aurora subsequente , sy pridie ad vesperam , ut solent, motus convulsit vi extiterint ; talesque variolas benignas, & magnitudine conspicuas , discretasque Ut plurimum esse , racissime confluentes. Verum fallax ab aliis se) ejusmodi prete sagium habetur , praesertim in quibusdam epide micis constitutionibus, & tum prorcipue, cum epileptici motus diutius protrahantur , nec cito
cessent ; nam saepe , antequam Variolae erumpant, itae filum recidunt. Quae vero soporosos affectus consequuntur Variolae, plerumque confidentes ef- se consueverunt.
Febri, Quod vero ad febrem attinet , haec a primo eius ingressu continuae remittentis typum . terviat , & Ratas quasdam accessiones, & remissiones 'habet ; plerumque matutinis horis re se remittit , pomeridianis vero, & vesperim cum
213쪽
UARIOLAE DiSCRETAE BENIGNAE. I99
omnibus symptomatibUS exacerbatur , & recrudescit, donec paullo ante eruptionem, aut quod frequentius est , eruptione inchoata non amplius excandescat . Non nUnquam hae accessiones , remissionesque aut desunt , aut non ita manifesta sunt , sed nam aequalis quidam pulsus validi & magni tenor adest , calor item aequaliter vigeb , urina rubet , & contentis saturatur , quae omnia naturae praevalentis indicia sunt. Praeterea a quibusdam alia quaedam symptomata huic stadio tribuuntur , uti vigiliae , delirium, oculorum splendor , lacrimatio , tussis , sanguinisque sa) e naribus stillicidium . Addunt alii coma , subsultus tendinum, jactationes , aegritu SγNω-dinem b ) immo sternutamenta quandoque
menstruorum fluxum sanguinis acrem tenuita- eois η'tem , dissolutionem alvi in adultis adstrictio i- nem , in pueris di arrhceam ' , δί non nun qnam , etsi rarimine, dolores colicos, nephriticos , aut pleuriticos sc . Verum haec graviori ut plurimum in morbo contingunt , & tum maxime cum variolae ancipitis & dubiae indolis sunt, aut aliquid malignitatis recondunt, ut recte do
a) PONΤiCALL. Infortun. des V uolo cap. 2.sb MORTON. I. cit. exercit. a. De appar. Varion cap. VII. In quadam constit. epid. variolas observavit CΑ-ROLUS RIGHA quae cum alvi fluxu incipiebant , & eumdem ad finem usque comitem habebant, bo- rno cum eventu, sive id a saburra primarum viarum eum plicata e Veniret, sive a materiae vario lota por tione, quae hac Via excerneretur. Constit. epid. Tauris. an. 172o. β. XV. UOGELIUs etiam di arrhoeam salutarem ab initio ad uadecimum usque diem vidit, le-N A thλ-
214쪽
dicio C Α p. IX. DE UARIOL 1s. thalem, vero eam, quae supervenerit. Uid. Coument. Lip . Vol. 7. P. I. p. 123. c) SCHA CuΤ. Instit. med. pract. cap. XIII. f. IV. d) L. c. exerc. 3. cap. VII
Secundum Saepe die tertio ad finem properante , Opῖssi-wι - - me quarto ineunte , non nUnquam paullo se rius , ante vero hosce terminos rarissime , incipiunt sparsim Varioia discretae, primum in i3cie , collo , genis, fronte , labiis , pectore , brachiis sub specie punctulorum, a cicularum puncturas magnitudine plerumque aequantium , & rubenti iam , quae mox in pustulas exiguas, sed sejunctas , &distinctas exsurgunt, epiderm idem ipsam elevantes speciatim sub finem diei quarti , & multo magis die quinto . A facie deinde ad ventrem , dorsum , h Umeros , manus , inferioresque artus successive se produnt, sed placide, & tranquille .
