Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

121쪽

I 3nis exempla. Universim, eo majus ab abscessii periculum instat, quo viscus assectum nobilius est. Hinu periculosis imae metastasses, quae caput opprimunt; saepe ad hepar fit de- cubitus, ut hepatidis secundaria inde oriatur. Melioris ominis ii sunt abscessus, qui in partibus externis eontingunt. Ratio autem, horum abscessuum a vitio praeegistente cujusdam partis, a genio epidemico. & ab erroribustum ab aegro, tum a medico commissis deri. Vanda est. Metastasin instare scitur. r. EX levamine pulmonis inflammatu et . Ex absentia lyseos , criseos; praesentibus tamen oriturae suppurationis indiciis. 3. Ex pulsu interea miro, Uario, vacillante, turbato, caeteris utut non malis. Exemplum talis pulsus apud S i etenium a) habetur. Vidi in pleuriti de post binas Venae sectiones praegressas tertio die incipientem dolorem lateris evanescere, sed pulsus erat undosus qnasi, & vacillans, capri Zans quasi; hinc conclusi materiam phlogisticam nondum satis subactam resorptam in vasa fluere, esse pulsum mutare; hinc metuebam metastasim materiae in nobile viscus, imprimis cum Je- via delirii laturi signa adessent, dedi summa derivantia , & alvum laxavi per decoctum ta

122쪽

marindorum, eum levamine. Pulsus ille un- dolus duravit per totum morbi decursum; &per diarrhaeam critice soluta fuit pleuritis. ,, 4. Ex mox insequente alicubi tumore, rn-bore, dolore, vel sunctione Visceris cujus-dfini inflammatorie laesi: Quibuscunque ex morbis resurgentibus aliqua pars doluerit, illic abscessus oriuntur aue Ill van Swieten. Constitui. Epid. T. I. p.

bb Hipp. in prognosticis. Abscesses ad crura. Signa autem, quibus admoniti abscessus ad crura , aures, hepar oriri praedicimus, &communia sunt, in omni abscessuum genera Praesentis, & propria, quae a loco petita, incerta quadam parte corporis abscessum fieri significant. Abscessui autem ad inferiora orituro, id propritam est , ut hypochondria levi. ter rensa sint, & doleant; quibus levioris in. sanam arionis speciem in hac regione cognoseimus; at omnino ex re addidit Poerhaavius eam inflammationem leviorem esse opportere; tensio enim validior, atque vehementior

in hypochondrio, dextro praesertim dolor, non

123쪽

IOS iam abscessus, sed inflamae tionis hepatis me-

tuni Injiciunt.

Abseessus ad aures. Ρroprium signum , ex quibus parotides oriri colligitur, es: mollities hypochondriorum. Nam tunc fieri abscessus versus superiora constat, si signa generalia suturorum abscessuum adsuerint , & hypochondrium molle.& doloris expers apparuerit, & cum dissicultas spirandi per aliquod tempus facta, citra aliam evidentem causam quieverit. Novimus enim ex his signis morbi materiem locum

mUtasse, neque evacuatam tamen esse, nee

Versus inferiores partes vergere, adeoque nihil superest, nisi ut superiora petat, atque solemni naturae, morbos per metastasin sanandi, ritu in parotidis glandulas deponatur. Verum quidem est, in morbis quandoque parotides nasci, licet & simul hypochondria assidiantur, sed tune semper periculosae sunt , cum nolent, tantam materiae morbosae copiam esse, ut haec loca illain capere nequeant; vel saltem non flaccedere salutare id naturae molimen , quo ad loca innoxia materiam morbi deponere tentabat, sed viscera simul eadem

124쪽

saburra gravari. Unde parotides ex dolori.

bus hypochondriorum emergentes malignas esse dixit Hippocrates a) , Anxietatem in Θ- poesondrio sentientibus tumores circa aures or es, mortem inferunt. Hipp. Coae. Prognosti

Abscessus ad hepari Dictum fuit superius, materiam morbi .

