Auicennae Quarti libri canonis fen prima de febribus

91쪽

Paucitate, & grossitudine,& tenuitater6c propter diuersitate in eis in genere , quoniam permutantur quaedam materiae , & fiunt de genere materiei ait rius , quae diuersificatur ab eis in specie, non in multitudine, & paucitato ,&tenuitate , & grossitie tantum. Ecquandoq;sit ex malitia regiminis aegri: aut propter debilitate eius,aut propter multitudinem sensus eius.Et paroxysimi quide qui eradicantur,incipiunt f

cudum plurimu cu horripilatione, aut frigore, aut rigore , & resoluuntur pensudore .Et non incipiunt cu frigore aut horri pilatione secundum plurimu, nisi aut propter frigus humoris , aut acuitatem eius: quare humor mordicat i l certOS i aut propter profundatione calbiditatis ad interiora euntis versus m teriam:aut propter debilitate virtutis et

aut propter frigus aeris,sicut contingit tempore hyemis. Et illud, quod fit ex mordicatione cal iditatis,est dignius ut proportionetur ad horripilatione, qua ad frigus. Et plurimum, quod accidit de eo est, ut sit sicut punctio acuum ita

omni membro . Verum resolutio materiei cum sudore est , quoniam calidiq

92쪽

LIBER IIII.

tas putrefaciens resoluit humiditate in Temanet cinereitas: cu ergo sit illa humiditas non obsessa in venis , facilis fit expulsio eius per sudore inporis.ParΟ-xysmi aute febris inseparabilis,quae tepescit , & non eradicatur per sudorem , non incipiunt cum fri-soxe , nisi propter debilitatem viri tis: aut propter profundatione caloris innati,quare infrigidantur extremitates : & illud est signu malu . Et in- ,husda febribus coponuntur frigus , &horripilatio, quoitia materia, quae putrefit est composita ex frigido, &im

dicativo. Et quandoq; componuntur

qu da febres putredinis tali copositi ne, qua fiant in forma inseparabiles: Aillud est verbi gratia,quado incipit lim, mor putrefieri in loco,& cum supcruenerit ei putredo, putr fit totus,es com sumitur ab ea deinde incipit humor de genere eius, aut non de genere eius rutrefieri: tunc obviat paroxysmus se- cudus tepori eradicationis moxysmi primi,deinde continuatur res ita , Et uad , coponuntur febres putredinis

inodis alijs compositionis,quos distingua in capitulis suis.Et paroxysmi qui .

93쪽

doq; abbreuiantur: & pro Iongatio e rum e st: aut propter grossitudine rivi materiae, aut viscositatem eius , aut multitudinem eius:aut ipsius quietem: aut propter debilitatem virtutis , aut propter debilitatem sensus et aut propter spissitudinem pororum : quare non resoluitur humor e di eorum abbreviatio est propter contraria eorum. Et paroxysmi iterum sesstinant, & tardantur : & tarditas eorum est, aut propterea, quia eorum materia est pauca , aut tardi motus ad mineram putred,

nis propter grossitiem quam , di hoc quidem est sicut materia quartanae. Et velocitas eorum est, quoniam ipsa est multa, sicut phlegma , nisi sit vitreum, quoniam paroxysmi eius quandoque tardantur: aut subtilis .sicut cholera . Et deteriores quidem febres sunt inseparabiles, in quibus putredo est intrM. venas. Deinde illae, quae eradicantur sin quibus est putredo in toto corpore a aut in partibns cordis. Et parum quidem accidit senibus febris valde acce-sa propter frigus complexionis eorumsci paucitatem carnis ipsorum. Pulsus

vero

94쪽

vero dispositiones diuersificantur ita

febribus putridis , secundum diuerositatem earum in generibus suis, & secundum diuersitatem speciei unius e rum in vehementia, & debilitate : & in fortitudine accidentium, & debilitate eorum . Et quandoq; accidit ei dur,ties,aut propter apostema calidum vehementis extensionis: aut propter apΟ-stema calidum in membro neruoso aut propter apostema durum: aut pro, Pter vehementia m siccitatis : aut cum

dominatur frigus in principijs . Et quandoq; fit lenis propter materiam

lenem phlegmaticam, & sanguineam,& propterea , quod apostema est in membro leni, sicut illud , quod est in hepate , & peripneumonia , & letha gia : aut propter humorositatem cum expectatur quando vult ut sudet. Et

pulsus quidem in principio paroxyLmorum fit debilis , coarctatus, propter aduentum virtutis super materiam , &Occupationem eius in mundando , &euentando. e AP.

95쪽

Serm ο uniuersalis designis febrium

putredinIS.

SIgnificant febres putredinis aduenistus causarum antecedentium eas r& proprie quando non est in eis causa primitiva. Et pulsus,& anhelitus constrictio est velox , quoniam necessitas est ad mundificandum vehemens va, de . Et est caliditas mordicativa, non suavis, sicut est caliditas ephi merae Q. hris. Et plurimum quidem febrium putredinis antecedit almelilei. Et ab meliletu quidem est dispositio, cui admiscetur caliditas non perueniens ad hoc ut si febris e & associatur ei lassitudo, & fractio membrorum, & pigritia , & alices , & saltus , & commotio somni , & vigiliae, & constrἰctio anti litus, & tensio venarum, & hypochon-driorum , & dolor capitis, & pulsatio capitis. Cum ergo prolongatur facit cadere in febres putredinis r aut facit accidere debilitatem, & citrinitatem

coloris. Et quandoque associantur al- meliletu antecedenti febres,multitudo superfluitatis, & mucus, & nausea , Nurina plurima, & egestio plurima P D trida,

