Josephi Eyerel Commentaria in Maximiliani Stollii Aphorismos de cognoscendis et curandis febribus

331쪽

quae atrabitaria medicis vocatur. Ubi vero eadem causa pereynante, quae hane caeOchymiam produxerat, in visceribΠs abdominalibus colligitur materies atrabitaria, tune vocatur morbus hypochondriacus sine materie ;adeoque eX illis , quae paulo ante dicta fuerunt , satis intelligitur, quare tale malum inveteratum hepatitidis causa e sse possit, si nempe causa quaedam solvens hanc materiem atra.

bilariam, & movens in hepar accesserit. Prognosis hepatitidis in genere.

Ut autem ex artis regulis in hoc morbo determinetur, quid boni sperandum sit, quantumve mali metuendum, praecipue attendenis dum ad sequentia. 1. Varietas dispositionis praecedentis in hepate. Si enim hepar antea scirrhosum fulmrit, Vel calculosis concretionibus infarctum,

facile intelligitur, dissicilius sanari hepatiti.

dem, quam si haec mala non praeexstitissent. 2. Varietas materiae motae & inflammantis: Ρingnedo e. g. omentis subito soluta, &in hepar mota, pessimas inflammationes facere poterit. Ubi vero atrabitaria materies

acris jam reddita, in hepar propulsa, morbi

332쪽

superesse. 3. Pro varietate causae pellentis. Si enim valida admodum febris comitetur hepatitidem,tAnto major metus est funesti eventus , cum resolutio ;nflammationis sedatum motum sanguinis requirat.

Effectus hepatitidis varii sunt pro varia parte influminata hepatis. Si suprema sit inflammata, cum vicino diaphragmate, sepe cum thorace ipso erit dolor punctorius. 2. Si medium hepatis inflammatum, erit, anxietas inexplicabilis, jaetatio , impeditaseeretio bilis per viseus inflammatum, color cereus , aut cereo coccineus, ardor, sitis ingens, febris ardens, pulsus eXiles, formicantea, teipothymiae crebrae. 3. Si infima pars cum vesicula sellea , ductu hepatico, cystico, choledocho, saepe eum intestino ipso, erit vomitus aeruginosus eum ictero & prioribus symptomatibus auctis. Sed ulturiores adhuc dantur effectus, ex quorum praesentia hepatia inflammatoriorum

333쪽

vitium innotescit. ob circulationem humorum per viscus inflammatum impeditam, ple- thora oritur abdominalis, sanguis in vena portae congestus, hine terribilis anXietas. Hepar inflammatum tumet, tumore viei-na premit, potissimum ventriculum; inde vomitus ab ingestis, ventriculus distentus versus hepar urgetur, inde major anxietas. Costae spurias extrorsum premuntur, inde dolor. Tuismor tactu deprehenditur, pressusque dolet. Impedito humorum motu per hepar, sanguis in vena portae sistitur, itemque in arteria coeliaca. Hinc cardialgia. Falso accusatur tunc Ventriculus.

Bilis nondum secreta icterum non facit, sed faelem ceream , ct cacochymiam biliosam. Neque tamen semper obstructio requiritnr inpulsu hepatico, aut cystieo, aut communi nam vidit Mollius patulis vita his teterum.

a) stoli ratio medendi Tom. III.

Signa hepatietis. Consideratis hepatitidis effectibias, illo. rumque causis explicatis, signa, quibus hepa. titidis ab aliis viscerum inflammationibus dise

334쪽

noscitur, ulteriori explicatione non indigent. Sunt autem ea signa, prEter febrem acutam inflammatoriam, sequentia: 1. Dolor grayetivus hypochondrii; do. Ior obtusus, attactu auctus.

a. Decubitus facilior in dorso ; minus facilis in sinistro; difficilis in dextro. 3. Respiratio thorace potissimum dextro peragitur; inspiratio dissiellis , facilior exspi

ratio.