dum versus inferiores corporis partes tendit. ad hypochondria levioris inflammationis signa producere; adeoque metum esta, ne per haec viscera difficilius transiens in illis colligatur,& abscessus formet. Novimus autem tunc ad hepar verti materiem, si post signa generasia futurorum abscessuum praegressa dolor inbepate percipiatur , non evanidus subito, uti fit, dum circa crura oriuntur abscessus, sed manens. Reliqua indicia abscessus hic formandi summuntur a laesionibus illarum functionum, quae huie .visceri propriae sunt, secretionis nempe, &excretionis hilis. Obstructo enim aut inflammato hepate bilis in sanguinem re- gurgitat, & cutim flavo colore, uti & urinam

tingit. Nisi autem materia inflammatoria, sieiu

125쪽

Torin hepar delata, per ductus exeretorios Venae portarum viam invenit, atque in intestinorum cavum delapsa per alvum expellatur, Vel in venam cavam redux ad alia loca minus periculosa deponatur , aliisve viis de cONPOre exeat, vomicam hepatis faciet, a qua raro emergunt aegri . Uti jam ad hepar talis

metastasis sit, sic & facile concipitur, & ad alia viscera idem fieri posse. Laesio functio. niim lucem dabit ad detegendam partem adsectam; &pro diversitate viscerum, in quae materia haec decubuit, vitabit prognosis. Soli ergo laudabiles sunt abscessus, qui ad partes exteriores fiunt.

Signa itaque salubritatis talium abscensuum haec sunt: si pulmo levatus, febris mitior, ulcus diu atque bene fluens. At pul-ri One laeso, febre pergente abscessus non judicant. Metastasis cum sputo purulento mala. Metastasis denuo recurrens ad pulmones, mala valde.

Ula θmplae eoagulabVis , sevcνi s erronea. Alius mali peripneumonici morbosus exitus habetur, dum lympha coagulabilis sub

quadam criseos erroneae specie effunditur, TO do , ct eventu vario.

126쪽

Alatus autem, quo effusio lymphae eo gulabilis tripleκ habetur. Aut enim in ipsam

pulmonum substantiam transsudat, aut in thOraeis cavum effunditur, aut in vesiculas ct ramificationes bronchiales subito deponitur. Primus erroneae hirins cris eos modus tuis

bercula pulmonum producit; dum nempe per substantiam pulmones innumera puncta , lentis magnitudine, alba . dura. semicartilagi.nea, d spersa reperiuntur. Fit hoc, si nulla lysis, nulla crisiis , nnlla suppia ratio fiat; se-hris tamen sensim cesset. Asthma tune oritur insanabile, motu, potu, febra auctum. Sed alia quoque saepissime accedunt symptomata, e quibus tuberculosum pulmonum labem magna cum probabilitate conjicias. I. AEgri irritamentum tussis plerumque in gutture sentiunt. a. Colore faciei sublivido sunt. 3. Varia saepe pulsuum a taberculis vicissitudo observatur ; celer, frequens, inaequalis, intermittens. q. Varia symptomata tuis berculorum pulmonalium a varia sede horum tuberculorum derivanda sunt. ab 3. Summa in novas peripneumonias proclivitas a tuberaculis nsscitur , ut vel levior catarrhalis stimulus excitandae pulmonum inflammationi idoneus sit. 6. Si igitur in morbo alias non inflamm

127쪽

flammatorio' peripneumonia superveniat, id

malum a tuberculosa labe hujus viseeris invitatum elle recte conjicies; atque infausta inde prognosis statuenda est. 7. Ii, quibus pulmones tuberculosi sunt, a perspiratione suppreisa pessiime multantur; summa enim cutis sentibilitas, & mira vel frigidiustulae aurae impatientia.

uam male ferant hi aegri suppressani

transpiratione in , Buxhamus a) quoque Obser-Vavit. cum epidemicum' anni 1738 statuvi describeret, ubi tequentia adnotat. ,, Tempestas

quidem haud insalubris est mense Februario at plures jam plebus tabescunt pulmonaria , cui dedit originem mala judicata febris

tests, hic maxime taviens ultimo Novembri& Decembri. Periclitantur admodum, qui asthmata olim aut tussicula sicca laborabant, quorum in pulmone nempe delittierant tu.bercula; quas cum sint impedimento trananti sanguini, fauile inflammantur, ac in ulcera tandem degenerant; vel negata his in locis obstructis, sanguini via, nimius ruit ad alias Pulmonis partes, unde hae inoptoe sequitur de nique, aut iustaininatio , aut tabluea in bron.