96쪽

arida, & grauitas capitis, di excitatio. Ezaccidit frequetia in pulsu no acausa intrinseca mmo ex labor aut ira, aut alijs. Cfi ergo acciderit in eo coarcta tio, tunc ia venit paroxysmus:& coarctatio quidem est submersio pulsus, &paruitas diuersa, in qua accidunt pulsationes magnς, fortes,& non est velocitas eius fortis.Sed diuersitas in principioin in augmento est ex proprietatibus significantibus febrem putridam: quamuis non appareat in tertiana plurima apparitione propter leuitatem . materiei. Et designis quidem quod febris sit putrida . est evacuatio peri di prim g sudoris , & humectationiS. Ephimera enim est e contrario illius, licet in initio sit in tertiana propter i uitate praedictamul,Vt similis ephi merae,quq tame ephimera no permutatur ad putredine.Et quanso fuerit augm tu eius non permixtum 6 proportion tumo simile. Et prolixitas augmeti iterum significat,quod ipsa est putrida .Et additio pulsus in magnitudine secundu processione significat augmentum. lΑmplius ipsa aut est interpoliata inci-Pies cu rigore, aut horripilatione,& dir

97쪽

mittens secundum- plurimum cum su dore,& humorositate,& procedens p riodice cum paroxysmis suis. Aut est inseparabilis cum tepore, aut sine te pore, non similis ephimerar in urina,&Pulsu, & complemento mundificati nis, & quiete accidentium. Et cum

Plurimis quidem putridarum sunt accidentia plurima ex siti& dolore capitis , & nigredine linguae, & proprie apud statum: & multiplicatur inquietudo ex angustia , & agitatione vehementi , quam facit pugna materiei,-- virtutis: quandoq; enim eleuatur materia , & quandoq; consurgit virtus. Et pulsus propter illud quandoq; tendit ad magnitudinem , & sortitudinem : & quandoq; ad paruitatem, &debilitatem, & coarctationem. Dur,ties autem fit quandoq;& non oportet semper ut sit, nisi sit cum febre apostema durum , in quocumque membrosit : aut apostema in membro duro , quamuis non sit durum: aut iam acciderit potus aquae frigidae : aut aliquod aliud de illis, quae indurant pulsum, de illis, quae dicuntur in libro p ulsuum , .

Diuersiti s autem in principio, & alta

D a mento

98쪽

mento est ex proprietatibus febris putridae t & est de significationibus eius λrtibus , quamuis non appareat in is tertiana plurimum propter deuitatem materiei. Et dum non sit pulsus Q tis , & non sit velox velocitate praedicta, tunc febris adhoc est ephimera: Scnon permutatur ad putredinem. Et est urina in principio indigesta,aut parum digesta r & fortasse est acuta. Et scias , quod a febribus acutis raro fit euasio,nisi cum contraditone membri. Et quando alleviatur febris post quietem apostematis in pleuresi , & si1nil, bus , tunc scias , quod de materia r mansit aliquid , & quod materia latria declinauit ad locum ubi apparet dolor.

III. .

De signis febris contininae. IN continua est diuersitas pulsus,

quae est secundum febrem apparens valde r & est in plurimo eius non habens Ordinem , neq; pondus. Et perseuerat sebris , di non eradicatur post viginti quatuor horas. Et non asbciarur ei quod diximus de dispositionibus interpoliatae ,scilicet de antecessione rigoris , . & alijs. Et de illis,

quae

99쪽

mne significant eam est eius assiduitas,& vehemetia diuersitatis dispositionis:

eius apud augmentum: minuitur enim quandoque, & augetur vice alia..C-P. IV.

De rebus in quibus disserunt febres putredinis, oe in quibus commnmcant.

Ιἰ Ebris quar est propter putredinem

, cholerae motus est tertianus ,

siue sit motus principij parox mi,aut principi; vehementiae:nisi species eius, Quae dicitur ad usta, cuius motus est O cultus valde r & est sicut inseparabilis conclusa. Et tertiana quidem pura est acuta propter subtilitatem materiei r ει eius caliditas est magna, mordicatuua propter fortitudinem cholerae : sed est salutifera: propterea, quod cholerae est letiis supernaturam & quoniam, ipsa facit quietem . Tertianae vero non pura est longioris spatii, quam pura. Et pura quide raro pertransit septe periodos, nisi ab errore. Continua quai doque consumitur in hebdomada Et illa, quae est ex piaredine sanguinis est continua , inseparabilis,& eius calor est plurimus, comunis, cum lenitate nota cum mordicatione cholerae ' . I, x quant

100쪽

quandoque peruenit ad statum iri

quatuor diebus. Phlegmatica autem Periodicans omni die , est lenis caliditatis per comparationem ad choler cam: & est longa propter viscositatem materiei, & stigus eius, & multitud nem eius r-est magni timoris, quo niam habet paruum spatium eradic tionis , & teporis , & quoniam ipsa as ciatur corruptioni,& deb ilitati rin ore stomachi , a qua non excusatur: Millud est de illis , quae attrahunt accidentia mala ex syncopi, & pulsu cordis , & casu appetitus . Et quae de ea est inseparabilis est res magis similis

hecticae , si non esset lenitas pulsus et ' quamuis quandoq; fiat duruS etiam, . Et quantum est minus pura, est minoris , & breuioris paroxismi, nisi declianet cum paruitate suς puritatis ad melancholiam . Quartana autem est non acuta propter stigus materiei , langa propter illud r & sortasse extenditur quae de ea pura est anno Vno: & non . pura est breuioris spatij: verum in ea non est timor, quoniam quietem facit

in spatio longo: & quoniam ipsa non in talis acuitatis , quod ipsam sequatis