4. Signa faburralia. s. AnXietas. s. Alvus tarda. 7. Urina parea, eroeea, OIeosa, erras dimento lateritio. 8. Inflammatio partium vicinarum. s. Ηἔemorrhoides. Io. Icterus.

Benigna morbi solutio locum habet, si inflammatio recens, rheumatico, arthritico, venereo stimulo imiermixta. Ars tune tau- tum subministrat copiam diluentis vehiculi,

335쪽

remedia talia , quae absque motus cirentatorii augmento solvunt illa, quae haerere incipiunt in angustiis vasoniti hepaticorum: qualia sunt serum lactis recens, juscula diluta, quibus incoquuntur nactucae, borraginis folia, scor-ZOnerae radices &c. hordeum, oryza , sucei fructuum hordeorum recentes, Vel leviter cocti, roob ribesiorum , sambuci, & similia, cum nitro, sale mirabili Glauberi &c. Eliguntur autem imprimis illa, quae putredini hic metuendae, quam instXime adversa sunt, & si. mul mollia satis, uum blanda humorum indoles ad curam per resolutionem obtinendam semper necessaria sit. Epithemata ex similibus parata eidem scopo inserviunt. Clysmata autem laudantur pariter, quia & in collo

haerentia blandum fotum hepati largiri, & quia remedia solventia sic injesta, venis bibnlis resorpta, directe, & in integris suis viribus ad

Iocum asseetum in hepate pervenire poterunt. Frequenter in febribus autumnalibus levis ta. lis hepatitidis signa inveniuntur; anxietais quadam circa praecordia potius , quam dolo re, faciei ceraceo quasi colore, urinis biliosis, levi quandoque flavedine in albo oculorum, imprimis circa angulum majorem cognosci hoc

poterit, & iolet simili methodo feliciter cu

336쪽

rari talis morbus, qui neglectus in principio.

vel maXimo motu, per vomitoria eXcitato, dum urgetur materies nondum resoluta , &prosundius impingitur in extremis vasorum angustiis , chronicos morbos dissicillime cura. biles postea producere poterit. Tales leviores hepat1tidis etiam in febre biliosa nonnunquam ante turgescentiam Oriuntur. Croes hepaeatidis. Variae sunt viae , per quas materia morbi cocta cum felici successu exire solet de corinpore, quae singulatim eXpendi meretur.

. Judicatur hepatitis di arrhaea biliosa .

non eo sensu, quod bilis alvo educatur, sed quod materia flavo colore bilem referat. Subinde materia haee alvo rejedia, sputorum peripneumoni e0rum ad instar, striis sanguineis permiXta sunt, ut quandoque dysente. ria adesse credatur. Ante quqrtum autem diem talis di arrhaeaaecidere debet, quia, si serius accidit, per se jam non benigna resolutio, sed suppuratio sperata da esst, nisi per artem

succuratur.

Generalem regulam posuit Vppocrates in morborum curationibuΤοῦ quae ducere Forritet ,

337쪽

tit , ducenda sunt, quo maxime vergae nato , ra, per loca oonvenientia. Cum ergo alvus incipit fluere biliosa cum pauco cruore ante diem quartum, illam evacuationem promovere oportebit, non quidem per valida purgata. tia, quae totum corpus turbant, sed per te. nia illa abstergentia, quas materiem morbi amplius attenuare valent, mobilem reddere, & leni stimulo stimuli alvum promovent. Serum lactis recens, vel aestivo tempore , dum armenta laete virentibus herbis pascantur, optimum ess, ct pro potu communi, &medicamenti titulo ; efficacius adhue illud redditur, si decoquatur cum herbis lactescentibus e. g. radicibus endi viae, eichorei, seor. ZOnerae, taraXaei &e., quarum egregiae vires

in resolvendo viseido fetalli notae sunt. Conveniunt hic etiam subacida , vel acescentia e. g. tamarindi, r00b sambuci, syriapus e laceo citri, diluta in sero lactis, decocto hordei, avenae &cta Simul etiam epithemata & λ- mento dextro hyponchondrio, imo & toti ab . domini applicantur. Clysmata ex similibus parata injiciuntur frequenter, ut eluantur intestina crassa, ct simul hae spe, ut pars eorum , si diutius retineantur , per venas me-

sente ricas reserpta, directavia in hepar tendat s

338쪽

tiat, ibique diinendo, resolvendo, abstergendo prosit. Hippocrates b) sic in cura hepati-tidis betae decoctum cum melle & nitro lau. davit pro clysmate; dedit sorbitiones hor. deatas cum melle; pro potu mel, aquam acetum simul permista, quae similem, ac modo dicta, essectum praestant.