128쪽

II Ochiorum cava destillatio. Non omnis nilque tabes pulmonaria ab ulcere pendet; plures enim quotidie per longum tempus immeniam muci salsi, dulcis, vel etiam plane in stipidi copiam per tussim rejiciunt, cui nec foetor in. eit, nee purulenti aliquid, glandulis nimirum cum ductibus asperae arteriae rei ilXatis nimium. Hoc tamen iape, licet aegros diutius trahenS, haud lethale minus fit, quam si vel ipsum ianiem eXspuissent. - Ausetur i mper hoc malum ex levissimo suscepto frigore, Oeclusisset licet cutis spiraculis maximum sit in p lmones infliivium ; haud aliter sane, quam perta. pe videmus retentum perspirabile per nAres depluere. Contra sicea frequenter triget tussis, & spirandi dissicultas, obit elis adeo, ct indura iis pulmonum glandulis, ut in lapideam pene abeant dulitiem, dum bronchia prae nimia siceitate rigescant , muco naturali

Alia lymphae phlogistice effuso in ipsum

thoracis cavum penetrat , eventu itidem vario. Vel enim subito, ct copiosa talis trans sudatio contingit, ut aeger tanta mole suilω-

129쪽

Eatias pereat; vel partitis vicibns, & parca

semper copia materies phlogistica effunditur; multiplex tunc vitium solet oriri levius, gravius Ue. Materies enim, quae, eum transsuda. ret, liquida omnino esset, mox post effusionem coagulatur, atque in pseudona embranam abit, quae cum variis partibus, quibus interponitur, coaleseit, es aut praeternaturalia vincula essicit, aut situm partium naturalem miris non raro modis mutAt. Vasculosam vidit Mossus a). Morgagni b) etiam , tali pseudo membra. no altil uando dereptus, eam pro incrassata pleu ra habuit. Nonnunquam talis membrana tO-

tum pulmonem investit; alias pulmones in quibusdam tantum plagis, & vindulo laxiori ad pleuram religat. e) Nonnunquam plurima veluti septa format, aut cellulas, turbida sanie repletas, aut sero sanguinulento plenas. d)

Subinde equidem sine magna sanitatis Iarictura tales cohoetiones feruntur; si nem poparvae sint, ut aeger sensi in possit assuescere,

130쪽

& ea ipsa vincula tempore magis elongentur;

at si amplus cohaesionis locus , mellabra Ila crassa, atque tenueior, pulmones toto ambitu tangens; asthma Oritur insanabile. Caeterum de hac erronea materiae phlogi stieae in ipsum thoracis cavum transsudatione, atque ejus in pseudomembranas, & in praeis ternaturalia vincula coalescentia, sequel uia adhuc notanda sunt: I. Certa & indubitata signa cris eos erroneae adhuc deiiderari; etsi plerumque ligna coditionis praecedere soleant, dissi ei licinum nihilominus determinatu est , quislis morbi exitus sequatur. a. Saepe genius morbi crises tales erro. neas epidemicus producit; saepius tamen a peris versa medendi methodo lymphae phlogisti eae transludatio oritur. A vessicantibus thorauitis plicatis hane crisin erroneam produei, anserit Murdeu. a a Bourdeu doma. Frequentius sorte lite pseudomembra , ni in iis pulmonum inflammationibus comparent, quae a subito perfrigerio corpore aestuan te oriuntur. In ambobus etiam frequenter ab hac