Ioannis Tardini ... Disquisitio physiologica de pilis

301쪽

DE C A L VICI E. subiectarum partium, & earum potissimum, quae cum pilosa parte rectitudinem & communitatem habent. Haec, inquam, cum ita se habeant: Dicendum est in uniuersum,cal- uicium contingere ex deffectu alicuius causae, ex iis quas enumerauimnS, siue ea praecipua sit, sue coadiuuans, tantum, & minus praecipua. Itaque primo contingit caluicies ex cutis vitio; tum in primis, tum in secundis qualitatibus, ut sese demonstrauimus capite .Secundo accidit caluicium ob conuenientis alimenti deffectum , est enim illud ut supra ex Aristotele docuimus) simile defrondationi arborum, quam quidem accidere ex deffectu humidi pinguis, sustinentis, de alentis folia, id fidem facit, quia plantae resinosae, quae plurimo humore pingui abundat,

nunquam defrondescunt. Similiter sues, docente Aristoeele, in problem. hybernum pilum non amittunt, quia multam pinguedinem cuti suppositam ha-hent. Idem variis in locis docet Galenus, nam Aphorismo i I. sect. . docet defluuium illud capillorum isthicis superuenies Lethale esse quia denotat maximum alimentorum deffectum: Et in deiunitionibus medi. & hac& superiorem causam , calui ciet agnoscit, Culus,

302쪽

α CALVICIE. Calvescunt, inquit, homines Euabus de caussis obsicitatem ex superantem es conuenientis at memidessectam. 2 ob vitiosi quoque succi permistione frequenter contingit caluicium aliorumque pilorum defluuium; ut in Alopecia, Oph a i, Lue venerea, Elephatiasii,Tinea,& alijs consimilibus t ac propterea docet Hippocrates ulcera illa esse pessima, quae circum glabra sunt,quod, ut Galenus interpretatur, signum sit prauos dc vitiosos humores, in affecta partem confluxisse, qui pilorum alimentum depascantur. Hoc ipsum eleganti similitudine demonstrat Galenus I. de composit. medica. secum. loc. cX plantis deprompta, quam supra posuimus in Analogia plantarum,& pilorum narrat illoque eodem in loco, iuuene

qucdam bona habitus, &exercit ijs assuetum ob prauam victus rationem, S fungorum V sum; In defluuium capillorum incidisse , qui1olo usu ciborti Euchimorum sanitati pristi nar fuit restitutus. Accidit item caluicium ex deprauatione virtutis informatricis uti ostenditur ex Aphrod. in prob.ubi asserit calvescere permaltos vitio sui generis: Et sane videmus nonnullos caluos euadere cin quibus tamen cutis

bene

303쪽

DE CALVICIE. 2S bene se habet, neque apparet aut boni alimenti deffectus, aut vitiosii succi prouentus ac propterea, huiusce caluici causa non videtur alia assignanda, quam quod virtus informatrix,cuius munus est pilos certis in partibus producere, languidior facta: functionem suam non potest exerere. Accedit quod

ut supra ex Galeno docuimus pili capitis sunt

maxime ex instituto naturae, suntque facultatis informatricis opus, Ergo eorum dessectus ex vitio informatricis suscitabitur.3 Itaque duo, tum in Hippocrate, tum in Aristotcle notanda videntur, alterum, quod

ante venereorum usum calvescere neminem

decernant; Alterum quod mulieres calui-ciei immunes faciant. Ac quod ad primum attinet, Hippocrates lib. de natura pue. quia

vidit Eunuchos nurrquam caluesseCre, CX alijs quosdam tantum, Opinatur causam cal- Uiciei esse certum temperamentum , simulcia emuxu seminis: AristoteleS vero f. de Generatio animal. cap.3. sic scribit ωuaobre nemo ante qua coire incipiat calvescit ; sied a venereo coitu

potius id euenit, quod ipsum alijs in locis fre-qUCntcr repctit. Caeterum rem aliter se habere, post eque virum CXtra ve DCrCorum V sum calvescere,&CXperimenta, dc rationes

