장음표시 사용
21쪽
Per populos dat iura, viamque assectat obmpo Utraque . quid fratres Z quid te jam maxime D
Caesar Praetereo indictum, sacras cui laurea cingunt Serta comas, subditque suas Germania vires RHic vir hic est, nullus quo dextra fortior olim,
Clarior aut virtute ultra Garamantas et Indos Proferet imperii nomen, celebrataque vincet
Facta patrum, dignus cui tellus serviat, et seyulia gens tanto victam fateatur alumno; Viderit Augustum quondam licet, et sua longe Signa per immensum ferri victricia mundum, Puasol exoritur, quaque idem mergitur undis. Theutonicos g) equites alter regit aemulus a
Aemulus et claris th)patrui virtutibus, ingens Ii dites cuius Belgarum fama per urbes. 'Belligeros alter si) populos, quosllumine magno Eridanus, quos et placidis perlabitur undis Mincius argutos pascens in gurgite Cycnos,
Imperio frenat facili, servatque potenti
s Imp. Caes. Iosephus Il. P. F. semper Aug. υ) Maximilianus Arch. Austr. Gad. M. Magistri ord. Theut. sbὶ Carolus Alex. Loth. &B. Dux, Gubern. Belgii Austriaci &c. si in Ferdinandus Carolus Arch. Austr. Guher. Mediolani, totiusque Insubriae Austriacae &c. Maria Beatrix Estensis Areh. Aust. ejus uXor.
22쪽
7ostilia: E ensis tollit quo vindice sese
Gens antiqua, potens, Italas celebrata peroras. Di, quibus imperium terrarum est, vota precantis yam faciles audite, et vestro munere tellus Ut si laeta diu, tantam servate parentem Incolumem feros videat longaeva nepotes Aysimiles gnatis, magnumque in nomen ituros. Servate et diae sobolem genitricis in annos Nestoreos, longumque ipsam succurrere terris Ne prohibete boni: nondum sensere sat omnes Auxilium praesens et amicae munera dextrae ;Multa licet tulerint jam praemia, plura si e
Ea deum cura, et claro sata sanguine regum, Penelope melior, quam casto pectore vincit, omnigenirique bonae tudiis exculta Minervae; Sic vigeant cari, seboles pulcherrima,gnati, Puos ubi muscoso florentes Arnus ab antro Adpicit, ingenti plenus dulcedine mentem
Vix sese capit ipse, nova et Abi gaudia sperat θAdsis o, facilisque iuves, dum carmina Graji
Moeonidae Latias iam nunc vulgare per urbes ingredior. fine te vastum nec vela per aequor
k Maria Ludoviea Hisp. Ins Arch. Αust. Caroli III. IIisp. Regis Fiblia &c.quam D. O. M. cum viro optimaque prole incolumen diu servet Etruriae
23쪽
- XVae )Tendere , nec fries tentare horrentiaque a m Monstrassi ventorum inter caelique fragorem. At tecum placidas Zephyris ludentibus aequor
Sternet aquas, proramque manu Portumnus Ountem
Subtrahet a scopulis et acutis cautibus urgens Ipse citam, qua tuta silent maria alta, nec ulti Saxa vagos turpi nautas formidine terrent. Tu mollem et phoebum facies et mollia corda Pegas dum, lauroque dabis circumdare frontem Aonia inspirans vires ingentibus ausis, Desuetamque acuens stimulis ad grandia mentem. yam mihi Moeonides referaisua munera, et oras
Ferre per Ausonias Grajum jubet orglla; iam me Virgilius thias nympharum septus ovantum
In secreta vocans Pindi loca, flamina monstrat, Condidit aeternam queis olim Aeneida potus. I se mihi dulces numeros, artemque ministrat, Et varias ostentat opes, queis cultus inises,
Auspiciis dux magne tuis dum siurgit in auras, Nil timeat socium pulcro sese addere Achilli Per Latium incedens patriasque oblitus Athenas.