a. Urina. Uti materia inflammata soluta in hepate biliosa vasa intrans commode per potum hepatieum in intestina delabitur, &per alvum exit, ita & eadem materia ex fi . nibus venae portarum Obstructis in venam cavam ire potest, sieque circulantibus humoribus permista, per varias vias expelli de eorpore. Cum autem per urinas naturali lege plurima exeant de corpore , quae relicta nocerent, ita & in hoe catii fieri poteriti Galenus copiosis urinis profluentibus hepatitidem levari posse tradidit; & Trallianus a)radicis

apii leve decoctum cΠm Oxymelle commen-pat in hepatitide , ubi inflammatio concoqui incipit: nam per urinas materia subtrahitur ait, x tumor imminuitur.

339쪽

Ρrosunt hinc fere omnia , quae numero praecedenti laudata fuerunt; imprimis si larga copia aquae vel seri lactis diluta sint, ut copiosum praebeatur urinas vehiculum. Tara-xacum, & similia vi detergente diuretica huiuscopo pariter inserviunt. Non enim hic re..quiruntur aeria diuretica, sed leniora tantum. 3. Superveniens dolor mitior lienis. Mitior talis lienis dolor non juvat, quatenUSeXcretionem materiae morbose facit, sed tantum est signum, quod hepatis vasa infarcta liberari incipiant, adeoque per alias tune vias excretio materiae solutae & mobilis reddi aeerit exspectanda. Simul etiam apparet, tu Cemitiorem talem lienis dolorem pro bono fgno habendum esse tantum, ubi nulla signa suppurationis adhuc adsunt; quia in valida hepatitide, & in vomica hepatis jam nata, talis dolor in liene nascitur ideo, quod venalienaris impediatur sanguinem suum tradere Venae portarum. Sic Observatur quandoque talis dolor circa lienem, nbi hepar in seirrhum indurescit; uti etiam in ictero pertinaci. Etiam In hoc casu nihil alind requiri tur praeter illa, quae modo dicta sunt.

q. Haemorrbagia navium. ustutum boni in morbis aeutis salubris narium haemorr-

340쪽

322hagia sectat, omnibus notum est. Neque talis haemorrhagia solnm prodest, quatenus eOpiam sanguinis minuit, cum multo plus juvare observetur, quam aliae quaevis per artem nectae sanguinis evacuationes. Saepius obser Vatur in morbis, critica tali haemorrhagia eX- ire sanguinem magis nigri cantem, neque eo

lore illo rutilo praeditum, qui sanguini arte-rioso proprius est, & quidem summo cum levamine. Vidit Sisietentus inpleuritioO juvene post quintam etiam venae sectionem vix mitigari potuisse morbum, per nares autem erumpente sanguine crasso, nigricante, satis copioso, ilico sedari febrim, & levari omnia symptomata. Similem essectum & in hypochondrii tumore duro &dolente notavit Γρ pocrates a) Aocidit autem, his in primo ciri cultu sanguinis e naribus pro viam, pluri' mum confert. Et Galenus pariter inirmat, omnes, in hypoebonisiis fiunt, calidas reacutas inflammationes, hoemorrh. gia narium judicari. Verum addidit, quod per directum fluere debeat sanguis; hepate nempe assecto ex nare dextra; & vicissim liene, vel locis vicinis aegrotantibus ex nare sinistra; quod solis observationibus antiquorum medicorum eonstat. Forte tamen quandoque haec regula