Institutionum medicinae practicae

241쪽

VARio LAE CONGLUENT. BENIGNAE. 227lta densa,& plus minus fusca obtegitur, sub qua pus latitat , & fluctuat . Pus istud te sors tum non modo febrim fovere videtur , ut supra posui ;verum etiam in nobili linias interiotes partes meta staticie migrat, ibique horrens periculosissimos morbos generat. Quod vero in ambitu exteriore corporis subsiistit, subjectas cuti partes , atque in primis telam adipolam, cujus adeps fere totus computrescit ', erodit, saepe ad ossa usque sic , ut in his caries , & spinae ventos, interdum

oriantur. Iti artubus interea rumpuntur pustulae , nullam exsiccationem adeptae; imino dorsum , aliaeque partes cuticula exutae nudam vivamque cutim exhibent . a ) SYDENIIAM. I. c. Supra . CLXXXIX. monui, variolas Consuentes eo periculosiores esse, quo serius , dissiciliusque ad fu ppu rationem deveniunt. Ad hoc maxime

respiciens SYPENII AMIUS tres consuentium species constituit, mitissimas nempe , in quibus die a prirno morbi insultu undecima febris secundaria accedit, partim ex suppuratione incipiente, partim ex reser pio pure orta mediocres, in quibus diem' decima quarta suppuratio tantum incipit crudissonas , quae ad suppurationem dumtaxat die decima septima perveniunt. Di fert. ist. p. 403.

Pinguedinem in variolis hujusmodi corrumpi ,

atque in pus transmutari adeo perspicuum est, ut pus variolosum ad flammam incendi , atque exarde re viderit HALLE RUS Histor. vario . ann. 173s.

242쪽

Quis ρuvi Tandem chaeicula tam in facie, am alibi l . s. 4ium. tioribus laminis desquamatur; vel crustar crastiores secedant, & delabuntur; id quod die deci mo septimo , vel vigesimo , vel etiam serius quandoque sa) contingit. Crustis , aut squamis delapsis rubicunda subter manet cutis , cui mox albicans pellicula succrescit; qua pariter desquamata nulla quidem scabii ies in vultu percipitur sed paullo post illam excipiunt squamulae furfuraceae indolis admodum erosi vae , quae non solum foveas plus minus altas pio erosionis majoris, vel minoris modo relinquunt verum etiam faciem

sardioribus, quam solent uiscretce, in primis benignae , cicatricibus bin deturpant. Pus etiam resorptum quandoque per Urinas , quandoque peres vi fluxum excernitur , quandoque parte sui aliqua in cellulosa tela hic illic congeritur, & abscessus, aut phymata rubra , dolentia, & cito in abscessum desinentia efficit; qUίe Opportune, matureque sectione aperta pus verum , aut saniem copiosam, interdum acrem, tu erodentem effundunt. Idque plerumque crustis jam delapsis , variolisque finem adeptis evenit, febre interim nompeoitus discussa, sed mitiori reddita , & rcirittentis in modum adhuC accessiones habente, donec & ipsa paullatim evanescit . Non nunquam variolis jam exsiccatis, & delapsis aliae qua damminutiores, & distinctae variolae succedUCt in or-hidi contagii reliquias ad cutim proferentes , quas Arioia variolas fecundarias, aut repullulantes vocant .

Sed multa ex his , quae modo exposita sunt ire cum

243쪽

cum variolis etiam discretis mali praesertim mor communia cc esse solent. a) HAEN. l. c. p. 9 ο b) Sy DEMII. l. I. c) S ACHT. l. c. g. XXXIH

