Ioannis Tardini ... Disquisitio physiologica de pilis

41쪽

DE PILIS.

Vertice tunc xudo magis es Cusis uturus 'Simia quam glabro podice ridiculus Sed & ipse Eliseus pueris Caluicium CXprobrantibus cum maledixiΙiet, ursos habuit huius cachinni ultores,& cum in Caesare, alui-cium tanquam profusoris libidinis indicium

notaretur, istuream coronam caput circumposuit ut oppilabrium occultaret. I, Itaque cum ad ornamentum totiuS corporis,instituti sint pili merito sane religiosi

viri, qui voluptatum illecebris: omnibuique corporis blanditiis perpetuum vale dixerunt pilos & barbam abradunt uniuersam , ut se omnibus corporis ornamensis in posterum priuatos denuncient,aut ut se libertatem eiurasse hoc indicio testentur, quem quidem morem ab Hebraeis, aliisque veteribus emanasse animaduerto; illi enim si qua repentina calamitas ingruisset,barbam,& pilos abradebant, ut se omnibus ornamentis spoliatos in summo maerore & tristitia coram Deossisterent. Quin etiam apud Iosephum lib. a. de bello Iuda. scriptum reperio Beronicem reginam ut Deo vota solueret pro salute, Hierosolimas venisse,& pro more patrio hostiis caesis,capillisque derasis, nudipedem ante tribunal stetisse. Si quae vero religiosorum

familiae prolixiorem barbam gestent, illi hoc symbolo

42쪽

DE PILIS. II

symbolo admonentur nihil puerile, & esseminatum; sed omnia virilia, virili animo ,&costantia deinceps peragenda. Sic refert Pluthar.in laconic. senem quendam interroga tum cur sylvosam,& densam barbam nutri-ret,respondisse,se ex huiusmodi barbe inspe- etione admoneri,ne quid ea indignum com

mitteret.

6. Verum haec quae lippis,&tonsoribus,nota sunt, sine subtiliori aliqua meditatione dimittenda non videntur. Cum pili qui ciliis,&superciliis implantati sunt, non ad ornamentum tantum; sed ad utilitatem quoque,

quam supra commemorauimus essent instituti;atque ad eam praestandam,eandem semper deberent seruare magnitudinem, quam homo squae nostra est ignorantia)non poterat intelligere ideo sepremus ille artifex certas horum accretioni praefixit regulas : atque ut eas perpetuo Obseruarent,den locirmo, solido corpori eos implantavit: at vero capitis pili,cum ad tegumentum,&ornamentum corporis sint destinati idem autem tegumentum non semper conueniat, adem aetate,lΟ-co,dc tempore,neque enim seni, & puero docis calidioribus & frigidioribus: state & hyeme:fano,& male affecto,idem debetur tegumentum i neque idem ornamentum viro dc mulieri

43쪽

,6 DE PILIS. mulieri competit, ideo suprema illa prouideria hosce pilos ita machinata est, ut & prolixiores absque ullo incommodo possent amputarira breuiores in iustam, & conuenientem magnitudinem facile se se attollerent. 7. Permulta alia non minori admiratione excipiendam hac pilorum disquisitione passim occurrent; adeo ut si admiratio Philosophiae parens nuncupeturaiaec pilorum consideratio ,germana Philosophiae pars censenda videatur.Quin etiam medico eadem est pernecessaria, etenim Vt tacituS praeterea varios

pilorum affectus qui medicam opem effagitat, cuiusmodi sunt Rhopalosis, Dichophyla, Quassatio,Atrophia,Ariditas,Fluxio, Alope-cia,Ophiasis,& illud non magis nouitate,qua symptomatum ferocia horridum morbi genus quod Plicam appellant f de qua paulo post disseremus in quid quaeso medico optabilius quam partium illarum quae uniuerso prς- surat corpori,suosque salutares influxus ipsi comunicant, Cerebri inquam, Cordis,Ιecoris,& earum quae generationi destinatae sunt temperiem, dominantemque in ipsis humo rem dignoscere. Atqui nemo vel a limine medicinam salutauit qui non intelligat pilorum Varietatem, abundantiam, deffectum Caniciem,Caluiciem, mollitiem, hirsutiem, harum

44쪽

harum partium naturam, di temperamenta detegere,ut docet Galenus 2. de Tempera:

in arte parua,& alibi passim, sustiisque Deo dante infra dem onstrabimus. Accedit quod ad explorandam Iudaeorum lepram, eiusque species distinguendas, suminus sacerdos pilos diligentius inspicere iubebatur: sic enim