304쪽

Dr CALVICIE. Conuincundi. Occurrunt enim permulti, spectatae probitatis viri; qui voluptates illas cane peius, & angue detestantur: qui tamen Cal-Dicio tentantur.ac prae caeteris Diuus Paulus, Cuius apud omnes indubitata est castimonia, fuit recalvaster, ut patet ex Luciano in Philop.ubi Tri ephon, Critiam cathecumen Uminstituens, sic loquitur auando me Gahiatu ii conuenit recaluaser, naso aquilo, qui tertium et que ad caelum, per aerem ingressus es; quaeque optima,sepulcherrima fiunt, inde didicit; per aquas non reno uti,dcc. quibus verbis describi Diuum Paulum, nemo ambigit, quem Galilaeum vocat, quia in primis illis nascentis Ecclesiae temporibus, sic perderisum Christiani appellabantur. Contra autem permulti sunt taedis illis voluptatibus inhiantes, qui tamen calui nusquam evadunt. Sed cum caluicies ut supra docuimus, ex varijs cutis affectibus , ex ali menti deffectν, vitiosique succi permistione, possit suscitari: quis non videt, extra Vene reorum usum, huiusmodi dispositiones posse Induci. Et sane ratio qua Aristoteles suum placitum astruere nititur, recte quidem demonstrat, eos qui venereis nimis addicti sunt, calvescere aliquando non tamen ita ut fieri debeat reciprocatio : eos omnes qui calues

cunt,

305쪽

DE CALVICIE. 2yrcunt, venereis esse addictos: rationem Ari

stotelis subjicio.

Cum enim cerebrum inquit frigidissimum omnium corporis partium sit, tum rei venereae Um restigerat, caloris namquelynceri, naturalisique secretios: Itaque cerebrum sentit merito prius, qreae enim imbecilia , vitioseque sunt : cause parua, exiguoque momento immutantur : quapropter siquis cogitet, ut se ipsum cerebrum, parum calidum est, magisque talem esse obductam cutem necesse est: atque etiam magis naturam pilorum videlicet quato plus Una caloris orisne distet, rectὸ id ita euenire existimabit, ut quisemenferant, ea ipsi aetate caLuescant, qua siemen emittant, vides ut tota haec ratio in eo sit, quod cum cercbrum, insito temperamento, frigidum sit, per usum Vene- reorum , in quibus fit caloris naturalis, & synceri excretio, magis refrigeretur & ex refrigeratione sequatur caluicies sane id admitti mus , sed cum alijs quoque eX causis cerebrupossit refrigerari; non videtur facienda reciprocatio, ut qui calui sunt venereis sint addicti. Quod vero ad mulieres attinet,scribit eodem in loco Aristoteles eas non calvescere,

quoniam earum natura I pucrorum naturae

similis est: utraque enim sterilis seminalis ex

306쪽

118 DE CALVI CIE. crementi: Idem quoque docet Gal. ad Aphoris. 28. secL 6. Eunuchi neque podagra laborant neque calui sunt, Eunuchi en, inquit Ga in m. smiles faminiis e sciuntur, scut ergo in his caluicies non accidit; sic neque in Eunuchis propter temperam enti frigiditatem. Sed huic quoque sententiae,& experimenta & rationes contradicunt; novi enim ipse quam plurimas mulieres caluicie affectas, tum iuuenculas, tum quae in aetate longius processerant f. quod ipsum etiam a permultis alijs fuit obserta, tum . Argen comm.a. in artem med. Gal. sum es inquit mulieres caluitium non pati : sepe enim vetulas videmus , pilis nuritum habere caput, Gr hoc vitium alieno crine tegere, diuod ssor

te mulieribuου id accideret, non tamen ea ratIone puto continrere, quod semen uia non emittant , ut Arsoteles putauit. Mercurialis lib. I. cap. s. de morbis Cutaneis Est siententia inquit Hippocratis se Galeni in

hor. I S. se insol. 3. de Generat. anim.cap. s. mulieres ipso non caluscere. Imo refert Synesius

Philosophin in lib. de caluitio nunquam visa fuisse mulieres quae caluserent quanquam L, Aert. mag. lib. I9. de Animal. cap. Q sicribit se vidisse duas mulieres caluas. Sed &. ratio id ipsum manifeste suadet, cum enim caluicies,ijs ex causis

307쪽

DE CALVI CIE. 2S' sis contingat, quas supra eXposuimus; quis non videt, eas quoque in mulieribus locum habere posse.Ratio autem Aristotelis in duobus manca est: tum quod praesupponat, CX-tra seminis emuxum, alui cium nusquam co- tingere: tum quod mulieribus seminis emu-xum adimat: cum tamen plerique omnes medici; nec non & permulti nobilioris notae Philosophi faecundum semen,in fae mina, non minus quam in viro agnoscant.