24쪽
Etus est , amlae lector idemque erudite, opinio iam usquo ab Ennii Terentiique dueta temporibus , eaque & Italorum
deinceps, & omnium cultarum gentium firmata consensu, eos litteris praesertim humanioribus prodesse plurimum, qui, quae praeclare aliena lingua fuere scripta, in aliam aeque recte transserunt, id est, res pulcherrimas paucis cognitas & exploratas intelle tui plurimorum atque usui accommodant. Nam quum inmne humanitatis studium duabus rebus maxime constet, exercitatione nimirum & imitatione, fieri nequit, quominus sit perutilis ille labor, quo& necessario stili elegantiam diligenter exercemus, & optimum exemplar, cujus tamquam formam scribendo exprimere conamur, aliis ad imitandum lingua conversum usitatiore proponimus. Sed quoniam plerosque viros summos vel ipsius rei dissicultas, quae certe magna est; vel ipsa minlestia, gravis prosecto, in alienis semper insistendi velligiis , decursu temporis ab hoc scriptionis genere avocavit, factum est, ut homines nec in genio florentes nec satis litteris perpoliti hana sibi arrogarint provinciam, eamque laudem, quae hinc olim a doctis tantum viris ingenioque ahunis dantibus petebatur, male vertendo corruperint omnem atque foedaverint. Quicumque enim poterat quidpiam a se ipso excogitatum proferre, male bat auctor, quam interpres haberi ; qui vero per se ipse nihil valebat, aliena potius corrumpere amabat, quam omnino quiescere. QIamobrem etiam inter sapientes exorta est dissensio magna de toto hoc genere interpretandi. Etenim alii putant, exstingui omnem in scribendo ardorem in iis oportere, qui libere nequeunt excurrere, quo eosdem mentis impetus ingeniique vis trahit quodammodo ac proripiti alii autem affirmant , ser- Vari omnino non posse, si elegans velit esse interpres, sententias easdem Verborumque proprietatem, quibus auctor usus est. Itaque consequi necessario, ut omnia aut enervia sint, aut multum ab exemplari discrepent. Latine vero qui id faciat, eum non hominibus, quibuscum vivit, sed mortuis nihilque iam sentientibus scribere vociferantur. Quid quod etiam inventi sunt, qui vetera vertentes, ne verbum credo pro verbo non redderent, prosa oratione poetas non versibus interpretati sunt, rerum via a a delicet
25쪽
delicet solliciti magis, qnam vocum numerique suavitatis p Quod quidem quam recte fecerint, ipsi videant mihi certe summopere displicet. Cur
enim conari non debemus, si essicere possimus, ut & eodem igne mentinque calore, quibus auctor Lestuabat, correpti videamur; dc eadem versuum elegantia, qua graece scriptae sunt, latine sea nimirum lingua, quae adhue & florentissima est, & in tanta linguarum diversitate habetur una tamquam communis hominum conciliatrix, ac veluti quoddam doctrinae vine lum res interpretatas exhibeamus p Cur unam tantum rerum utilitatem, non etiam verborum venustatem persequamur, kluitique animi, non aurium quoque voluptati serviamus 8 Id quidem cum alii multi litterati homines egregie praestiterunt, tum praeclarissime Ra 3 mundus Cunichius vis doctissimus mihique familiarissimus. Et quoniam tu, amice lector, anno pro xime elapso latinam ab eo Homeri Iliadem habuisti editam, tantaque se. licitate persectam, ut nata in Latio, non inserta, videatur; Ody sseam nune habe latinis itidem vertibns a me expres Iam, eaque, qua potui tanti viri& exemplo & aemulatione incensus, diligentia perpolitam. Utrumque ce te dignum est opus, quod multorum cura & explicetur Sc convertatur. Ac si in iliade singularem quamdam magniloquentiam 8c divinam granditatem es admiratus; magnam atque incredibilem prope rerum varietatem in Odyssea mireris necesse est. Equidem