Leuit. 13, scriptum legimus. nomo in cuius cateor carne ortus fuerit diuersus color sue pustula, aut quasi lucens quippiam,adducetur ad Auronsacerdotem; et ad unum quemlibet florum eius; qui eam siderit lepram in cute, er pilos in album mutator colorem, ipsami deciem leprae humiliorem cute, se carne reliquar plaga leprae est: or ad arbitrium eiis separabitur, & multis de pilorum inspectione interpositis. Porro, inquit disteterit macula, orcapilli nigri fuerint, nouerit hominem sanatum esse,

or confidenter eum pronuntiet mundum. An vero antiqua illa Iudaeorum lepra, sit eiusdem speciei cum ea quae nostris temporibus passim spectatur,non est huius loci inquirere , id quidem certum est,ad eam lepram quae nostris viget temporibus distinguendam, pilo

rum contemplationem non intimum tenere

locum , siquidem cum per eam maximε afficiatur cutis, pili qui ex hac ducunt origi nem ut paulo pbst demonstrabimus in non possunt non assici, ea male affecta ut docet

45쪽

18 DE PILIS. Aristoteles 3. de generation.animal.cap. .

8. igitur haec pilorum disquisitio,vt philosophica contemplatione digna: ita medico pernecessaria: utrique duplici nomine erit Iortasse non iniucunda. Excitabitur enim qumlibet imprimis ex hac meditatione, ad summam summi illius artificis prouidentiam

. admirandam , sic enim tacituS secum contemplabitur. Si vel in ipsis pilis squos plerique inter corporis recrementa adnumerant)tam manifestum appareat diuinae prouiden tiae argumentum,quaqUaeso solertia qua ingenio 3 qua sapientia Z internas illas corporis partes architectatus est supremus rerum omnium opifex ξ Atque si corpus, animae gratia conditum est, ut icilicet illius esset domici. lium M instrumentum ad eiusdem functio. nes obeundas,quam nobilis,quam excellens, quam eminens,erit ipsa animaZSane haec meditatio, mentem suauissima perfundet admi , ratione, essicietque ut exclames cum regio propheta quam ma nificata sunt opera tua Deus, omnia insapientia feci . Sed Zc tuae te ignorantiae conscium reddet haec disquisitio, efficietque ut intelligas,quam vere scriptum siea Salomone Tradidit Deus muindum dissutationibus hominum ; ut non inueniat homo, opus quod

operatus es Dominus, ab initio, que ad em: Permul

46쪽

D p p 1 L 1 s. permulta enim in hac pilorum disquisitione

tibi occurrent, adeo intricata 3 ut vix te ab iis valeas extricare. Quod si naturam earum rarum quae quotidie oculis obuersantur, quasque manibus attrectas tuis,perfecte assequi non valeas. Quomodo secretiores illos naturae sinus poteris explicare Itaque te

noster hic pilus admonebit ne altum sapias

sed timeaS. Multa tegisacro inuolucro naturainec vitas as essetne quidem mortalibus omnia,multa Admirare modo,nec non venerare,neque ilia Inquiras,quae sunt arcanis proxima;namque

In manibus qua sunt, vix haec nos scire putanduυprocul a nobis adeo praesentia veri. C A p v T III.

r Dignbutio totius ope- qua,es cutis interior θ ris,de materiaprimo age- tatur Hippocratis Iociudum,quae cum duplex sit, libella de natura puerLin qua,ct ex qua,de ma- s Enarratur cutis histoteria in qua, prim disse- ria ex Anatomico opererendum. D .Andrea Laurentis. a Materia pilorum in Vcunda varietas, & varia iucunditas quae in pilorum contemplatione Oc

47쪽

ro DE PILORUM multis de huius disquisitionis necessitate, &iucunditate dissereremus.Nunc serio manus

operi admouenda dc physica indagine pilo

rum natura examinanda. Ergo ut se habet res ad esse, ita ad cognosci: sicut ad productionem rei necessarius est concursus, &conspiratio causarum,ita harum cognitio, ad rei notitiam assequendam,omnino est neces saria r itaque de pilis acturi, primo eorum causaS,tum internaS, tum externas, inuestigabimus,quibus exploratis; de variis ipsorum assectibus mileremusint sunt Canicies, Cal- uices, Crispitudo dcc. Quoniam autem naturae, ic generationi, ordine, materia caeteras antecedit,ideo de ipsa primo loco dicendum occurrat: ac cum duplex sit materia,una in qua . altera CX qua: Vtraque venit inquirenda; siquidem ad perfectam pilorum cognitionem , non parum conducit cognitio materiae seu sobiecti in quo pili radicantur: sicut enim plantae tum eiusdem,tum diuersae speciei; pro soli conditione,plurimum immutantum quippe solo Vt inquit poetarum princeps)natura iubest, ita pili pro cutis diuersitate,non eXigtiam subeunt mutatiot: m. Et

sane Aristoteles de historia animal cap. IO.& 1 I. de pilis mentionem iacturus,de i piacute,initio multa edisierit; docetque craisitudiniss

