De obligationibus et actionibus tractatus vtilissimus, coeptus à Iohanne Borcholten, ..

31쪽

ix CApvT PRIMVM 1 s. naturalis. d statio. ct liberat. Est enitnη duplex vinculum, ciuile & naturale. l. si eiussor. de condidi. indebiti. Naturale &aequitatis vinculum pacta habent, sicuti

eodem vinculo omnes contractus conti,

nentur. Quod enim ciuile est, naturale quoq; est, sed non contrλ. Et propterea, ' quamuis Iure ciuili. constitutum Caius dicat , soluere pro ignorante & inuito cuiq; licere. Isoluere pro ignorante. desolui. or liberat. tamen idem Caius alibi affirmat, naturalem & ciuilem rationem su dere, ut pro inuito & ignorante soluere, eumq; liberare liceat is uendo. de negoti s' gestis. At ciWile vinculum, siue Iuris vinculum,pacta non habent, & ideo non oblia gant, nec necessitate soluendi adstringunt. Imri gentiu ς. igitur nuda pactio.l.d uisionis. depactis. selent. de Ucriptis verbis.f., lege.l cum proponas L .de pactis. siue apud. C. derransact. ιι. C. de pactis conuent. Idque saepe constitutu esse Imperatores rescripserui. ἔφ' Ly.C. de contrah.'pulat. Nec obstat lex ' naturales. h. t. n in qua Paulus docet, ex naturalibus obligation. actionem competere. Sic enim verba lEgis se habent solo aest

nomine compe- Naturales obligationes non eo

viantur, si actio aliqua earum

32쪽

vunn OBLIGAT. NAsca NT. Igeompetit, verumetiam eo, si soluta pecunia repeti non possit. Naturalis igitur obligatio Iuris vinculum est , & necessiatate soluendi adstringit. Sed respondei dum est hoc modo. PauluS in d.l.naturales. h.t.de Iulianus in i Fideiussor.s.sideiussori desdeiussoribus, ubi d. l. naturales. de verbo ad verbum refert, loquuntur iti initio de naturali obligatione, quae Iure ciuili sustianetur, quam Interpretes vulgo Natur lam Civilem, Iustinianus ciuilem simpliciter nominat. Haec obligatio ciuilis, naturalis quoq; est. Quod enim ciuile estinaturale etiam est, visu. ea dictum, Mpropterea ciuilis obligatio absolute qua- idoque naturalis dicitur. d.l. naturales. h. t.

ct d.l deiussor.s fideiussor.deside st. In fine loquuntur ICti de naturali obligatione, quae solo vinculo naturali, siue aequitatis vinculo sustinetur, & necessitate solue di non astringit, alios tamen effectus habet. Nam si ex hac naturali obligatione Ii- pecunia solu*tur, repeti non potest, d. l. . naturales. ct d. l. eiussoris. fdeiusseri quod etiam a Sae uero & Antonino Impςratoribus rescriptum est , i=cl. 3. C. de usuris. Rursus non obstat, quod ex pacto nascia IL 'tur actiα Megitima.de pactu.Ibi enim Pau-

33쪽

lus Mius loquitur de legitimis pactis,quet

ciuilem obligationem producunt. At diaces, quomodo fieri potest, ut ex pacto ciuilis obligatio nascatur Respondeo: pactum quatenus pactum est, hoc efiic Te non potest: At pactum quatenus legi tinium est, ciuilem obligationem potest producere. Lex hanc vim & potestatem pacto indere potest, quam per se pactuin mon habet. Et clim Imperator Iustini . mus ciuiles obligationes dicit esse, quae legibus sunt constitutae, iso Institutu. titulo de obligat.intelligit obligationes ex pactis legitimis descendentes, ut alibi latius ex- 3 posui. Deniq; non obstat , quod pupillus locupletior factus naturaliter obligatur, quodque ex illa naturali obligatione non solum tutori v um cuiuis actio datui'.