illam, quum lit sere tota in discribendis Graecos inter Troianosque atrocissimis praeliis, si immenso cuidam flumini saxa inter rupesque maximo cum fragore decurrenti mPνravero, nihil alienum ab ejas natura me dixisse arbitrabor. Hanc vero, quae in varia Ulyssis itinerum errorumque per tot annos narratione Versatur tota, fluvio aeque magno, sed tranquillo pacatoque cursu labenti si milem dicere non dabitabo: ut mihi in utrumque poema intuenti sum mus ille Graecorum poetarum princeps Homerus videatur voluisse nobis duo genera epici carminis ad imitandum proponere, alterum sublime ac magnificum, aequabile alterum ac temperatum. Quod ic vidisse prius v detur & probasse Virgilius, qui cum semper ante oculos inter scribendum habuit Homeri carmina, tum suam ita partitus est Aeneidem, ut prio res sex libri ex duodecim, quibus tota eontinetur, Odysseam referrent νposteriores Iliadem. Neque vero timuit vir di .ino ingenio praeditus Rique arte maxima, ne cuiquam in mentem veniret, priores Aeneidis libros prinpterea languidiores au prope senium redolentes iudieare, quod non ob
streperent tubarum armorumque sono . Nocerat enim omnem p tae Vim atque adeo laudem in co sitam esse, ut quamque rem convenienter tractet olo. - , Os
26쪽
etet: id qui fuerit a principio ad finem usque assequutus, illum egregie muneri ossicioque suo satisfecisse. QIamobrem dicant per me licet cum Longino fastidiosiores quidam ac morosiores poetarum judices , quidquid ipsis collibuerit: nullius erit apud me authoritas tanta, ut quod ego videam poema omni semper antiquitati summopere placuisse , mihi quoque ceterisque recte mecum sentientibus non probetur , praesertim etiam quum & Aristoteles &-Horatius Flaccus poeticae facultatis discepta tores acerrimi ex utroque Homeri carmine & inveniendi & disponendi Mornandi exempla promiscue desumant, aliisque imitanda proponant. At Ilias magis quodammodo tragica est, Odyssea pacatior. Sit ita sane; &Achilles furiosior, quam Ulysses. 1llic caelum ac tellus , mare & sidera,
dii atque homines , omnis tandem rerum natura ardere interdum &conflagrare videtur: heic vero sedata omnia, crebrae narrationes, fictionesque rerum personarumque , quae nec suerunt usquam terrarum nec fortasse esse potuerunt. Atqui ita esse convenietiat; iique omnes, quos Iau- .des bellicae magis delectant, quam quae in pace prudenter sapienterque gesta aut audimus aut legimus, Ulyssi Achillem praeponere non dubit bunt. Quibus vero mira quaedam providentia in periculis praevidendis, summa in vitandis fugiendisque dexteritas, ac maxima in rebus omnibus aggrediendis conficiendisque alacritas placet, nae illi Odysseam adamabunt magnoque habebunt in pretio, eamque ut delicium exosculabuntur suum. Sit igitur nobis fixum hoc atque certum, nec ea, quae in Iliade contineatur, neque ea, quae Odyssea complectitur, aliter debuisse tractari, quam lautab Homero descripta atque exornata . Si enim alterius laudes alteri
fuissent eaedem datae, non duo quidem generis diversi , sed ex duobus unum atque idem ferme poema dirersi nominis coaluisset. Et sane Horatius , postquam Lollio familiari suo graecisque litteris erudito affirmasset, Homerum quid sit pulcrum, quid turpe honestumque docuisse plenius ac melius philosophis & Stoicis & Academicis, inquit Fabula, qua Paridis p opter narratur amorem Graecia Barbariae lento collisa duello, Stultorum regum ct populorum contiuet aesus. Antenor censet belli praecidere caussam. Iuid Paris p ut salvus regnet, vivatque beatus, Cui posse negat. Nestor compouere lites
Inter Peliden festinat di inter Atriden:
27쪽
Hune amor, ira quidem communiter urit utrumque.
