Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

151쪽

que aeger est sputis p0tissimum, quae per ΑΠ dies serme durabant.

Cura instante critica evacuatisne.

omnis medici labor eo redit, ut natu re vires ii dicatrices dirigat, inullisque remediis vehementioribus salutares hosce conatus Opprimat. uid igitur faciendum sit, si materia aut per sputa, aut alvi fiuXu, aut uring educitur, paneis eX ponam.

Dictum est superius sputis subinde paucu-lnm stinguinis misceri; illudque fieri, non obrupturam vel erosionem vasorum , sed a mera tantum dilatatione extremorum finium arteriosorum qui in cava bronchiorum hiant; tuneque pulcherrimo cum successit educi materiam Obstruentem. Omnia ergo eadem reis quiruntur, quae in praecedentibus laudata fuerunt: per illa enim solvitur & mobilis redditur morbi materies, simulque expediuntur Viae, per quas eXire debet. Decocta hinc emollientia, & levissime depurantia, omniscopo his satisfaciunt. ales variae parari' possunt ex emollientibus & lenissime aparientibus, una cum melle, syrupo quinque radicum , altheae Fernelii &e. Molli victu vires

152쪽

, 334 sustinetur sedile, solumque lac, duplo vel triplo aquae dilutum, hic sufficeret; caim &Iloe modo satis brevi tempore soleat finiri hie

morbus, si non turbetur intempestivis remediis si lubris haec materiae morbosae per sputae Vacuatio. Dum enim minus periti medicis puta haec sanguine tincta vident, Vano me-iu perculsi peisma quaeque ominantur, & de periculos aliae inop tyssi solliciti, venae sectione, adstringentibus, inera siqntibus &c. tentant supprimere sputoruin evacuatio Dem. Saepe eos in ud stantium a inportuna sollicitudo extor, qu et similia a medi eis , satis quidem peritis, DEque istinen tanta adhuc pollentibus aucto. ritate, ut huic torrenti Obsistere valeant absque famae perieulo. Si quid enim in ancipi. ti hoc inorbo contingit sinistri postea, inculpa habebitur medietis, ac si aegrum sua negleκ lles incuria. Decet tamen ingenuum firmo pG ius 'nimo obluctari, quam ignarae plebeculae ηurana cilptare aegrotantium damno. o nia illa, qu e purgando, sudorem e X citando, aliisve modis corpus turbant, Vitanda pariter susit ob eandem rationem.

Alia iterii in via est, per quam morbi materia in peripnen monia eXit de corpore, alvi fluxus. Omnia eadem requiruntur, quae in

prae i

153쪽

I3 praecedentibus laudata suerunt, ad materiem morbosam solvendam & mobilem reddendam, atque vasa pulmonis expedientia, ut dimittere illa possint. Ρraeter hare vero & proderunt illa, quae lubricant vias, versus quas natura materiam morbosam ducere molitur, &laxant Vasa, per quae transire debet. Clysmata hine lenissima ex laete mellito, decocto hordei cum syrupo altheae & similibus, pa.

rata injiciantur, ut crassae in intestinis ultimis haerentes seces educantur, & lubricentur has viae. Fomenta ex decoctis emollientium herbarum parata, pannis laneis eXcepta, calida abdomini applicantur, Ut ducatur materia, quo sponte jam vergere incipit; cavendo sollicite, ne refrigeseant haec applicata, tune enim nocerent. Decocta ex simili. bus parata exhibentur, addito melle , quod levi stimulo alvum solvit utcunulle, simiIl-que primas vias inbricat. Purgantium acri O-rum stimuli hic nocent potius, cum lenis tantum alvi solutio, non autem valida ejusdem perturbatio, hic requiratur. Si autem materia per urinam e VacuatUr, omnia iterum eadem sunt; disseri tantum locus, per quem eXcernitur morbi materia. Si urina erassa, stranguriosa, cum levamine pul