Ly-s pupilli .de negorgestis. l. y s.I.de auctorit. ct consensiu tutor. ct curatorum. Nam in pu- pillum non est actio ex naturali obligatione, sed ex rescripto D .Pij d.l. 3.de negor. gestis.d.Li. g.1.de auctoritate tutor. ut torsi. Postrema verba, quae in definitione o qigationis ponuntur, SECvNDVM NOSTRARCIvITATIs IvRA, in institutis cum aliis

quibusdam explicaui, quae ibi videat

tuta

34쪽

VNDE OBLIGAT. NAscANT. Is Videamus iam unde obligationes nascantur. Obligationes ex contractu Iq. nascuntur, aut ex maleficio, aut proprio quodam Iure ex varus causarum figuris. Ita Caius ΙCtus docet in .h.t.n. quae lex prolixa est ex libro secundo aureorum,s, cuti lex quinta , itidem prolixa ex libro tertio aureorum. Libri aureornin Caij insunt libri rerum quotidianarum , ut Imperator Iustinianus illos libros appellat in prooemio Institutionum. Quae enim quotidiana sunt ,& idcirco ab omnibus sciri. inteisgi & cognosci debent, aurea cvocamus. Sic aurea dicta Lucretij. Et

Cicero in a cademicarum quaest. Nolam

gnus, inquit, verum aureolus, & ad verbum ediscendus libellus. Hinc l. . b. t. mi ita inscripta est,Caius libro 3 rerum quotidianam , siue aureorum.Et eodem modo inscripta est l. sin de varus di extraordin. cognitionibus Haec verba, Obl Ationes nascum 'tur proprio quodam Iure ex variis causarum figuris, ita Graecla librata. βααλι-

ρων 'μια ta Intelligit vero Caius di-16.ctis verbis obligationes, quae sunt

35쪽

is Capuae PRI VM iquasi ex contractu, & quasi ex maleficio, 'quemadmodum ipsa li. series ostendit. In prima enim l. huius tituli nost. itemq;

in l.2. agitur de obligationibus, quae sunt ex contractu. In quarta lege de obligationibus, quae sunt ex maleficio. In quin ta de obligationibus, quae sunt quasi ex contractu & quasi ex maleficio. Obligationes igitur aut ex contractu sunt, aut quasi ex contractu, aut ex maleficio, aut quasi ex maleficio s. sequens.Institui.de OMtigationibus. Obligationes primum sunt exin, contractu. Contractus est ultro citroque obligatio. LLabeo.de verbor ini sic Haec do finitio, missis us, quae ab Antonio Guia

tinet ad contractus, ex quibus nascit ur obligatio ex utroq; latere: Alij sunt contractus ex quibus nascitur obligatio ex altero latere tantum: Illos Graeci .

modum & definitio Theophili;

36쪽

DetraυDLo , hoc est. Contractus est dum rum aut plurium in idem conuentio &consensus ad constituendam obligationem ς x ut alter alteri fiat obnoxius: Theopham in Institu.de obligat. Obligationes quae ex contractu sunt, 18

aut re contrahuntur, aut verbis aut coid sensu l.1.g. i.h.t.n. Hic Caius ICtus literarum obligationem omittit, cuius tamen Imperator Iustinianus meminit in s. in ι.ει stitui.de obligat.Sed in II. nusquam obligationis literarum ICti mentionem fa- ciunt, sed tantum obligationis , quaere, verbis, & consei,su fit l.i.s. .de pactis. L

r.n te ut.destationibuι. propterea, quod olim exceptio non numeratae pecuniae erat perpetua, & ideo nulla erat litera rum obligatio. Imperatores postea exceptionem non numeratae pecuniae fece runt temporariam,atq; ita literarum ob ligationem introduxerunt, is alibi a Iacobo acto docte admodum traditum M. Ne 19.

obstat l. non figurae. h. t. n. in qua Paulus docet, non figura literarum, sed oratione quam exprimunt literae, nos obligari quatenusplacuit,non minus valere,quod

37쪽

is A pvet Ρ RIMVM scriptura, quam quod vocibus lingua figuratis significaretur. Uteris igitur olim etiam obligatio fuit contracta. Nam respondendum est hoc modo:Lex illa Pauli non pertinet ad literarum obligationem, sed ad obligationem, quae olim nominibus contrahi dicebatur; quae nominum obligatio postea in usu esse desijt,

Iustiniano auctore DG tDulo de literarum obligation. DO Institur. Huius obligati nis nominum nihilominus multa vestigia extant in II. & eo etiam referenda est d. φ- l.non figura.hoc tit. nost. Re contrahiatur obligatio; mutuo , commodato, d posito, pignore, ut Caius in d. I.1. s.recon trahitur, vis ad s. verbis obligatio contrahitur loc tu.ns. & Imperator Iustinian. Diatis. quom modis re contrahitur obligat. in Imar. β .docent. Mutui aute datio consistit in

his rebus, quae pondere,numero, mensu- raue constant, veluti vino,oleo, frumento,pecunia numerata.dLI. g. tui autem datio.hoc tit. ns. s. r. Institui. quibus modis. V re contrah. obligatio. l. a. s. r. de rebus creditis.