Iuidquid delirant reges, Flectuntur Aebivii Seditisne dolis scelere atque libidine di ira
Iliacos intra muros peccatur extra M. Haec quidem de Iliade vir ille acerrimus in iudicando; clarissimeque patet cuique haec carmina legenti, eum voluisse nobis significare totam Iliadis fabulam, quum inter sortissimos reges agatur res, maxime ad concitandos inflammandosque animorum motus valere . Quid vero de Odyssea dicat, audiamuS:
Rursus quid virtus o quid sapientia possit,
Utile proposuit nobis exemplar UI sem ui domitor Trojae multorum providus urbes Et mores hominum inspexit, latumque per aequor, Dum Abi dum sociis reditum parat, aspera multa Pertulit, adversis rerum immersabilis undis. Sirenum voces, O Circes pocula nosti ,
suae si cum Delis stultus cupiduyque bibiset,
Sub domina meretrice fuisset turpis cir excors. Vixisset canis immandus, O amica luto sus;& cetera, quae nosti opinor. Videsne igitur rem hela aliter omnem procedere : nullas esse potentissimorum regum inimicitias, populorumque dissensitones, nullos armorum strepitus praeliorumque aestus, nullas heic denique caussaS, quibus aut concitati sedantur, aut incenduntur pacati lege lium animi p in eo totus poeta est, ut absolutissimum cuivis hominum generi variae cujusdam admirandaeque virtutis ac sapientiae specimen exhibeat ; atque idcirco Ulyssem ille suum per omnes sere acerbissimae sort nae calamitates gravissimas salvum tandem atque incolumem deducit in Patriam multis atque magnis obsessam periculis, ut nullam esse ost ei dat rerum adversarum vim tantam, quae ab homine sapiente atque industrio Vinci superarique non possit. Itaque & uias grandiori stilo, quum magis sit, ut graece dicam ,-; & temperatiore, quum sit magis , - , d scribenda erat Odyssea. Vitia enim ut fugiamus, praecipitesque animi mintus, omni verborum copia ac sententiarum gravitate eorumdem desertatas est demonstranda: contra ut virtutem sequamur, quae ipsa per sese UDI et plurimum, sufficit ejus pulcritudinem nativis liuibusdam coloribus d
28쪽
linea tam povere ob Deutos, eumque qui sit usus eadem, felicem eonsequi debuisse finem , multarum rerum ad id facientium apta dilucidaque narratione ostendere. Atque ego quidem, an hoc non multo sit dissicilius recte facere, quam primum illud, vehementer dubito. Illic enim, quum mens furore illo poetico aut potius igne incaluit, plena etiam virium aenervorum quodammodo oratio ipsa feratur necesse est i heic vero, quum pacatior sit ac tranquillior animus, ut sunt remissiores commiserationis quam iracundiae motus, ne langueat oratio atque concidat, maXima Camvendum est providentia. Quod elli Homero seliciter contigisse omnes harum rerum periti aestimatores ultro fatentur; tamen ne mihi ejusdem carmina latinis verbis interpretanti non aeque feliciter contingat, magnopere formido. Cujus enim ingenii tanta vis esse possit, ut in hoc ipso, in quo ille totius antiquitatis consensu incredibili excelluit, se cum illo conserre &quasi certare non dubitet y Atqui ita profecto est: qui aut orationem interpre . tatur aut poema, in quibus non tantum lententiae explicandae suscipiuntur, sed virtus omnis atque Arma exprimenda est, ille id pollicetur , sibique pro ponit, ut, si fieri possit, eadem semper cum dignitate atque elegantiatum verborum tum figurarum, qua sunt ab oratore vel poeta dicta, i terpres esserat. Ac proinde nemo non videt summa illi esse opus, praeter omne artificium ejus rei, qua de agitur, utriusque linguae & facultate lacopia: quo instructus praesidio possit optime pervidere, quam vim quaeque habeat vox; sententiasque singulas, tamquam si auctor illa ipsa, quam tu ad scribendum selegeris, utatur lingua, liberaliter ac generose enunciare. Nihil in ulla parte servile, nihil hiulcum, nihil absonum, nihil per vim intrusum; omnia esse debent libera, omnia plena, omnia suavia, ae suo loco suoque in lumine collocatae color denique, ut ita dicam , atque habitus & verborum & sententiarum tamquam succus quidam atque sanguis per totum operis corpus ille idem transsulas appareat. Hoc illud nimirum est, in quo dicebam huius sermoni; initio nobis esse elaborat dum, si placere velimus; neque aliam esse caussam duco, cur in tanta in terpretum copia paucissimi sint dignique habeantur, quorum res scriptae cum utilitate ac voluptate legantur, nisi quod aut laboris impatientia aut virium inopia id essicere vel neglexerunt, vel non potuerunt. Imo fit saepe, ut quem audiorem sua lingua disertissime loquentem fueris paullo ante admiratus, ejusdem te misereat foedissime balbutientis ignavia intem pretis aut potius socordia, vel quod singulas voculas atque adeo apices putidius eonsectatur, vel contra effrenata quadam Iibidine multa detrahit, multa