Rotundam figuram assumunt, de retinent; tactu ituberculum exhibent duriusculum , renitentem , & saturatius rubentem . Ut plurimum intra Unum diem naturalem toto fere corpore se proferunt . Raro accidit , ut reliquis insequentibus diebUs numero augeantur. Altero ab incepta eruptione die suas has es ampliant, Jc dilatant ; tertio , Ultra quem raro excurrit eruptionis m-dium , in summis apicibus acuminatur sa). Hoc eodem tempore etiam fatices leviter dolent , atque inflammantur , pustulis ibi quoque innascentibus . Earum vero dolor increscit, prout Vari Olor ipsae adolescunt. Adolescunt autem, Ut dixi, paullatim, & dum pleraeque mole a UgentUr, atque attolluntur, minores quaedam aliae, quae mox
215쪽
UA MOLAE DISCRt AE BENIGMAE ΣΟΙ ab initio eruperant , sensim delitescunt , delen turque, materia vel Uti ad alendas, implendasque majores pustulas emigrante, nec amplius redeunt,
eodem saltem in loco b) . Ac dum variolae in majus fastigium assurgunt, & basina dilatant, circumposita cutis intenditur , & rubore aliquo sunfunditur. In apicibus saepe vesiculae quaedam cernuntur liquorem tenuem , & pellucidum continentes , qui paullatim flavere deinde solet , ut
suo tempore in verum pUS convertatur . .) MORTON. Z. c. eruotio Variol. cat . VUL
Inter notas vero benignitatis in hujusmodi v3- Praesiu-
propria est , quod eodem eruptionis die, tertio junumf Nempe, aut quarto a morbi exordio, febris qua si repente cum omnibus symptomatibus cessat , vel certe ita defervescit, ut vix amplius quinto, sexto die advertatur. Nec mirum est , materie variolosa ad cutim critice, & integre propulsa, interiora ab ejus irritatione liberari , & fe-hrim , & reliqua symptomata penitus evanescere. Hinc aegrotantes a febre, doloribus, aegritudine, vigiliis , delirio , aliisque symptomatibus , quae forte febrim comitabantur, liberi non modo sibi bene habere videntur, verum etiam appetitum , & vires adepti, hilares , & laeti jocantur ; ni siquod adulti sudoribus diffluere pergunt , etiamsi levibus tegumentis utantur , atque eos evitare
216쪽
oa CAP. IX. DE VARIO Lx s. studeant . Sudores autem isti non penitus desii stunt, nisi suppurantibus, & maturescen ribus pustulis. Tunc solum sua sponte sistuntur , exspirationis, sudorisque viis , meatibusque ab inflammatione, & tumore cutis fortasse compressis, atque occlusis. a SYDEN. l. e. HAEN. I. c.
Toraium Circa finem sextae, aut initium septimae diei , ' μή μ' - computatione ab ingressa morbi facta , id est , tertia , aut quarta inceptae pustularum eruptionis' die , pulsus validius , citatiusque , in primis
vespere, micant, & cutis calor intensior evadit, sic ut febrim , quae prorsus decesserat , redire , aut si tantum conquieverat recrudescere diceres .' Immo quandoque tanta est commotionis vis, ut
aegri nocte post brevem somnum evigilent , Obloquantur , & huc illud se revolvant . Sed haec febrilis exacerbatio ab incipiente vario Iarum suppuratione proficiscitur, & , hac absoluta , protinus cessat. Nam tunc pustulae infl/mmantur , in- Crementumque capiunt, intervalla earum manifestius rubere, & tumere incipiunt, non sit ne tensionis, & lancinantis doloris molestia. Hinc animi aegritudo, corporis jactatio, & caloris interni, externique perceptio consequuutur . Variolae autem exactissime rotundar, dc distinctae, nulli Dque aliis maculis, aut exanthematibus stipatae primo suppurationis, sive niaturationis die marginem rubrum exhibent, turgent , atque in summo fastigio albicant tenui humore resertae ; secundo circa basim latiores fiunt , in summitate accumi ,
217쪽
VARIOLAE DISCRETAE BENIGNAE. 2s 3
nantur, & minus pellucent; tertio demum, scilicet ultimo fere hujus stadii die, humore in pus converso flavesciant , mox in crystam abitura: ; cessante interim aegritudine , & quocunque alio suppurationis molesto symptomate sa).' In benignissimis discretis Variolis singula stadia
breviora esse consueverunt nec plerumque unumquodque eorum tres dies excedit, sicut nemo jam morbi die exarescere pustulae incipiant, & decidant , an facie potissimum . a) MORT. exerc. 3. ωρ, m. p. I 6.
Cum autem prima suppurationis indicia pustu-ιώ-las faciei occupent, extemplo, ea incipiente, sa-
cies tota enormiter intumescit ; sensimque, pro- ςlβndens.