YARIOLAE CONFLUENTES MALIGNAE. . CXCII

Confluentium vati Olarum , quas benignas, sive minus perniciosas vocavimus , descriptionem dedimus . Fieri non potuit, quin in ea malignarum quoque mentionem subinde haberemus , ut utrarumque symptomatibus , & notis una collatis clarius singularum differentia patefieret . In sunt

enim cuicumque variolarUm conficientium gene

ri quaedam malignitatis quassi semina , Eu benignarum , malignar Umque extrema ita se attingunt, ut maxime ardua res sit utras perspicue discernere; nisi minus , ut ita dicam perniciosa , sive benignae cum pernicisioribus , sive n Aignis mutuo conserantur , comparenturque ; quod supra quidem a nobis praestit una sane est . Nunc vero, ut melius inter utrasque discrimen liqueat, confluentes malignas specialiter , & distinctae persequemur, retento malignitatis eo significatu ,

quem alibi t g. VI. o jam exposui , & quo uti

deinceps mihi liceret , efflagitavi . Cum autem pleraque signa: quae ad malignas variolas perti nent , a nobis supra pluribus in locis memorata sint, & ibi praecipue, ubi variolae discretae malign*k g. CLXXVIII. 6 seqq. ) expositae fue runt; cumque multa in destriytione variolarum confIUzΠ-

244쪽

ter quidem , sed apposite hic illic intersperseri

trius , qci P ad confluentes malignas distinguendas plurimum faciunt, ea claneta huc revocanda exi stimo , utpote his apprime spectantia , ne praeternecessitatem quae jam tradita , & communia sunt, hic repetantur ad nauseam . Qua de caussa etiam praetermittam referre , qUa ratione confluentes malignae invadant, erumpant, progrediantur, &suppurent, & exsiccentur; cum jam ista , quoad utrisque communia sunt , in benignarum confluentium recensione satis comprehenderimus . Satius igitur erit quasdam confluentium malignarum species , sive differentias malueris , quales a medicis peritissimis observatae fuerunt , breviter describere; quo equidem confectum iri spero . Ut omne confluentium malignarum ingenium per suas notas, & proprietates facile cuique pate 3 t.

g. CXCIII.

Ordior autem a pessima, perniciosissimaque , ἡ ἡ, Omnium malignarum confveaetrum specie , quam ιο-ue - diligentissimus scriptor Mon ToNUs Vivis e Ypre L

is: fit sa) coloribus , prout suis ipse O Ulis eam vidit . In primo ejus stadio a ger Vix , quod adpulsium spectat, febricitare videtur, dum in terim

in summo languore versatiar I arteriarum micatus , ut ut celeres, sunt tamen debiles , & parvi urinae tenues, clarae , & aqueae; lipothymiae languorum , & hystericarum suffocationum instar saepe recurrunt; dolor capitis , & lumborum atrox , acutus & plane spasmodicus torquet sitis vero exigua est, & calor moderatus; na

245쪽

VADO L. CONFLU pNT. BENIGNAE. 23 Ilaa, vomitus , atque aegritudo pr ter consueto.

dinem fere nulla , quibus symptomat ibus sit addantur reliqua malignarum signa, Uti fluxus ventri debilitans, vigiliae pertinaces, tendinum sub fultus , aut alia: spasticae affectiones , coma profundam , petici lx, a Ut mdculae purpureae, aut nigrae in summa cuti , aut miliaria exanthe mata pellucida , & veluti crystallina in collo& pectore , itemque largae haemorrhagiae vires magis magisque prosternentes, nulla amplius fallax mitioris morbi in reliquis imago incautos decipiet . sa Exercit. 3. cap. VII. p. 39.,

Secundi Dadii initium facit ipsa variolarum

eruptio , quae modo praematura est, ut olerumque in confluentibus evenire supra jam dixi dium . g. CLXXXVII. , vel tardior , quam ia discretis , aut confluentibus benignioribus . Sub ipsa

autem pustularum eruptione, quae minUs certe conspicuae sunt , mox universa cutis momento fere temporis rubore erysipelatode , atque altius penetrante suffunditur , atque intumescit . Qui rubor toto triduo, quo eruptio absolvitUr , pe

stat assiduus, aequalis , atque immutabilis , si excipias faciem , & labia , in quibus tumor iste toto hujus stadii cursu magis magisque increscit, manifestiorque fit ad primum usque maturationis diem . At protinus ab incepta hujusmodi eruptione Natura, quae jam languida erat, pro pemodum fatiscit, viribus peuitias destituta , iebris nullo modo remittit , sed persistit ut an