29쪽
multa addit, sus deque vertit omnia. Itaque volo in interprete judicium aere, atque eximiam in ea facultate scientiam; volo maximam & ejus lin. guae, qua usus est auctor, & ejus, in qua ipse scribit, peritiam ; volo denique non festinationem in illo, sed obstinati quamdam animi perseverantiam: potissimum vero haec duo generatim caveat, nihil ut addat, nisi quod Iucem aliquam asserre possit; nihil ut praetermittat, nisi quod satis jam dictum sit. Haec opinor qui adjumenta attulerit, & in poetarum lectione fuerit exercitatus, nae ille ad hunc laborem paratus accedet, optimamque liditeris navabit operam, ac tandem illud Euripideum apud Ciceronem sibi erebro repetet: Suasis laborum es praeteritorum memoria
Ain vero p Pergin tu tantum studii, tantum diligentiar, tantum facultatis in interprete requirere 3 Ego vero omnia haec debere illi inesse, & multo etiam plura censeo, ob eamque caussam jam me ipsum ferme imprudentiae ac temeritatis condemno. Age vero, ipsum Odysseae initium contemplate, facilene tibi esse negotium videtur, primos illos graecos versus latinis aeque elegantibus exprimere λ At si stilum ad scribendum advertas , prosecto longe maiorem, quam suspicaris, dissicultatem experiere. Herculi clavam facilius extorqueas, quam Homero versum, ajunt solitum fuisse dicere suis Virgilium obtrectatoribus t quod quam verum sit, tute ipse per te videas, volo. En primos Odysseae versus:
Virum mihi die musa versutum, qui admodum muItum Iactatus es, posquam Trojae sacram urbem evertit. Heic graeca verba latinis singula respondenti quid dubitas manum admove atque experire. Ego vero, inquit, me & facile expediam & sine vistior ita enim dicam cum Horatio. Dic mihi musa virum, captae post tempora Trojae Qui mores hominum multorum vidit urbes. Praeclare vero dixeris ita, si ad id , quod eo loci Horatius facere instituerat, animum advertas; si autem Homeri verba acutius introspicias, fortasse non recte. Dii bonit tantamne etiam feremus arrogantiam p arrogantiamne dicam an impudentiam singularem p Tu ut Horatium illum Flaccum, quem et quantum poetam, sancte Iuppiter ac Minervat non probes; tu ut illius versus
30쪽
versus reprehendas , tu ut respuasy At ego nihil istorum; et qui hosce odisus ex libro XII. de Sirenatum eantu a m Tullio ita conversos:
. . . Nemo haec νransvectus caerula navi es,
Quin prius ad iterit vocum dulcedine captus; Post variis auido satiatus pectore musis Doctior ad patrias lusus per Venerit oras .
Nos grave certamen belli clademque tenemus, Graecia quam Trojae divino numine vexit, Omniaque e latis rerum vestigia terris M. ex ejus libro V. De Finibus vel furari vel rapere non dubitavi, ut me alienis, tamquam illa vetus cornicula , coloribus ornarem . multo minus duos versiculos a tanto poeta mutuos accipere dubitassem. Dicam clarius tillos ego versus & vehementer probo, & omni laude ac commendatione dignos existimo i tamen iusta caussa est, cur illor mihi usum interdixerim. Quid enim, rogo, tum agebat Horatius p objurgabat nempe ineptum quemdam scriptorem Cyclicum, qui quum turgidias esset poema ita auspicatust
Fortunam Priami cantabo ct nctile bellum ρος. ingens nescio quid ac magnificum , quum meras ageret nugas, sibi dixisse videbaturi illi proinde sic Horatius subjungit, Quid dignum tanto feret his promissor hiatu λParturient montes, nascetur ridiculus mus. deinde ait continuor .auanto rectius his, qui nil molitur inepter Dic mihi musa virum, captae post tempora Trojae sui mores hominum multorum vidit O urbes. Non fumum ex fulgore, sed ex fumo dare lucem Cogitat, ut speciosa dehinc miracula promat Antiphatem Solumque o cum Cael e Cars im. Videsne hunc optimum ac sapientissimum & effectorem artis poetIeae &magistrum hoc loco non Homeri Odysseain ea, qua par erat, diligentia interpretari, sed ampullas & sesquipedalia verba fundentem illum CyelLeum coarguere exemplo ab initio Odysseae desumpto p Huc illa speetant:
Mu fumum ex fulgore Oe. lmo mihi dedita opera ipsum ilIud princish pium s