48쪽

nis, tenuitatis; copiae,& magnitudinis, pilorum discrimina, pro partium quibuS adha rent conditione: atque pro cutis qualitate prouenire, is enim sinquir) magna ex parte ut pili duriores se crastores cuti crassora inna cantur,

quod idem repetit saepius 3. de generat. animal capJ alibique passim. ἰa. Pil os igitur ex cute oriri docet Aristoteles eodem in loco. Pili autem sinquit) proportionale clipilorum non ex carne, sed ex cute oriuntur, quam ob rem,crassi ex crassa; tenues, ex tenui cute proueniunt,cum aute duplex sit cutis, una CX-terio quam cuticulam, siue Epidermida vocant Anatomici, altera interior, quae demisapellat ur, ex hac posteriori, pilos erumpere,.

vel ipse senses manifeste demonstrat , dc ex eo facile conuincitur, quod pili sui infra demonstrabimus) humido pingui alantur,at intra prima, dc secundam cutem, nullus adeps; sub secunda, copiosus conspicitur,ergo sicuti plantae agunt radices,in eas usque partes, CX quibus alimentum possint prolectaretita necessarium est, ut pili ex interiore erumpanc

cute,in qua scilicet copiosum ipsis suggeritur

alimentum. Recte itaque colligit clarissimus , ac doctissimus D. Andreas Laurentius, Archiareotam Comes meritissimus, ecprqceptor meus obseruandissimusHippocra-

49쪽

aa DE PILORVM tem libello de natura pueri καπανσης μους Epi

dermidis nomen usurpasse, dum sic habet, qua parte ἐπιδραις in αραιο - , & quo loco posterius rarescit, illic enascuntur pili, siquidem Epidermidis nomen pro dermide hoc loco sumpsit Hippocrates. Caeterum cutis historia tam docte,& eleganter conscripsit

D. Laurentius, ut non pigeat illam ad verbum,hunc in locum transferre. 3.' Cutis membrana est omnium amplissima,& tanto reliquis crassior, quanto uniuersi corporis moles amplior, ad eam vasorum fere omnium extrema desinunt, unde fit ut

pcerrimi si lac exquisitissimi sensus,nec a subiecta carne nisi cum dolore avelli possit, substantia est spermatica propterea nunquam

nisi in mollioribus) υτα- comu coalescit ed υτα δέω ρον tantum,idest, per medium heterogeneum,cicatricem Vocant,qu reliqua cute perpetuo durior est; neque unquam ob densitatem, in homine capillatur. Temperiem inter reliquas partes,Cutis obtinuit moderatam, quia tactus erat iudex, dc aestimatrix; at organum omne decet esse ααιον, id est,alienae qualitatis expers: non est

plane eXanguis, ut neruus, nec omnino sanguine abundans,ut carossed veluti sanguine praeditus neruus; quod medi4m inter carnem

50쪽

nem, neruumque naturam sit adepta ex paribus quodammodo eorum portionibus componatur. In homine solo temperatam esse cutim putat Albertus, eamquC praetC-nuem , & diaphanam ue unde ad fenestras parandas, Persarum quendam regem ea Olim

usum sitisse legimus in cςteris animalibus aut testacea est, aut mollior. Figurat peculiarem nullam habet, sed eam a substratis, subiectis partibus mutuatur; ibi aequalis, hic

inaequalis existens;nune prominens, & eXtuberans,nunc intus contracta: sed & variis lineamentis ,quasi rugis,pro motuum varietate,est implicita, ex quorum aspectu Chiromantici mira pollicentur. Calor spermaticarum partium, licet fir candidus, in cute tamen ,ratione humorum, subiectorum corporum, Variegatus apparet. Qualis humor inquit Hippocrapes libelloi meta χυμιων, talis color in cute efflorescis, palletabilios nimcutis . nigricat melancholicorum ,: roseo rubore suffunditur sanguineorum, Cutis tota seraminulenta est; sed eorum foraminum, alia sint conspicua; alia oculoria aciem effugiunt , i ita finita sani, immitendi in corpus, aut emittendi aliquid gratia comparata ut in oculis,naribus,auribus re,umbilico,pudendis, ano: hec jnfinita,ad διὰ οην αδεῖον, idest, P a B