246쪽

I32 CAp. IX. DE VADoLis te a , aut etiam , quod saepius incidit , ingravescit cum deliri is , vigiliis , haemorrhagiis, aliis-rue terrificis symptomatibus, quae omnia invalescunt ad fatalem usque diem i, qui in hoc effretani , ac funestissimo genere non differtur ultra hujus stadii sinem, aut , quod longissimum est, non ultra initium stadii sequentis , sive primum, vel alterum suppurationis diem. Tum vero ante . appropinquantem interitum Universa cutis , sed praesertim faciei , plumbeo , alboque colore foedata pergamenae chartae speciem exhibet , m. o. V ista horridam. Haec porro pessima variolarinti i/, dici species , quae vix stilum indicato tempori super-H.ia, Γ stitem ab relinquit, rarissime observatur , deae, . non inepte dici posset erysipelatodes . o MORTON. l. c. p. 79.

Quod in superiore modo f. CXCIIL CXCIVA

destripta specie toti , univerisque cuti obves e prio- nit , hoc in altera , quam describere instituo . soli vultui contingit . In hac enim sola totiuS faciei cutis aequali , plano , & erysipelatoso tumore crassescit , atque attollitur I dum in arta-bUS , & trunco corporis exanthemata variolosas ni ferme discreta, colore tamen , magnitudine, & figura a discretis regularibus , & benignis non parum discrepantia . colorem enim habent, qualem morbilli , sed minus vividum ;siguram incertam , & magnitudinem multo munorem . Hinc primo eruptionis die a morbillis' non distinguuntur variolae istae , nisi duritie

247쪽

l VARio L. CONFLUENT. MALIGNA 233 quadam renitenti. Secundo, & tertio depreta i& sessiles adhuc remanent, & vix , aut ne vix quidem acumen proserunt, nec in fastigium elevantur . Interim colore quasi livescunt, non secus, ac in iis sanguis stagnaret , atque immotus consisteret. Pri o demum suppurationis die faciei cutis albescere chartae perganaenae instar, ut in priore specie , consuevit , morte paullo post subsequente , aeque ac in toto corpore variolae

confluxissent sa). Haec species morbillosa dici posset; estque aeque maligna ac superior , sed frequentior, & magis obvia . Hujus propemodam

generis fuerunt variolae consuentes anomati ann.

67o. II. 72. quas Londini sevientes vidit SYDENAΑMi Us b) . Ouia tamen discrimen aliquod inter hasce , atque illas MORTONI intercedit, idcirco harum quoque descriptionem adjiciam. Secundo vel tertio die se primum exserebant specie tumoris subrubri , atque uniformis, vultum omnem

contegentis, e sibilate quidem densioris , nullo fere υsibili pusularum discrimine . In reliquo

corpore sparsim cernebantur quaedam latiora spatia innumeris prope pustulis rubris, & acribus in unam coalescentibus conspersa, inter quae in femoribus potissimum vesiculta satis conspiquae , iis quas ignis excitat, persimiles , sero limpido plenae eminebant . His subinde disruptis, & sero copiose effuso , nigra & veluti sphacelo affecta caro subter apparebat. Quando dirum hocce spectaculum occurrebat; rarum enim erat, & tum solum obvium , cum ferocius epide mica sonstitutio debacchata est , non diu post aegri mortem obibant. Ceterum die undecimo subrubrum faciei tumorem hic illic primum excipiebat alba pellicula spieudens, quae mox toti vultui obducd-