Itaque scut Galenus in supra dictum Α-phorismum Eunuchi neque Podagra laborant neque calui fiunt, scribit, Hippocratis quidem temporibus Eunuchos podagra non laborasisse: is autem,id verum non esie, propter immodicum otium,& victum intemperantem: in quam sententiam sie etiam scribit Senec. lib. 3. Epist. 9s. Mulieres, cum virorum licentiam aquarint, corporum quoque virilitam vitia aequami; neque enim minus peruigilant, non minus potant; ct oleo, ac mero, virosprouocante atque inuitis ingesta visceribus , per os reddunt, vinumque omne momitu rinciunt e atque iumem rodunt solatium Omari aestuantis: libidine vero ne maribu quidem cedunt: Euid ergo mirandum est, maximum medicorum, ac naturae peritissimum, in mendacio

308쪽

n im exuerunt damnatae sent morbis virilibus. Simi li forte ratione, dicere possemus, eiusdem Hippocratis, nec non de Arishotelis, 3c Galeni temporibus, mulieres caluicio non laborauisse: Posterioribus aurum saeculis illas hac immunitatem perdidisse: quod tamen ,neque ad luxum, neque ad vitarei intemperantiam ausim referre; cum plur: mas, probas, & honestas mulieres, caluicio tentatas saepius obseruauerim.

1 Posset etiam quispiam in Aristotele id nu

tare quod 3. de Generat. Animal. cap. 3. scribat ideo solum hominem calvescere, quod maximum humidissimumque cerebrum habeat: at vero problem. 3 .sect. Io. scribit Spadones, mulieres, & pueros, non calvescere quod multum cerebri obtineant,eo quod semen non emittant, ad cuius constitutionem cerebri portio, per spinam delabens, debet Concurrere. Sane haec primo sibi ipsis duiana apparent,vr maxima cerebri, sopia sit causa, cur unicus horno inter animalia calvescat Sceadem cerebri copia, sit causa cur spadones, mulieres, dc pueri non calvescant. Caeterum haec forte conciliari poterunt; si duplex humidum in cerebro distinguamus. unum pituitosum

309쪽

DE CALVI CIE. 26Itosum,aqueum,& incoctum , aliud substantificum re alendis partibus maxime familiare. unicus igitur homo, ex omnibus animalibus ideo cal uescit, quia cum copiosum cerebrum obtineat, diam rebus venereis incumbit, illud magis refrigeratur, ut supra ex eodem Aristotele retulimus, ac propterea plurimum

crudi illius de incocti humoris congerit; quocum pilus sustentari non possit,contabescit Scdefluit: in spadonibus vero semen retentum multo spiritu calore perfusum, frigidam illam cerebri intemperiem emendat; neque decidit portio illa humoris substantifici, quaec cerebro ad seminis productionem demandatur, ac propterea cerebrum multo calore& spiritu atque humido substantifico abundans, copiosum alimentum pilis suppeditat: Itaque copia cerebri refrigerati & incocto humore pleni, calui ciui causa est eiusdem autem bene affecti copia,&multo spiritu perfusi,calui- cium prohibet.

310쪽

,61 DE CALVICIE. CAPvT XXX II. I Cur Syncipite, potius iis varicibus repitescere. quam vel occipιte , vel 4 Cur caeci a natiuitate, temporibus , calusat non calvescant. homo. . 3 Cur; cum taeteri pilia Cur caluus repitescere in senibus contabefiant,

non potest supercilia sola hisinora

3 Possintne calui, er- evadant.

Ed iam ad quaedam problemata

de caluicio accedamus : Quaeres igitur primo, quid causae sit, cur homo potius syncipite calvescat; quam vel temporibus,vel occipite: his enim partibus calvescere nemo visus est. VariaS rationes colligo tum ex Aristotele, tum ex Galedo : ac primam quidem ex , de Gener. Anim. Cp D. 3. Vbi cum docuisset Aristoteles,Ex immodico veneris studio, sequi rei rigerationem cerebri; dc ex refrigeratione,caluicium; ita stabiungir. Eadem causa ess, ut o pyiore capi ris pane calvescant, ct ut hominibus sita, omnium anima