Ioannis Tardini ... Disquisitio physiologica de pilis

51쪽

4 DE PILOR VM insensilem transpirationem sudorum,& suli

ginum exclusionem , necessiria Quibus rara, & crebris, exilibusque spiraculis peruia est cutis,ab internis,quae ενἐοWm vocat Hipp. quasi inutilia dixeris, minime offenduntur, quibus vero dura,densaque est cutis quia fumidis vaporibus aditus denegatur, hi laeduntur facile;η-inquit bonus senex, sectione tertia libri sexti Epidem ion

veοιλ ης πυκνοτης idest cutis raritas, ventris densitas. Cutis, actionem communem, ossicialem nullam edit, usum tantum pretestat corpori: est autem eius multiplex usus, etenim, ab externis iniuriis uniuersum corpus tutatur, quod primus agnouit Hippocrates libet. mia σαρκών. Extremum ait corpori. aeri expositum necessario pellicula tegitur, occursu frigidi,& ventorum. Sed & uniuersum corpus inuestit cutis, partiumque om-pimn calorem fouet,tuetur,conseruat.Acce dit quod percutim, humanum corpus partium multiplici structura varium, unusei fit mγμφω ν que habet. Io Misis inquit summus dictator libro det ossium natura iami ξυρδεων - ζυνταξια idest, cutis omnium exhibet colligationem. Quin etiam ad declinandas iniurias constructa est, nam cum CXρdulsit uni sit sensus, eorum quae nocitura senti

52쪽

SUBIECTO. 23 sunt,statim nos admonet. Postremo cum in immensum extendi non debeat corpus, par Lium omnium terminuS, dc cxtremum , dicitur cutis, quam propterea debilem de industria construxit natUra, ut internarum par- tium exciperet superuacua, sunt qui ob eam rem Emunctorium vocent uniuersale. Galen.comm. ad Aphori. 2I .seel. I.inter φ ξ ι- φερον - idest loca vacuationi conferentia recenset.Cutis substantia, & connexio non est ubique eadem,hinc variae cutis diM-rentiae,quaedam enim mollior, & tenuior est,

ut faciei,pςnis, & scroti, quaedam durior, VP verticis,dorsi, & plantae pedum, quaedam in mollicie duricieque media, ut quae manum integit, maximequo summos digitos, modo callo, vel fossoribus non si obducta. Rursus cutis quaedam pertinacissime partibus adhaeret,ut volae manus,lum ad firmiorem apprehensionem,tum ut tangendi facultate exquisitiore polleret,quaedam laxa est,& facile separatur,ut Thoracis,Abdominis, & reliquarum partium. neque vero silentio prael reundum est, cutem in quibusdam partibus ut fronte. & facie uniuersa etνειαρετικώς hoc est jussu,& sponte nostra moueris in reliquo corpore plane esse immobilem.

53쪽

te in cute certam tem- sit temperatissima, debet periem desiderat,inacm comparari cum terra inuis qualitatibus. eo satu flectita quema In passulae quoque,me- sortitur Vere. Hocriter debet se habere si Cur,cum cerebrum stri. cutis,ad essunderis pilos. gidum sit, se humidiαm 3 Etiam in securis qua- Per ranium tamen ipsilitatibus,raris,te scilicet, superpositum , cstpiosos, densitate 3 tenuitate o prolixos, ct crassos piissera sitie debet esse' tem- emittit. perata. I Ex secundis qualita. Ex primis qualitati- tibωπarinas cra Nes,m, caloris siccitaου, ρυ- ad pilorum productione moueris pilis benefaciut. maxime conducunt.

Anc cutis historiam lubens se ieci, quoniam ex ea, quampluri - ma, ad nostrum institutum conducentia, eruentur, uti in I grestu patebit. Caeterum, quoniam pilos Ccute erumpere sicut plantas, e terra, docent