Mensura constant vinum, oleum, se mentum; Numero nummi siue pecunia numerata. Earum rerum, quae pondere

38쪽

UNDE DELIGAT. NAseANT. Is videtur , quod essent satis nota. Iu-

stinianus DG Institui. uuibus modis re cov-rrahitur obligatio, numerat aeS , argentum,

aurum. Constare idem est quod valere. Et vinum, oleum, frumentum, pecunia numerata, aes, argentum, aurum constantili. e. valent pondere,numero,&mensura. l. I. s. no solum. adl. Falciae In

his rebus non corpora cogitamus , quae habent, sed quantitatem. LAis cui nummos. destation. In solis igitur rebus comstantibus pondere, numero & mensura, mutuum consistit. Depositum, comm datum, pignus consistunt etiam in aliis rebus, in corporibus, non in quantitat bus. At dices , mutuum in rebus quas numeramus consistere,non in rebus quas ponderamus aut mensuramus: propter ea,quod ICtus in l. i. de condict. tritica. docet,actione si certum petatur, pecuniam numeratam peti, Codictione triticaria, quae constant pondere & mensura Si igiatur,si certum petatur,pecunia numerata tantum petitur, non quod constat pondere & mensura. Ergo dicendum vide- tur, mutuum in pecunia numerata dumtaxat consistere. Sed respondendum est hoc modo : ICtus in d. l. i. de condictis.

39쪽

tum petatur, siue condictionem certi, &condictionem triticariam.Actione si cer tum petatur. siue condictione certi, pocunia numerata detitur: At condictione

sed ca: quae constant pondere, & mens ra. Et iii eo hae duae actiones differunt. Itaq; quod dicitur, actione si certum petatur, siue condictione certi , peti pec

niam numeratam, hoc d taxat dicituere ectu condictionis triticariae, qua pe cunia numerata non petitum. Alias auteni& cum condictio certi non confertur cum condictione triticaria, certi condi Aione petuntur etiam quae constant podere & mensura. Certi enim condictio competit ex omni causa, ex onunt obli gatione ex qua certum petitur. l certicon dittio. de reb.credit Ideo vero in sola quantitate mutuum consistit, quia in mutu γid agitur, 'ut eiusdem generis & eiusdem bonitatis res soluatur,qua data est. l. de rebim credit. Hoc tantiim contingit in re bus constantibus' pondere , numero mensura. Hae mutuam functionem recipiunt, Una res alterius vice fungitur.l. ,.

is reb.cred. Vt hi decem Ioachimici ta

40쪽

VNDE OBLIGAT. NAsCANT. 21 tum valent, quantum alij decem Ioachimici. Hi deςem aurei Rhelansos tantum valent, qugiatum alij decem Rhenenses. Hae decem amphorae viniRhenensis optimi tantum valent, quantum aliae decem amphorae optimi vini Rhenensis. Decem

modij triticiAstricani optimi tantum v lent, quantum alij decem modij tritici Affricani optimi. At hic equus, hic bos

non tantum γλlent, quδntum alius equus aut bos r hic seruus non tantum valet , qu*ntum alius seruus. Corpora imutuam functionem non recipiunt,& si equus pro eqRo,bos pro boue,seruus pro seruo redderςtur , aliud pro alio inuito creditori, solueretur, quod Iura non patititur.άl.a. de reb. credit. Res igitur quae constant pondere,numero & mensura mutuo dantur, non corpora, quia non eadem boni tale solutio fit in corporibus , sicuti inquantitatibus. Deinde mutuum a reliquis contractibus, qui re fiunt in eo differt, quod res constantes pondere , numero, & mensura in hoc damus , ut fiant accipientisvi.I. . mutui datio.h.t. n.Et hoc verbu DARE per se significat. Dare enim

est dominium transferre. l. ubi autem non apparet.s. .de ver lig. o mιησα λ π ιν