154쪽

136 .inonis fluere incipiat, novimus, naturam 8Lfeetare hanc viam, ut corpus liberet. Similis ergo medela requiritur. Toplea autem remedia nunc applicanda sunt renum regioni,

fomenti vel & lini menti forma. Verum &

clysmata emollientia hic egregie prosunt, dum intestina crassa his repleta renibus , quibus adjacent optimum fomentum praebent, Uti postea adhuc pluribus patebit in Nephritidis historia. Simul etiam prodest usus talium de-coetorum , quae larga aquae quantitate augenturilue copiam, simulque leni stimulo diuretico gaudent. In omnibus ergo his tantum est indaganda via, per quam eXpulisionem materiae morbos, naturae molitur e ubi enim hac rite constitit, nulla amplius superest in cura dissicultas, ut in sequenti axiomate docuit Hippocrates et dicens : inae ducere oportet, ducenda sunt , quo maxime vergat natura, Per loca conferentia. a)

p. 38.

155쪽

Hadienus consideravimus, quid agendum sit, dum in benignam resolutionem tendit peripia eumonia; vel ubi materia morbosa solu-luta, & mobilis reddita, inepta tamen, ut cum sanis humoribus fluat absque turbatione aequabilis circulationis, per sputa, alvum, urinas exit de corpore. Sequitur jam, ut Videamus, quaenam requiruntur, dum idemni Orbus neque sponte resolvitur, neque signa tamen docent, mobilem redditam esse materiem, & ad exitum paratum. Adest inflam. Tatio, quae ergo omnes exitus inflammationis supra enumeratos habere poterit: cum EU-tem in vitali viscere haereat malum, sola illa curatio, qliae resolvendo sit, optanda foret, cum periculosa admodum hic suppuratio sit, gangraena semper fere lethalis , criseos

erroneae valde anceps eventus, &praeter haec

omnia pulmonis summa ad vitam necessitas faciat, ut ingravescente morbo saepe suffocentur aegri, antequam inflammatio in suppurationem abire possit. Totus autem remediorum apparatus; quo peripneumoniae medelam aggredimur, sequentibus continetur. Princeps remedium es venae sectio. ΕΗ autem eito, & larga ad lineias X. XII. institua.

156쪽

tur. Compescetur sic per venae sectionem nimia circulationis velocitas; minuetur moles liquidi movendi per pulmonem; tolletur crassior pars, rubra nempe; simulque depletis vasis spatium concedetur diluentibus, forma balnei, clysmatis, potus &c. assumendis. Si enim a sanguine morbi causae provenerint , eas tollit venae fectio. Si vero pituita seu spuma, seu quaevis alia lumitas tumefactae , Venarum inanitiones ampliorum pulmonis locum faciunt ad respirationis transitum ain

a) Araeteus de eurat. morb. aeui. L. II. e. I.

Neque tamen ad animi deliqnium usque sanguinem mittere Oportet. Dum enim animi deliquium patiuntur aegri, cessat cordis motus , a que omnia stagnant in pulmonis vasis; simulque frigore constrictis partibus ex. trem s venosus sanguis in sinu venae cavae, dextra auricula, & cavo cordis dextri colli. gitur, stagnans ad coneretionem disponitur,

imo saepe jqui floccos polyposos colligit; unde paulo post , dum ex hoc deliquio resus. citantur homines, sanguis ille jam concrescens fere per pulmonem, in plurimis locis oblituetum, pelletur; adesque patet, periculum esse,

157쪽

es e, ne inde morbus augeatur. Videmus enim homines, a quacunque causa in animi de loquium lapsos, dum reviviscunt , angi , suspiria ducere, & de pectoris oppressione conqueri, donec pulmonis & vasorum actione iterum di visae fuerint, quae jam adunari Coeperant, sanguinis moleculae; si eque restis uatur liber sanguinis per vasa motus. Nullum dierum definitum numerum, dari , ultra quem venam secare haud amplius licest, sta pra indicatum est; hine omni opera resolutio toto antiphlogistico apparatu tentanda est. A prima venae sectione magnum pectoris levamen aegri plerumque eXperiuntur; at pos 4, 6 horas, brevi eadem vehementia morbus recrudescit. Vena tunc iterum secanda, etsi minori paulo copia sanguis educendus sit. Non autem eo usque sanguis mittendus est, donec nulla amplius crusta phi gistica compareat, sed thoracis libertas, aegrique vires medicum in sanguine mittendo optime dirigunt. Illustris Tiside a) in pulmo.