54쪽

grauissimi philosephi: ideo sicut plantae, in

terra certam desiderant temperiem,& apparatum i ita & pili, certam dispositionem incute postulant; sicuti per aestus,& s is incen .dium, terra nullas plantas de nouo producit, imo & iam productas, eo tempore tabescere conspicimus:ita per febriumincendia, nimis calefacta cute, pili saepenumero ex ea defluunt i similiter saeuiente hiemali frigore terra alendis stirpibus inepta est: ita natiuo calore defficiente senes calvescere,frequenS monstrat experientia. a. Certam quoque passiuarum qualitatun temperiem ad pilorum productionem desiderat cutis,uti demonsTat Gal. 1. de Temp. cap. I. Sicut enim plantae , neque in udoso, neque in arenos selo, proueniunt; ita pili, neque in siccissima, neque in humidissiima, Cure generantur , atque ob nimiam siccitatem, ea animalia, quae vertarusata sunt, ut Ostre ,Locustae Cancri,Testudines: vel quae squammas habenti siue tenues,'t serpentes, siue crassiores , ut pisces: haec inquam, pilis omnino sunt expertia : similiter in homine interna manuum & in feriora pedum semper

glabra sunt; quod hisce partibus densissimus. Tendo subtendatur;quamquam abj huiusce

euentus causam, a sine potius desumendam decer

55쪽

decernant,cum constet depores, aliaque animalia hisce in partibus pilos emittere, quorum tamen cuti, tendo reuera substernitur. Synciput quoque,frequenter Calvicium patitur in senibus, quod cutis Capitis,nudo ossi incumbens, occalescat, & incrustetur: quin etiam, cum humana cutis nunquam coalescat, quod ad primam ; sed tantum quoad secundam intentionem , ut patuit in superiori historia,ideo vulnerata nunquam repilescit, quia cicatrix, qua vulnus obducitur, siccior, & densior est cute. Dixi humana cutis quia lia est ratio, de cute brutorum , Ut patet in

Equis,& Asinis;in his enim dum cutis vuln rata coit,rursus pilos emittitλt docet Aristo-ecles problemat iri quod problema

inferius examinabimus.ob nimiam vero humiditatem'; infinium tenera corpora, Vt&mulierum ilis sunt denudata,cuius rei causa est quod meatus illi, per quos pilus emittendus est,ob nimiam molliciem partium, illico obturentur; sicuti si mollem, & tenerum caseum acu perfores, statim molliores illae partes concidentes, ramen opplebunt.

3. Scd dc in secundis quoque qualitatibus,

mediocritatem quandam debet cutis obtinere t pi los effundat potissimum vero in raritate,& densitate,& tenuitate, dc crassitie, si enim

56쪽

enim rarior sit,& tenuior cutis, materia pilorum facilε exhalabit , ac propterea ut annotat Scalig.in Carda. Exerc. II .nullum est facilius,aut commodius, psilothrum,sive remedium,pilis euellendis accommodatum,quam

Balneum tepentis aquae,siquide humido balnei calore, laxatis poris, pili facile dissiuunt: sic videmus, in alueis Isiciarios depilare sues, aqua calida conspersos, laxatis enim a calore, Cutis meatibus, manipulatim pilos detrahiit, sin autem cutis densior sit, & crassior, pilum

non sinet erumpere.

. Quaenam est ergo cutis dispositio, promouendis pilis aptissima Respondeo in primis qualitatibus, calidam, & siccam, cutis Temperiem, ad pilorum productionem maxime esse accommodatam. Haec assertio est Galeni a.de Tempera. cap. 3. Calida igitur osicca intemperies sinquit) hir ista es,verum ea in

summo: & paulo post, nuda pilis sium fluida

omnia temperamenta, siue ea mediocriter se habeant in humiditate e immodice; caeterum adsummum

glabra esstigida temperies humida: & confirmatur experientia, quia Enuchi barbam non emittunt, ob demedium caloris illius quem Testes in mentum reflectunt;& quibus Cor, aut Iecur calidius e hi circa illas partes hirsuti euadunt. Accedit quoque ratio manifestii

57쪽

3o DE PILORVM siquidem ad pilorum productionem, meatu cutis debent esse liberi,& patentes, ipsorum

item materia debet attenuari, & quasi in halitum resolui, quae omnia sine caloris ministerio perfici non possunt. Siccitat Cm autem promouendis pilis benefacere, eX eo patet, quod similia similibus conseruantur, SI ab iisdem producuntur: pilus autem siccissimus, solidissimus & firmissimus ei ergo a cute, simili temperamento donata,& suscitabitur,dcconseruabitur. Sed&ipsa experientia id satis aperte demonstrat,mfantibus enim,a primo ortu pili sunt admodum exigui, & imbecilles quod scilicet ipsorum cutis mollissima

sit haec autem dum procedente aetate,siccior euadit non tantum priores pili firmiores

Crassiores, & densiores evadunt; sed & noui

Ctiam toto pene corpore exurgunt.