grediente hocce stadio, palpebrae etiam turgent, inflanturque , ut simul ad se adductae oculos omnino Occludant, quasi Vesicam inflatam, & translucidam super eos extensam repraeser tantes. In terdum accidit , Ut oculi jam ante claudantur , cum videlicet consertae , multaeque pustulae in illas , aut etiam in oculos ipsus primo jam eruptionis tempore impetum fecerint . Proxime a facie intemescunt manus, & digiti ipsi ob pustulas inflammatas tenduntur . Atque haec ita eveniunt , quando variolae multae sunt; nam ubi paucae suerint, nec sebrim, nec ullam ferme molestiam a Dierunt , nec oculos tumore saciei , & palpebrη- Ium occludunt . At ubi copiosissime eruperint , tunc pustulae non Valde prominere solent , sed pstuli. planiores , atque in centro aliquantulum
218쪽
depresta conspiciuntur . Alioquin aequaliter in quamcumque p8rtem turgescunt sa), & ad perfe- tam magnitudinem evectae pisum quandoque grandiusculum adaequant. Liquor eas demum replet flavus, vere purulentus , rubro circulo er-rum basim ambiente , quod Optimum suppurationis indicium est , & molesto saepe pruritu comitante , qui in causi a est, ut sacculis mollissimis,& laxioribus puerorum manus induendae sint ,
ne unguibus pustulas , & cutim ipsam sibi dila
Suppura- Octavo, & nono morbi die primum in facie ,-.h. deinde in proximis partibus pustulae occipiunt obfuscari , praesertim in centro, sive summo apice , ibique dehiscentes flavam glutinosam materiam effundant, colore & consistentia melli, aut palpebrarum lemis non absimilem sa) , qui paullatim concretus gumiani arabici frustula repra sentat. Hinc ex glabris fiunt asperae, & quidquid in eis rubebat, jam albicat, subpallescit, & flavet, absolutae, perfectaeque suppurationis terminus. Tunc febris , si qua ex suppuratione remittentis , aut intermittentis in modum resurrexerat , cessante jam caussa iterum & ipsa evanescit, blando saepe sudore universo e corpore emanante . Dum in acie, ct truncu obfuscantur, flavent, & scabrae fiunt reliquae in artubus albido pure plenae , &non nihil depressiores cernuntur, nec asperitudinem acquirunt, neque siccescunt . Scire autem interest , tempore suppurationis, quo magis ge
219쪽
VA UOLAE DISCRETAE BEN lGNAE. ΣΟ
yuinae, benignaeque sunt variolae , eo interstitia earum , cutimque circum positam colore, qualem Iosae Damascenae exhibent , vividiore f, & ni tidiore rubescere . a) SrDENHAM. f. c. PONTMELLI l. c.
Suppuratione sic absoluta , facies detumescit , quartum quod decimo, aut undecimo ad summum die fie- ri solet. Sed tum a facie tumor ad manus , &pedes transit , quia in his ut tardior plerumque eruptio, sic quoque pustularum inflammatio , &suppuratio reliquis posterior est . Interea fac ei pustulae, & superiorum partium maturitatem adeptae jam arescunt , earumque crustulae decidere incipiunt, ita ut muli 2 jam die duodecim , aut diecimo tertio, aliae decimo quarto , aut decimo quinto penitus exaruictu videantur, & in crustulas omnino transmutentur . Artuum vero pustulae , ut jam indicavi, quia serius reliquis & erumpiant , & Dppurant , uno vel altero die adhuc egent ad arescendum . Ut plurimum tamen puris plenae , atque albidae disrumpuntur potius , qUam siccantur, contra quam in facie , alibique evenire solet. Pustulis demum exsiccatis, & de lapsis succedunt squamulae quaedam furfuraceae , quae Ubi secesserint, deciderintque , foveolas aliquando relinquunt in cute Cum enim primum variolarum crustae abscesserint, nulla in cute ex cavatio. deprehenditur 1, sed potius in earum sedibus quidam veluti clivus remanet . At 'Uamia
li , quas dixi , excidentibus ii ii modo clivuβis e
220쪽
Eos C Ap. t X. DE VARIOLis . iste exiguus evanescit, verum etiam cutis ista foveolis in cavata reperit Ur; quamquam in discretis , benignisque variolis raro admodum vestigia ejusmodi conspicua , aut diu permansura inurantur ,' exceptis maculis quibusdam rubris, quae in omnibus ad duos circiter menses superlant , antequam albidum consi et Umque colorem cutis adipiscatur. Notandum dem Una esst , toto morbi curriculo aegrotaptes in discretis, & benignis variolis alvum vel compressam habere , vel rarissime dejicere , nec quidquam mali inde cos b ὶ pati . o) SYDENII. l. c.
Haec est communissima uariolarum discretarum , & benignarum ratio. Fatendum tamen est, qUAndoque eas levibus quibusdam varietatibus subjici, atque a consueto procedendi more aliquantulum desciscere . Sed non ideo earum sive natura , sive exitus quidquam mutatur , si iecte curentur. In primis observantur interdum variolae discretae, quae etsi henignarum morem retineant , eamdemque naturam sortiantur, ab his tamen aliquantulum deflectere videntur, quod maturationis stadium longius , & lentius percurrant . Nam earum pustulae primo qUidem, vel secundo stippurationis die albescunt verum apices Ob minorem
humoris copiam susceptam aliquanto depressiores ostendunt; nec nisi tertio , aut quarto die turgescunt , & acuminantur , & quinto demum flavescere incipiunt . Hae autem, uti benignae , fe