248쪽

batur. Ex hac alba pellicula brevi post materia

quaedam splendescens, in crustas desinens colore saturate rubro concreti sanguinis speciem relatarente , qui maturescente pustula ad nigrum magis in dies vergebat , donec tandem tota facies qsassi fuligine tincta, atra appareret . In has pestilitate qui gravius, & ferocius aegrotabant, paucis ab eruptione diebus , ut dixi , interibant . Reliqui non undecimum diem , qui communiter confluentibus malignis extremus est, sed decimum plerumque quartum , aliquando etiam decimum septimum , nisi malo regimine mortem accelera L sent , fatalem experiebantur . Quem si effugissent, res in tuto erat . Febris , & symptomata omnia , quae vel praecedebant , vel comitabantur hanc luem, solito graviora erant, & manifestiora igneae cujusdam , & causticae conflagrationis indicia exhibebant. Major quoque solito erat ad ptyalismum proclivitas. Pustulae vero mole longe minores, sed ita ardentes efferataeque , Ut noufacile , ubi primum apparebant , ab er pelate

quis eas dis creverit, vel eiram a morbillis. Crustis demum decidentibus succrescebant furfures diutius haerentes , foedioraque stigmata cuti inusta reli quentes. Tempore eodem dysenteria epi-demice urbem peragrabat. Ab hac interdum variolae in primis regimine calidiore provocatae stipabantur , quod notandum erat , ne quis credat proprium variolarum symptoma fuisse . a Μο γON. L c. p. go. b) Oper. fere. 3. cap. n. p. 229 O

S. CXCVI.

249쪽

g. CXCVI.

Quae sequitur variolarum confluentium species, rexti maligna item est, sed minus feralis. In hac va riole consertim erumpunt, parvae admodum , &quasi discretae, sed ubique non excepta facie , cohaerentes, & fine ordine dispositae . Hae quo. que, postquam eruperint, toto reliquo eruptionis stadio, nunquam acUminantur, sed cutim tantummodo, veluti urticarum ictus, exasperant.

Initio vero tertii stadii, sive suppurationis albescunt & ipsae, & sic confluunt, ut speciem albidae cujusdam telae, praesertim in facie, exhibeant. Hae quamvis binis prioribus mi pus perniciosae ,

utpote quae facilius suppurant, atque exsiccantur, egent tamen ptyalismo protracto , urinae copia , atque extremorum diutino tumore , ut in salutem terminentur . Sin vero ptyalismus , qui a prima mox eruptione incipere solet , justo citiussistatur ; aut eum in suppuratione suppres um non suppleat uberior urina , aut alvi fluxus , aut sudor largus , atque Universalis , aut harum evacuationum quodammodo vices gerat citus , &permanens extremorum artuum tumor ', vix qui Dquam ad decimum quartum, aut decimum quintum morbi diem vitam sa) producit.

250쪽

. CXCVII.

loco referam illam variolarum conflu- malignarum speciem , quas sanguineas riota fan- vocant. Sunt enim vesiculae sanguine veluti plet' 'ς ' nae , quae modo liveschynt , modo maculas lividas conjunctas habent, aut purpureas intervallis liberis interspersas. Tales vero vel jam ab ipso initio apparent, videlicet minuta tubercula atro sanguine plena repraesentantes, iis profecto simillim 1 sugillationibus , quas cutis aliqua particula forcipe comprehensa , & vexata relinquite vel tales procesta tantum morbi evadunt, cum nempe Uariolae conlataim jam natat, lettio vel quarto ab eruptione die , quo suppurare deberent , nequa- quam tum suppuratum eunt , sed lividae , subcruentae fiunt, maculis simul nigris, vidicibus, vel peric cilis per totum corpus obortis ; quae nihil aliud esse videntur quam parvae quaedam gan- raenulae , plerumque intra unum vel alterum diem sequuturam mortem significantes . Tunc

temporis lapissime sanguis sic diffluit , liquatur ,

& corrumpitur, ut ex ore, naribus, Oculis, vel ex quocunque alio corporis meatu , renibus praesertim , vesica , uterove quam attenuatissimus

p Orumpat. Atque id quidem non solum in eo, quod dixi, suppurationis stadio, verum etiam ins Q,i- duobus prioribus quandoque sa) usu venit. Vari Ο-' las hasce sanguineas brevi livescentes cum mictutari 'ia, sanguinis copiosissimo semel vidit HAE N ius a Irκη ' quinto morbi dic b) jam lethales . Si quis eas I gangraenosas, & putridas vocare malit, prie ser tim cum livent , & nigras pliboeenas unitaΩ-

Quarto .entium Sc