. Obiicies cutem se habere ad pilosi uti se

habet terra ad plantas, nae autem in sicciore,& arcnoso solo non producuntur, ergo ne que pili in sicciore cute generabuntur. Hanc obiectionem proponit Galenus i. c. & bene dissoluit alterens terram, ut terra est ad CX trema siccitatem deuenire posse, itaut alendis stirpibus omnino sit inutilissatque tCrram sic asseclam cuti testaceorum animalium, res quammatorum,rite conferri posse, non autem α

58쪽

SUBIECTO. 3 tem humanae quae teperatissima est,ac proinde huic respondere debet ea terrae conditio quam sortitur in ipso Vere. In huiusmodi

autem terrae statu , videmus laetiores, & faecundiores, plantas erumpere, quo magis ad aestatem vergitur, quo tempore, calidior est,& siccior terra. Quod autem in syncipite, cutiS nonnunquam occalescat id peculiarem habet causam, nempe quod, nudo ossi superposita sit. 6. Obiicies 1. Cor est multb calidius & siccius ipso Cerebro:similiter & Iecur intensiorem obtinet calorem, &. siccitate quam Cerebrum : hoc enim omnium corporis partium frigidissimum, & humidissimum esse

perhibetur. Atqui Caput multo copiosiores, prolixiores, crassiores effundit pilos, quam velThorax,vel Hipochondria.Ergo calidior,& siccior, temperies, non est promouendis pilis conuenientior. Respondeo. primo copiosiores pilos in capite erumpere, quod cutis capiti incumbens, Crassior sit reliqua cute quae corpus inuestit 3 haec enim adeo tenuiS,& rara est, ut materiam ex qua pilus coagmentand cis est, continere non possit, unde fit ut ipsa exhalet antequam in pilum fuerit conuersa. Respondeo secundo quamuis Cerebrum innato temperamento trigidum sit,

59쪽

31 DE PILOR v M& humidu,cum tamen cordi e directo supe ponatur copiosum ab eo Calotem excipere, quem per suturas ad pilorum radiceS transmittit. A tque hunc situm,sive rectitudinem, Cordis,& Cerebri,ad pilorum productioncm plurimum posse, ex eo manifeste conuinci tur, quod caetera animalia, quibus pronum est caput,&ad terram incuruatum, paucos admodum pilos, Sc exigui incrementi, emittunt circa caput, quia 1cilicci Cor o directo, ipsorum capiti non respondet a sed potius initio dors,& collo; ac propterea his in partibus,pili maxime luxuriant; nisi eorum materia, in Cornuum productionem facessat. Sed occurrit & tertia, a fine desumpta ratio: neque enim naturae solertia, in pilorum distributione desideranda est : sicuti nec in aliarum partium structura. Docta igitur sine magistro natura pilos distribuit iuxta cuius

que conuentcntiam: equis copiosos ad caudam relegauit pilos: ut commodius musca ,& strigmenta cutis,quibus maxime infestantur crebra agitatione excuterent Lcporibus, etiam in pedibus pilos suppotuit, ne dum terram fodiunt,sibique caucrnas moliun ruri occursu durioris corporis , laederctur cutis nuda: aut forte,quia ut plurimum in latibulis degunt,haec veluti calceamenta his largita

60쪽

dum, frigore terrae magis laederetur. addo Ctiam,naturam de animalium duratione sollicitam singulis, pro cuiusque conditi C. certa praesidia largitam esse; quoniam igituli, hoc animal meticulosum, sola fuga, propriae saluti consulit ; ideo propugnasulum ali , quod pedibus supponendum erat, ne eX frequenti & veloci motu; laederentur. Q terum decebat huiusmodi propugna lum;

admodum solidum esse, ea tamen cautione, ine suo pondere, motus celeritatem xetardaret, quos ad Vsus non poterat conuenientius9 quam ex pilis apparatum, excogitari. Quoniam igitur,magis decebat prolixiores pilos; in capite, quam vel in Thorace, vel Hypochondriis suscitari; fecit natura philantropos uti magis decebat; id autem decuit, tum ad indumentum ι tum ad ornamentum capitis; ad indumentum quidem, quia neccsse erat partem humidam,&Digidam,aliquo tegi indumento , ornamento vero huiusmodi pilos esse capiti iam ostensum est. 7. Quod vero ad alias qualitates spectat Docet Aristoteles quinto de genera. animal. cap. 3. eX cute crassiore,& rariore , crassiores,& densiores pilos produci: ex rariore enisti cute copiosa exhalgi materia, accedes autem