num inflammatione raro ad quartum usque Uenae sectionem progrediebatur; imo pro pessimo omine Mollius habebat, si vel tertiam venae sectionem haud magna & constans morbi

158쪽

14oemendatio sequeretur. Hane de venae sectionis in pulmonum inflammationibus utilitatem Huxbamus egregie demonstravit:

Cum omnis pulmonum inflammatio vel aegrotum, ob impetum sanguinis per illos transgressum subito jugulet, vel suppuratione, gangraena aut scirrho terminetur, nisi cito materia obstruens bene resolvatur, aut eo

qtiatur; omnem adhibere debemus Operam, ut justae sanguinis quantitatis detractatione, ut primum seri potest, inflάmmationem diminua. mus & auferamus; quando enim fortasse jam formatur absces iis, tunc sanguinis nullamasteri utilitatem detractio. -- uidquod si phlegmone jam longius est progres.sa, quam ut resolvi possit, sanguinis sano

emissio nocet, cum operationem naturae se a materia Obstruente laudabili suppuratione li- herandi, retardet: tilli enim ratione, ut diu. tius stagnet materia & magis magisque redindatur acris, essicitur; quae tandem partes vicinas assiciens multo majorem eXcitat absces-1um, quam antea factum fuisset, si natura

159쪽

propriis suis moliminibus esset relicta: imo interdum evidenti gangrena & interdum pertinaci scirrho finitur, qui brevi , quod

perest, vitae spatium reddit miserrimum. . Sanguinis in vera periplaeuinoma detractionem post quartum vel quintum diem parum ad suppurationem avertendam, conferre, generatim annotaverunt medici. Omnis

enim pillegmone eo tempore suppurare inci. pit, nisi antea sit resoluta: hoc imprimis eo magis & citius talibus partibus, quales sunt

pulmones, eveniet, qui ab omni latere calore liumido teguntur, & proprius absunt a corde, qu0d vim suam perpetuo & fortiter in

inflammatoriam obstructionem eXserit. Ita ut, si symptomata peripneumoni ea magna cum violentia per qllatu Or, quinque aut plures subsequentes dies perdurant, abscessus aut plenaria destruetio res e metuantur, parumque utilitatis a sanguinis detraditone continuata sit sperandum.

At enim vero, si dolor, qui per satis

longum temporis spatium cessavit, cum Violentia redit, aut aliam pectoris partem assicit, hoc inflammationis denuo excitate est indicium; quae non minus, quam in priori, licet non tauto in gradu sanguinis posuit detract-

160쪽

142 tractionem : nam hic impetus accessorius ejusdem omnino indolis & in eodem est organo , ut prior indeque eandem methodum, ejus progressiim & mala avertendi majora, requirit. AEgroti vires, & pulsus, doloris violentia & spirandi disse ultas sunt praecipua, quae quantitatem determinare dctbent, sic quoque sanguinis color & habitus atque seri quantitas & qualitas sunt considerandae. Ego quidem interdum die a primo morbi impetu nOno vel decimo sanguinem emittere jussi , ct hunc tam Viscidum, quam illum secundo aut tertio die emissum inveni, idque eo m8gis , si lanceola non timide demittebatur; sed crassam elatum, licet tenacitate sua eXcederet, multum tamen in comparatione seri erat diminutum.

Exscretionem antea quidem liberam ct copiosam, ut primum alter iste impetus & dolor cum aliqua violentia accedit, prorsus cessare vel maxima cum dissicultate peragi , plerumque observatur; dum doloris violentia, ut satis juste expandatur thoraX & pulmonum, pectoris & abdominis musculi tanta vi, quanista ad materiam ejiciendam requiritur, agant, non permittat: haud mentionem faciam inflammatione justam muci lubricantis impediri